Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Özbekistan Orta Asya'da bir ülkedir.447,000 kilometrekarelik yüz ölçümüne sahip olan ülke (Fransa ya da Kaliforniya eyaleti kadar) 1,425 kilometre doğu-batı, 930 kilometre ise kuzey-güney yönünde uzanır. Komşuları güneybatıda Türkmenistan, kuzeyde Kazakistan, güneyde ve doğuda Tacikistan ve Kırgızistan ile güneyde Afganistan'dır.
| Özbekistan coğrafyası | |
|---|---|
 | |
| Kıta | Asya |
| Bölge | Orta Asya |
| Koordinatlar | 41°00 K, 64°00 D |
| Yüzölçüm | dünyada 56. sırada 447.400 km² Kara : 90 % Su : 10 % |
| Kıyılar | 0 km |
| Sınırlar | 6 221 km |
| En yüksek nokta | Adelunga Dağı, 4.301 m |
| En alçak nokta | Sarikarnış Gölü, -12 m |
| En uzun nehir | Ceyhun ve Seyhun |
| En büyük göl | Aral Gölü |
İklim topoğrafya ve su varlığı
Özbekistan'ın yaklaşık yüzde 80'i kurak ve yoğun güneş etkisi altında kalan topraklardır ve çöl görünümü arz eder. kuzeybatıda Turan platosu uzanır. Bu plato oldukça alçak rakımlıdır ve Aral gölü çevresini oluşturur. bu alan, güneyde Kızılkum çölü'yle birleşir ve Üstyurt platosu'nu oluşturur, platonun bünyesinde obruklar, yükseltiler, tuz bataklıkları ve büyük mağaralar yer alır. Aral gölü'nün güneyindeki ufak tepeler Kızılkum çölü'nün düzlüklerini keser ve doğuya doğru Özbekistan'ı kısımlara ayıran dağ sıraları vardır. Tanrı dağlarının batı kısmını oluşturan Karzhantau, Ugam ve Pskem sıradağları ülkenin doğusuna hakimdir. Kırgızistan sınırındaki Pskem sıradağlarının en yüksek zirvesi de Beshtor zirvesidir ve 4299 metre yüksekliğe sahiptir. Batı Tanrı dağlarının güney kısmında uzanan Fergana vadisi ile yine Taşkent'in güneyinde yer alan Mirzaçöl önemli coğrafi elemanlardan ikisidir. Özbekistan'ın merkez bölümünün güneyinde Zerefşan vadisi batıya doğru uzanır. Güneyde yine çok önemli kültür ve tarihi merkezleri olan buhara ve Semerkand şehirleri yer alır. Sovyetler Birliği'nin hatalı tarım politikaları sonucu 1960'lardan beri ciddi oranda bölgenin su zenginliği yok olmuştur. Seyhun ve Ceyhun nehirlerinin yataklarının Aral gölünden terse çevrilmesiyle o günden bu yana göl aşama aşama kuruyup yok olmuştur. Yaklaşık 12 metrelik su seviyesi düşüşü sonucu Aral gölü artık Aral çölü haline gelmiş ve kumullar ortaya çıkmıştır. Aral gölünün kuruması sadece su kaybı demek değil, ayrıca suda çözünmüş minerallerin ve hatta gübre ve ilaç kalıntılarının da gölün kuru tabanına çökelmesi rüzgarlarla eski kıyıdan içeri dağılmaya ve sağlığı tehdit etmeye başlamıştır. Karaderya ve Narin akarsuları birleşerek Özbekistanban'ın en büyük ikinci akarsuyu Seyhun'u meydana getirmektedirler. Sıcak ve kuru bir iklime sahip Özbekistan'da ortalama temmuz ayı sıcaklıkları 32 santigrad derece olarak belirlenmiştir. Yağışlar metrekareye yıllık ortalama 200 mm seviyesinde genelde kışın ve ilkbaharın düşer, alçak alanlar son derece zayıf yağış alırken; daha çok dağlık alanlar görece yüksek yağış almaktadır.
Kuraklık
Özbekistan'da son yıllarda kuraklık sorunu aşılmaz bir boyut kazanmıştır, özellikle 2000 ve sonrası yıllarda sadece sulama değil aynı zamanda içme suyu problemleri de baş göstermiş ve birçok insan bölge değiştirmek zorunda kalmıştır. Özellikle tarımsal üretim büyük zarar görmüş ve bu hayvancılığı da etkilemiştir. Su, bu ülkede ekonominin en temel çekirdeğini oluşturmaktadır. Sadece susuzluk değil, Aral gölü'nün de tamamen kurumasıyla göl tabanındaki çökellerin etrafa yayılması sonucu toprak kalitesi de düşmektedir. Özellikle kum erozyonunu önlemek adına çöl bitkileri yetiştirme projeleri planlanmaktadır. Sulama sistemleri ve bilhassa pamuk tarımı üzerine tartışmalar yapılmaktadır.
| Wikimedia Commons'ta Özbekistan coğrafyası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
 | Özbekistan ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ Smith, Roger. "Uzbekistan". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ Editors of Euriasia.net, Editors of Eurasia.net. "Uzbekistan's Losing Battle Against Drought". www.eurasia.net. Eurasia.net. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ozbekistan Orta Asya da bir ulkedir 447 000 kilometrekarelik yuz olcumune sahip olan ulke Fransa ya da Kaliforniya eyaleti kadar 1 425 kilometre dogu bati 930 kilometre ise kuzey guney yonunde uzanir Komsulari guneybatida Turkmenistan kuzeyde Kazakistan guneyde ve doguda Tacikistan ve Kirgizistan ile guneyde Afganistan dir Ozbekistan cografyasiKita AsyaBolge Orta AsyaKoordinatlar 41 00 K 64 00 DYuzolcum dunyada 56 sirada 447 400 km Kara 90 Su 10 Kiyilar 0 kmSinirlar 6 221 kmEn yuksek nokta Adelunga Dagi 4 301 mEn alcak nokta Sarikarnis Golu 12 mEn uzun nehir Ceyhun ve SeyhunEn buyuk gol Aral GoluOzbekistan haritasi Cografi koordinatlari 41 00 N 64 00 EIklim topografya ve su varligiOzbekistan in yaklasik yuzde 80 i kurak ve yogun gunes etkisi altinda kalan topraklardir ve col gorunumu arz eder kuzeybatida Turan platosu uzanir Bu plato oldukca alcak rakimlidir ve Aral golu cevresini olusturur bu alan guneyde Kizilkum colu yle birlesir ve Ustyurt platosu nu olusturur platonun bunyesinde obruklar yukseltiler tuz batakliklari ve buyuk magaralar yer alir Aral golu nun guneyindeki ufak tepeler Kizilkum colu nun duzluklerini keser ve doguya dogru Ozbekistan i kisimlara ayiran dag siralari vardir Tanri daglarinin bati kismini olusturan Karzhantau Ugam ve Pskem siradaglari ulkenin dogusuna hakimdir Kirgizistan sinirindaki Pskem siradaglarinin en yuksek zirvesi de Beshtor zirvesidir ve 4299 metre yukseklige sahiptir Bati Tanri daglarinin guney kisminda uzanan Fergana vadisi ile yine Taskent in guneyinde yer alan Mirzacol onemli cografi elemanlardan ikisidir Ozbekistan in merkez bolumunun guneyinde Zerefsan vadisi batiya dogru uzanir Guneyde yine cok onemli kultur ve tarihi merkezleri olan buhara ve Semerkand sehirleri yer alir Sovyetler Birligi nin hatali tarim politikalari sonucu 1960 lardan beri ciddi oranda bolgenin su zenginligi yok olmustur Seyhun ve Ceyhun nehirlerinin yataklarinin Aral golunden terse cevrilmesiyle o gunden bu yana gol asama asama kuruyup yok olmustur Yaklasik 12 metrelik su seviyesi dususu sonucu Aral golu artik Aral colu haline gelmis ve kumullar ortaya cikmistir Aral golunun kurumasi sadece su kaybi demek degil ayrica suda cozunmus minerallerin ve hatta gubre ve ilac kalintilarinin da golun kuru tabanina cokelmesi ruzgarlarla eski kiyidan iceri dagilmaya ve sagligi tehdit etmeye baslamistir Karaderya ve Narin akarsulari birleserek Ozbekistanban in en buyuk ikinci akarsuyu Seyhun u meydana getirmektedirler Sicak ve kuru bir iklime sahip Ozbekistan da ortalama temmuz ayi sicakliklari 32 santigrad derece olarak belirlenmistir Yagislar metrekareye yillik ortalama 200 mm seviyesinde genelde kisin ve ilkbaharin duser alcak alanlar son derece zayif yagis alirken daha cok daglik alanlar gorece yuksek yagis almaktadir Aral Golu 2000 2009KuraklikOzbekistan da son yillarda kuraklik sorunu asilmaz bir boyut kazanmistir ozellikle 2000 ve sonrasi yillarda sadece sulama degil ayni zamanda icme suyu problemleri de bas gostermis ve bircok insan bolge degistirmek zorunda kalmistir Ozellikle tarimsal uretim buyuk zarar gormus ve bu hayvanciligi da etkilemistir Su bu ulkede ekonominin en temel cekirdegini olusturmaktadir Sadece susuzluk degil Aral golu nun de tamamen kurumasiyla gol tabanindaki cokellerin etrafa yayilmasi sonucu toprak kalitesi de dusmektedir Ozellikle kum erozyonunu onlemek adina col bitkileri yetistirme projeleri planlanmaktadir Sulama sistemleri ve bilhassa pamuk tarimi uzerine tartismalar yapilmaktadir Wikimedia Commons ta Ozbekistan cografyasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ozbekistan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Kaynakca Smith Roger Uzbekistan Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica inc 17 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2020 Editors of Euriasia net Editors of Eurasia net Uzbekistan s Losing Battle Against Drought www eurasia net Eurasia net 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2020 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link