Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2022) () |
Bu madde, uygun değildir. (4 Nisan 2011) |
Çok kullanılan ödeme şekilleri
Ayrıca, bunların dışında da belirli ödeme şeklileri bulunmaktadır. Bu ödeme şekilleri şunlardır:
- Ön ödeme (prepaid), örnek: Teslimat öncesi ödeme
- Sonradan ödeme (postpaid), örnek: Fatura ile satın alma
- Peşin ödeme (takas), örnek: Pazarda yapılan alışveriş
Yasal ödeme aracı
Yasal olarak çıkartılan, yasal olarak yok edilebilen ve alacaklının, kabul ettiği borç parayı, bir ülkenin kanununa göre teslim etmesine yasal ödeme aracı denir. Şayet başka türlü kabul edilmiyorsa, yasal ödeme aracının kabul edilmesi ile birlikte alacaklıya borç paranın ödenmesi zorunludur. Borçlu tarafından yasal yollarla borç paranın ödenmesi (örneğin, döviz veya kredi kartı ile) mümkündür; sözleşme özgürlüğü çerçevesinde, borçlu ve alacaklı arasındaki bu söz konusu olanak önceden kabul edildiğinde ya da sonradan alacaklı tarafından kabul edildiğinde geçerli olmaktadır.
Basit olarak söylemek gerekirse, bir kişi Almanya’da veya başka yerde satışta olan bir malı Amerikan doları ile satın alabilir. Fakat satıcı (parayı alan kişi) böyle bir ödemeyi reddetme hakkına sahiptir. Bu durum ödeme talebini değiştirmez. Ödeme, Euro ya da o ülkenin kullandığı para ile (banknot veya madeni para) talep edilebilir, böylece alacaklı bunu kabul etmek zorunda kalır ve ödemeyi başka şekilde yapma olanağı ortadan kalkar.
Önceleri Almanya’da yasa ile düzenlenmiş toplamda sınırlı ve kabul zorunluluğu olmayan banknotlar ve bozuk paralar bulunmaktaydı, sadece yapıldığı madene göre değer kazanan metal paralar (Örnek: Altın ve gümüş paralar) sınırsız olarak kabul edilmekteydi.
Almanya’da ve Avrupa Ekonomik Topluluğu’na (şu anki adı Avrupa Birliği) katılan diğer devletlerde 1 Ocak 2002 yılından itibaren “Avro” yasal ödeme aracı olarak kullanılmaktadır.
Buna karşın Avro-madeni paranın sınırlı bir kullanımı bulunmaktadır, çünkü Avrupa Birliği’nin 3 Mayıs 1998 yılındaki düzenlemesinin 11. maddesinin 3. paragrafına göre: “Verilen resmi makamlar dışında [……] tek bir ödemede elli adet madeni paradan daha fazlasını kabul etmesi kimsenin yükümlülüğünde değildir.” denilmektedir.
Madeni para sisteminin 3. fıkrasına göre aynı zamanda sadece sınırlı kapsamda Avro hatıra parası kabul edilmesi gerekmektedir. Sadece hatıra paraları için yapılan ödemelerde, tutarların 200 Avro’ya kadar kabul edilmesi gerekiyor, Avro hatıra paraları yapılan ödemede, 50 adet madeni paradan fazlasının kabul edilmesi hiç kimsenin yükümlülüğünde değildir.
Genel olarak kabul edilmesi zorunlu değildir (özellikle Almanya için geçerlidir). Yani belirli bir borcun peşin para yerine para transferi (havale) ya da kredi kartı ile ödenmemesinin kararlaştırılması uygundur.
Yasal ödeme araçları ile nakit para kullanılmadan döviz hesaplarından yapılan para transferleri arasında farklar bulunmaktadır. Döviz hesaplarından yapılan para transferi o anki bankaya ilişkin müşterinin para aktarma talebidir. İşletme Bankacılık Sistemi de bu yolla oluşturulmuştur. Anaparanın oluşması tek başına Merkez Bankası’na mahsustur.
Para birimi bütün ülkelerde aynı değildir; örneğin, Orta Amerika’da ve 20. yy. sonlarındaki Balkanlar’da aynı para birimi olan ABD Doları kullanıldı. 21. yy. başlarında tek düzenli ödeme aracı olarak Euro ya da geçici olarak Alman Markı kullanıldı. (örnek: Karadağ)
Hesap defteri
Hesap defteri, sadece nakit para (kâğıt para veya madeni para) olarak sunulmaz, aynı zamanda mevduat hesabının paraya çevrilmesi anlamına gelmektedir. Vadesiz mevduat hesabındaki birikimler hesap sahibinin isteği üzerine her zaman ve hemen nakit paraya çevrilebilir. İlk on yıllık kullanımda bu birikimler hesap defterine kaydedilir. Günümüzde bu kayıt işlemi bilgisayarlarda gerçekleştirilmektedir. Mevduat Hesap defteri parasız ödeme işlemlerinin temelini oluşturmaktadır.
Vadesiz banka hesapları, hem banka hesabındaki nakit para ve madeni para formundaki para yatırmaları ile hem de banka kredisinin verilmesi ile ya da diğer hesaplardan para kullanmadan (kredi kartı veya Çek ile) yapılan havale ile oluşabilmektedir.
Hesap sahibi, vadesiz mevduat hesabından aynı veya farklı banka müşterisinin hesaplarına havale yapabilir, çek yazabilir ya da nakit para ile ödeme yapabilir.
Nakit paraya ek olarak vadesiz hesaplar, hesaptan hesaba havale olanağı sayesinde oluşturulmuştur. Bu yüzden vadesiz hesaplar, ödenebilir para miktarlarıyla tazmin edilir. Bu para miktarı, vadesiz hesapları ve nakit parayı kapsayan “M1” ifadesiyle gösterilir. Fakat hesap defteri – Avro nakit paranın tersine – yasal ödeme aracı değildir ve genel kabul görmemiştir.
Çek
Çek, banka müşterisinin bankasına ödeme isteğini içeren kıymetli bir belgedir. Ödenecek para, belgede belirtilmiş olan belirli gün ve belirli mekânda tazmin edilir. Çek bozdurulurken, ödeme sadece nakit olarak değil aynı zamanda banka teminat belgesi yoluyla da gerçekleştirilebilir.
Çek, para talebini gösteren bir belgedir. Çek ciro kaydı sayesinde paraya çevrilir. Uygulamada bu durumdan daha çok çek sahibi yararlanır gözükürken aslında parayı veren kuruluş da yararlanır.
Çeki bozdurmadaki önemli ayrıntı ise şudur: Çeki yazan kişinin bankada hesabının olması ve banka sahibinin bu çeki onaylaması gerekmektedir. Çek hem kredi işlemlerinde hem de ödeme işlemlerinde kullanılır. Ayrıca çek, banka tarafından geri çevrilebilir. Bu gibi durumların önüne geçmek için, uygulamada farklı biçimlere sahip güvence altına alınmış çekler hazırlanmıştır. 1 Ocak 2002 yılına kadar kullanılan Eurochque (Avrupa Çeki) bilinen ve garanti altına alınmış çekler arasında bulunmaktadır.
Vadesiz mevduat
Vadesiz para olarak da adlandırılan vadesiz mevduat, faizsiz banka hesabıdır. Yani vadesiz mevduat bankada bulunan normal hesaptır. Vadesiz hesaplar tıpkı bir sözleşme gibi feshedilemezler, bankada korunurlar. Bir aydan daha az bir süreliğine bankada tutulmuş ve sonradan kapatılmış hesaplar da vadesiz hesaplar kapsamına girmektedir.
Vadesiz hesapların önemi büyüktür; çünkü bu hesaplar ile ödeme işlemleri gerçekleştirilebilir. Genellikle vadesiz mevduat hesabı ile havale gönderilebilir, çek yazılabilir, para çekilebilir ve gerektiğinde ise döviz alım-satım işlemleri gerçekleştirilebilir.
Kredi veren kuruluşlar için, vadesiz mevduatlar yüksek maliyet anlamına ve daha da önemlisi az verim anlamına gelmektedir. Çünkü bu paraların sadece belli bir oranı kredi olarak verilebilmektedir.
Vadesiz mevduat hesabına para yatırılarak hesapta para biriktirilebilmektedir. Bu oluşturulan birikim ödemeler için kullanılır.
Vadesiz mevduat hesabı faizsiz hesap olmasına karşın çok az faiz getiren vadesiz mevduat hesapları da vardır.
Bankalar, farklı bankalardaki veya merkez bankasındaki vadesiz hesapları bünyesinde bulundururlar. En az birikim göz önüne alındığında, merkez bankasında paranın tutulması zorunlu hale gelir.
Para arzı; kredi veren kuruluşun(banka) kasasında bulunan mevcut para stoku ve nakit paradan oluşur. Farklı para arzı tanımları vardır. Bunlardan en çok kullanılanı “M1” para arzı tanımıdır. Bu para arzı tanımı “M1” ile gösterilir. Bu tanımın içinde vadesiz mevduat da yer alır çünkü vadesiz mevduat hesabı ile direkt normal para gibi ödeme yapılabilir. Diğer taraftan ya havale yoluyla ya da nakitle, anapara kullanılarak vadesiz mevduat, bir alacaklının görevini üstlenebilir.
Para stoku
Ekonomide serbestçe kullanılan toplam paranın hepsine birden para stoku denir. Nakit paranın ve vadesiz mevduatların toplamına gücü yüksek (baz) para denir. Gücü yüksek para, “M1” ile gösterilen para miktarıyla örtüşmektedir. Para miktarı para yatırma ile yükselir; para çekme ile azalır.
Ekonomide ve merkez bankalarında farklı para arzı tanımları için “M” ifadesi kullanılır ve sonrasında gelen sayılarla (M1, M2,M3 gibi) belirtilir. Küçük olan rakam, gerçek ekonomik işlemleri doğrudan gerçekleştirmek için düşünülen para miktarından daha büyük olduğu anlamına gelir. Belirtilen bu sınırlandırma uluslararası değildir. Anapara olarak belirtilen “M0” özel bir alanı kapsamaktadır. Anapara merkez bankasında bulunan mevcut para ile dolaşımdaki paranın toplamından oluşmaktadır.
Kaynakça
- ^ Eğilmez, Mahfi. "Türkiye Açısından Para Arzı Kavramları". 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Odeme sekilleri haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir 4 Nisan 2011 Cok kullanilan odeme sekilleriNakit Para Banka Kartlari Bankamatik Kartlari Para Transferi havale Otomatik Odeme Talimatlari Banka Hesabindan Para Cekme Ayrica bunlarin disinda da belirli odeme seklileri bulunmaktadir Bu odeme sekilleri sunlardir On odeme prepaid ornek Teslimat oncesi odeme Sonradan odeme postpaid ornek Fatura ile satin alma Pesin odeme takas ornek Pazarda yapilan alisverisYasal odeme araciYasal olarak cikartilan yasal olarak yok edilebilen ve alacaklinin kabul ettigi borc parayi bir ulkenin kanununa gore teslim etmesine yasal odeme araci denir Sayet baska turlu kabul edilmiyorsa yasal odeme aracinin kabul edilmesi ile birlikte alacakliya borc paranin odenmesi zorunludur Borclu tarafindan yasal yollarla borc paranin odenmesi ornegin doviz veya kredi karti ile mumkundur sozlesme ozgurlugu cercevesinde borclu ve alacakli arasindaki bu soz konusu olanak onceden kabul edildiginde ya da sonradan alacakli tarafindan kabul edildiginde gecerli olmaktadir Basit olarak soylemek gerekirse bir kisi Almanya da veya baska yerde satista olan bir mali Amerikan dolari ile satin alabilir Fakat satici parayi alan kisi boyle bir odemeyi reddetme hakkina sahiptir Bu durum odeme talebini degistirmez Odeme Euro ya da o ulkenin kullandigi para ile banknot veya madeni para talep edilebilir boylece alacakli bunu kabul etmek zorunda kalir ve odemeyi baska sekilde yapma olanagi ortadan kalkar Onceleri Almanya da yasa ile duzenlenmis toplamda sinirli ve kabul zorunlulugu olmayan banknotlar ve bozuk paralar bulunmaktaydi sadece yapildigi madene gore deger kazanan metal paralar Ornek Altin ve gumus paralar sinirsiz olarak kabul edilmekteydi Almanya da ve Avrupa Ekonomik Toplulugu na su anki adi Avrupa Birligi katilan diger devletlerde 1 Ocak 2002 yilindan itibaren Avro yasal odeme araci olarak kullanilmaktadir Buna karsin Avro madeni paranin sinirli bir kullanimi bulunmaktadir cunku Avrupa Birligi nin 3 Mayis 1998 yilindaki duzenlemesinin 11 maddesinin 3 paragrafina gore Verilen resmi makamlar disinda tek bir odemede elli adet madeni paradan daha fazlasini kabul etmesi kimsenin yukumlulugunde degildir denilmektedir Madeni para sisteminin 3 fikrasina gore ayni zamanda sadece sinirli kapsamda Avro hatira parasi kabul edilmesi gerekmektedir Sadece hatira paralari icin yapilan odemelerde tutarlarin 200 Avro ya kadar kabul edilmesi gerekiyor Avro hatira paralari yapilan odemede 50 adet madeni paradan fazlasinin kabul edilmesi hic kimsenin yukumlulugunde degildir Genel olarak kabul edilmesi zorunlu degildir ozellikle Almanya icin gecerlidir Yani belirli bir borcun pesin para yerine para transferi havale ya da kredi karti ile odenmemesinin kararlastirilmasi uygundur Yasal odeme araclari ile nakit para kullanilmadan doviz hesaplarindan yapilan para transferleri arasinda farklar bulunmaktadir Doviz hesaplarindan yapilan para transferi o anki bankaya iliskin musterinin para aktarma talebidir Isletme Bankacilik Sistemi de bu yolla olusturulmustur Anaparanin olusmasi tek basina Merkez Bankasi na mahsustur Para birimi butun ulkelerde ayni degildir ornegin Orta Amerika da ve 20 yy sonlarindaki Balkanlar da ayni para birimi olan ABD Dolari kullanildi 21 yy baslarinda tek duzenli odeme araci olarak Euro ya da gecici olarak Alman Marki kullanildi ornek Karadag Hesap defteriHesap defteri sadece nakit para kagit para veya madeni para olarak sunulmaz ayni zamanda mevduat hesabinin paraya cevrilmesi anlamina gelmektedir Vadesiz mevduat hesabindaki birikimler hesap sahibinin istegi uzerine her zaman ve hemen nakit paraya cevrilebilir Ilk on yillik kullanimda bu birikimler hesap defterine kaydedilir Gunumuzde bu kayit islemi bilgisayarlarda gerceklestirilmektedir Mevduat Hesap defteri parasiz odeme islemlerinin temelini olusturmaktadir Vadesiz banka hesaplari hem banka hesabindaki nakit para ve madeni para formundaki para yatirmalari ile hem de banka kredisinin verilmesi ile ya da diger hesaplardan para kullanmadan kredi karti veya Cek ile yapilan havale ile olusabilmektedir Hesap sahibi vadesiz mevduat hesabindan ayni veya farkli banka musterisinin hesaplarina havale yapabilir cek yazabilir ya da nakit para ile odeme yapabilir Nakit paraya ek olarak vadesiz hesaplar hesaptan hesaba havale olanagi sayesinde olusturulmustur Bu yuzden vadesiz hesaplar odenebilir para miktarlariyla tazmin edilir Bu para miktari vadesiz hesaplari ve nakit parayi kapsayan M1 ifadesiyle gosterilir Fakat hesap defteri Avro nakit paranin tersine yasal odeme araci degildir ve genel kabul gormemistir CekCek banka musterisinin bankasina odeme istegini iceren kiymetli bir belgedir Odenecek para belgede belirtilmis olan belirli gun ve belirli mekanda tazmin edilir Cek bozdurulurken odeme sadece nakit olarak degil ayni zamanda banka teminat belgesi yoluyla da gerceklestirilebilir Cek para talebini gosteren bir belgedir Cek ciro kaydi sayesinde paraya cevrilir Uygulamada bu durumdan daha cok cek sahibi yararlanir gozukurken aslinda parayi veren kurulus da yararlanir Ceki bozdurmadaki onemli ayrinti ise sudur Ceki yazan kisinin bankada hesabinin olmasi ve banka sahibinin bu ceki onaylamasi gerekmektedir Cek hem kredi islemlerinde hem de odeme islemlerinde kullanilir Ayrica cek banka tarafindan geri cevrilebilir Bu gibi durumlarin onune gecmek icin uygulamada farkli bicimlere sahip guvence altina alinmis cekler hazirlanmistir 1 Ocak 2002 yilina kadar kullanilan Eurochque Avrupa Ceki bilinen ve garanti altina alinmis cekler arasinda bulunmaktadir Vadesiz mevduatVadesiz para olarak da adlandirilan vadesiz mevduat faizsiz banka hesabidir Yani vadesiz mevduat bankada bulunan normal hesaptir Vadesiz hesaplar tipki bir sozlesme gibi feshedilemezler bankada korunurlar Bir aydan daha az bir sureligine bankada tutulmus ve sonradan kapatilmis hesaplar da vadesiz hesaplar kapsamina girmektedir Vadesiz hesaplarin onemi buyuktur cunku bu hesaplar ile odeme islemleri gerceklestirilebilir Genellikle vadesiz mevduat hesabi ile havale gonderilebilir cek yazilabilir para cekilebilir ve gerektiginde ise doviz alim satim islemleri gerceklestirilebilir Kredi veren kuruluslar icin vadesiz mevduatlar yuksek maliyet anlamina ve daha da onemlisi az verim anlamina gelmektedir Cunku bu paralarin sadece belli bir orani kredi olarak verilebilmektedir Vadesiz mevduat hesabina para yatirilarak hesapta para biriktirilebilmektedir Bu olusturulan birikim odemeler icin kullanilir Vadesiz mevduat hesabi faizsiz hesap olmasina karsin cok az faiz getiren vadesiz mevduat hesaplari da vardir Bankalar farkli bankalardaki veya merkez bankasindaki vadesiz hesaplari bunyesinde bulundururlar En az birikim goz onune alindiginda merkez bankasinda paranin tutulmasi zorunlu hale gelir Para arzi kredi veren kurulusun banka kasasinda bulunan mevcut para stoku ve nakit paradan olusur Farkli para arzi tanimlari vardir Bunlardan en cok kullanilani M1 para arzi tanimidir Bu para arzi tanimi M1 ile gosterilir Bu tanimin icinde vadesiz mevduat da yer alir cunku vadesiz mevduat hesabi ile direkt normal para gibi odeme yapilabilir Diger taraftan ya havale yoluyla ya da nakitle anapara kullanilarak vadesiz mevduat bir alacaklinin gorevini ustlenebilir Para stokuEkonomide serbestce kullanilan toplam paranin hepsine birden para stoku denir Nakit paranin ve vadesiz mevduatlarin toplamina gucu yuksek baz para denir Gucu yuksek para M1 ile gosterilen para miktariyla ortusmektedir Para miktari para yatirma ile yukselir para cekme ile azalir Ekonomide ve merkez bankalarinda farkli para arzi tanimlari icin M ifadesi kullanilir ve sonrasinda gelen sayilarla M1 M2 M3 gibi belirtilir Kucuk olan rakam gercek ekonomik islemleri dogrudan gerceklestirmek icin dusunulen para miktarindan daha buyuk oldugu anlamina gelir Belirtilen bu sinirlandirma uluslararasi degildir Anapara olarak belirtilen M0 ozel bir alani kapsamaktadir Anapara merkez bankasinda bulunan mevcut para ile dolasimdaki paranin toplamindan olusmaktadir Kaynakca Egilmez Mahfi Turkiye Acisindan Para Arzi Kavramlari 7 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2015