Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İbnü'n-Nedîm (Arapça: ابن النديم) ya da tam adıyla Ebü'l-Ferec Muhammed bin Ebî Ya'kūb İshâk bin Muhammed bin İshâk en-Nedîm, 935- 990 yılları arasında yaşamış Arap bibliyografya bilgini, adlı kitabın yazarı.
İbnü'n-Nedîm | |
|---|---|
| Doğum | Ebü'l-Ferec Muhammed bin Ebî Ya'kūb İshâk bin Muhammed bin İshâk en-Nedîm 935 |
| Ölüm | 990 Bağdat |
| Milliyet | Arap |
| Kariyeri | |
| Dalı | Bibliyografya |
Hayatı
Hayatına dair yeterli bilgi yoktur. Bağdat’ta yaşadığı ve orada öldüğü biliniyorsa da doğum tarihi kesin olarak belli değildir. el-Fihrist’te (s. 330), Hâricî fukahasından olan dostu Berdaî’den söz ederken onu hicri 340’ta (951) gördüğünü ve kitaplarının listesini aldığını belirtir. Anılan tarihte bu âlimle tanışıp dostluk kuracak kadar olgun bir yaşta olduğuna göre 320 (932) yılı civarında doğduğu söylenebilir.
Eğitimi
Ailesi hakkında bilgi bulunmadığı gibi İbnü’n-Nedîm künyesini alış sebebi de tartışmalıdır. Kendisinin, babasının veya dedelerinden birinin nedim olmasından dolayı bu künyeyi aldığı konusunda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Babası gibi İbnü’n-Nedîm de “varrâk” idi. “Virâka” (kitap istinsah edip ciltlemek, kitap ticareti yapmak) mesleğini babasından öğrenmiş, bu sayede devrin ilim, kültür ve sanat çevreleriyle ilişki kurma, değişik konularda pek çok kitap tanıma imkânına kavuşmuştur. el-Fihrist’te çeşitli dinler, mezhepler, ilimler ve sanatlar hakkında bilgi verirken, bu alanlarda yazılmış eserleri ve bunların muhtevalarını tanıtırken âdeta her alanın uzmanı gibi sağlam bilgiler aktarmasından çok yönlü ve esaslı bir tahsil gördüğü belli olmaktadır. Yazı, dil, edebiyat, hadis, fıkıh, felsefe, mantık ve Helenistik dönem ilim ve kültürleriyle ilgili geniş bilgisini hocaları arasında yer alan , , , , , ve gibi âlimlere borçludur.
Görüşleri
İbnü’n-Nedîm’in bazı Sünnî âlimlerinden söz ederken “Haşev’îyye'dendir” ifadesini kullanması, Ebu'l-Hasen el-Eş'ârî’yi Cebriyye’den sayması, hoca ve dostları arasında İsmâilî ve Mu'tezilîler’in bulunması gibi hususlar sebep gösterilerek onun Şiî-Mu'tezilî olduğu kabul edilmektedir. Ancak “Haşev’îyye'dendir” şeklindeki iddiası İbn Küllâb gibi nâdir kişilerle ilgili olup bütün Sünnî ulemâyı aynı kategoride saydığı anlamına gelmez. Eş‘arî’ye “Cebriyye” (el-Mücbire) başlığı altında yer vermesi de (a.g.e., s. 257) İbnü’n-Nedîm’in Şiî olduğunu göstermeye yetmez. Esasen müellif, bu başlık altında daha çok Eş‘arî’nin Mu‘tezile’den ayrılışını halkın huzurunda nasıl açıkladığı konusu üzerinde durur. Bununla birlikte onun ılımlı bir Şiî sayıldığını ortaya koyan daha güçlü deliller bulunmaktadır. İlim ve kültür çevresini oluşturan kimseler de genellikle Mu‘tezile kelâmcıları ile Fârâbî okulundan yetişen mantıkçılardı.
İbnü’n-Nedîm’in 377 (987) yılında kaleme aldığı, Fihristü’l-kütüb, Fihristü’l-‘ulûm ve Fihristü’l-‘ulemâ’ adlarıyla da bilinen, fakat kısaca el-Fihrist diye tanınan kitabı İslâm dünyasında bibliyografik eserler türünün ilkidir. Zamanla kaybolmuş pek çok eserin adı, konusu ve müellifi hakkındaki bilgiler sadece bu eser sayesinde günümüze ulaşabilmiştir. Buna rağmen İbn Hacer el-Askalânî’nin İbnü’n-Nedîm hakkındaki oldukça menfî görüşlerinden de anlaşılacağı üzere (Lisânü’l-Mîzân, V, 72-73), muhtemelen Şiî ve Mu‘tezilî olduğu şeklindeki yaygın kanaat sebebiyle tarih ve tabakât yazarlarının büyük çoğunluğu müellif ve eserini tamamen ihmal etmiş, bazısı da birkaç satırla anmıştır.
İslâm’ın altın çağı olarak kabul edilen ilk dört asırda dinî, fikrî ve ilmî alanlarda yazılmış Arapça te’lif eserlerle tercümeler ve bunların müellifleri hakkında verdiği bilgilerle ilim dünyasına ışık tutan el-Fihrist “makale” adını taşıyan on bölümden oluşmakta ve her bölüm “fen” başlığıyla alt bölümlere ayrılmaktadır. Birinci bölüm çeşitli milletlerin konuştuğu diller, kullandığı yazılar ve bunların özelliklerinin yanı sıra mukaddes kitaplar, Kur'an, kıraat ilmi ve kurrâlara ayrılmıştır. İkinci bölüm dil ve gramer hakkında olup Arap nahvinin teşekkülü, Kûfe ve Basra dil okullarında nahiv ilminin gelişmesi gibi konularla ilgili bilgiler içermektedir. Üçüncü bölümde tarih, siyer, ensâb âlimleri ve bunların eserleriyle kâtipler, divanlar, nedimler, mûsikişinaslar tanıtılmakta ve eğlenceye dair konulara yer verilmektedir. Dördüncü bölüm şiir ve şairler, beşinci bölüm kelâm ve İslâm’da kelâm akımları hakkındadır. Altıncı bölüm fıkha ve fıkhî mezheplere ayrılmış olup eserin en geniş kısmıdır. Yedinci bölüm felsefeye ve Eskiçağ’dan intikal eden ilimlere, sekizinci bölüm sihir, büyü, tılsım, illüzyon ve hurafelere ayrılmıştır. Dokuzuncu bölüm Kaideliler, Sâbiîler, Maniheistler, Mezdekîler gibi eski Mezopotamya ve Pers din ve kültürlerinin uzantısı olarak varlıklarını devam ettiren din, mezhep ve kültürleri, onuncu bölüm de İlkçağ’dan itibaren eski kimya alanındaki çalışmaları içermektedir.
Eserde birinci bölümün ikinci kısmında Yahudi ve Hristiyan kutsal kitaplarına da temas edilmekte, Yahudi âlimlerinden sadece Saîd el-Feyyûmî’ye (Saadia Gaon) yer verilmekte, ayrıca bazı Hristiyan din âlimleri tanıtılmaktadır.
İlim, kültür ve medeniyet tarihi bakımından büyük değere sahip olan el-Fihrist’in ilk ilmî neşrini yapmak üzere Gustav Flügel 1850’de çalışmaya başlamış, onun 1870’te ölümü üzerine Johannes Roediger ve August Mueller eksikleri tamamlayarak neşri gerçekleştirmişlerdir (Leipzig 1871-1872). Bu çalışma ilk olmasına rağmen bazı Grekçe ve Latince isimlerin doğru olarak tespiti ve çeşitli indeksleriyle sonraki neşirlerden daha kullanışlıdır. Ancak sadece Paris, Viyana ve Leiden nüshalarına dayandığı ve el-Fihrist’ten iktibasta bulunan diğer klasik kaynaklarla karşılaştırmadığı için bunda çok sayıda eksik ve okuma hatası mevcuttur.
Kaynakça
Bibiyografya
- “İbnü’n-Nedîm”, Nasuhi Ünal Karaaslan, DİA, İstanbul 2000
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ibnu n Nedim Arapca ابن النديم ya da tam adiyla Ebu l Ferec Muhammed bin Ebi Ya kub Ishak bin Muhammed bin Ishak en Nedim 935 990 yillari arasinda yasamis Arap bibliyografya bilgini adli kitabin yazari Ibnu n NedimDogumEbu l Ferec Muhammed bin Ebi Ya kub Ishak bin Muhammed bin Ishak en Nedim 935Olum990 BagdatMilliyetArapKariyeriDaliBibliyografyaHayatiHayatina dair yeterli bilgi yoktur Bagdat ta yasadigi ve orada oldugu biliniyorsa da dogum tarihi kesin olarak belli degildir el Fihrist te s 330 Harici fukahasindan olan dostu Berdai den soz ederken onu hicri 340 ta 951 gordugunu ve kitaplarinin listesini aldigini belirtir Anilan tarihte bu alimle tanisip dostluk kuracak kadar olgun bir yasta olduguna gore 320 932 yili civarinda dogdugu soylenebilir EgitimiAilesi hakkinda bilgi bulunmadigi gibi Ibnu n Nedim kunyesini alis sebebi de tartismalidir Kendisinin babasinin veya dedelerinden birinin nedim olmasindan dolayi bu kunyeyi aldigi konusunda farkli gorusler ileri surulmustur Babasi gibi Ibnu n Nedim de varrak idi Viraka kitap istinsah edip ciltlemek kitap ticareti yapmak meslegini babasindan ogrenmis bu sayede devrin ilim kultur ve sanat cevreleriyle iliski kurma degisik konularda pek cok kitap tanima imkanina kavusmustur el Fihrist te cesitli dinler mezhepler ilimler ve sanatlar hakkinda bilgi verirken bu alanlarda yazilmis eserleri ve bunlarin muhtevalarini tanitirken adeta her alanin uzmani gibi saglam bilgiler aktarmasindan cok yonlu ve esasli bir tahsil gordugu belli olmaktadir Yazi dil edebiyat hadis fikih felsefe mantik ve Helenistik donem ilim ve kulturleriyle ilgili genis bilgisini hocalari arasinda yer alan ve gibi alimlere borcludur GorusleriIbnu n Nedim in bazi Sunni alimlerinden soz ederken Hasev iyye dendir ifadesini kullanmasi Ebu l Hasen el Es ari yi Cebriyye den saymasi hoca ve dostlari arasinda Ismaili ve Mu tezililer in bulunmasi gibi hususlar sebep gosterilerek onun Sii Mu tezili oldugu kabul edilmektedir Ancak Hasev iyye dendir seklindeki iddiasi Ibn Kullab gibi nadir kisilerle ilgili olup butun Sunni ulemayi ayni kategoride saydigi anlamina gelmez Es ari ye Cebriyye el Mucbire basligi altinda yer vermesi de a g e s 257 Ibnu n Nedim in Sii oldugunu gostermeye yetmez Esasen muellif bu baslik altinda daha cok Es ari nin Mu tezile den ayrilisini halkin huzurunda nasil acikladigi konusu uzerinde durur Bununla birlikte onun ilimli bir Sii sayildigini ortaya koyan daha guclu deliller bulunmaktadir Ilim ve kultur cevresini olusturan kimseler de genellikle Mu tezile kelamcilari ile Farabi okulundan yetisen mantikcilardi Ibnu n Nedim in 377 987 yilinda kaleme aldigi Fihristu l kutub Fihristu l ulum ve Fihristu l ulema adlariyla da bilinen fakat kisaca el Fihrist diye taninan kitabi Islam dunyasinda bibliyografik eserler turunun ilkidir Zamanla kaybolmus pek cok eserin adi konusu ve muellifi hakkindaki bilgiler sadece bu eser sayesinde gunumuze ulasabilmistir Buna ragmen Ibn Hacer el Askalani nin Ibnu n Nedim hakkindaki oldukca menfi goruslerinden de anlasilacagi uzere Lisanu l Mizan V 72 73 muhtemelen Sii ve Mu tezili oldugu seklindeki yaygin kanaat sebebiyle tarih ve tabakat yazarlarinin buyuk cogunlugu muellif ve eserini tamamen ihmal etmis bazisi da birkac satirla anmistir Islam in altin cagi olarak kabul edilen ilk dort asirda dini fikri ve ilmi alanlarda yazilmis Arapca te lif eserlerle tercumeler ve bunlarin muellifleri hakkinda verdigi bilgilerle ilim dunyasina isik tutan el Fihrist makale adini tasiyan on bolumden olusmakta ve her bolum fen basligiyla alt bolumlere ayrilmaktadir Birinci bolum cesitli milletlerin konustugu diller kullandigi yazilar ve bunlarin ozelliklerinin yani sira mukaddes kitaplar Kur an kiraat ilmi ve kurralara ayrilmistir Ikinci bolum dil ve gramer hakkinda olup Arap nahvinin tesekkulu Kufe ve Basra dil okullarinda nahiv ilminin gelismesi gibi konularla ilgili bilgiler icermektedir Ucuncu bolumde tarih siyer ensab alimleri ve bunlarin eserleriyle katipler divanlar nedimler musikisinaslar tanitilmakta ve eglenceye dair konulara yer verilmektedir Dorduncu bolum siir ve sairler besinci bolum kelam ve Islam da kelam akimlari hakkindadir Altinci bolum fikha ve fikhi mezheplere ayrilmis olup eserin en genis kismidir Yedinci bolum felsefeye ve Eskicag dan intikal eden ilimlere sekizinci bolum sihir buyu tilsim illuzyon ve hurafelere ayrilmistir Dokuzuncu bolum Kaideliler Sabiiler Maniheistler Mezdekiler gibi eski Mezopotamya ve Pers din ve kulturlerinin uzantisi olarak varliklarini devam ettiren din mezhep ve kulturleri onuncu bolum de Ilkcag dan itibaren eski kimya alanindaki calismalari icermektedir Eserde birinci bolumun ikinci kisminda Yahudi ve Hristiyan kutsal kitaplarina da temas edilmekte Yahudi alimlerinden sadece Said el Feyyumi ye Saadia Gaon yer verilmekte ayrica bazi Hristiyan din alimleri tanitilmaktadir Ilim kultur ve medeniyet tarihi bakimindan buyuk degere sahip olan el Fihrist in ilk ilmi nesrini yapmak uzere Gustav Flugel 1850 de calismaya baslamis onun 1870 te olumu uzerine Johannes Roediger ve August Mueller eksikleri tamamlayarak nesri gerceklestirmislerdir Leipzig 1871 1872 Bu calisma ilk olmasina ragmen bazi Grekce ve Latince isimlerin dogru olarak tespiti ve cesitli indeksleriyle sonraki nesirlerden daha kullanislidir Ancak sadece Paris Viyana ve Leiden nushalarina dayandigi ve el Fihrist ten iktibasta bulunan diger klasik kaynaklarla karsilastirmadigi icin bunda cok sayida eksik ve okuma hatasi mevcuttur KaynakcaBibiyografya Ibnu n Nedim Nasuhi Unal Karaaslan DIA Istanbul 2000