Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Akarçay Tepe Höyük ya da Akarçay Höyük, Şanlıurfa il merkezinin batısında, Birecik ilçesinin 15 km. güneyinde bulunan bir höyüktür. Yaklaşık 350 x 150 metre büyüklüğündeki höyük 6 metre yüksekliktedir. Çanak çömlek yayılımına göre yerleşmenin 2,9 hektarlık bir alana yayıldığı belirtilmektedir.
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Akarçay Tepe Höyük |
| il: | Şanlıurfa |
| İlçe: | Birecik |
| Köy: | Akarçay |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | Tescilli |
| Tescil No ve derece: | 388 |
| Tescil tarihi: | 10.02.1990 |
| Araştırma yönemi | Kazı |
Kazılar
başkanlığındaki yüzey araştırmaları sırasında saptanmış olan höyükte kazı çalışmaları 1999 yılında Şanlıurfa Müzesi başkanlığında, İstanbul Üniversitesi Prehistorya Anabilim Dalı, Barcelona Otonom Üniversitesi ve Tsukuba Üniversitesi öğretim üye ve öğrencilerinden oluşan karma bir ekip tarafından başlatılmıştır. Kazı çalışmalarına 2001 ve 2002 yılında da devam ettirilmiştir. Bu kazı dönemlerinde ODTÜ - (Tarihsel Çevre Değerlerini Araştırma Merkezi), mali destek sağlamıştır. Kazılara 2003 ve 2004 yıllarında "idari ve mali sorunların aşılamaması nedeniyle" ara verilmiştir. Bu aradan sonra 2005 yılında, İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Fon Sekreterliği ile Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM’den sağlanan araştırma desteğiyle yeniden başlamıştır.
Tabakalanma
Kazılar sırasında höyükte, kesintisiz olarak birbirini izleyen üç ana yerleşme evresi saptanmıştır. Bunlar eskiden yeniye doğru 'in B Evresi (PPNB), 'e Geçiş Evresi ve Halaf-öncesi Çanak Çömlekli Neolitik Dönem olarak görülmektedir. Bu ana evreler höyük genelindeki sınıflandırmaya göre altı alt evreye ayrılmaktadır.
- I. ve II. evre Çanak Çömlekli Neolitik Dönem
- III. evre, Geçiş Evresi
- IV. evre, Son Çanak Çömleksiz Neolitik B
- V. evre, Geç Çanak Çömleksiz Neolitik B
- VI. evre, Orta Çanak Çömleksiz Neolitik B
Buluntular
Çanak Çömleksiz Neolitik tabakaların mimarisi geniş ve tek odalı yapılarla temsil edilmektedir. Kazılan odalardan biri 45 metrekaredir. Çanak Çömlekli Neolitik tabakaların mimarisi ise çok odalı, küçük yapılar olarak görülmektedir. Taş temeller üzerine çıkılan kerpiç duvarlar balçık ya da kerpiç toprağıyla sıvanmıştır. Birbirlerine uzun ve dar geçitlerle bağlanmışlardır.
Çanak çömlek buluntularına göre bir tarihlendirme Halaf öncesini, günümüzden 8 bin yıl öncesini göstermektedir.
Yontma taş endüstrisi hem çakmak taşı hem de obsidiyen kullanmıştır. İki farklı kalitede çakmak taşı üzerinde çalışıldığı görülmektedir. Bunlardan biri yakın civardan bulunabilen çakmaktaşlarıdır. Diğer grup ise yerleşmeden en az 25 km. mesafedeki kaynaklardan sağlanan, çukulata renkli, daha iyi kalitede olan malzemedir ve bunlardan genellikle ok uçları yapılmıştır. Obsidiyen kullanımının yeni evrelere doğru azaldığı gözlenmiştir.
Bitki kalıntıları üzerinde yapılan incelemede Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem'de tarıma alınmış tahıl türleri olarak Kaplıca buğdayı (Triticum monococcum), emmer buğdayı (Triticum dicoccum) (Triticum aestivum) ve iki sıralı arpa (Hordeum distichum) saptanmıştır. Diğer yandan 'den mercimek (Lens culinaris), bezelye Pisum sativum) ve acı baklanın (Vicia ervilia) tarıma alındığı anlaşılmaktadır. Hayvan kemikleri ise keçi, sığır ve domuzun evcil ve yabanıl türleri ile eşek (Equus asinus/ Equus hemionus), karaca (Gazella gazella. Sp./ Gazella subguturosa) ve yabani tavşan gibi (Leporolus sp.) yabanıl türlere aittir.
Değerlendirme
Geç Çanak Çömleksiz Neolitik B yapı katı buluntuları üzerinde yapılan Karbon-14 tarihlendirmesi MÖ 8. binyılın ilk yarısını göstermektedir.
Tüm evreler açısından GÖ tarihlendirme (günümüzden önce) şu şekildedir;
- I. evre 7.280 ± 59
- II. evre 7.470 ± 80
- III. evre 7.970 ± 120
- IV. evre 8.390 ± 110
- V. evre 8.750 ± 40
Bu veriler ışığında höyükte yerleşmenin MÖ 8. binyılda Önasya terminolojisi ile Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem'in B Evresi'nin (PPNB) Orta aşamasında (Orta PPNB) başladığı, MÖ 6. binyıla, Halaf Öncesi Dönem'e kadar devam ettiği ileri sürülmektedir. Bu bağlamda, Orta Fırat Bölgesi'nde Neolitik Devrim'i gerçekleştiren ilk köy yerleşimlerinden biridir. Akarçay Tepe Höyüğü'nün arkeoloji açısından bir önemli yanı da Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem'den Çanak Çömlekli Neolitik Dönem'e geçiş evresinin kesintisiz olarak izlenebildiği ender yerleşimlerden biri olmasıdır.
Yerleşmede Obeyd Kültürü Dönemi ve izlerine rastlanmış olmakla birlikte uzun süreli bir yerleşmeye işaret eden bulgular yoktur. Her iki kültür dönemine ilişkin izler, çukurlar, çukurlarda ve yüzey toprağında rastlanan çanak çömlek ile sürtme taş bulgulardır. Akarçay Tepe'nin Kalkolitik Dönemde yerleşme dışı alan olarak kullanıldığı düşünülmektedir.
Kaynakça
- ^ "TAY – Yerleşme Ayrıntıları". 21 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2012.
- ^ a b 22. Kazı Sonuçları Toplantısı (2000) Cilt 1, Sh.: 181
- ^ a b "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2012.
- ^ 24. Kazı Sonuçları Toplantısı (2002) Cilt 2, Sh.: 223
- ^ 28. Kazı Sonuçları Toplantısı (2006) Cilt 1, Sh.: 187,188
- ^ 25. Kazı Sonuçları Toplantısı (2003) Cilt 1, Sh.: 303
- ^ a b 22. Kazı Sonuçları Toplantısı (2000) Cilt 1, Sh.: 182
- ^ a b 22. Kazı Sonuçları Toplantısı (2000) Cilt 1, Sh.: 183
- ^ 28. Kazı Sonuçları Toplantısı (2006) Sh.: 195
- ^ 28. Kazı Sonuçları Toplantısı Sh.: 196
- ^ TAÇDAM - Akarçay Tepe 2002 Yılı Kazıları[]
- ^ 28. Kazı Sonuçları Toplantısı (2006) Sh.: 187
- ^ 25. Kazı Sonuçları Toplantısı (2003) Cilt 1, Sh.: 304
- ^ 28. Kazı Sonuçları Toplantısı (2006) Sh.: 194
Dış bağlantılar
- Fotoğraflar21 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Akarcay Tepe Hoyuk ya da Akarcay Hoyuk Sanliurfa il merkezinin batisinda Birecik ilcesinin 15 km guneyinde bulunan bir hoyuktur Yaklasik 350 x 150 metre buyuklugundeki hoyuk 6 metre yuksekliktedir Canak comlek yayilimina gore yerlesmenin 2 9 hektarlik bir alana yayildigi belirtilmektedir Arkeolojik HoyukAdi Akarcay Tepe Hoyukil SanliurfaIlce BirecikKoy AkarcayTuru HoyukTahribat Tescil durumu TescilliTescil No ve derece 388Tescil tarihi 10 02 1990Arastirma yonemi KaziKazilarbaskanligindaki yuzey arastirmalari sirasinda saptanmis olan hoyukte kazi calismalari 1999 yilinda Sanliurfa Muzesi baskanliginda Istanbul Universitesi Prehistorya Anabilim Dali Barcelona Otonom Universitesi ve Tsukuba Universitesi ogretim uye ve ogrencilerinden olusan karma bir ekip tarafindan baslatilmistir Kazi calismalarina 2001 ve 2002 yilinda da devam ettirilmistir Bu kazi donemlerinde ODTU Tarihsel Cevre Degerlerini Arastirma Merkezi mali destek saglamistir Kazilara 2003 ve 2004 yillarinda idari ve mali sorunlarin asilamamasi nedeniyle ara verilmistir Bu aradan sonra 2005 yilinda Istanbul Universitesi Rektorlugu Bilimsel Arastirma Fon Sekreterligi ile Kultur ve Turizm Bakanligi DOSIMM den saglanan arastirma destegiyle yeniden baslamistir TabakalanmaKazilar sirasinda hoyukte kesintisiz olarak birbirini izleyen uc ana yerlesme evresi saptanmistir Bunlar eskiden yeniye dogru in B Evresi PPNB e Gecis Evresi ve Halaf oncesi Canak Comlekli Neolitik Donem olarak gorulmektedir Bu ana evreler hoyuk genelindeki siniflandirmaya gore alti alt evreye ayrilmaktadir I ve II evre Canak Comlekli Neolitik Donem III evre Gecis Evresi IV evre Son Canak Comleksiz Neolitik B V evre Gec Canak Comleksiz Neolitik B VI evre Orta Canak Comleksiz Neolitik BBuluntularCanak Comleksiz Neolitik tabakalarin mimarisi genis ve tek odali yapilarla temsil edilmektedir Kazilan odalardan biri 45 metrekaredir Canak Comlekli Neolitik tabakalarin mimarisi ise cok odali kucuk yapilar olarak gorulmektedir Tas temeller uzerine cikilan kerpic duvarlar balcik ya da kerpic topragiyla sivanmistir Birbirlerine uzun ve dar gecitlerle baglanmislardir Canak comlek buluntularina gore bir tarihlendirme Halaf oncesini gunumuzden 8 bin yil oncesini gostermektedir Yontma tas endustrisi hem cakmak tasi hem de obsidiyen kullanmistir Iki farkli kalitede cakmak tasi uzerinde calisildigi gorulmektedir Bunlardan biri yakin civardan bulunabilen cakmaktaslaridir Diger grup ise yerlesmeden en az 25 km mesafedeki kaynaklardan saglanan cukulata renkli daha iyi kalitede olan malzemedir ve bunlardan genellikle ok uclari yapilmistir Obsidiyen kullaniminin yeni evrelere dogru azaldigi gozlenmistir Bitki kalintilari uzerinde yapilan incelemede Canak Comleksiz Neolitik Donem de tarima alinmis tahil turleri olarak Kaplica bugdayi Triticum monococcum emmer bugdayi Triticum dicoccum Triticum aestivum ve iki sirali arpa Hordeum distichum saptanmistir Diger yandan den mercimek Lens culinaris bezelye Pisum sativum ve aci baklanin Vicia ervilia tarima alindigi anlasilmaktadir Hayvan kemikleri ise keci sigir ve domuzun evcil ve yabanil turleri ile esek Equus asinus Equus hemionus karaca Gazella gazella Sp Gazella subguturosa ve yabani tavsan gibi Leporolus sp yabanil turlere aittir DegerlendirmeGec Canak Comleksiz Neolitik B yapi kati buluntulari uzerinde yapilan Karbon 14 tarihlendirmesi MO 8 binyilin ilk yarisini gostermektedir Tum evreler acisindan GO tarihlendirme gunumuzden once su sekildedir I evre 7 280 59 II evre 7 470 80 III evre 7 970 120 IV evre 8 390 110 V evre 8 750 40 Bu veriler isiginda hoyukte yerlesmenin MO 8 binyilda Onasya terminolojisi ile Canak Comleksiz Neolitik Donem in B Evresi nin PPNB Orta asamasinda Orta PPNB basladigi MO 6 binyila Halaf Oncesi Donem e kadar devam ettigi ileri surulmektedir Bu baglamda Orta Firat Bolgesi nde Neolitik Devrim i gerceklestiren ilk koy yerlesimlerinden biridir Akarcay Tepe Hoyugu nun arkeoloji acisindan bir onemli yani da Canak Comleksiz Neolitik Donem den Canak Comlekli Neolitik Donem e gecis evresinin kesintisiz olarak izlenebildigi ender yerlesimlerden biri olmasidir Yerlesmede Obeyd Kulturu Donemi ve izlerine rastlanmis olmakla birlikte uzun sureli bir yerlesmeye isaret eden bulgular yoktur Her iki kultur donemine iliskin izler cukurlar cukurlarda ve yuzey topraginda rastlanan canak comlek ile surtme tas bulgulardir Akarcay Tepe nin Kalkolitik Donemde yerlesme disi alan olarak kullanildigi dusunulmektedir Kaynakca TAY Yerlesme Ayrintilari 21 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2012 a b 22 Kazi Sonuclari Toplantisi 2000 Cilt 1 Sh 181 a b TAY Yerlesme Donem Ayrintilari 13 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2012 24 Kazi Sonuclari Toplantisi 2002 Cilt 2 Sh 223 28 Kazi Sonuclari Toplantisi 2006 Cilt 1 Sh 187 188 25 Kazi Sonuclari Toplantisi 2003 Cilt 1 Sh 303 a b 22 Kazi Sonuclari Toplantisi 2000 Cilt 1 Sh 182 a b 22 Kazi Sonuclari Toplantisi 2000 Cilt 1 Sh 183 28 Kazi Sonuclari Toplantisi 2006 Sh 195 28 Kazi Sonuclari Toplantisi Sh 196 TACDAM Akarcay Tepe 2002 Yili Kazilari olu kirik baglanti 28 Kazi Sonuclari Toplantisi 2006 Sh 187 25 Kazi Sonuclari Toplantisi 2003 Cilt 1 Sh 304 28 Kazi Sonuclari Toplantisi 2006 Sh 194Dis baglantilarFotograflar21 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde