Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Örtülü reklam ya da bir başka deyişle gizli reklam, haber, yayın ya da program gibi formatların içerisinde, reklam olduğu alenen belirtilmeden yapılan reklamları ifade etmek için kullanılan kavramdır.
Örtülü reklam, herhangi bir kitle iletişim aracında; reklam için ayrılan yasal düzenlemelerin sınırlarının aşılarak, meşru olmayan bir yöntemle, ürün veya hizmete ilişkin isim, marka, logo ya da diğer ayırt edici şekil veya ifadelerin, sesli, yazılı ya da görsel biçimde kullanılmasıyla yapılmaktadır. Örtülü reklam meşru bir yöntem değildir ve kitle iletişim araçlarının kullanımıyla örtülü reklam yapmak yasaklanmıştır.
Örtülü Reklamın Ayırt Edilmesi
Örtülü reklamın, yasal sınırlar içerisinde - meşru alanlarda - uygulanan reklam çabalarından ayırt edilerek tespit edilmesine ilişkin, örtülü reklam şüphesi taşıyan yazı, haber, yayın ve programlar şu koşullar esas alınarak değerlendirilmektedir:
- Yazı, haber, yayın veya program içerisinde, herhangi bir ürün ya da markaya ilişkin ayırt edici unsurlara yer verilmesi durumunda, bu unsurların yer aldıkları mecraların formatlarıyla uyumlu olmaları ve abartılı biçimde öne çıkarılmamaları gerekmektedir.
- Haber verme, haberi yayma ve bilgi alma hakkı kapsamında yayınlanan haber, yazı, yayın veya programların yayınlanma amaçlarına uygun şekilde düzenlenmeleri, yayınlanma amaçlarından sapmamaları ve bireylerin bilgi alma ihtiyacını karşılayacak nitelikte olmaları gerekmektedir.
- Bireylerin tercihleri kasten manipüle edilerek, satın alma eylemi oluşturmak amacıyla ürün veya hizmetlere yönelik özel tanıtıcı atıfların yapılmaması gerekmektedir.
Örtülü Reklamla İlişkilendirilen Alanlar
Örtülü reklam, reklamın meşru varlık sahası dışında mevcudiyet gösteren bir mefhum olduğu için reklamla ilişkilendirilmemesi gereken alanlara sirayet etmektedir. Örtülü reklam faaliyetleriyle sıklıkla karşılaşılan ve bu nedenle örtülü reklamla ilişkilendirilen alanlardan bazıları; haber mecraları, halkla ilişkiler, ürün yerleştirme uygulamaları ve sosyal medyadır.
Örtülü Reklam ve Haber Mecraları
Haber; doğruluk, önemlilik, nesnellik, anlaşılırlık, dengelilik ve şeffaflık gibi kriterler doğrultusunda, güncel bilgilerin çeşitli medya organizasyonları tarafından düzenlenip kamuya servis edilmesidir. Haber mecraları ise bu bilgilerin kamuya ulaştırılmasında yararlanılan çeşitli basın, yayın ve iletişim organlarını kapsamaktadır. Reklam kokan her türlü faaliyetten uzak olması gereken haber mecraları, örtülü reklam ile en sık karşılaşılan alanlardan biridir fakat haber değeri taşıyan herhangi bir kuruluş hakkında yapılan haberler örtülü reklam kapsamına girmemektedir.
Örtülü reklam faaliyetleriyle, haber mecralarında dolaşıma sokulan haberlerin organik bir bağa sahip olmaması amacıyla, haberlerin oluşturulup servis edilmesinde dikkat edilmesi gereken esaslar şu şekildedir:
- Haberin, haber değeri taşıyıp taşımadığı analiz edilmeli ve haberler objektif bir editoryal denetime tâbi tutulmalıdır.
- Haberler reklam yapmak amacıyla oluşturulmamalı, haberi oluşturan ses, yazı ya da görüntüler sezgisel de olsa reklam maksadı taşımamalıdır.
- Etkinlik haberleri reklama hizmet edecek bir amaç doğrultusunda, yapay bir kurguyla sunulmamalıdır.
- Gazeteciler maddi çıkar karşılığı herhangi bir ürün, hizmet ya da kuruluş hakkında reklama dönük haberler yapmamalıdır. Bu amaçla haberin yayınlanması ya da yayınlanmaması karşılığında hiçbir maddi veya manevi çıkar peşinde olmamalıdırlar.
Örtülü Reklam ve Halkla İlişkiler
Halkla ilişkileri, kısaca kuruluşların tanıma ve tanıtma amacıyla uyguladıkları bir iletişim stratejisi olarak açıklamak mümkündür. Bu çerçevede kuruluşun misyonu doğrultusunda kamuoyunun bilgilendirilmesini sağlamak, halkla ilişkiler çalışmalarının başat amaçlarından biridir. Halkla ilişkiler çalışmalarıyla hazırlanan iletilerin hedef kitlelere aktarılması için kitle iletişim araçlarına ihtiyaç duyulması, halkla ilişkiler ile medya arasındaki köklü ilişkinin temelini oluşturmaktadır.
Halkla ilişkiler ve medyanın bu karşılıklı ilişkisinin dayanak noktası haber değeri taşıyan halkla ilişkiler iletilerinin bilgilendirme maksadıyla kamuoyuna ulaştırılmasıdır. Bu dayanak noktasının ihlal edildiği ya da esnetildiği durumlarda, halkla ilişkiler iletilerinin - haber değeri taşımadığı halde - bütünüyle kuruluşun reklam ya da tanıtımının yapılması amacıyla medyada yer alması örtülü reklamın kapsamına girmektedir.
Örtülü Reklam ve Ürün Yerleştirme
Ürün yerleştirme ya da ‘‘gömülü reklam’’; sinema filmleri, televizyon programları, radyo programları, müzik klipleri, video oyunları gibi pek çok alanda ürün ya da markaların görsel, sözel ya da görsel-sözel biçimde, genel işleyişi bozmayacak şekilde yerleştirilmesiyle uygulanan bir reklam türüdür. Ürün yerleştirme, örtülü reklam ile karıştırılması mümkün olan bir alandır. Ürün yerleştirme, sınırlarının yasal düzenlemelerle belirlendiği meşru bir alanda faaliyet göstermektedir ve bu yönüyle örtülü reklamdan ayrılır.
Ürün yerleştirmenin olduğu yayın ve programlardan önce mutlaka, programda ürün yerleştirmenin bulunduğuna dair bir uyarı yapılması yasal bir zorunluluktur. Uyarı yapılmadan kullanılan ürün ya da marka, meşru olmaktan çıkarak örtülü reklamın sınırları içerisine girmektedir. Haber bültenlerinde, çocuk programlarında ve dinî programlarda ürün yerleştirmenin yapılması yasaklanmıştır dolayısıyla bu alanlarda uygulanmaya çalışılan ürün yerleştirme faaliyetleri doğrudan örtülü reklam kapsamına girmektedir. Ticarî iletişimi yasaklanmış olan ürünlerin (alkol, sigara vb.) ürün yerleştirmede kullanılmasına izin verilmez. Bu nedenle bu sınıfa dahil herhangi bir ürün ya da markanın yerleştirilmesinin yapılması da örtülü reklam olarak değerlendirilir.
Örtülü Reklam ve Sosyal Medya
Sosyal medya kullanıcılarının sayısının günden güne artış göstermesiyle birlikte sosyal medya, reklam sektörü için oldukça ideal bir mecra haline gelmiştir. Reklamın yeni mecralarından biri olan sosyal medyanın örtülü reklam ile ilişkisine dair muğlak alanlar olsa da bu ilişki temelde iki farklı tutum çerçevesinde değerlendirilmekte ve tartışılmaktadır:
- Sosyal ağ adlarının geleneksel medyada dile getirilmesi
- Sosyal medya iletileri aracılığıyla bir ürün ya da hizmetin diğer kullanıcılara tanıtılması ya da o ürün ve hizmetlerden duyulan olumlu izlenimlerin paylaşılması
Birinci tutuma ilişkin olarak, sosyal ağlarda üretilen herhangi bir içeriğin haber değeri taşıması sebebiyle, üretildiği sosyal ağın adının da belirtilerek geleneksel medyaya taşınması örtülü reklam kapsamına girmemektedir. Sosyal ağın isminin zikredilmesi, habere konu olan içeriğin kaynağının açıklanması şeklinde değerlendirilmektedir.
İkinci tutuma ilişkin olarak, sosyal medya kullanıcılarının iletilerinde bir ürün ya da markaya atıfta bulunmalarının örtülü reklam olarak değerlendirilebilmesi çeşitli parametrelere bağlıdır. Bu parametrelerden en önemlisi iletinin aldığı etkileşim ya da görüntülenme sayısı, dolayısıyla iletiyi oluşturan kullanıcının takipçi sayısıdır. Az takipçi kitlesine sahip kullanıcıların ürün ya da markalara iletilerinde yer vermeleri örtülü reklamın dışında kalırken, büyük takipçi kitlelerine sahip kullanıcıların benzer bir iletiyi dolaşıma sokmaları ise örtülü reklam kuşkusunu beraberinde getirmektedir.
Örtülü Reklama Dair Yasal Düzenlemeler
Türkiye’de örtülü reklam, tüketicilerin yanıltılmasına sebebiyet vereceği gerekçesiyle yasaklanmıştır. Örtülü reklamın tanımı, genel kapsamı ve değerlendirilmesi mevzuattaki ilgili kanun ve yönetmelik çerçevesinde açıklanmıştır. Mevzuatta örtülü reklama dair getirilen yasal düzenlemelerin iki temel dayanağı bulunmaktadır:
- 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
- Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği
Türkiye’de reklamların denetlenmesi ve hukuka aykırı reklamların yaptırıma tâbi tutulması Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Reklam Kurulu ve Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun sorumluluk alanı içerisindedir. Bu kapsamda örtülü reklam şüphesi bulunan haber, yazı, yayın ya da programların denetlenmesi ve örtülü reklamla karşılaşıldığı durumlarda yaptırım uygulanması işlemini de bu iki kurum yürütmektedir.
Kaynakça
- ^ "Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun". mevzuat.gov.tr. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Aralık 2020.
- ^ "Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği". mevzuat.gov.tr. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- ^ Çamdereli, Kocabay Şener, Mete, Nihal. "Örtülü Reklamın Örtüsünü Aralamak". acikerisim.ticaret.edu.tr. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- ^ Eşiyok, Elif. "TÜRKİYE'DE REKLAMLARIN DENETİMİ: REKLAM KURULU KARARLARI ÜZERİNDEN BİR İNCELEME". abakus.inonu.edu.tr. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ortulu reklam ya da bir baska deyisle gizli reklam haber yayin ya da program gibi formatlarin icerisinde reklam oldugu alenen belirtilmeden yapilan reklamlari ifade etmek icin kullanilan kavramdir Ortulu reklam herhangi bir kitle iletisim aracinda reklam icin ayrilan yasal duzenlemelerin sinirlarinin asilarak mesru olmayan bir yontemle urun veya hizmete iliskin isim marka logo ya da diger ayirt edici sekil veya ifadelerin sesli yazili ya da gorsel bicimde kullanilmasiyla yapilmaktadir Ortulu reklam mesru bir yontem degildir ve kitle iletisim araclarinin kullanimiyla ortulu reklam yapmak yasaklanmistir Ortulu Reklamin Ayirt EdilmesiOrtulu reklamin yasal sinirlar icerisinde mesru alanlarda uygulanan reklam cabalarindan ayirt edilerek tespit edilmesine iliskin ortulu reklam suphesi tasiyan yazi haber yayin ve programlar su kosullar esas alinarak degerlendirilmektedir Yazi haber yayin veya program icerisinde herhangi bir urun ya da markaya iliskin ayirt edici unsurlara yer verilmesi durumunda bu unsurlarin yer aldiklari mecralarin formatlariyla uyumlu olmalari ve abartili bicimde one cikarilmamalari gerekmektedir Haber verme haberi yayma ve bilgi alma hakki kapsaminda yayinlanan haber yazi yayin veya programlarin yayinlanma amaclarina uygun sekilde duzenlenmeleri yayinlanma amaclarindan sapmamalari ve bireylerin bilgi alma ihtiyacini karsilayacak nitelikte olmalari gerekmektedir Bireylerin tercihleri kasten manipule edilerek satin alma eylemi olusturmak amaciyla urun veya hizmetlere yonelik ozel tanitici atiflarin yapilmamasi gerekmektedir Ortulu Reklamla Iliskilendirilen AlanlarOrtulu reklam reklamin mesru varlik sahasi disinda mevcudiyet gosteren bir mefhum oldugu icin reklamla iliskilendirilmemesi gereken alanlara sirayet etmektedir Ortulu reklam faaliyetleriyle siklikla karsilasilan ve bu nedenle ortulu reklamla iliskilendirilen alanlardan bazilari haber mecralari halkla iliskiler urun yerlestirme uygulamalari ve sosyal medyadir Ortulu Reklam ve Haber Mecralari Haber dogruluk onemlilik nesnellik anlasilirlik dengelilik ve seffaflik gibi kriterler dogrultusunda guncel bilgilerin cesitli medya organizasyonlari tarafindan duzenlenip kamuya servis edilmesidir Haber mecralari ise bu bilgilerin kamuya ulastirilmasinda yararlanilan cesitli basin yayin ve iletisim organlarini kapsamaktadir Reklam kokan her turlu faaliyetten uzak olmasi gereken haber mecralari ortulu reklam ile en sik karsilasilan alanlardan biridir fakat haber degeri tasiyan herhangi bir kurulus hakkinda yapilan haberler ortulu reklam kapsamina girmemektedir Ortulu reklam faaliyetleriyle haber mecralarinda dolasima sokulan haberlerin organik bir baga sahip olmamasi amaciyla haberlerin olusturulup servis edilmesinde dikkat edilmesi gereken esaslar su sekildedir Haberin haber degeri tasiyip tasimadigi analiz edilmeli ve haberler objektif bir editoryal denetime tabi tutulmalidir Haberler reklam yapmak amaciyla olusturulmamali haberi olusturan ses yazi ya da goruntuler sezgisel de olsa reklam maksadi tasimamalidir Etkinlik haberleri reklama hizmet edecek bir amac dogrultusunda yapay bir kurguyla sunulmamalidir Gazeteciler maddi cikar karsiligi herhangi bir urun hizmet ya da kurulus hakkinda reklama donuk haberler yapmamalidir Bu amacla haberin yayinlanmasi ya da yayinlanmamasi karsiliginda hicbir maddi veya manevi cikar pesinde olmamalidirlar Ortulu Reklam ve Halkla Iliskiler Halkla iliskileri kisaca kuruluslarin tanima ve tanitma amaciyla uyguladiklari bir iletisim stratejisi olarak aciklamak mumkundur Bu cercevede kurulusun misyonu dogrultusunda kamuoyunun bilgilendirilmesini saglamak halkla iliskiler calismalarinin basat amaclarindan biridir Halkla iliskiler calismalariyla hazirlanan iletilerin hedef kitlelere aktarilmasi icin kitle iletisim araclarina ihtiyac duyulmasi halkla iliskiler ile medya arasindaki koklu iliskinin temelini olusturmaktadir Halkla iliskiler ve medyanin bu karsilikli iliskisinin dayanak noktasi haber degeri tasiyan halkla iliskiler iletilerinin bilgilendirme maksadiyla kamuoyuna ulastirilmasidir Bu dayanak noktasinin ihlal edildigi ya da esnetildigi durumlarda halkla iliskiler iletilerinin haber degeri tasimadigi halde butunuyle kurulusun reklam ya da tanitiminin yapilmasi amaciyla medyada yer almasi ortulu reklamin kapsamina girmektedir Ortulu Reklam ve Urun Yerlestirme Urun yerlestirme ya da gomulu reklam sinema filmleri televizyon programlari radyo programlari muzik klipleri video oyunlari gibi pek cok alanda urun ya da markalarin gorsel sozel ya da gorsel sozel bicimde genel isleyisi bozmayacak sekilde yerlestirilmesiyle uygulanan bir reklam turudur Urun yerlestirme ortulu reklam ile karistirilmasi mumkun olan bir alandir Urun yerlestirme sinirlarinin yasal duzenlemelerle belirlendigi mesru bir alanda faaliyet gostermektedir ve bu yonuyle ortulu reklamdan ayrilir Urun yerlestirmenin oldugu yayin ve programlardan once mutlaka programda urun yerlestirmenin bulunduguna dair bir uyari yapilmasi yasal bir zorunluluktur Uyari yapilmadan kullanilan urun ya da marka mesru olmaktan cikarak ortulu reklamin sinirlari icerisine girmektedir Haber bultenlerinde cocuk programlarinda ve dini programlarda urun yerlestirmenin yapilmasi yasaklanmistir dolayisiyla bu alanlarda uygulanmaya calisilan urun yerlestirme faaliyetleri dogrudan ortulu reklam kapsamina girmektedir Ticari iletisimi yasaklanmis olan urunlerin alkol sigara vb urun yerlestirmede kullanilmasina izin verilmez Bu nedenle bu sinifa dahil herhangi bir urun ya da markanin yerlestirilmesinin yapilmasi da ortulu reklam olarak degerlendirilir Ortulu Reklam ve Sosyal Medya Sosyal medya kullanicilarinin sayisinin gunden gune artis gostermesiyle birlikte sosyal medya reklam sektoru icin oldukca ideal bir mecra haline gelmistir Reklamin yeni mecralarindan biri olan sosyal medyanin ortulu reklam ile iliskisine dair muglak alanlar olsa da bu iliski temelde iki farkli tutum cercevesinde degerlendirilmekte ve tartisilmaktadir Sosyal ag adlarinin geleneksel medyada dile getirilmesi Sosyal medya iletileri araciligiyla bir urun ya da hizmetin diger kullanicilara tanitilmasi ya da o urun ve hizmetlerden duyulan olumlu izlenimlerin paylasilmasi Birinci tutuma iliskin olarak sosyal aglarda uretilen herhangi bir icerigin haber degeri tasimasi sebebiyle uretildigi sosyal agin adinin da belirtilerek geleneksel medyaya tasinmasi ortulu reklam kapsamina girmemektedir Sosyal agin isminin zikredilmesi habere konu olan icerigin kaynaginin aciklanmasi seklinde degerlendirilmektedir Ikinci tutuma iliskin olarak sosyal medya kullanicilarinin iletilerinde bir urun ya da markaya atifta bulunmalarinin ortulu reklam olarak degerlendirilebilmesi cesitli parametrelere baglidir Bu parametrelerden en onemlisi iletinin aldigi etkilesim ya da goruntulenme sayisi dolayisiyla iletiyi olusturan kullanicinin takipci sayisidir Az takipci kitlesine sahip kullanicilarin urun ya da markalara iletilerinde yer vermeleri ortulu reklamin disinda kalirken buyuk takipci kitlelerine sahip kullanicilarin benzer bir iletiyi dolasima sokmalari ise ortulu reklam kuskusunu beraberinde getirmektedir Ortulu Reklama Dair Yasal DuzenlemelerTurkiye de ortulu reklam tuketicilerin yaniltilmasina sebebiyet verecegi gerekcesiyle yasaklanmistir Ortulu reklamin tanimi genel kapsami ve degerlendirilmesi mevzuattaki ilgili kanun ve yonetmelik cercevesinde aciklanmistir Mevzuatta ortulu reklama dair getirilen yasal duzenlemelerin iki temel dayanagi bulunmaktadir 6502 sayili Tuketicinin Korunmasi Hakkinda Kanun Ticari Reklam ve Haksiz Ticari Uygulamalar Yonetmeligi Turkiye de reklamlarin denetlenmesi ve hukuka aykiri reklamlarin yaptirima tabi tutulmasi Ticaret Bakanligi bunyesindeki Reklam Kurulu ve Radyo ve Televizyon Ust Kurulu nun sorumluluk alani icerisindedir Bu kapsamda ortulu reklam suphesi bulunan haber yazi yayin ya da programlarin denetlenmesi ve ortulu reklamla karsilasildigi durumlarda yaptirim uygulanmasi islemini de bu iki kurum yurutmektedir Kaynakca Tuketicinin Korunmasi Hakkinda Kanun mevzuat gov tr 28 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Aralik 2020 Ticari Reklam ve Haksiz Ticari Uygulamalar Yonetmeligi mevzuat gov tr 31 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2020 Camdereli Kocabay Sener Mete Nihal Ortulu Reklamin Ortusunu Aralamak acikerisim ticaret edu tr Akdeniz Universitesi Iletisim Fakultesi Dergisi 31 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2020 Esiyok Elif TURKIYE DE REKLAMLARIN DENETIMI REKLAM KURULU KARARLARI UZERINDEN BIR INCELEME abakus inonu edu tr Inonu Universitesi Hukuk Fakultesi Dergisi 31 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2020