Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çi-Çi ya da Çi-Çi Yabgu diye bilinen ve Türk-Hun hükümdarı. Mete'den yaklaşık 150 yıl sonra, Büyük Hun İmparatorluğu'nun Aral gölü ve Batı Türkistan bölgesinde kurulan Batı Hun Devleti'nin hükümdarıdır.
| Çi-çi | |
|---|---|
| Hüküm süresi | MÖ 56-35 |
| Taç giymesi | MÖ 56 |
| Hanedan | Hiugn-nu |
| Babası | Kün-Çin |
| Dini | Tengricilik |
Hayatı
Çi-çi Kağan (Çiçi Han) MÖ 56-35 yılları arasında kağanlık yapmış Türk hükümdarıdır. Çin kaynaklarında adı Hu-tu Wu-ssu (veya Degroot’un deyimiyle Hun-tunga-su) olarak geçen Hun şehzadesidir. Son Hun tanhusu olan kardeş Ho-Han-Yeh'in, devletin içinde bulunduğu sıkıntılı durumları öne sürerek Çin'in egemenliği altına girmek istemesi üzerine; Çi-çi Yabgu, bir başka ulusun himayesi altına geçmeyi reddetmiş ve kardeşinin hükümdarlığını da tanımamıştır.
Bu konuda "Olmaz! Hunların geleneğine göre, esasen güçlü olmak yüceltici, hizmet etmek ise küçültücüdür. Hunlar at üzerinde savaşarak devlet kurmuşlar, dolayısıyla bütün kavimler arasında saygınlık kazanmışlardır. Savaşarak ölmek kahramanların en önemli özelliğidir. Bugün kardeşler devletin başına geçmek için savaşıyor. Büyük kardeş olmazsa küçüğü olur. Biri ölse bile saygınlığı kalacak, oğulları ve torunları her zaman devletlere hâkim olacaktır. Bugün Han (Çin) devleti güçlü olsa bile Hunları kendisine katamaz. Neden atalarımızın eski uygulamalarını bozarak Han (Çin) devletinin hizmetine girelim? Neden eski Çanyü’leri küçük düşürerek diğer devletlere karşı gülünç olalım? Bu şekilde huzura kavuşsak bile bütün kavimler üzerinde nasıl yeniden hâkimiyet kurabiliriz?" sözlerini söylediği aktarılmaktadır. Çi-çi'nin bu sözleri Hunları direnişe sürmüş ve Çi‐çi kardeşini mağlup ederek Orhon Nehri civarındaki başkenti ele geçirmiştir. Bunun üzerine ülke ikiye bölünmüştür (M.Ö. 54). Ho‐han‐yeh’nin yönetimindeki Doğu Hun Devleti Çin egemenliğine girmiştir.
Batıya yöneliş
Çi‐çi, MÖ 49’da artık ikinci bir Mete gibi hareket etmeye başlamıştır. Çi-çi kardeşi Ho-han-yeh’in Çin’e bağlanmasının ardından bir daha geri dönmeyeceğini ve tehlike oluşturmayacağını düşünerek batıya yönelmiştir. Çi-çi Yabgu, kendine bağlı boyları da batıya çekerek MÖ 54'te Çu-Talas boylarında bağımsızlığını ilan etmiştir.
Çi‐çi’nin liderliğindeki Batı Hun Devleti Çu‐Talas havzasında etrafı surlarla çevrili yeni bir başkent kurmuş, MÖ 36 yılına kadar bağımsızlığını muhafaza etmiştir.
Fakat Çi-çi Yabgu’nun kurduğu Batı Hun Devleti Çin'den gelen baskılar nedeniyle uzun ömürlü olamamıştır. Çi-çi, Talas nehri boylarında kurduğu şehirde kalabalık Çin ordularının kuşatmasına maruz kalmıştır. Meydan muharebe ve savaşına alışkın olan Hun ordusu, MÖ 35'te kale savunmasında başarılı olamamış, Çin ordusu tarafından imha edilmiştir. Yaşanan muharebede batıdaki Hun devleti yıkılmıştır. Çi-çi Yabgu’nun Çinliler’le savaşa girmeden önce askerlerini cesaretlendirmek için yapmış olduğu konuşması Türk tarihinde unutulmamış, kaynaklarda yerini almıştır. MÖ 35'te yapılmış içlerinde kadın ve çocukların da bulunduğu bu savaşta Çiçi Kağan ile beraber 1518 kişi savaşarak hayatını kaybetmiştir.
Kaynakça
- ^ Özer, B. Tarih Dersleri Yardımcı Ders Kitabı 1 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 19 Mart 2016.
- ^ William Montgomery McGovern. The Early Empires of Central Asia. s. 170.
- ^ Ban Gu. Han Şu (Han Kitabı). s. 3797.
- ^ Ahmetbeyoğlu, A. Kuruluş ve Çöküş Süreçlerinde Türk Devletleri 30 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 5–6 Kasım 2007, sayfa 9
- ^ Mehmet Özel, Vatan Millet ve Bayrak Sevgisi, s. 419
- ^ Szász Béla. A hunok története Attila Nagykirály. s. 68.
 | Soyluluk ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ci Ci ya da Ci Ci Yabgu diye bilinen ve Turk Hun hukumdari Mete den yaklasik 150 yil sonra Buyuk Hun Imparatorlugu nun Aral golu ve Bati Turkistan bolgesinde kurulan Bati Hun Devleti nin hukumdaridir Ci ciHukum suresiMO 56 35Tac giymesiMO 56HanedanHiugn nuBabasiKun CinDiniTengricilikHayatiCi ci Kagan Cici Han MO 56 35 yillari arasinda kaganlik yapmis Turk hukumdaridir Cin kaynaklarinda adi Hu tu Wu ssu veya Degroot un deyimiyle Hun tunga su olarak gecen Hun sehzadesidir Son Hun tanhusu olan kardes Ho Han Yeh in devletin icinde bulundugu sikintili durumlari one surerek Cin in egemenligi altina girmek istemesi uzerine Ci ci Yabgu bir baska ulusun himayesi altina gecmeyi reddetmis ve kardesinin hukumdarligini da tanimamistir Bu konuda Olmaz Hunlarin gelenegine gore esasen guclu olmak yuceltici hizmet etmek ise kucultucudur Hunlar at uzerinde savasarak devlet kurmuslar dolayisiyla butun kavimler arasinda sayginlik kazanmislardir Savasarak olmek kahramanlarin en onemli ozelligidir Bugun kardesler devletin basina gecmek icin savasiyor Buyuk kardes olmazsa kucugu olur Biri olse bile sayginligi kalacak ogullari ve torunlari her zaman devletlere hakim olacaktir Bugun Han Cin devleti guclu olsa bile Hunlari kendisine katamaz Neden atalarimizin eski uygulamalarini bozarak Han Cin devletinin hizmetine girelim Neden eski Canyu leri kucuk dusurerek diger devletlere karsi gulunc olalim Bu sekilde huzura kavussak bile butun kavimler uzerinde nasil yeniden hakimiyet kurabiliriz sozlerini soyledigi aktarilmaktadir Ci ci nin bu sozleri Hunlari direnise surmus ve Ci ci kardesini maglup ederek Orhon Nehri civarindaki baskenti ele gecirmistir Bunun uzerine ulke ikiye bolunmustur M O 54 Ho han yeh nin yonetimindeki Dogu Hun Devleti Cin egemenligine girmistir Batiya yonelisCi ci MO 49 da artik ikinci bir Mete gibi hareket etmeye baslamistir Ci ci kardesi Ho han yeh in Cin e baglanmasinin ardindan bir daha geri donmeyecegini ve tehlike olusturmayacagini dusunerek batiya yonelmistir Ci ci Yabgu kendine bagli boylari da batiya cekerek MO 54 te Cu Talas boylarinda bagimsizligini ilan etmistir Ci ci nin liderligindeki Bati Hun Devleti Cu Talas havzasinda etrafi surlarla cevrili yeni bir baskent kurmus MO 36 yilina kadar bagimsizligini muhafaza etmistir Fakat Ci ci Yabgu nun kurdugu Bati Hun Devleti Cin den gelen baskilar nedeniyle uzun omurlu olamamistir Ci ci Talas nehri boylarinda kurdugu sehirde kalabalik Cin ordularinin kusatmasina maruz kalmistir Meydan muharebe ve savasina aliskin olan Hun ordusu MO 35 te kale savunmasinda basarili olamamis Cin ordusu tarafindan imha edilmistir Yasanan muharebede batidaki Hun devleti yikilmistir Ci ci Yabgu nun Cinliler le savasa girmeden once askerlerini cesaretlendirmek icin yapmis oldugu konusmasi Turk tarihinde unutulmamis kaynaklarda yerini almistir MO 35 te yapilmis iclerinde kadin ve cocuklarin da bulundugu bu savasta Cici Kagan ile beraber 1518 kisi savasarak hayatini kaybetmistir Kaynakca Ozer B Tarih Dersleri Yardimci Ders Kitabi 1 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 19 Mart 2016 William Montgomery McGovern The Early Empires of Central Asia s 170 Ban Gu Han Su Han Kitabi s 3797 Ahmetbeyoglu A Kurulus ve Cokus Sureclerinde Turk Devletleri 30 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 5 6 Kasim 2007 sayfa 9 Mehmet Ozel Vatan Millet ve Bayrak Sevgisi s 419 Szasz Bela A hunok tortenete Attila Nagykiraly s 68 Soyluluk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz