Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Özellik bütünleştirme teorisi, 1980’de Anne Treismann ve Garry Gelade tarafından geliştirilmiş bir dikkat teorisidir. Teori, bir uyarıcı algılanırken özelliklerinin “erken, istemsiz ve paralel kaydedilirken nesnelerin ayrı ayrı ve daha geç bir evrede” tanımlandığını önerir. Özellik bütünleştirme teorisi, insan görsel dikkatinin en etkili psikolojik modellerinden biri olmuştur.
Aşamalar
Treismann’a göre, özellik bütünleştirme teorisinin ilk evresi dikkat öncesi evredir. Bu evrede, beynin farklı bölgeleri istemsizce görüş alanında bulunan temel özellikler (renk, şekil, hareket) hakkında bilgi toplar. Özelliklerin istemsizce ayrıştırılması fikri mantıksız görünüyor ancak biz bu işlemin bilincinde değiliz çünkü bu algı sürecimizin erken bir evresinde, biz henüz nesnenin bilincine varmadan gerçekleşir.
Özellik bütünleştirme teorisinin ikinci evresi, odaklanmış dikkat evresidir. Bu evrede özne, nesnenin tekil özelliklerini bütün nesneyi algılamak için birleştirir. Nesnenin tekil özelliklerini birleştirmek dikkat gerektirir ve bu nesneyi seçme işlemi konumların “ana haritası” içerisinde gerçekleşir. Konumların ana haritası, özelliklerin saptanmış olduğu bütün konumları içerir ve bu ana haritadaki her konumun birçok özellik haritasına erişimi vardır. Dikkat, haritada özel bir konuma odaklandığında o anda o pozisyonda bulunan özelliklere dikkat verilir ve bu özellikler “nesne dosyalarında” depolanır. Eğer nesne tanıdıksa eski bilgiler ve nesne arasında ilişkilendirmeler yapılır ve bu nesnenin tanınmasını sağlar. Bu evreye destek olarak, araştırmacılar genellikle Balint sendromu olan hastalara atıfta bulunur. Balint sendromu olan kişiler, parietal lobda hasar oluşması nedeniyle dikkatlerini tekil bir nesneye odaklayamaz. Özelliklerin birleştirilmesini gerektiren bir uyarıcı karşısında Balint sendromuolan kişiler odaklarını özellikleri birleştirecek kadar koruyamaz, bu sonuç bu evreyi destekler durumdadır. [1]
Treisman, iki tür görsel arama görevi, "özellik arama" ve "birlikte arama" arasında ayrım yapar. Özellik aramaları, renk, şekil, algılanan aydınlatma yönü, hareket veya yönlendirme gibi yalnızca bir özellik tarafından tanımlanan hedefler için hızlı ve önceden dikkatli bir şekilde gerçekleştirilebilir. Özellikler arama sırasında "dışarı çıkmalı" ve hayali Bağlaçlar oluşturabilmelidir. Tersine, bağlaç aramaları iki veya daha fazla özelliğin kombinasyonu ile gerçekleşir ve seri olarak tanımlanır. Birlikte arama, özellik aramasından çok daha yavaştır ve bilinçli dikkat ve çaba gerektirir. Birden çok deneyde, bazı bu makalede başvurulan, Treisman renk, yönelim ve yoğunluk özellik aramaları gerçekleştirilebilir özellikleri olduğu sonucuna varmıştır.
Özellik entegrasyon teorisine bir tepki olarak, Wolfe (1994) Rehberli arama modeli 2.0'ı önerdi. Bu modele göre, dikkat, dikkatsiz bir süreçle bir nesneye veya yere yönlendirilir. Wolfe'un açıkladığı gibi, dikkat çekici süreç, dikkati hem aşağıdan yukarıya hem de yukarıdan aşağıya doğru yönlendirir. Hem alt ile edinilen ve işleme yukarıdan aşağı-bilgileri önceliklerine göre sıralanır. Öncelik sıralaması görsel aramayı yönlendirir ve aramayı daha verimli hale getirir. Rehberli arama modeli 2.0 veya özellik entegrasyon teorisinin "doğru" görsel arama teorileri olup olmadığı hala sıcak bir şekilde tartışılan bir konudur.
Deneyler
Görsel algıda hayati bir rol oynayan dikkat kavramını test etmek isteyen Treisman ve Schmidt (1982) prosesin ilk aşamalarında birbirinden bağımsız olarak var olabilecek özellikleri göstermek adına bir araştırma tasarladı. Katılımcılara iki siyah numaraya gizlenmiş dört adet nesnenin bulunduğu fotoğraflar gösterildi. "Uyarıcı kapatıldıktan sonra kalabilecek herhangi bir algı kalıntısı”’nı elemek için ekranda saniyenin beşte biri aralıklarla, rastgele nokta maskeleme tekniğinin takip ettiği bir görüntü gösterildi. Katılımcılar şekillerin en son göründüğü yerlerdeki siyah numaraları bildirmekle yükümlüydüler. Deneyin sonuçları Treisman ve Schimdt’in hipotezini doğruladı. Uyaranlar arasındaki fark çok fazla olsa bile denemelerin %18’inde katılımcılar gördükleri şekilleri “iki farklı uyaranın kombinasyonundan oluşmuş”; bu durum çoğunlukla yanıltıcı bağlaç olarak adlandırılır. Yanıltıcı bağlaç özellikle çeşitli durumlarda vuku bulur. Örneğin, kırmızı gömlek ve sarı şapka giyen bir kişiyi tespit edebilir ve onu çok hızlı bir şekilde sarı gömlek ve kırmızı şapka giyen birine dönüştürebilirsiniz. Özellik entegrasyon teorisinin yanıltıcı bağlaç için açıklaması şu şekilde: Özellikler erken işleme sırasında birbirlerinden bağımsız olarak var oldukları ve belirli bir nesneyle ilişkilendirilmedikleri için, hem laboratuvar ortamlarında hem de gerçek yaşam durumlarında kolayca yanlış bir şekilde birleştirilebilirler.
Önceden bahsedildiği gibi, Balint sendromlu hastalar özellik entegrasyon teorisine katkıda bulunmuşlardır. Özellikle, Bálint sendromu hastası olan ve dikkatini tek tek nesnelere odaklayamayan araştırma katılımcısı R.M., "mavi O" veya "kırmızı T" gibi basit uyaranlar sunulduğunda yanıltıcı bağlaç durumunu deneyimledi. Denemelerin %23’lük kısmında uyaran 10 saniye boyunca görüntülenebilir olsa dahi R.M. “kırmızı O” veya “mavi T” gördüğünü bildirdi. Bu bulgu, özellik entegrasyon teorisinin, odaklanmış dikkat eksikliği olan birinin özellikleri nasıl hatalı bir şekilde birleştireceğine dair öngörüsüyle uyumludur.
İnsanlar bir objeyi kavramak için geçmiş bilgi veya deneyimlerini kullanırsa hata yapma veya birleştirme yanılsaması yaşama ihtimalleri daha düşük olur. Bu durumu açıklamak için Treisman ve Southern (1986) katılımcılara birleştirme yanılsaması yaşatabilecek 3 şekil sundukları bir deney düzenledi. Şaşırtıcı bir şekilde, katılımcılara onlara havuç, göl ve tekerlek gösterildiğini (turuncu üçgen, mavi oval ve siyah çember yerine) söyleyince birleştirme yanılsaması oluşmadı. Tresiman da geçmiş bilginin doğru algılama için önemli bir rol oynadığı sonucuna vardı. Normalde aşağıdan yukarıya işleme ilk kez karşılaşılan objeleri tanımlamak için kullanır, ancak önceden var olan bilgi hatırlandığı zaman yukarıdan aşağıya işleme kullanılır. Bu da insanların neden tanıdık objeleri yabancı objelere göre daha iyi tanımladığını açıklıyor.
Okuma
Okuma sırasında bir şeyler tanımlanırken sadece şekiller değil, renk ve etraftaki başka etmenler gibi özellikler de tanımlanır. Harfler, başka bir harfle mekansal olarak birleştirildikleri zaman seri olarak işlenirler. Bir harfin her özelliğinin konumu okuyucunun karşısında olsa bile okuyucu tarafından önceden bilinmez. Bu konumlar bilinmediği için, dikkatle odaklanılmadığı sürece özellikler arası değişimler meydana gelebilir. Bu durum yanal maskeleme olarak bilinir ve bir harfi arka plandan ayırmadaki güçlüğü ifade eder.
Ayrıca bakınız
- Dikkat
- Bağlama sorunu
- Görsel arama
- Anne Treisman ve Garry Gelade (1980). "Dikkatle ilgili bir özellik-bütünleşme kuramı." Bilişsel Psikoloji, Cilt. 12, No. 1, s. 97-136.
- Anne Treisman ve Hilary Schmidt (1982). "Nesnelerin algılanmasında yanıltıcı bağlaçlar." Bilişsel Psikoloji, Cilt. 14, s. 107–141.
- Anne Treisman ve Janet Souther (1986). "Yanıltıcı kelimeler: Kelimeleri oluşturmak için harfleri birleştirmede dikkatin ve yukarıdan aşağıya kısıtlamaların rolleri." Deneysel Psikoloji Dergisi: İnsan Algısı ve Performansı, Cilt 12(1), s. 3-17
- Anne Treisman (1988). "Özellikler ve nesneler: on dördüncü Bartlett Anma Dersi." Üç Aylık Deneysel Psikoloji Dergisi, 40A, s. 201-236.
- Anne Treisman ve Nancy Kanwisher (1998). "Görsel olarak sunulan nesneleri algılama: tanıma, farkındalık ve modülerlik." Nörobiyolojide Güncel Görüş, 8, s. 218-226.
- JM Wolfe (1994). "Kılavuzlu Arama 2.0: Gözden geçirilmiş bir görsel arama modeli." Psychonomic Bulletin & Review, Cilt 1, s. 202–238
- Web.mit.edu'da Treisman ve Kanwisher tarafından 1998 makalesi 23 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ozellik butunlestirme teorisi 1980 de Anne Treismann ve Garry Gelade tarafindan gelistirilmis bir dikkat teorisidir Teori bir uyarici algilanirken ozelliklerinin erken istemsiz ve paralel kaydedilirken nesnelerin ayri ayri ve daha gec bir evrede tanimlandigini onerir Ozellik butunlestirme teorisi insan gorsel dikkatinin en etkili psikolojik modellerinden biri olmustur AsamalarTreismann a gore ozellik butunlestirme teorisinin ilk evresi dikkat oncesi evredir Bu evrede beynin farkli bolgeleri istemsizce gorus alaninda bulunan temel ozellikler renk sekil hareket hakkinda bilgi toplar Ozelliklerin istemsizce ayristirilmasi fikri mantiksiz gorunuyor ancak biz bu islemin bilincinde degiliz cunku bu algi surecimizin erken bir evresinde biz henuz nesnenin bilincine varmadan gerceklesir Ozellik butunlestirme teorisinin ikinci evresi odaklanmis dikkat evresidir Bu evrede ozne nesnenin tekil ozelliklerini butun nesneyi algilamak icin birlestirir Nesnenin tekil ozelliklerini birlestirmek dikkat gerektirir ve bu nesneyi secme islemi konumlarin ana haritasi icerisinde gerceklesir Konumlarin ana haritasi ozelliklerin saptanmis oldugu butun konumlari icerir ve bu ana haritadaki her konumun bircok ozellik haritasina erisimi vardir Dikkat haritada ozel bir konuma odaklandiginda o anda o pozisyonda bulunan ozelliklere dikkat verilir ve bu ozellikler nesne dosyalarinda depolanir Eger nesne tanidiksa eski bilgiler ve nesne arasinda iliskilendirmeler yapilir ve bu nesnenin taninmasini saglar Bu evreye destek olarak arastirmacilar genellikle Balint sendromu olan hastalara atifta bulunur Balint sendromu olan kisiler parietal lobda hasar olusmasi nedeniyle dikkatlerini tekil bir nesneye odaklayamaz Ozelliklerin birlestirilmesini gerektiren bir uyarici karsisinda Balint sendromuolan kisiler odaklarini ozellikleri birlestirecek kadar koruyamaz bu sonuc bu evreyi destekler durumdadir 1 Ozellik entegrasyon teorisinin asamalari Treisman iki tur gorsel arama gorevi ozellik arama ve birlikte arama arasinda ayrim yapar Ozellik aramalari renk sekil algilanan aydinlatma yonu hareket veya yonlendirme gibi yalnizca bir ozellik tarafindan tanimlanan hedefler icin hizli ve onceden dikkatli bir sekilde gerceklestirilebilir Ozellikler arama sirasinda disari cikmali ve hayali Baglaclar olusturabilmelidir Tersine baglac aramalari iki veya daha fazla ozelligin kombinasyonu ile gerceklesir ve seri olarak tanimlanir Birlikte arama ozellik aramasindan cok daha yavastir ve bilincli dikkat ve caba gerektirir Birden cok deneyde bazi bu makalede basvurulan Treisman renk yonelim ve yogunluk ozellik aramalari gerceklestirilebilir ozellikleri oldugu sonucuna varmistir Ozellik entegrasyon teorisine bir tepki olarak Wolfe 1994 Rehberli arama modeli 2 0 i onerdi Bu modele gore dikkat dikkatsiz bir surecle bir nesneye veya yere yonlendirilir Wolfe un acikladigi gibi dikkat cekici surec dikkati hem asagidan yukariya hem de yukaridan asagiya dogru yonlendirir Hem alt ile edinilen ve isleme yukaridan asagi bilgileri onceliklerine gore siralanir Oncelik siralamasi gorsel aramayi yonlendirir ve aramayi daha verimli hale getirir Rehberli arama modeli 2 0 veya ozellik entegrasyon teorisinin dogru gorsel arama teorileri olup olmadigi hala sicak bir sekilde tartisilan bir konudur DeneylerGorsel algida hayati bir rol oynayan dikkat kavramini test etmek isteyen Treisman ve Schmidt 1982 prosesin ilk asamalarinda birbirinden bagimsiz olarak var olabilecek ozellikleri gostermek adina bir arastirma tasarladi Katilimcilara iki siyah numaraya gizlenmis dort adet nesnenin bulundugu fotograflar gosterildi Uyarici kapatildiktan sonra kalabilecek herhangi bir algi kalintisi ni elemek icin ekranda saniyenin beste biri araliklarla rastgele nokta maskeleme tekniginin takip ettigi bir goruntu gosterildi Katilimcilar sekillerin en son gorundugu yerlerdeki siyah numaralari bildirmekle yukumluyduler Deneyin sonuclari Treisman ve Schimdt in hipotezini dogruladi Uyaranlar arasindaki fark cok fazla olsa bile denemelerin 18 inde katilimcilar gordukleri sekilleri iki farkli uyaranin kombinasyonundan olusmus bu durum cogunlukla yaniltici baglac olarak adlandirilir Yaniltici baglac ozellikle cesitli durumlarda vuku bulur Ornegin kirmizi gomlek ve sari sapka giyen bir kisiyi tespit edebilir ve onu cok hizli bir sekilde sari gomlek ve kirmizi sapka giyen birine donusturebilirsiniz Ozellik entegrasyon teorisinin yaniltici baglac icin aciklamasi su sekilde Ozellikler erken isleme sirasinda birbirlerinden bagimsiz olarak var olduklari ve belirli bir nesneyle iliskilendirilmedikleri icin hem laboratuvar ortamlarinda hem de gercek yasam durumlarinda kolayca yanlis bir sekilde birlestirilebilirler Onceden bahsedildigi gibi Balint sendromlu hastalar ozellik entegrasyon teorisine katkida bulunmuslardir Ozellikle Balint sendromu hastasi olan ve dikkatini tek tek nesnelere odaklayamayan arastirma katilimcisi R M mavi O veya kirmizi T gibi basit uyaranlar sunuldugunda yaniltici baglac durumunu deneyimledi Denemelerin 23 luk kisminda uyaran 10 saniye boyunca goruntulenebilir olsa dahi R M kirmizi O veya mavi T gordugunu bildirdi Bu bulgu ozellik entegrasyon teorisinin odaklanmis dikkat eksikligi olan birinin ozellikleri nasil hatali bir sekilde birlestirecegine dair ongorusuyle uyumludur Sirasiyla havuc gol ve lastigi andiran uyaranlar Treisman ve digerleri 1986 Insanlar bir objeyi kavramak icin gecmis bilgi veya deneyimlerini kullanirsa hata yapma veya birlestirme yanilsamasi yasama ihtimalleri daha dusuk olur Bu durumu aciklamak icin Treisman ve Southern 1986 katilimcilara birlestirme yanilsamasi yasatabilecek 3 sekil sunduklari bir deney duzenledi Sasirtici bir sekilde katilimcilara onlara havuc gol ve tekerlek gosterildigini turuncu ucgen mavi oval ve siyah cember yerine soyleyince birlestirme yanilsamasi olusmadi Tresiman da gecmis bilginin dogru algilama icin onemli bir rol oynadigi sonucuna vardi Normalde asagidan yukariya isleme ilk kez karsilasilan objeleri tanimlamak icin kullanir ancak onceden var olan bilgi hatirlandigi zaman yukaridan asagiya isleme kullanilir Bu da insanlarin neden tanidik objeleri yabanci objelere gore daha iyi tanimladigini acikliyor OkumaOkuma sirasinda bir seyler tanimlanirken sadece sekiller degil renk ve etraftaki baska etmenler gibi ozellikler de tanimlanir Harfler baska bir harfle mekansal olarak birlestirildikleri zaman seri olarak islenirler Bir harfin her ozelliginin konumu okuyucunun karsisinda olsa bile okuyucu tarafindan onceden bilinmez Bu konumlar bilinmedigi icin dikkatle odaklanilmadigi surece ozellikler arasi degisimler meydana gelebilir Bu durum yanal maskeleme olarak bilinir ve bir harfi arka plandan ayirmadaki guclugu ifade eder Ayrica bakinizDikkat Baglama sorunu Gorsel arama Anne Treisman ve Garry Gelade 1980 Dikkatle ilgili bir ozellik butunlesme kurami Bilissel Psikoloji Cilt 12 No 1 s 97 136 Anne Treisman ve Hilary Schmidt 1982 Nesnelerin algilanmasinda yaniltici baglaclar Bilissel Psikoloji Cilt 14 s 107 141 Anne Treisman ve Janet Souther 1986 Yaniltici kelimeler Kelimeleri olusturmak icin harfleri birlestirmede dikkatin ve yukaridan asagiya kisitlamalarin rolleri Deneysel Psikoloji Dergisi Insan Algisi ve Performansi Cilt 12 1 s 3 17 Anne Treisman 1988 Ozellikler ve nesneler on dorduncu Bartlett Anma Dersi Uc Aylik Deneysel Psikoloji Dergisi 40A s 201 236 Anne Treisman ve Nancy Kanwisher 1998 Gorsel olarak sunulan nesneleri algilama tanima farkindalik ve modulerlik Norobiyolojide Guncel Gorus 8 s 218 226 JM Wolfe 1994 Kilavuzlu Arama 2 0 Gozden gecirilmis bir gorsel arama modeli Psychonomic Bulletin amp Review Cilt 1 s 202 238 Web mit edu da Treisman ve Kanwisher tarafindan 1998 makalesi 23 Kasim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde