Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Haziran 2010) |
Üç dönem taslağının kökeni Hint Budizm’ine dayanmaktadır. Ancak ilk olarak Çin Budizm’inde ve sonra da Doğu Asya Budizm’ine yayılmış; orada uygulanmaya başlanmıştır. Bu taslak, Budizm öğretilerinin üç aşamada çöküşünü; ayrıca özellikle sonraki öğreti geleneğinin gelişimindeki payını tasvir etmektedir.
Üç dönem (sat. tre-kāla; tic. duş usum; hin. 三時, sānshí, W.-G. san-shih; jap. sanji), Çin Budizm’inde, bir Buda’nın (tarihi Buda Siddharta Gautama) dünya ile arasına koyduğu sınıra göre öğretilerin (Dharma) etkinlik tarihinin süregelen bölümlemelerine yönelik belirlenen bir taslaktır. Aynı zamanda bu taslak, Zhengxiangmo (chin. 正像末, zhèngxiàngmò, W.-G. cheng-hsiang-mo; jap. shōzōmatsu) adı altında dönemin tek ismiyle alaşımı olarak da bilinmektedir.
Bölümler
Şu şekilde sınıflandırılmıştır;
- Korunan, daha doğrusu köktenci öğreti (skt. samyag-dharma; avitatha, ānudhārma, uccāraṇa, dharmatā, dharma-deśanā, dharma-netrī, dharma-paryāya, dhārmika, dhārmikī, naya, niṣyanda-dharma, netrī, pravacana, prāvaccana, buddha-dharma, buddha-netrī, śasana; chin. 正法, zhèngfǎ, W.-G. cheng-fa, jap. shōbō) Doktrin (inanç haline getirilmiş görüş), uygulama ve aydınlanma olanaklıdır. Bu dönem, yorumlara göre yaklaşık olarak 500 ila 1000 yıl sürmüştür.
- Biçimsel açıdan benzerlik gösteren, daha doğrusu skolâstik (dar görüşlü) öğreti (skt. saddharma-pratikṣepa, saddharma-pratirūpaka; chin. 像法, xiàngfǎ, W.-G. hsiang-fa; jap. zōhō bzw. zōbō). Bu doktrine göre, uygulama ve aydınlanma olanaklıdır. Ancak aydınlanma durumu çok fazla gerçekleşmemektedir. Bu dönem, yorumlara göre yaklaşık olarak 500 ila 1000 yıl sürmüştür.
- En geç ortaya çıkan ve çoktan çürütülmüş olan öğreti, Mappo (skt. saddharma-vipralopa, carima-kāla; chin. 末法, mòfǎ, W.-G. mo-fa; jap. mappō). Sadece doktrin vardır. Hem uygulama hem de aydınlanma pek de mümkün değildir. Bu dönem 10.000 yıl sürmüştür. Bu dönem sona erdikten sonra Buda’nın doktrinleri kendiliğinden yok olmuştur.
Üç dönemin gelişmesi ve yayılması
Öğretilerin kökeni Hindistan’dadır. Fakat orada sisteme özgü bir düzenleme yoktur. Aslında bu konuda, genel kavramlar adı altında Budizm Topluluğu’ndaki (sangha) çeşitli gelişmelere yönelik eleştirileri kavrayabilmek ve bunları Buda’nın koruma altında tutulan öğretilerinden vazgeçme olarak nitelendirebilmek için ilk dönemin kavramları kullanılmaktadır. İçinde bu konuların kavramsal olarak geçtiği ilk dönem yazıları Budizm’in uzun öğretilerinin toplandığı kitapta geçen ‘Samyuta Nikaya’ ve ‘Cakkavatti-sihanada Sauttanta’lardır.
Budizm düşmanı Huna Kralı Mihirakula’nın (518-529) etkisi altında, 6. yüzyılda Narendrayasas’tan Çinceye çevrilen ve sonraları Mahayanabhasamaya Sutrası’na entegre edilen Suryagarbha ve Candragarbha diye iki Sutra oluşturulmuştur. Bundan sonraki metinler Jnanayasas’tan (564-572) Çinceye çevrilmiş (大乘同性經, Dàshéng tóngxìng jīng, W.-G. Ta-sheng t'ung-hsing ching; jap. Daijō dōshō kyō), Çin Japon Budizminde son dönem ideolojilerinin gelişmesi için köklü metinler oluşmuştur.
6. yüzyılda Çin’de sistemli düzene geçmek için öğretiler kaleme alınmıştır. İnsanlık tarihinin üç döneminin ilk olarak ayrılması Huisi (慧思, Huìsī; 515–577) tarafından gerçekleştirilmiştir. Onun için bu son döneme çoktan girilmişti. Kuzey bölgesindeki Zhou hanedanındaki (574–577) İmparator Wu döneminde büyük bir Budist linç takibi yaşanırken, kısa bir sonra bu konular Çin Budist Topluluğu’nda ayrı bir önem taşımaktaydı. Dharma’nın yozlaştığı dönemden çok onun zamanının kabul görmesi nedeniyle Xinxing (信行, xìnxíng; 540–594), içinde öğreti yeteneğine bağlı olarak farklı Budist doktrin parçalarının saptandığı ve bu dönemin tipik varlığı olarak öğreti yazma acizliğinin dikkat çektiği üç aşamalı öğreti geliştirdi.
Japonya’da bu tasarı, Nara zamanından beri bilinmektedir. Fakat ilk olarak Orta Çağ Japonya’sının (Heian döneminden hemen sonra) siyasi ve sosyal açıdan karmakarışık olduğu dönemde Budizm okullarının dini eğitiminde geniş ölçüde yayılma görülmüştür. Yaklaşık olarak 1055 yılında Mappo’nun başlangıç tarihi tehlikesiz sayılmaktaydı. Bu dönemden hemen sonra Japon Budizm’inde, özellikle Kamakura zamanındaki (Amida ve Nichiren Budizm’i) yeni kitle hareketi için, farklı akımlara yönelik kuramsal açıdan ön şart niteliğindeydi. Örneğin; Zen Budizm’i ustası Dögen tarafından bu taslak reddedilmiştir. Her ne kadar (aralarında Jōkei, Eison, Ninshō, Jitsuhan, Kainyo, Kakushin, Kakujō, Shunjō und Donshō gibi isimler bulunan) temsilcileri sadece çöküş zamanındaki yeni okulların devrimcileri gibi teslim olmayıp, bunun yerine eski fikirlere geri dönüşü dile getirse de Mappo ideolojisi (末法思想, mappō shisō) Nara Budizm’inin eski okulları için oldukça önemli bir yer tutmaktaydı. Bu, Shaka saygınlığının yeniden doğuşuyla ve manastır kurallarının (Vinaya) yeniden düzenlenmesi için yapılan bir hareketle (özellikle Risshu tarafından seçilen) kendini göstermektedir.
Amitabha Budizm
Amitabha Budizm, üç dönemde önemli rol oynamaktadır; çünkü son dönemde gerçek anlamda insanların hiçbir şekilde aydınlanmaya ulaşabileceği ümidi olmasaydı, Buda’nın doktrininde geçen acılarla dolu yaşam, başka bir umut verirdi. Amitabha Budizm’i için Buda Amitabha’nın (Sanskritçe Sukhavati) saf ülkesine gidilmesinin özünde bu ümit vardır. Çünkü insanlar geleneksel Budizm uygulamalarını da öğrenemeselerdi ya da yaşamasalardı, bunun için başka önlemlerin alınması gerekirdi. “Başkalarının gücü”nü, yani saf ülkesindeki bütün canlı varlıkları kavrayabilme yeteneği olan “Amitabha gücü”nü kabul etme ümidiyle Amitabha Budizm’inin özünde bu önlemler vardı.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2010 Uc donem taslaginin kokeni Hint Budizm ine dayanmaktadir Ancak ilk olarak Cin Budizm inde ve sonra da Dogu Asya Budizm ine yayilmis orada uygulanmaya baslanmistir Bu taslak Budizm ogretilerinin uc asamada cokusunu ayrica ozellikle sonraki ogreti geleneginin gelisimindeki payini tasvir etmektedir Uc donem sat tre kala tic dus usum hin 三時 sanshi W G san shih jap sanji Cin Budizm inde bir Buda nin tarihi Buda Siddharta Gautama dunya ile arasina koydugu sinira gore ogretilerin Dharma etkinlik tarihinin suregelen bolumlemelerine yonelik belirlenen bir taslaktir Ayni zamanda bu taslak Zhengxiangmo chin 正像末 zhengxiangmo W G cheng hsiang mo jap shōzōmatsu adi altinda donemin tek ismiyle alasimi olarak da bilinmektedir BolumlerSu sekilde siniflandirilmistir Korunan daha dogrusu koktenci ogreti skt samyag dharma avitatha anudharma uccaraṇa dharmata dharma desana dharma netri dharma paryaya dharmika dharmiki naya niṣyanda dharma netri pravacana pravaccana buddha dharma buddha netri sasana chin 正法 zhengfǎ W G cheng fa jap shōbō Doktrin inanc haline getirilmis gorus uygulama ve aydinlanma olanaklidir Bu donem yorumlara gore yaklasik olarak 500 ila 1000 yil surmustur Bicimsel acidan benzerlik gosteren daha dogrusu skolastik dar goruslu ogreti skt saddharma pratikṣepa saddharma pratirupaka chin 像法 xiangfǎ W G hsiang fa jap zōhō bzw zōbō Bu doktrine gore uygulama ve aydinlanma olanaklidir Ancak aydinlanma durumu cok fazla gerceklesmemektedir Bu donem yorumlara gore yaklasik olarak 500 ila 1000 yil surmustur En gec ortaya cikan ve coktan curutulmus olan ogreti Mappo skt saddharma vipralopa carima kala chin 末法 mofǎ W G mo fa jap mappō Sadece doktrin vardir Hem uygulama hem de aydinlanma pek de mumkun degildir Bu donem 10 000 yil surmustur Bu donem sona erdikten sonra Buda nin doktrinleri kendiliginden yok olmustur Uc donemin gelismesi ve yayilmasiOgretilerin kokeni Hindistan dadir Fakat orada sisteme ozgu bir duzenleme yoktur Aslinda bu konuda genel kavramlar adi altinda Budizm Toplulugu ndaki sangha cesitli gelismelere yonelik elestirileri kavrayabilmek ve bunlari Buda nin koruma altinda tutulan ogretilerinden vazgecme olarak nitelendirebilmek icin ilk donemin kavramlari kullanilmaktadir Icinde bu konularin kavramsal olarak gectigi ilk donem yazilari Budizm in uzun ogretilerinin toplandigi kitapta gecen Samyuta Nikaya ve Cakkavatti sihanada Sauttanta lardir Budizm dusmani Huna Krali Mihirakula nin 518 529 etkisi altinda 6 yuzyilda Narendrayasas tan Cinceye cevrilen ve sonralari Mahayanabhasamaya Sutrasi na entegre edilen Suryagarbha ve Candragarbha diye iki Sutra olusturulmustur Bundan sonraki metinler Jnanayasas tan 564 572 Cinceye cevrilmis 大乘同性經 Dasheng tongxing jing W G Ta sheng t ung hsing ching jap Daijō dōshō kyō Cin Japon Budizminde son donem ideolojilerinin gelismesi icin koklu metinler olusmustur 6 yuzyilda Cin de sistemli duzene gecmek icin ogretiler kaleme alinmistir Insanlik tarihinin uc doneminin ilk olarak ayrilmasi Huisi 慧思 Huisi 515 577 tarafindan gerceklestirilmistir Onun icin bu son doneme coktan girilmisti Kuzey bolgesindeki Zhou hanedanindaki 574 577 Imparator Wu doneminde buyuk bir Budist linc takibi yasanirken kisa bir sonra bu konular Cin Budist Toplulugu nda ayri bir onem tasimaktaydi Dharma nin yozlastigi donemden cok onun zamaninin kabul gormesi nedeniyle Xinxing 信行 xinxing 540 594 icinde ogreti yetenegine bagli olarak farkli Budist doktrin parcalarinin saptandigi ve bu donemin tipik varligi olarak ogreti yazma acizliginin dikkat cektigi uc asamali ogreti gelistirdi Japonya da bu tasari Nara zamanindan beri bilinmektedir Fakat ilk olarak Orta Cag Japonya sinin Heian doneminden hemen sonra siyasi ve sosyal acidan karmakarisik oldugu donemde Budizm okullarinin dini egitiminde genis olcude yayilma gorulmustur Yaklasik olarak 1055 yilinda Mappo nun baslangic tarihi tehlikesiz sayilmaktaydi Bu donemden hemen sonra Japon Budizm inde ozellikle Kamakura zamanindaki Amida ve Nichiren Budizm i yeni kitle hareketi icin farkli akimlara yonelik kuramsal acidan on sart niteligindeydi Ornegin Zen Budizm i ustasi Dogen tarafindan bu taslak reddedilmistir Her ne kadar aralarinda Jōkei Eison Ninshō Jitsuhan Kainyo Kakushin Kakujō Shunjō und Donshō gibi isimler bulunan temsilcileri sadece cokus zamanindaki yeni okullarin devrimcileri gibi teslim olmayip bunun yerine eski fikirlere geri donusu dile getirse de Mappo ideolojisi 末法思想 mappō shisō Nara Budizm inin eski okullari icin oldukca onemli bir yer tutmaktaydi Bu Shaka sayginliginin yeniden dogusuyla ve manastir kurallarinin Vinaya yeniden duzenlenmesi icin yapilan bir hareketle ozellikle Risshu tarafindan secilen kendini gostermektedir Amitabha BudizmAmitabha Budizm uc donemde onemli rol oynamaktadir cunku son donemde gercek anlamda insanlarin hicbir sekilde aydinlanmaya ulasabilecegi umidi olmasaydi Buda nin doktrininde gecen acilarla dolu yasam baska bir umut verirdi Amitabha Budizm i icin Buda Amitabha nin Sanskritce Sukhavati saf ulkesine gidilmesinin ozunde bu umit vardir Cunku insanlar geleneksel Budizm uygulamalarini da ogrenemeselerdi ya da yasamasalardi bunun icin baska onlemlerin alinmasi gerekirdi Baskalarinin gucu nu yani saf ulkesindeki butun canli varliklari kavrayabilme yetenegi olan Amitabha gucu nu kabul etme umidiyle Amitabha Budizm inin ozunde bu onlemler vardi Ayrica bakinizMappo