Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Riyad (Arapça: الرياض, Er-Riyaz; "bahçeler"), Suudi Arabistan'ın başkenti ve en büyük şehridir. Şehir aynı zamanda Riyad Bölgesi'nin merkezi olup Arap Yarımadası'nın ortasında yer almaktadır ve 6 milyon nüfusa sahiptir. Şehir Merkez adı verilen 8 adet belediyeden oluşur.
| Riyad الرياض | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
  Riyad Riyad'ın Suudi Arabistan'daki konumu | |
| Ülke |  Suudi Arabistan |
| Bölge | Riyad |
| İl | Riyad |
| İdare | |
| • Vali | Faysal bin Bender bin Abdülaziz el-Suud |
| • Belediye başkanı | İbrahim Muhammed el-Sultan |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1554 km² |
| Nüfus (2010) | |
| • Toplam | 8,125,180 |
| • Yoğunluk | 3900/km² |
| Zaman dilimi | () |
Resmî site arriyadh.com | |
Tarihçe
1517'de Osmanlı Padişahı I. Selim'in Ridaniye Savaşı'nda Memluk ordusunu yenilgiye uğratmasıyla Hicaz Türk egemenliğine, Arap yarımadasının tamamı ise Türk nüfuzuna girdi. Ancak Riyad ve çevresinin ekonomik ve siyasi açıdan hiçbir öneme sahip olmaması nedeniyle bölgede herhangi bir garnizon kurulmasına gerek kalmadı.
Ancak, 19. yüzyılda siyasi durum değişti. 1791'de Merkezî Arabistan'da başlayan Vahhabi hareketinin 1803 yılından itibaren başta Mekke, Medine ve Taif kentleri olmak üzere Hicaz topraklarını tehdit etmeye başlaması II. Mahmud yönetimini (1808-1839) harekete geçirdi. Bölgedeki isyanın ve tehdidin sona erdirilmesi emri verilen Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa oğlu İbrahim Paşa komutasındaki bir orduyu Hicaz ve Necd'e gönderdi. 1818 yılında Vehhabilerin merkezi Diriye ve Riyad'ın fethedilmesiyle bölgedeki Türk egemenliği yeniden kuruldu.
1902'de Vahhabilerin (Suudilerin) lideri olan Abdülaziz er-Reşid'in Kuveyt'te topladığı bir orduyla Riyad'ı ele geçirmesiyle fiiliyatta Osmanlı Devleti'ne bağlı Suud Devleti başkenti Riyad olmak üzere yeniden kuruldu.
I. Dünya Savaşı yıllarında Hicaz kaynaklı bir Arap Ayaklanmasından çekinen Osmanlı Devleti, Suudi lider Abdülaziz bin Suud'u yanında tutmaya çalıştı. 1915 yılında yayımlanan bir ferman ile adı geçen "Riyad Kaymakamı" ilan edildi. Gerçekten de 1916'da Hicaz'da Arap Ayaklanması başlamasına rağmen, bin Suud savaşın sonuna kadar Osmanlı Devleti'ne sadık kaldı.
I. Dünya Savaşı'nın sonunda Osmanlı Devleti'nin Hicaz'dan çekilmesiyle Riyad kentindeki fiilî Türk egemenliği de sona erdi.
İklim
 Riyad iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 31,5 | 34,8 | 38,0 | 42,0 | 45,1 | 47,2 | 48,0 | 47,8 | 45,0 | 41,0 | 38,0 | 31,0 | 48,0 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 20,2 | 23,4 | 27,7 | 33,4 | 39,4 | 42,5 | 43,5 | 43,6 | 40,4 | 35,3 | 27,8 | 22,2 | 33,3 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 14,4 | 17,3 | 21,4 | 26,9 | 32,9 | 35,7 | 36,8 | 36,7 | 33,5 | 28,4 | 21,5 | 16,3 | 26,8 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 9,0 | 11,2 | 15,2 | 20,4 | 25,9 | 28,0 | 29,3 | 29,2 | 25,9 | 21,2 | 15,5 | 10,6 | 20,1 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −2,2 | 0,5 | 4,5 | 11,0 | 18,0 | 21,1 | 23,6 | 22,7 | 16,1 | 14,0 | 7,0 | 1,4 | −2,2 |
| Ortalama yağış (mm) | 12,5 | 8,0 | 24,0 | 28,0 | 4,9 | 3,0 | 3,7 | 4,0 | 0,1 | 0,8 | 8,7 | 14,6 | 112,3 |
| Kaynak: Cidde Bölgesel Meteoroloji Enstitüsü | |||||||||||||
Demografi
| Yıl | Nüfus |
|---|---|
| 1862 | 7,500 |
| 1935 | 30,000 |
| 1960 | 150,000 |
| 1970 | 370,000 |
| 1972 | 500,000 |
| 1974 | 650,000 |
| 1988 | 1,500,000 |
| 1990 | 2,000,000 |
| 1997 | 2,800,000 |
| 2007* | 3,780,450 |
| 2016 | 6,200,700 |
*Tahmini
Belediyeler
Riyad şehrine bağlı Merakiz (Tekil: Merkez) adı verilen 8 adet belediye bulunmaktadır:
- Merkez-i Irka
- Merkez El Hayr
- Merkez-i Heyt
- Merkez El Amaciye
- Merkez-i Leben
- Merkez-i Banban
- Merkez-i İzze Bi'l-Hair
- Merkez-i Dibyan
Kaynakça
- ^ . Statistical Yearbook 47 (2011). Central Department of Statistics & Information. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.
- ^ a b (PDF). Suudi Arabistan Ulusal Arşiv ve Kayıt Merkezi. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . 11 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2015.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Riyad ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Resmi site31 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Vikigezgin'de :en:Riyadh ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Riyad Arapca الرياض Er Riyaz bahceler Suudi Arabistan in baskenti ve en buyuk sehridir Sehir ayni zamanda Riyad Bolgesi nin merkezi olup Arap Yarimadasi nin ortasinda yer almaktadir ve 6 milyon nufusa sahiptir Sehir Merkez adi verilen 8 adet belediyeden olusur Riyad الرياضSehirRiyadRiyad in Suudi Arabistan daki konumuUlke Suudi ArabistanBolgeRiyadIlRiyadIdare ValiFaysal bin Bender bin Abdulaziz el Suud Belediye baskaniIbrahim Muhammed el SultanYuzolcumu Toplam1554 km Nufus 2010 Toplam8 125 180 Yogunluk3900 km Zaman dilimiUTC 03 00 AST Resmi site arriyadh comTarihce1517 de Osmanli Padisahi I Selim in Ridaniye Savasi nda Memluk ordusunu yenilgiye ugratmasiyla Hicaz Turk egemenligine Arap yarimadasinin tamami ise Turk nufuzuna girdi Ancak Riyad ve cevresinin ekonomik ve siyasi acidan hicbir oneme sahip olmamasi nedeniyle bolgede herhangi bir garnizon kurulmasina gerek kalmadi Ancak 19 yuzyilda siyasi durum degisti 1791 de Merkezi Arabistan da baslayan Vahhabi hareketinin 1803 yilindan itibaren basta Mekke Medine ve Taif kentleri olmak uzere Hicaz topraklarini tehdit etmeye baslamasi II Mahmud yonetimini 1808 1839 harekete gecirdi Bolgedeki isyanin ve tehdidin sona erdirilmesi emri verilen Misir Valisi Kavalali Mehmed Ali Pasa oglu Ibrahim Pasa komutasindaki bir orduyu Hicaz ve Necd e gonderdi 1818 yilinda Vehhabilerin merkezi Diriye ve Riyad in fethedilmesiyle bolgedeki Turk egemenligi yeniden kuruldu 1902 de Vahhabilerin Suudilerin lideri olan Abdulaziz er Resid in Kuveyt te topladigi bir orduyla Riyad i ele gecirmesiyle fiiliyatta Osmanli Devleti ne bagli Suud Devleti baskenti Riyad olmak uzere yeniden kuruldu I Dunya Savasi yillarinda Hicaz kaynakli bir Arap Ayaklanmasindan cekinen Osmanli Devleti Suudi lider Abdulaziz bin Suud u yaninda tutmaya calisti 1915 yilinda yayimlanan bir ferman ile adi gecen Riyad Kaymakami ilan edildi Gercekten de 1916 da Hicaz da Arap Ayaklanmasi baslamasina ragmen bin Suud savasin sonuna kadar Osmanli Devleti ne sadik kaldi I Dunya Savasi nin sonunda Osmanli Devleti nin Hicaz dan cekilmesiyle Riyad kentindeki fiili Turk egemenligi de sona erdi RiyadIklim Riyad iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 31 5 34 8 38 0 42 0 45 1 47 2 48 0 47 8 45 0 41 0 38 0 31 0 48 0Ortalama en yuksek sicaklik C 20 2 23 4 27 7 33 4 39 4 42 5 43 5 43 6 40 4 35 3 27 8 22 2 33 3Ortalama sicaklik C 14 4 17 3 21 4 26 9 32 9 35 7 36 8 36 7 33 5 28 4 21 5 16 3 26 8Ortalama en dusuk sicaklik C 9 0 11 2 15 2 20 4 25 9 28 0 29 3 29 2 25 9 21 2 15 5 10 6 20 1En dusuk sicaklik C 2 2 0 5 4 5 11 0 18 0 21 1 23 6 22 7 16 1 14 0 7 0 1 4 2 2Ortalama yagis mm 12 5 8 0 24 0 28 0 4 9 3 0 3 7 4 0 0 1 0 8 8 7 14 6 112 3Kaynak Cidde Bolgesel Meteoroloji EnstitusuDemografiYil Nufus1862 7 5001935 30 0001960 150 0001970 370 0001972 500 0001974 650 0001988 1 500 0001990 2 000 0001997 2 800 0002007 3 780 4502016 6 200 700 TahminiBelediyelerRiyad sehrine bagli Merakiz Tekil Merkez adi verilen 8 adet belediye bulunmaktadir Merkez i Irka Merkez El Hayr Merkez i Heyt Merkez El Amaciye Merkez i Leben Merkez i Banban Merkez i Izze Bi l Hair Merkez i DibyanKaynakca Statistical Yearbook 47 2011 Central Department of Statistics amp Information 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2016 a b PDF Suudi Arabistan Ulusal Arsiv ve Kayit Merkezi 28 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi 11 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mayis 2015 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Riyad ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Resmi site31 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vikigezgin de en Riyadh ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir