Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çoklu zekâ kuramı 1983 yılında Howard Gardner tarafından zekâyı tek ve baskın bir yetenek olarak görmekten ziyade, çeşitli ve özel boyutlardan oluştuğunu öneren bir modeldir.
Gardner bilişsel yeteneklerin geniş bir yelpazeden oluştuğunu ve aralarında sadece çok zayıf bir korelasyonun bulunduğunu savunmaktadır. Örneğin, kuram çarpma işlemini kolayca öğrenen bir çocuğun, bu görevde zorluk yaşayan bir çocuğa göre daha zeki olduğunu söylemez. Basit çarpma işlemlerinde uzmanlaşmak için zaman harcayan bir çocuk 1) çarpma işlemini farklı bir yolla öğrenebilir, 2) matematik dışındaki bir alanda üstün olabilir, 3) hatta çarpım sürecini derin bir seviyede anlıyor veya tamamen farklı bir süreç olarak görüyor olabilir. Temelde derin bir anlayış içermesi de yavaşlığa ve çarpım tablosunu hızlı hatırlayan çocuğa bakıldığında potansiyel matematiksel zekâsının gizlenmesine neden olabilir.
Kuram ortaya atıldıktan sonra farklı tepkilerle karşılaştı. Geleneksel ve genellikle zekânın boyutları ve farklı görevler arasında Gardner'ın kuramının öngördüğü düşük ilişkiden ziyade yüksek korelasyon bulmakta. Yine de birçok eğitimci kuramın önerdiği yaklaşımların uygulamalı değerini destekler.
Çoklu Zekâ
Gardner bir davranışın bir zekâ olabileceğine dair birçok ölçüt dile getirdi.
Bu ölçütler:
- Beyin hasarından beynin korunması potansiyeli,
- Evrimsel tarihteki yeri,
- Çekirdek etkinliğinin oluşumu,
- Kodlamaya duyarlılığı (sembolik ifade)
- Farklı gelişimsel devamlılığı,
- Bilginlerin, dahilerin ve diğer olağanüstü insanların varlığı,
- Deneysel psikoloji ve psikometrik sonuçlarla desteklenmesidir.
Gardner dokuz yeteneğin bu ölçütleri karşıladığını savunur:
- Uzamsal
- Sözel
- Mantıksal-Matematiksel
- Kinestetik
- Müziksel
- İçsel
- Sosyal
- Doğasal
- Varoluşsal
Yukarıdaki zekâ çeşitlerinin yanı sıra, Gardner Ahlâk Zekâsı'nın da 10. boyut olmaya değer olduğunu belirtmektedir.
Mantıksal-Matematiksel
Bu alan mantık, soyutlamalar, nedenleme, numaralar ve eleştirel düşünmeyle ilgilidir. Örneğin, kuram çarpma işlemini kolayca öğrenen bir çocuğun, bu görevde zorluk yaşayan bir çocuğa göre daha zeki olduğunu söylemez. Basit çarpma işlemlerinde uzmanlaşmak için zaman harcayan bir çocuk çarpma işlemini farklı bir yolla öğrenebilir Gardner IQ testlerinin sadece sözel ve mantıksal-matematiksel yetenekleri ölçtüğünü savunur.
Uzamsal
Bu alan görsel-uzamsal yargılar ve zihnin gözüyle görselleştirme yeteneğiyle baş eder. Bu zekâ türüne uygun olan meslekler artist, tasarımcı ve mimarlıktır. Uzamsal zekâya sahip bir insanın yap-boz oyunlarında da iyi olduğu görülmektedir.
Sözel
Bu alan kelimelerle konuşma veya yazma becerisiyle ilgilidir. Yüksek sözel/dilsel zekâya sahip insanlar için kelimeleri ve dilleri öğrenmek kolay gelir. Okuma, yazma, hikâyeler anlatma ve kelimeleri tarihleriyle birlikte hatırlamada iyidirler. Okumaya, not tutmaya, dersleri dinlemeye ve öğrendiklerini tartışmaya eğilimlidirler. Sözel/dilsel zekâya sahip kişiler yabancı dilleri çok kolay öğrenebilmektedir.
Müziksel
Bireyin müzikle, müziksel ve ritimsel formlarla kendini ifade edebilme, müzik ritimlerini algılayabilme yetenekleridir. Müzik için güçlü bir yetenekleri vardır ve genellikle müzikal kompozisyon ve performansta iyidirler.
Varoluşsal
Bazı çoklu zekâ kuramı savunucuları ruhsal veya dini zekâyı olası bir zeka tipi olarak önerdi. Gardner ruhsal bir zekânın varlığını kabul etmese de, "varoluşsal" zekânın yararlı bir yapı olabileceğini belirtti. Varoluşsal zekânın hipotezleri ise eğitim araştırmacıları tarafından keşfedilmiştir.
Sonsuz ve sonsuz küçüklükte duyusal verilerin ötesindeki soruların veya olguların üzerinde düşünme yeteneği. Bu zekâ türüne uygun kariyer veya meslek gruplarına şamanlar, rahipler, matematikçiler, fizikçiler, bilim insanları, evren bilimciler ve .
Kinestetik
Bir ürünü ortaya koymak, bir problemi çözmek, kendini ve duygularını ifade edebilmek için vücudun bir bölümünü veya tamamını kullanabilme yeteneğidir.
İçsel
Kişinin kendisi hakkında sahip olduğu gerçek bilgi ve anlayış ile uyumlu davranışlar sergilemesi ve kendisini tanıma yeteneğidir. Bu zekâ alanı gelişmiş bireylerin kim olduklarını, olumlu ya da olumsuz yanlarını, hissettikleri duyguların nedenlerini belirler.
Doğasal
Doğayı tanıma ve anlama, yaşayan canlıları tanıma, doğanın dengesini anlama, canlıları tanıma ve sınıflandırma yeteneğidir.
Sosyal
Bireyin çevresindeki kişilerin isteklerini, duygularını ve ihtiyaçlarını anlama, yorumlama ve kişilerle etkili iletişim kurabilme yeteneğidir. Bu nedenle çevrelerinde sevilirler
Eğitimde kullanımı
Gardner(1999) zekâyı ‘‘bir kültürel ortamda problem çözme veya kültürün bir değeri olan bir ürün yaratma bilgisinin etkinleştirilebilir biyopsikolojik potansiyeli.’’ şeklide tanımlamıştır. Gardner'a göre bunu etkinleştirmek için sadece mantıksal ve dilsel zekâdan daha fazla yol vardır. Gardner okullaşmanın amacının "insanların zekâlarının geliştirilmesi ve mesleksel veya meslek dışı hedeflerine ulaşmaları için zekâ spektrumlarına uygun düzeyde yardım edilmesi gerekir. Yardım alan insanlar ise topluma daha yapıcı bir biçimde hizmet etmeye heves duyarlar."
Geleneksel olarak okullar mantıksal ve sözel/dilsel (özellikle okuma ve yazma) zekânın gelişimini vurgulamaktadır. Dünyada uygulanan IQ testleri ise (Türkiye için YGS, ALES vb.) çoğunlukla mantıksal ve sözel/dilsel zekâya odaklanmaktadır. Bu testlerde iyi yapanlar prestijli okullara ve üniversitelere gitmektedirler. Birçok öğrenci mantıksal ve sözel alanlarda iyi olmalarına rağmen, bu alanlarda çok iyi olmayan öğrenciler de bulunmaktadır. Helding'e göre (2009), "Standart IQ testleri belirli bir zaman içerisinde kazanılan bilgiyi ölçer ve sadece kristalleşmiş sabit kare görüntüsü sağlayabilir. Bir insanın öğrenme yeteneğini, yeni bilgiyi özümlemesini veya yeni problemleri çözebiliyor olduğunu ölçemez." (s.196). Gardner'ın kuramı öğrenciler eğitimin geniş görüsüyle hizmet aldığı takdirde daha iyi olacağını savunur. Bu hizmetler öğretmenleri farklı metodolojiler, alıştırmalar ve etkinliklerle her öğrenciye ulaşabileceğini içerir. Eğitimcilerin ‘‘bu öğrenciyi bu konuyu öğrenirken çalıştıracak yollar’’ bulmaya zorlar (Gardner, 1999, s.154).
James Traub'ın The New Republic'teki makalesi Gardner'ın sisteminin birçok akademisyen veya öğretmen tarafından kabul edilmediğini belirtmektedir. Gardner ise şu sözleri sarfeder: ‘‘Çoklu Zekâ kuramı birçok deneysel kanıtlarla tutarlıdır ve şu ana kadar deneysel testlerle güçlü bir şekilde inkâr edilememiştir... Kuram uygulamaları eğitim alanındaki birçok projede incelenmiştir. Bizim önsezimiz birçok defa gerçek sınıf deneyimleri ışığında gözden geçirilmek zorundadır.’’(Gardner, 1993, s. 33).
Kısa süreli bellek işlemlerini keşfeden psikologlardan biri George Miller, The New York Times Book Review'da Gardner'ın savının "önsezi ve düşünce"ye indirgendiğini yazmıştır (s. 20). Gardner'ın daha sonraki çalışması fikirleri biraz değiştirmiştir. Son dönemde kendini zekâ çalışmalarına adamış Psikoloji, Kamu Politikaları ve Kanun Gardner'ın çalışmalarına yer vermemektedir.
Çoklu zekâ kuramının uygulamaları geniş bir alanı kapsamaktadır. Zorluk yaşayan bir öğrenciyle karşılaşan her çeşit öğretmen çoklu zekâyı bir çerçeve olarak kullanabilmektedir. Genellikle, bu kuramı destekleyenler öğrencilerinin farklı zekâlarını kullanabilmeleri ve geliştirebilmeleri için fırsatlar sağlamaktadır.
Eleştirel Tepkiler
Zekâ'nın tanımı
Kuramın temel eleştirilerinden biri onun ad hoc olmasıdır: Gardner "zekâ" kelimesinin anlamını genişletmiyor; aksine zekânın yokluğunu reddederek tıpkı diğer insanların "yetenek" kelimesini kullandığı gibi geleneksel olarak "zekâ" kelimesini kullanıyor. Bu uygulama (1983, 1991), (1994) ve (1985) tarafından eleştirilmiştir.
Çoklu Zekâ kuramının savunucuları, zekânın tanımının çok dar olduğunu ve insanların düşünme ve öğrenme yollarının çeşitli olmasının tanımını genişletebileceğini öne sürmektedir.
Uzamsal zekâ
Gardner IQ testlerinin sadece sözel ve mantıksal-matematiksel yetenekleri ölçtüğünü savunur. Psikolog ise IQ testlerinin yaklaşık 70 yıldır uzamsal yetenekleri de ölçtüğünü savunmaktadır.
Kaynakça
- ^ "Waldorf education embodies in a truly organic sense all of Howard Gardner's seven intelligences...not simply an amalgam of the seven intelligences. Many schools are currently attempting to construct curricula based on Gardner's model simply through an additive process (what can we add to what we have already got?). Steiner's approach, however, was to begin with a deep inner vision of the child and the child's needs and build a curriculum around that vision." Thomas Armstrong, cited in Eric Oddleifson, Boston Public Schools As Arts-Integrated Learning Organizations: Developing a High Standard of Culture for All 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Lynn Gilman, Human Intelligence 25 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Robert Slavin Educational Psychology, 2009, p. 117
- ^ Seana Moran Encyclopedia of Creativity (Second Edition), 2011, p. 161-165 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780123750389001564 7 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Gardner 2 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. infed.org (2008-06-15). Retrieved on 2011-10-22.
- ^ "Çoklu Zeka Gardner'in Kuramı Ve Örnekleri". www.ogretmentercihim.com. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2020.
- ^ Gardner, Howard. (1999) "Intelligence Reframed: Multiple Intelligences for the 21st Century." New York: Basic Books.
- ^ Tupper, K.W. (2002). (PDF). Canadian Journal of Education. 27 (4). s. 499–516. doi:10.2307/1602247. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2012.
- ^ Bu bilgi Harvard Üniversitesi'nin 350. yılında yapılan resmî olmayan bir konuşmadan alınmıştır. Harvard Education Review, Harvard Education Publishing Group, 1987, 57, 187-93.
- ^ Helding, L. (2009). Howard Gardner's Theory of Multiple Intelligences. Journal of Singing, 66(2), 193-199. URL erişimi EBSCOhost.
- ^ IQ Testing 101, Alan S. Kaufman, 2009, Springer Publishing Company,
- Eysenck, M. W (1994) "Intelligence". In M. W. Eysenck, (ed.), The Blackwell dictionary of cognitive psychology (pp. 192–193). Cambridge, Massachusetts: Blackwell Publishers.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Coklu zeka kurami 1983 yilinda Howard Gardner tarafindan zekayi tek ve baskin bir yetenek olarak gormekten ziyade cesitli ve ozel boyutlardan olustugunu oneren bir modeldir Coklu Zeka teorisi ozelliklerinin daire grafigi seklindeki gosterimi Gardner bilissel yeteneklerin genis bir yelpazeden olustugunu ve aralarinda sadece cok zayif bir korelasyonun bulundugunu savunmaktadir Ornegin kuram carpma islemini kolayca ogrenen bir cocugun bu gorevde zorluk yasayan bir cocuga gore daha zeki oldugunu soylemez Basit carpma islemlerinde uzmanlasmak icin zaman harcayan bir cocuk 1 carpma islemini farkli bir yolla ogrenebilir 2 matematik disindaki bir alanda ustun olabilir 3 hatta carpim surecini derin bir seviyede anliyor veya tamamen farkli bir surec olarak goruyor olabilir Temelde derin bir anlayis icermesi de yavasliga ve carpim tablosunu hizli hatirlayan cocuga bakildiginda potansiyel matematiksel zekasinin gizlenmesine neden olabilir Kuram ortaya atildiktan sonra farkli tepkilerle karsilasti Geleneksel ve genellikle zekanin boyutlari ve farkli gorevler arasinda Gardner in kuraminin ongordugu dusuk iliskiden ziyade yuksek korelasyon bulmakta Yine de bircok egitimci kuramin onerdigi yaklasimlarin uygulamali degerini destekler Coklu ZekaGardner bir davranisin bir zeka olabilecegine dair bircok olcut dile getirdi Bu olcutler Beyin hasarindan beynin korunmasi potansiyeli Evrimsel tarihteki yeri Cekirdek etkinliginin olusumu Kodlamaya duyarliligi sembolik ifade Farkli gelisimsel devamliligi Bilginlerin dahilerin ve diger olaganustu insanlarin varligi Deneysel psikoloji ve psikometrik sonuclarla desteklenmesidir Gardner dokuz yetenegin bu olcutleri karsiladigini savunur Uzamsal Sozel Mantiksal Matematiksel Kinestetik Muziksel Icsel Sosyal Dogasal Varolussal Yukaridaki zeka cesitlerinin yani sira Gardner Ahlak Zekasi nin da 10 boyut olmaya deger oldugunu belirtmektedir Mantiksal Matematiksel Bu alan mantik soyutlamalar nedenleme numaralar ve elestirel dusunmeyle ilgilidir Ornegin kuram carpma islemini kolayca ogrenen bir cocugun bu gorevde zorluk yasayan bir cocuga gore daha zeki oldugunu soylemez Basit carpma islemlerinde uzmanlasmak icin zaman harcayan bir cocuk carpma islemini farkli bir yolla ogrenebilir Gardner IQ testlerinin sadece sozel ve mantiksal matematiksel yetenekleri olctugunu savunur Uzamsal Bu alan gorsel uzamsal yargilar ve zihnin gozuyle gorsellestirme yetenegiyle bas eder Bu zeka turune uygun olan meslekler artist tasarimci ve mimarliktir Uzamsal zekaya sahip bir insanin yap boz oyunlarinda da iyi oldugu gorulmektedir Sozel Bu alan kelimelerle konusma veya yazma becerisiyle ilgilidir Yuksek sozel dilsel zekaya sahip insanlar icin kelimeleri ve dilleri ogrenmek kolay gelir Okuma yazma hikayeler anlatma ve kelimeleri tarihleriyle birlikte hatirlamada iyidirler Okumaya not tutmaya dersleri dinlemeye ve ogrendiklerini tartismaya egilimlidirler Sozel dilsel zekaya sahip kisiler yabanci dilleri cok kolay ogrenebilmektedir Muziksel Bireyin muzikle muziksel ve ritimsel formlarla kendini ifade edebilme muzik ritimlerini algilayabilme yetenekleridir Muzik icin guclu bir yetenekleri vardir ve genellikle muzikal kompozisyon ve performansta iyidirler Varolussal Bazi coklu zeka kurami savunuculari ruhsal veya dini zekayi olasi bir zeka tipi olarak onerdi Gardner ruhsal bir zekanin varligini kabul etmese de varolussal zekanin yararli bir yapi olabilecegini belirtti Varolussal zekanin hipotezleri ise egitim arastirmacilari tarafindan kesfedilmistir Sonsuz ve sonsuz kucuklukte duyusal verilerin otesindeki sorularin veya olgularin uzerinde dusunme yetenegi Bu zeka turune uygun kariyer veya meslek gruplarina samanlar rahipler matematikciler fizikciler bilim insanlari evren bilimciler ve Kinestetik Bir urunu ortaya koymak bir problemi cozmek kendini ve duygularini ifade edebilmek icin vucudun bir bolumunu veya tamamini kullanabilme yetenegidir Icsel Kisinin kendisi hakkinda sahip oldugu gercek bilgi ve anlayis ile uyumlu davranislar sergilemesi ve kendisini tanima yetenegidir Bu zeka alani gelismis bireylerin kim olduklarini olumlu ya da olumsuz yanlarini hissettikleri duygularin nedenlerini belirler Dogasal Dogayi tanima ve anlama yasayan canlilari tanima doganin dengesini anlama canlilari tanima ve siniflandirma yetenegidir Sosyal Bireyin cevresindeki kisilerin isteklerini duygularini ve ihtiyaclarini anlama yorumlama ve kisilerle etkili iletisim kurabilme yetenegidir Bu nedenle cevrelerinde sevilirlerEgitimde kullanimiGardner 1999 zekayi bir kulturel ortamda problem cozme veya kulturun bir degeri olan bir urun yaratma bilgisinin etkinlestirilebilir biyopsikolojik potansiyeli seklide tanimlamistir Gardner a gore bunu etkinlestirmek icin sadece mantiksal ve dilsel zekadan daha fazla yol vardir Gardner okullasmanin amacinin insanlarin zekalarinin gelistirilmesi ve mesleksel veya meslek disi hedeflerine ulasmalari icin zeka spektrumlarina uygun duzeyde yardim edilmesi gerekir Yardim alan insanlar ise topluma daha yapici bir bicimde hizmet etmeye heves duyarlar Geleneksel olarak okullar mantiksal ve sozel dilsel ozellikle okuma ve yazma zekanin gelisimini vurgulamaktadir Dunyada uygulanan IQ testleri ise Turkiye icin YGS ALES vb cogunlukla mantiksal ve sozel dilsel zekaya odaklanmaktadir Bu testlerde iyi yapanlar prestijli okullara ve universitelere gitmektedirler Bircok ogrenci mantiksal ve sozel alanlarda iyi olmalarina ragmen bu alanlarda cok iyi olmayan ogrenciler de bulunmaktadir Helding e gore 2009 Standart IQ testleri belirli bir zaman icerisinde kazanilan bilgiyi olcer ve sadece kristallesmis sabit kare goruntusu saglayabilir Bir insanin ogrenme yetenegini yeni bilgiyi ozumlemesini veya yeni problemleri cozebiliyor oldugunu olcemez s 196 Gardner in kurami ogrenciler egitimin genis gorusuyle hizmet aldigi takdirde daha iyi olacagini savunur Bu hizmetler ogretmenleri farkli metodolojiler alistirmalar ve etkinliklerle her ogrenciye ulasabilecegini icerir Egitimcilerin bu ogrenciyi bu konuyu ogrenirken calistiracak yollar bulmaya zorlar Gardner 1999 s 154 James Traub in The New Republic teki makalesi Gardner in sisteminin bircok akademisyen veya ogretmen tarafindan kabul edilmedigini belirtmektedir Gardner ise su sozleri sarfeder Coklu Zeka kurami bircok deneysel kanitlarla tutarlidir ve su ana kadar deneysel testlerle guclu bir sekilde inkar edilememistir Kuram uygulamalari egitim alanindaki bircok projede incelenmistir Bizim onsezimiz bircok defa gercek sinif deneyimleri isiginda gozden gecirilmek zorundadir Gardner 1993 s 33 Kisa sureli bellek islemlerini kesfeden psikologlardan biri George Miller The New York Times Book Review da Gardner in savinin onsezi ve dusunce ye indirgendigini yazmistir s 20 Gardner in daha sonraki calismasi fikirleri biraz degistirmistir Son donemde kendini zeka calismalarina adamis Psikoloji Kamu Politikalari ve Kanun Gardner in calismalarina yer vermemektedir Coklu zeka kuraminin uygulamalari genis bir alani kapsamaktadir Zorluk yasayan bir ogrenciyle karsilasan her cesit ogretmen coklu zekayi bir cerceve olarak kullanabilmektedir Genellikle bu kurami destekleyenler ogrencilerinin farkli zekalarini kullanabilmeleri ve gelistirebilmeleri icin firsatlar saglamaktadir Elestirel TepkilerZeka nin tanimi Kuramin temel elestirilerinden biri onun ad hoc olmasidir Gardner zeka kelimesinin anlamini genisletmiyor aksine zekanin yoklugunu reddederek tipki diger insanlarin yetenek kelimesini kullandigi gibi geleneksel olarak zeka kelimesini kullaniyor Bu uygulama 1983 1991 1994 ve 1985 tarafindan elestirilmistir Coklu Zeka kuraminin savunuculari zekanin taniminin cok dar oldugunu ve insanlarin dusunme ve ogrenme yollarinin cesitli olmasinin tanimini genisletebilecegini one surmektedir Uzamsal zeka Gardner IQ testlerinin sadece sozel ve mantiksal matematiksel yetenekleri olctugunu savunur Psikolog ise IQ testlerinin yaklasik 70 yildir uzamsal yetenekleri de olctugunu savunmaktadir Kaynakca Waldorf education embodies in a truly organic sense all of Howard Gardner s seven intelligences not simply an amalgam of the seven intelligences Many schools are currently attempting to construct curricula based on Gardner s model simply through an additive process what can we add to what we have already got Steiner s approach however was to begin with a deep inner vision of the child and the child s needs and build a curriculum around that vision Thomas Armstrong cited in Eric Oddleifson Boston Public Schools As Arts Integrated Learning Organizations Developing a High Standard of Culture for All 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Lynn Gilman Human Intelligence 25 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Robert Slavin Educational Psychology 2009 p 117 ISBN 0 205 59200 7 Seana Moran Encyclopedia of Creativity Second Edition 2011 p 161 165 http www sciencedirect com science article pii B9780123750389001564 7 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gardner 2 Kasim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde infed org 2008 06 15 Retrieved on 2011 10 22 Coklu Zeka Gardner in Kurami Ve Ornekleri www ogretmentercihim com 10 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2020 Gardner Howard 1999 Intelligence Reframed Multiple Intelligences for the 21st Century New York Basic Books Tupper K W 2002 PDF Canadian Journal of Education 27 4 s 499 516 doi 10 2307 1602247 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2012 Bu bilgi Harvard Universitesi nin 350 yilinda yapilan resmi olmayan bir konusmadan alinmistir Harvard Education Review Harvard Education Publishing Group 1987 57 187 93 Helding L 2009 Howard Gardner s Theory of Multiple Intelligences Journal of Singing 66 2 193 199 URL erisimi EBSCOhost IQ Testing 101 Alan S Kaufman 2009 Springer Publishing Company ISBN 978 0 8261 0629 2 Eysenck M W 1994 Intelligence In M W Eysenck ed The Blackwell dictionary of cognitive psychology pp 192 193 Cambridge Massachusetts Blackwell Publishers