Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnsan ekolokasyonu insanların cisimlerden gelen yankıları hissedip o cisimleri tespit etmesini sağlayan bir kabiliyettir. Kendini ekolokasyonda geliştirmiş insanlar; beyaz baston, ayak sesleri veya ağızla yapılan seslerle ses dalgası yaratarak ve bu dalgaların yakınlardaki cisimlerden yansımasını dinleyerek, o cisimlerin boyut ve yerini saptayabilirler. Bu kabiliyet bazı kör insanlar tarafından akustik yol bulma veya çevrede görselden ziyade işitsel duyularla gezinmelerini sağlamak için kullanılır. Prensipte yarasa, balina gibi hayvanların ekolokasyonuyla aynı mantıkla işlemektedir.
Arka plan
İnsan ekolokasyonu 1950'lerden beri bilinmekte ve çalışılmaktadır. Daha önceden, insan ekolokasyonu "yüzsel görüntü(facial vision)" olarak tanımlanmaktaydı. İnsan ve hayvan ekolokasyonu en erken 1959 daki bir kitapta incelendi. Ayrıca bakınız White, et al., (1970)
Çalışma biçimi
Görsel ve duyusal algılar, yansıyan dalga ve enerjileri anlama sürecinde birbirine bağlantılıdır. Görme süreci ışık dalgalarının bir kaynaktan çıkıp, çevredeki yüzeylere çarptıktan sonra göze girmesidir. Benzer olarak, duyusal sistemin sürecide ses dalgalarının bir kaynaktan çıkıp, çevredeki cisimlere çarptıktan sonra kulağımıza gelmesidir. İki sitemde çevre hakkında, aldıkları yansıyan enerjinin karmaşık desenleri yorumlayarak, çevre hakkında büyük bilgi elde ederler. Ses sürecindeki yansıyan enerjilere "yankı" denir.
Yankılar ve diğer seslerle, ışıkla birçok açıdan karşılaştırılabilir çevresel bilgi iletebilir. Yankılarla, kör insanlar en uzun beyaz çubuğun bile alanından daha uzak mesafelerdeki cisimler hakkında detaylı bilgi elde etmektedirler. Yankılar cisimlerin dizilişi, çıkıntılar, girintiler, duvarlar, koridorlar, direkler, yükselen çıkıntı ve basamaklar, yayalar, yangın muslukları, park etmiş veya hareket halindeki araçlar, ağaçlar ve diğer bitki örtüleri gibi çevresel özellikleri anlamayı mümkün kılmaktadır. Yankılar cisimlerin yeri, boyutu ve hatta yoğunlukları hakkında detaylı bilgi sunmaktadır. Yer, gözlemleyene olan uzaklık (sağ/sol, öde/arkada gibi), boyut ise yükseklik (kısa/uzun), genişliği (ince/kalın) ve yoğunluk cismin sertliği (hangi malzemeden yapıldığı) olarak tanımlanabilir.
Bu niteliklerin ilişkilerini anlayarak, bir veya birden çok cismin doğası hakkında bilgi algılanabilir. Örneğin, bir cisim uzun ve ince ise direkt olarak tanımlanabilir. Uzun, alt tarafları ince ama üst tarafları kalın ise ağaç olabilir. Uzun ve çok kalın bir cisim bina veya duvar, kısa ve kalınsa kaldırım, yakınlarda kısa ve uzaklaştıkça yükselen bir şeyde merdiven olabilir. Yoğunluğun farkında olma bu bilgilere daha fazla detay ve zenginlik ekleyebilir. Kısa ve sert bir cisim masa, kısa ve seyrek bir cisim çalı veya uzun, kalın ve seyrekse çit olarak belirlenebilir. "Olağanüstü İnsanlar(Extraordinary People)" belgesel serisinde gösterildiği gibi ekolokasyon, açık/kapalı pixel derinliğini hissederek, video oyunu oynamak için kullanılabilmektedir.[]
Körlerdeki ekolokasyonun nöral substartları
Bazı kör insanlar ağızlarından çıkardıkları seslerin yansımasını dinleyerek sessiz cisimleri tanımlayabilirler. Ekolokasyon sırasında beynin 'görsel' kısmının işlediği uzmanlar tarafından yakın zamanda kanıtlanmıştır. Araştırmacılar ekolokatör dışarıda araba, direk ve ağaç gibi cisimleri tanımaya çalışırken, ekolokatörün çıkardığı sesleri ve geri dönen zayıf yankıları kaydetmek için ekolokatörün kulaklarına küçük mikrofonlar yerleştirdiler. Araştırmacılar daha sonra kaydedilmiş sesleri tekrar oynatırken fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (, fMRI) yöntemiyle ekolokatörün beyin aktivitesini incelediler. Dikkate değer şekilde, kör uzmanlara ekolokasyon kayıtları tekrar dinletilirken, sadece yankılardan cisimleri tanımlamakla kalmayıp ayrıca beynin görebilen insanlarda etkinlik gösteren bölgelerininde ( veya V1) aktif olduğu gözlemlendi. İlginç olarak, yankıların olduğu ses kaydında beynin duyma duyusuna ait bölgelerinde aktivite görülmemekteydi. Kayda değer başka bir bilgi ise, bu deney ekolokasyon kullanmayan, gören insanlar üzerine uygulandığında beyinde yankıya alakalı hiçbir aktivite görülmedi.
Ekolokasyon kullanan önemli bireyler
Daniel Kish
Ekolokasyon, körlerle çalışıp, kendisinin "FlashSonar" adını verdiği teknikle onlara tırmanma, dağ bisikleti sürme ve yeni bölgelere güvenli şekilde nasıl gidileceğini öğreten tarafından kâr amacı gütmeyen bir organizasyonla geliştirilmiştir. Kish 13 aylıkken gözleri kanser sebebiyle alındı(). Diliyle ses çıkartmayı çocukken öğrendi ve şimdi diğer kör insanları ekolokasyon kullanımı (onun deyimi ile "Algısal Hareketlilik(Perceptual Mobility)" hakkında eğitiyor. Beyaz çubuğu kullanmaya karşı çıkıyor, onun özürlü aleti olduğunu ve kendisinin hiç de "özürlü olmadığına" inanıyor. Kish tekniğini ekolokasyon ve beyaz çubukla geliştirmiş.
Kish "Bir insanın hayal gücü eğitimli biri için çok güçlü. Ses ve yankılardan güzellik veya güçlülük veya herneyse hissedilebilir" diyor. Metal ve tahta parmaklıkları birbirinden yankılar sayesinde ayırt edebiliyor. Hatta çok sessiz ortamlarda tahtayı daha çok sıcak ve mat kalitede duyabiliyor.
Ben Underwood
2 yaşında retina kanseri tanısı konuldu, 3 yaşında ise gözleri alındı.
Ekolokasyonu 5 yaşında keşfetti. Diliyle yaptığı ses sayesinde cisimlerin yerlerini belirleyebiliyordu. Bu olay "tıbbın gizemleri(20/20:medical mysteries)". nde açıklandı. Koşabiliyor, basketbol oynayabiliyor, bisiklet sürebiliyor, paten kayabiliyor, langırt oynayabiliyor ve kaykay kayabiliyordu. Ben Underwood'un doktoru onun en iyi ekolokatörlerden biri olduğunu iddia ediyordu.
Underwood 19 Ocak 2009 tarihinde, 16 yaşında iken, gözlerinin alınmasına sebep olan kanser sebebiyle öldü.
Tom De Witte
Tom De Witte, 1979'da iki gözünde de bir hastalıkla (bilateral ) doğdu. De Witte flütçü başarılı olabilirdi ama 2005 yılında müziği bıraktı. 2009 yılında başka problerinde nedeniyle tamamen kör oldu. Ekolokasyon ona Daniel Kish tarafından öğretildi ve basın tarafından "Belçika'nın Batman'i" lakabı verildi.[]
Dr. Lawrence Scadden
Dr. Scadden körlükle ilgili tecrübelerini kaleme aldı. Kör olarak doğmadı ama gözlerini hastalık sebebiyle kaybetti. Çocukken ekolokasyonu trafikde bisiklet sürebilecek kadar iyi öğrendi.(Ailesi hala bir miktar görebildiğini düşünmüştü) Daha sonra yüzsel görme deneylerinde yer aldı (White, et al. 1970). 1998 de Maryland Üniversitesinin, Görsel Nörotoloji Laboratuvarında, yüzsel görme hakkında röportaj verdi. Dr. Scadden ekolokasyonu yorucu bulduğundan, bildiği bölgelerde, bir engel olduğunu bildiği zamanlar hariç, kullanmaması yarasaların bazen ekolokasyon kullanmayı neden bıraktıkları sebebini açıklığa kavuşturmuştur.
Bölgesele bilim birliği(The Regional Alliance of Science), Özürlü öğrenciler için Mühendilik ve Matematik(Engineering and Mathematics for Students with Disabilities (RASEM)) ve Özürlü Öğrenciler için Bilimsel Eğitim(Science Education for Students With Disabilities (SESD)), Ulusal Bilim Öğretmenleri Topluluğu (National Science Teachers Association (NSTA)) Lawrance A. Scadden'ın onuruna Engelli Öğrenciler İçin Yılın Üstün Öğretmen Ödülü'nü yaptılar.
Lucas Murray
kör doğdu. Ekolokasyon kullanarak etrafındaki eşyaları tanıyan ilk İngiliz olduğuna inanılmaktadır. Daniel Kish tarafından eğitilmiştir.[]
Kevin Warwick
Bir bilim adamı beyni ultrasonik titreşimlerle beslemeyi denedi (elektriksel stimülasyon nöral nakil ile(electrical stimulation from a neural implant)). Cisimlere olan mesafeyi daha hesaplı ölçebilme ve küçük hareketleri fark edebilmeyi sağladı.
Juan Ruiz
Juan Ruiz Stan Lee's Superhumans'ın "Electro Man" adlı ilk bölümünde keşfedildi. Los Angeles, California'da yaşıyor ve doğuştan beri kör. Bölümde, bisiklet sürebilmesi, park etmiş arabalardan kaçınması ve yakındaki cisimleri tanımlaması izlendi. Ayrıca bir mağaraya girip, büyüklüğünü ve diğer özelliklerini tanımlayabiliyor.[]
Kaynakça
- ^ Richard L. Welsh, Bruce B. Blasch, online Foundations of Orientation and Mobility 14 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., American Foundation for the Blind, 1997; which cites S. O. Myers and C. G. E. G. Jones, "Obstable experiments: second report", Teacher for the Blind 46, 47–62, 1958.
- ^ Raymond J Corsini, The Dictionary of Psychology, Psychology Press (UK), 1999, .
- ^ M. Supa, M. Cotzin, and K. M. Dallenbach. "Facial Vision" - The Perception of Obstacles by the Blind. The American Journal of Psychology, April 1944.
- ^ Cotzin and Dallenbach. "Facial Vision": The Role of Pitch and Loudness in the Location of Obstacles by the Blind. The American Journal of Psychology, October 1950.
- ^ Griffin, Donald R., Echos of Bats and Men, Anchor Press, 1959 (Science and Study Series, Seeing With Sound Waves)
- ^ White, J. C., Saunders, F. A., Scadden, L., Bach-y-Rita, P., & Collins, C. C. (1970). Seeing with the skin. Perception & Psychophysics, 7, 23-27.
- ^ Rosenblum LD, Gordon MS, Jarquin L. (2000). "Echolocating distance by moving and stationary listeners". Ecol. Psychol. 12 (3). ss. 181-206. doi:10.1207/S15326969ECO1203_1.
- ^ Kish D. (1982). Evaluation of an echo-mobility training program for young blind people: Master's Thesis, University of Southern California (Tez).
- ^ Faria P (2012) Faria P (2012). How echo location senses pixels depth variation and allows videogames playing (Tez).
- ^ Thaler L, Arnott SR, Goodale MA. (2011). "Neural correlates of natural human echolocation in early and late blind echolocation experts". PLoS ONE. 6 (5). ss. e20162. Bibcode:2011PLoSO...6E0162T. doi:10.1371/journal.pone.0020162. (PMID) 21633496.
- ^ Bat Man, Reader's Digest Australia, 2012, s. 192
- ^ a b Kremer, William (12 Eylül 2012). "Human echolocation: Using tongue-clicks to navigate the world". BBC. 13 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Eylül 2012.
- ^ "World Access for the Blind". 17 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2013.
- ^ a b . 28 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013.
- ^ Humans With Amazing Senses 16 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . — ABC News.
- ^ Moorhead, Joanna (27 Ocak 2007). "Seeing with sound". The Guardian. Londra. 7 Ocak 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2013.
- ^ "How A Blind Teen 'Sees' With Sound". CBS News. 19 Temmuz 2006. 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2013.
- ^ The Boy Who Sees with Sound 10 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . — People magazine
- ^ [1] 9 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ben Underwood Website
- ^ "Scadden, Lawrence". 6 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2013.
- ^ K.Warwick, B.Hutt, and I.Goodhew,“An attempt to extend human sensory capabilities by means of implant technology”, Proc. IEEE International Conference on Systems, Man and Cybernetics, Hawaii, pp.1663-1668, October 2005
Dış bağlantılar
- How to see with sound18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Article by Daniel Kish in the New Scientist
- Harvard historical study and bibliography12 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Seeing with Sound project19 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Blind Man Who Taught Himself To See11 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Men's Journal
- Bat Man16 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Reader's Digest
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Insan ekolokasyonu insanlarin cisimlerden gelen yankilari hissedip o cisimleri tespit etmesini saglayan bir kabiliyettir Kendini ekolokasyonda gelistirmis insanlar beyaz baston ayak sesleri veya agizla yapilan seslerle ses dalgasi yaratarak ve bu dalgalarin yakinlardaki cisimlerden yansimasini dinleyerek o cisimlerin boyut ve yerini saptayabilirler Bu kabiliyet bazi kor insanlar tarafindan akustik yol bulma veya cevrede gorselden ziyade isitsel duyularla gezinmelerini saglamak icin kullanilir Prensipte yarasa balina gibi hayvanlarin ekolokasyonuyla ayni mantikla islemektedir Arka planInsan ekolokasyonu 1950 lerden beri bilinmekte ve calisilmaktadir Daha onceden insan ekolokasyonu yuzsel goruntu facial vision olarak tanimlanmaktaydi Insan ve hayvan ekolokasyonu en erken 1959 daki bir kitapta incelendi Ayrica bakiniz White et al 1970 Calisma bicimiGorsel ve duyusal algilar yansiyan dalga ve enerjileri anlama surecinde birbirine baglantilidir Gorme sureci isik dalgalarinin bir kaynaktan cikip cevredeki yuzeylere carptiktan sonra goze girmesidir Benzer olarak duyusal sistemin surecide ses dalgalarinin bir kaynaktan cikip cevredeki cisimlere carptiktan sonra kulagimiza gelmesidir Iki sitemde cevre hakkinda aldiklari yansiyan enerjinin karmasik desenleri yorumlayarak cevre hakkinda buyuk bilgi elde ederler Ses surecindeki yansiyan enerjilere yanki denir Yankilar ve diger seslerle isikla bircok acidan karsilastirilabilir cevresel bilgi iletebilir Yankilarla kor insanlar en uzun beyaz cubugun bile alanindan daha uzak mesafelerdeki cisimler hakkinda detayli bilgi elde etmektedirler Yankilar cisimlerin dizilisi cikintilar girintiler duvarlar koridorlar direkler yukselen cikinti ve basamaklar yayalar yangin musluklari park etmis veya hareket halindeki araclar agaclar ve diger bitki ortuleri gibi cevresel ozellikleri anlamayi mumkun kilmaktadir Yankilar cisimlerin yeri boyutu ve hatta yogunluklari hakkinda detayli bilgi sunmaktadir Yer gozlemleyene olan uzaklik sag sol ode arkada gibi boyut ise yukseklik kisa uzun genisligi ince kalin ve yogunluk cismin sertligi hangi malzemeden yapildigi olarak tanimlanabilir Bu niteliklerin iliskilerini anlayarak bir veya birden cok cismin dogasi hakkinda bilgi algilanabilir Ornegin bir cisim uzun ve ince ise direkt olarak tanimlanabilir Uzun alt taraflari ince ama ust taraflari kalin ise agac olabilir Uzun ve cok kalin bir cisim bina veya duvar kisa ve kalinsa kaldirim yakinlarda kisa ve uzaklastikca yukselen bir seyde merdiven olabilir Yogunlugun farkinda olma bu bilgilere daha fazla detay ve zenginlik ekleyebilir Kisa ve sert bir cisim masa kisa ve seyrek bir cisim cali veya uzun kalin ve seyrekse cit olarak belirlenebilir Olaganustu Insanlar Extraordinary People belgesel serisinde gosterildigi gibi ekolokasyon acik kapali pixel derinligini hissederek video oyunu oynamak icin kullanilabilmektedir olu kirik baglanti Korlerdeki ekolokasyonun noral substartlariEkolatorun yankiyla alaklali beyin aktivitesi sol tarafta gosterilmektedir Ayni yankilari dinleyen gorebilen bir insanda hicbir aktivite yok sag tarafta gosterilmektedir Bazi kor insanlar agizlarindan cikardiklari seslerin yansimasini dinleyerek sessiz cisimleri tanimlayabilirler Ekolokasyon sirasinda beynin gorsel kisminin isledigi uzmanlar tarafindan yakin zamanda kanitlanmistir Arastirmacilar ekolokator disarida araba direk ve agac gibi cisimleri tanimaya calisirken ekolokatorun cikardigi sesleri ve geri donen zayif yankilari kaydetmek icin ekolokatorun kulaklarina kucuk mikrofonlar yerlestirdiler Arastirmacilar daha sonra kaydedilmis sesleri tekrar oynatirken fonksiyonel manyetik rezonans goruntuleme fMRI yontemiyle ekolokatorun beyin aktivitesini incelediler Dikkate deger sekilde kor uzmanlara ekolokasyon kayitlari tekrar dinletilirken sadece yankilardan cisimleri tanimlamakla kalmayip ayrica beynin gorebilen insanlarda etkinlik gosteren bolgelerininde veya V1 aktif oldugu gozlemlendi Ilginc olarak yankilarin oldugu ses kaydinda beynin duyma duyusuna ait bolgelerinde aktivite gorulmemekteydi Kayda deger baska bir bilgi ise bu deney ekolokasyon kullanmayan goren insanlar uzerine uygulandiginda beyinde yankiya alakali hicbir aktivite gorulmedi Ekolokasyon kullanan onemli bireylerBen UnderwoodDaniel Kish Ekolokasyon korlerle calisip kendisinin FlashSonar adini verdigi teknikle onlara tirmanma dag bisikleti surme ve yeni bolgelere guvenli sekilde nasil gidilecegini ogreten tarafindan kar amaci gutmeyen bir organizasyonla gelistirilmistir Kish 13 aylikken gozleri kanser sebebiyle alindi Diliyle ses cikartmayi cocukken ogrendi ve simdi diger kor insanlari ekolokasyon kullanimi onun deyimi ile Algisal Hareketlilik Perceptual Mobility hakkinda egitiyor Beyaz cubugu kullanmaya karsi cikiyor onun ozurlu aleti oldugunu ve kendisinin hic de ozurlu olmadigina inaniyor Kish teknigini ekolokasyon ve beyaz cubukla gelistirmis Kish Bir insanin hayal gucu egitimli biri icin cok guclu Ses ve yankilardan guzellik veya gucluluk veya herneyse hissedilebilir diyor Metal ve tahta parmakliklari birbirinden yankilar sayesinde ayirt edebiliyor Hatta cok sessiz ortamlarda tahtayi daha cok sicak ve mat kalitede duyabiliyor Ben Underwood 2 yasinda retina kanseri tanisi konuldu 3 yasinda ise gozleri alindi Ekolokasyonu 5 yasinda kesfetti Diliyle yaptigi ses sayesinde cisimlerin yerlerini belirleyebiliyordu Bu olay tibbin gizemleri 20 20 medical mysteries nde aciklandi Kosabiliyor basketbol oynayabiliyor bisiklet surebiliyor paten kayabiliyor langirt oynayabiliyor ve kaykay kayabiliyordu Ben Underwood un doktoru onun en iyi ekolokatorlerden biri oldugunu iddia ediyordu Underwood 19 Ocak 2009 tarihinde 16 yasinda iken gozlerinin alinmasina sebep olan kanser sebebiyle oldu Tom De Witte Tom De Witte 1979 da iki gozunde de bir hastalikla bilateral dogdu De Witte flutcu basarili olabilirdi ama 2005 yilinda muzigi birakti 2009 yilinda baska problerinde nedeniyle tamamen kor oldu Ekolokasyon ona Daniel Kish tarafindan ogretildi ve basin tarafindan Belcika nin Batman i lakabi verildi kaynak belirtilmeli Dr Lawrence Scadden Dr Scadden korlukle ilgili tecrubelerini kaleme aldi Kor olarak dogmadi ama gozlerini hastalik sebebiyle kaybetti Cocukken ekolokasyonu trafikde bisiklet surebilecek kadar iyi ogrendi Ailesi hala bir miktar gorebildigini dusunmustu Daha sonra yuzsel gorme deneylerinde yer aldi White et al 1970 1998 de Maryland Universitesinin Gorsel Norotoloji Laboratuvarinda yuzsel gorme hakkinda roportaj verdi Dr Scadden ekolokasyonu yorucu buldugundan bildigi bolgelerde bir engel oldugunu bildigi zamanlar haric kullanmamasi yarasalarin bazen ekolokasyon kullanmayi neden biraktiklari sebebini acikliga kavusturmustur Bolgesele bilim birligi The Regional Alliance of Science Ozurlu ogrenciler icin Muhendilik ve Matematik Engineering and Mathematics for Students with Disabilities RASEM ve Ozurlu Ogrenciler icin Bilimsel Egitim Science Education for Students With Disabilities SESD Ulusal Bilim Ogretmenleri Toplulugu National Science Teachers Association NSTA Lawrance A Scadden in onuruna Engelli Ogrenciler Icin Yilin Ustun Ogretmen Odulu nu yaptilar Lucas Murray kor dogdu Ekolokasyon kullanarak etrafindaki esyalari taniyan ilk Ingiliz olduguna inanilmaktadir Daniel Kish tarafindan egitilmistir kaynak belirtilmeli Kevin Warwick Bir bilim adami beyni ultrasonik titresimlerle beslemeyi denedi elektriksel stimulasyon noral nakil ile electrical stimulation from a neural implant Cisimlere olan mesafeyi daha hesapli olcebilme ve kucuk hareketleri fark edebilmeyi sagladi Juan Ruiz Juan Ruiz Stan Lee s Superhumans in Electro Man adli ilk bolumunde kesfedildi Los Angeles California da yasiyor ve dogustan beri kor Bolumde bisiklet surebilmesi park etmis arabalardan kacinmasi ve yakindaki cisimleri tanimlamasi izlendi Ayrica bir magaraya girip buyuklugunu ve diger ozelliklerini tanimlayabiliyor kaynak belirtilmeli Kaynakca Richard L Welsh Bruce B Blasch online Foundations of Orientation and Mobility 14 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde American Foundation for the Blind 1997 which cites S O Myers and C G E G Jones Obstable experiments second report Teacher for the Blind 46 47 62 1958 Raymond J Corsini The Dictionary of Psychology Psychology Press UK 1999 ISBN 1 58391 028 X M Supa M Cotzin and K M Dallenbach Facial Vision The Perception of Obstacles by the Blind The American Journal of Psychology April 1944 Cotzin and Dallenbach Facial Vision The Role of Pitch and Loudness in the Location of Obstacles by the Blind The American Journal of Psychology October 1950 Griffin Donald R Echos of Bats and Men Anchor Press 1959 Science and Study Series Seeing With Sound Waves White J C Saunders F A Scadden L Bach y Rita P amp Collins C C 1970 Seeing with the skin Perception amp Psychophysics 7 23 27 Rosenblum LD Gordon MS Jarquin L 2000 Echolocating distance by moving and stationary listeners Ecol Psychol 12 3 ss 181 206 doi 10 1207 S15326969ECO1203 1 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Kish D 1982 Evaluation of an echo mobility training program for young blind people Master s Thesis University of Southern California Tez Faria P 2012 Faria P 2012 How echo location senses pixels depth variation and allows videogames playing Tez Thaler L Arnott SR Goodale MA 2011 Neural correlates of natural human echolocation in early and late blind echolocation experts PLoS ONE 6 5 ss e20162 Bibcode 2011PLoSO 6E0162T doi 10 1371 journal pone 0020162 PMID 21633496 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Bat Man Reader s Digest Australia 2012 s 192 a b Kremer William 12 Eylul 2012 Human echolocation Using tongue clicks to navigate the world BBC 13 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Eylul 2012 World Access for the Blind 17 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2013 a b 28 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2013 Humans With Amazing Senses 16 Subat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ABC News Moorhead Joanna 27 Ocak 2007 Seeing with sound The Guardian Londra 7 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2013 How A Blind Teen Sees With Sound CBS News 19 Temmuz 2006 5 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2013 The Boy Who Sees with Sound 10 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde People magazine 1 9 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ben Underwood Website Scadden Lawrence 6 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2013 K Warwick B Hutt and I Goodhew An attempt to extend human sensory capabilities by means of implant technology Proc IEEE International Conference on Systems Man and Cybernetics Hawaii pp 1663 1668 October 2005Dis baglantilarHow to see with sound18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Article by Daniel Kish in the New Scientist Harvard historical study and bibliography12 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Seeing with Sound project19 Mayis 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Blind Man Who Taught Himself To See11 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Men s Journal Bat Man16 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Reader s Digest