Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla dayanıyor.Ocak 2021) ( |
İnsinerasyon (atık yakma), atığın içerisindeki organik materyalin, yüksek sıcaklık ve fazla oksijen eşliğinde yakılma işlemidir.
Yakma
Yakma genellikle, jeneratörleri elektrik üretmeye zorlayan buhara dönüştürmek amacıyla suyu kaynatmak için yanan çöpleri gerektirir. Yakma hem küçük hem de büyük ölçekte yapılır. Bu, belirli tehlikeli metalik olmayan organik atıkları ve tıbbi atıkları bertaraf etmenin gerçekçi bir yöntemi olarak kabul edilir. Çünkü yüksek sıcaklık, WtE aktivitesinde en yaygın işlem olmasının yanı sıra bakteri ve virüsleri de parçalar. Bu işlem nispeten steril, gürültüsüz ve kokusuzdur; arazi ihtiyacı ise asgaridir. Yakma teknolojisi katı atıklarda depolanan enerjiyi geri kazanmak için kullanılan en eski teknolojilerden biridir. En yaygın kullanılan yakma teknolojisi için tasarlanmış hareketli ızgaradır. Ön işleme tabi tutulmadan büyük miktarlarda belediye atığı ile başa çıkmak için ızgara yakma fırınları kullanılmaktadır. Genellikle toplu yakma tesisleri olarak adlandırılırlar. Toplu yakma fırınlarında, termal enerji buhar türbinleri yoluyla elektrik üretir. Isı ve elektriğin üretildiği yakma fırınlarında geri kazanılan atık ısı, bölgesel ısıtma, sıcak su temini vb. için kullanılır .(Yılmaz, 2019; Williams 2005; EC 2006; Defra, 2013)
Tarihçe
Nüfus artışı ve sanayileşmeye bağlı olarak artan katı atık miktarı ve bu atıkların bertarafı büyük kentler için giderek daha önemli bir sorun teşkil etmektedir. Oluşan atıkların mevsimsel değişimler, bölgenin gelir düzeyi, sosyoekonomik faaliyetler gibi faktörlere bağlı olarak değişim gösterdiği bilinmektedir. Bu verilerde atığa uygulanacak bertaraf sistemini etkilemektedir. Günümüzde katı atıkların bertaraf edilmesi için farklı teknolojiler geliştirilmekte ve mevcut teknolojiler iyileştirilmektedir. Gelişmiş ülkelerde 1970‟li yıllardan itibaren yakma ve düzenli depolama yaygın olarak kullanılan sistemlerdir.1990-2000‟li yıllarda ise gazlaştırma ve biyometanizason teknikleri yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle 2005 yılında Avrupa Birliği üyesi ülkelerde geri dönüşümü olmayan atıkların bertarafı için düzenli depolamaya son verilmiş termal bertaraf zorunlu kılınmıştır (Kayalak, 2007; Aynur, 2011)
Teorik altyapı
Atığın Yanabilirliği
Atığın yanabilirliği atığın bileşimine bağlıdır. Atığın nem, kül ve organik madde içeriği atığın kalorifik değer konusunda bilgi verir. Dünya genelindeki atık analizleri ve üst ısıl değerlerden hareketle geliştirilen Tanner Diyagramında atığın nem, kül, organik madde içeriği kullanılarak atığın yanabilirliği konusunda bilgi edinilebilir. (Aynur, 2011)
Izgaralı Yakma Tesisleri
Bu tip yakma tesisleri; gelen atığın depolandığı ve ayıklandığı bir biriktirme haznesine, atıkları besleme haznesine vermek amacıyla kullanılacak bir vince, üzerinde yakmanın gerçekleştiği özel taban ızgaralarına sahip bir yakma odasına, içerisinden geçen suyun buhara dönüştürüldüğü ısı değiştirici borulardan oluşan ısı geri kazanım sistemine, kül uzaklaştırma ve baca gazı arıtma sistemlerine sahiptirler. Yakma odalarının iç kısmı, evlerdeki şöminelerin tuğlalarına benzer yapıda, sıcağa dayanıklı tuğlalarla kaplıdır. Bu tesislerde, yakma odasının en üstünde bir kazan varmış gibi buhar üretilir. (Öztürk v.d., 2016)
Döner Fırınlı Yakma Tesisi
Yakma odasının bir diğer modifikasyonu döner fırındır. Bu ünitede atık, ateşleme ızgarasına doğru yerçekimi etkisiyle hareket eder ve yanmanın gerçekleştiği döner fırın içine ulaşır. Döner fırınlar, herhangi bir ızgara sisteminden daha fazla türbülans sağlar ve dolayısıyla yanmanın hızını arttırarak tamamlanmasını kolaylaştırır.
Döner fırınlarda katı atık dışında, arıtma tesisi çamurları ve sıvılar da yakılabilir. Bu tip yakma tesislerinde atık, iç kısmı yanmaya karşı dayanıklı tuğla döşenmiş olan çelikten yapılmış döner bir hazne içerisinde yakılır. Yakma fırınının dönme hızı dakikada birkaç dönüştür (rpm) ve atığın hareketini kolaylaştırmak açısından atığın fırına giriş kısmı, çıkış kısmına göre daha yukarıda kalır. Dönme hareketine bağlı olarak atık, sürekli bir karışım halindedir. Yakma hızı, döner fırının dönme hızının ayarlanmasıyla kontrol edilebilir. Çamurumsu atıklar veya yanma sırasında sıvılaşan atıkların yakılmasında çok uygun bir sistemdir. Sıcaklık, zararlı atık arıtımı için de uygun aralık olan 1000-1300 °C aralığında değişir. Bu tür bir tesisin kapasitesi ≤480 t/gün.ünite (20 t/sa.ünite) olup toplam ısıl verim ≤ %80 düzeyinde gerçekleşir. (Öztürk v.d., 2016)
Akışkan Yataklı Yakma Tesisi
Akışkan yataklı yakma tesisleri, inert granüler partiküllerden bir yatak içeren, ısıya dayanıklı malzemeden yapılmış kapalı sistemlerdir. Gazlar yatağın genleşmesini sağlayacak kadar yüksek bir hızla tabandan reaktöre üflenerek, yatağın ideal bir akışkan gibi davranması sağlanır. Normalde yatak tasarımı yakmanın, yatağın giriş bölgesinde olmasını engelleyecek şekilde yapılır. Bu sayede akışkan yatak üzerinde yükselen gazlardan, inert partikülleri ayıran bir bölge oluşması sağlanır. Akışkan yataklı yakma biriminden çıkan sıcak gazlar, ısı geri kazanım tesisine ya da gaz arıtma ünitesine gönderilir. Yakma gazlarıyla yakılan atığın yakın teması sebebiyle, gerekli stokiyometrik hava ihtiyacı yaklaşık %40’ın üzerinde tutulur. Akışkan yataklı yakıcılarda, düşük kül füzyon sıcaklıkları ve ergime sıcaklığı düşük maddelere bağlı problemler yaşanabilir. Bu tip maddeler (alüminyum, cam gibi), prosese girmeden önce giderilmelidirler. Bu durum, işletme sıcaklığını kül ergime seviyesinin altında tutarak ya da külün ergime sıcaklığını arttıran kimyasallar ekleyerek engellenebilir. Bu teknolojinin bir avantajı, halojenleri (klorür, florür gibi) tutan maddelerin prosese eklenebilmesi ve bu sayede asit gazlarının deşarjının azaltılmasıdır (Mc Dougall v.d., 2001; Öztürk v.d., 2016).
Çok Gözlü Yakma Tesisi
Bu tip yakma tesisleri, mekanik olarak susuzlaştırılmış çamur keklerinin yakılması için geliştirilmiş sürekli bir prosestir. Çamur keki, yakma tesisinin en üst gözünden içeri beslenir ve atık bu gözden daha aşağı gözlere doğru ilerler. Yakma ünitesindeki, gözler arası geçiş delikleri merkezde ve çevrede bulunmaktadır. Sıyırıcıların döner kısımları, yakma havası olarak geri devrettirilen hava ile soğutulur. Yakma havası ve ek yakıt aşağıdan yukarıya doğru ters akımla beslenir. Cüruf ise, yakma ünitesinin alt kısmından dışarı atılır. (Öztürk v.d., 2016)
Modüler (Paket) Yakma Sistemleri
Modüler yakma tesisleri atığın yakılmasının zorunlu olduğu, ancak miktarının ise tipik bir su duvarı veya ısıya dayanıklı malzeme ile kaplanmış büyük yakma tesislerinin inşasına imkan vermeyecek kadar küçük olduğu durumlarda kullanılırlar. Bu tür yakma tesisleri genellikle, hastanelerden kaynaklanan tehlikeli atıkların yakılmasında kullanılırlar. İnşa maliyetinin düşüklüğü ve devreye almanın hızlı olması nedeniyle kapasite artırımına en uygun sistemdir. (Öztürk v.d., 2016)
Teknolojinin Uygulama Alanları
Temel amacı depolama sahalarına giden atık miktarının azaltılması olan Termal Yöntemlerden olan Yakma teknolojisi ile katı atıklar hacimce %80-90 ve ağırlık bakımından %75-80 oranında azaltılabilmekte ve atık sorununa kalıcı çözümler üretmek ve enerji elde edilerek ekonomik değer sağlanmaktadır. Proses gereksinimlerine uymak için "ham atık" aynı zamanda daha az kirlenme ve daha iyi homojenliğe sahip Katı Geri Kazanılmış Yakıt (SRF) veya çöp türevli yakıtlara (RDF) dönüştürülür. RDF'nin hazırlanması, geri dönüştürülebilir maddeleri atık akışından çıkarmak için temel bir işlem seviyesini gerektirirken, SRF daha yüksek bir hazırlık standardı gerektirir. RDF tipik olarak hazırlanmamış karışık atık akışlarını da kabul eden standart enerji tesisleri için kullanılırken, SRF genellikle fosil yakıtlara alternatif olarak çimento fırınlarında ve elektrik santrallerinde kullanılır. (Yılmaz, 2019)
Evsel Atık Yakma
• Hareketli ızgara fırınların, karışık evsel atıkların bertarafında kullanılmasının uzun bir geçmişi vardır ve sistemin başarısı kanıtlanmıştır. (NIRAS, 2017)
• Su soğutmalı ızgara fırınlar, daha iyi yanma kontrolüne sahiptir ve yüksek ısı kapasitesine sahip evsel atıkları bertaraf edebilmektedir. (NIRAS, 2017)
• Izgaralı döner fırınlara, heterojen evsel atıkları beslenebilir ancak kapasitesi hareketli ızgara fırınlara göre daha düşüktür. (NIRAS, 2017)
• Taşıma sistemli sabit ızgara fırınlarda daha az hareketli parça vardır, fakat atıkların daha fazla ön işleme tabi tutulması gerekebilir (örn. öğütme, ayırma). (NIRAS, 2017)
• İkinci yanma odalı modüler tasarımlar daha küçük uygulamalar için yaygın olarak kullanılmaktadır. Boyuta bağlı olarak, bu ünitelerin bazılarının kesikli olarak çalıştırılması gerekmektedir. (NIRAS, 2017)
• Akışkan yataklı fırınlar ince parçalara bölünmüş ve aynı özellikte sürekli gelen ATY için yaygın olarak kullanılmaktadır. (NIRAS, 2017)
Tehlikeli Atık Yakma
• Döner fırınlar, katıların yanında sıvı ve macunsu atıkları da kabul edebildiği için, tehlikeli atıkların bertarafında yaygın olarak kullanılmaktadır. (NIRAS, 2017)
• Sıvı enjeksiyonlu fırınlar, tehlikeli atıkların yakılması için yaygın olarak kullanılmaktadır. (NIRAS, 2017)
• Su soğutmalı fırınlar daha yüksek sıcaklıklarda çalıştırılabilir ve için daha yüksek enerji değerlerine sahip atıkları kabul edebilirler. (NIRAS, 2017)
• Atıkların varil ve diğer ambalajların öğütücüden geçirilirse daha tutarlı bir atık içeriği ve akabinde yanma süreci oluşturulmuş olur. (NIRAS, 2017)
• Besleme dengeleme sistemi (örn. ezme özelliğine sahip ve fırına sabit miktarda katı atık besleyen helezon konveyör) atığın fırına sürekli ve kontrollü bir şekilde beslenmesine ve akabinde uniform yanma koşullarının muhafaza edilmesine katkı sağlayacaktır. (NIRAS, 2017)
Arıtma Çamuru Yakma
• Akışkan yataklı fırınlar arıtma çamurunun termal yöntemlerle bertaraf edilmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. (NIRAS, 2017)
• Sirkülasyonlu akışkan yataklı fırınlar, kabarcıklı akışkan yataklı fırınlara göre daha fazla yakıt esnekliği sağlar. Ancak yatak malzemesinin tutulması için siklona ihtiyaç duyarlar. (NIRAS, 2017)
• Kabarcıklı akışkan yataklı fırınlarda tıkanmanın önlenmesi için gerekli özen gösterilmelidir. (NIRAS, 2017)
• Prosesten kazanılan ısı, çamurun kurutulması için kullanılarak ek yakıt ihtiyacı azaltılabilir. (NIRAS, 2017)
• Arıtma çamurunun, evsel atık yakma fırınlarında katı atıklarla beraber işlem görmesi için besleme teknolojileri önem arz etmektedir. Bazı teknikler: Kurutulmuş çamurun toz olarak basılması; çamurun ızgara üstüne püskürtülmesi; çamurun evsel atıklarla karıştırılıp birlikte beslenmesi. (NIRAS, 2017)
Tıbbi Atık Yakma
• Manuel olmayan yükleme sistemleri kullanılmalıdır. (NIRAS, 2017)
• Tıbbi atıklar sızdırmaz ve darbelere dayanıklı kapalı konteynerlerde kabul edilmeli ve saklanmalıdır. (NIRAS, 2017)
• Izgaralı sistemler kullanıldığında, birincil hava kaynağı, ızgaranın soğutulması işlevinden ziyade yanma işlemini kontrol edilebilmek için yeterli kapasitede tasarlanmalıdır. Hava soğutmalı ızgaralar net kalorifik değeri 18 MJ/kg’a kadar olan atıklar için uygundur. Daha yüksek kalorifik değere sahip atıklar için su soğutmalı sistemler tercih edilmelidir. Aksi halde ızgaranın soğutulması için, yanma reaksiyonunun kontrol edilmesi için gereken optimum hava miktarının çok üzerinde birincil hava basılması gerekecektir. (NIRAS, 2017)
• Atıkların taşınırken karıştırılması amacıyla döner fırınlar tercih edilebilir. Atığın net kalorifik değeri 15-17 GJ/ton’dan yüksekse veya belirli tür atıkların bertaraf edilmesi için fırın 1100 0 C’nin üzerindeki sıcaklıklarda çalıştırılıyorsa, su soğutmalı döner fırınların kullanılması uygundur. (NIRAS, 2017)
• Tıbbi atıklar, bazı uyarlamaların akabinde evsel atık bertaraf edilen ızgara fırınlarda yakılabilir. Enfeksiyöz tıbbi atıklar, sterilize edildikten sonra kapalı konteyner içinde otomatik besleme sistemi kullanılarak evsel atık yakma tesisinde bertaraf edilebilir. Cıva içeren tıbbi atıkların, diğer atıklarla karışması engellenmelidir. (NIRAS, 2017)
Teknolojinin Geleceği ve Sürdürülebilirliği
Atıktan enerji üretim tesisleri, aynı cep telefonlarında da olduğu gibi, sürekli olarak iyileştirme çalışmalarının ve yeniliklerin gerçekleştiği uzun bir geçmişe sahiptir. Dolayısıyla bu teknoloji, geleceğin ihtiyaç ve koşullarına da karşılık verebilecek düzeydedir. (Eswet,2013)
Evsel atık yakma sistemlerinin sürdürülebilir bir şekilde hayata geçirilebilmesi için; İyi planlanmış ve oturmuş bir entegre atık yönetim sisteminin varlığı gereklidir. (Aynur, 2011)
Atıkların iyi işletilen düzenli depolama tesislerinde depolanmakta olması ve depolama sahasının yanma sonucu oluşan atıkların depolanmasına imkan sağlaması gerekmektedir. Yanabilir özellikte asgari 50.000 t/yıl miktarında kentsel atığın sürekli temin garantisi olmalı ve gelen atığın miktarındaki değişimin haftalık %20‟yi aşmaması gerekmektedir (The World Bank,1999;Aynur, 2011). Yakılacak atığın ortalama ısıl değerinin asgari 1.600 kcal/kg civarında olması ve hiçbir şekilde 1.400 kcal/kg altına düşmemesi gereklidir.Halkın, yakma dolayısı ile artacak atık bertaraf tariflerini ödeme kapasite ve isteğinin varlığı olmalıdır.Yakma tesisleri orta veya ağır sanayi bölgelerine kurulmalı ve kalifiye personel tarafından işletilmelidir. Evsel atık yakma tesislerinde atık gaz; gaz temizleme sistemine geçmeden önce 200 C kada soğutulabilmesi ve gaz temizleme sisteminin en az 2 basamaklı ESP içermesi gereklidir. Atık gazın çıktığı bacanın bölgedeki en yüksek bina ile arasında 1 km ya da 70 m bulunması gereklidir (The World Bank,1999; Aynur, 2011).
Teknolojinin Çevresel Etkileri
Atık yakma işletmelerinin muhtemel etkileri şu ana başlıklar altında toplanır:
· Havaya ve suya salınan genel proses emisyonları (koku da dahil olmak üzere) (İdari özet, 2005)
· Genel proses tortu üretimi (İdari özet, 2005)
· Proses ses ve titreşimi (İdari özet, 2005)
· Enerji tüketim ve üretimi (İdari özet, 2005)
· Hammadde (reaktif) tüketimi (İdari özet, 2005)
· Genellikle atıkların depolanmasından kaynaklı olan kaçak emisyonlar (İdari özet, 2005)
· Zararlı atıkların depolama/taşıma/işleme risklerinin azaltılması (İdari özet, 2005)
· Gelen atığın ve giden kalıntıların taşınması (İdari özet, 2005)
· Atığın kapsamlı şekilde ön işlemden geçmesi (örneğin atık kaynaklı yakıtların hazırlanması) (İdari özet, 2005)
Modern emisyon standartlarının uygulanması ve yürürlüğe konması ile çağdaş kirlilik kontrol teknolojilerinin kullanımı havaya salınan emisyon seviyesini o kadar düşürmüştür ki bu seviyede artık atık yakımı kaynaklı kirlilik riskleri oldukça düşük olarak düşünülmektedir. Bu tür teknolojilerin havaya salınan emisyonları kontrol etmek amacıyla sürekli olarak ve etkin bir şekilde kullanımı çevreye ilişkin temel bir konuyu temsil etmektedir. (İdari özet, 2005)
Birçok atık yakma işletmesinin, aksi takdirde kirletici özelliğe sahip olması muhtemel olan yönetilmemiş atıkların etkin bir şekilde arıtılmasını sağlamak konusundaki rolünün dışında, atıktan enerji üretme şeklindeki geri kazanım sürecinde özel bir rolü vardır. Atık yakma işletmeleri (genellikle de belediye atıkları olmak üzere), atığın enerji değerini geri kazanma becerisini artırmak için belirli ilkeleri uyguladığında, çevreye yönelik bu olumlu katkıdan faydalanma düzeyini arttırır. Endüstriye yönelik önemli bir çevresel fırsat da, bu sebeple, enerji tedarikçisi olarak kendi potansiyelini artırmaktır. (İdari özet, 2005)
Atık Yakma Teknolojisinde Maliyet
Atık yakma teknolojilerinde, işletme ve ilk yatırım maliyetleri oldukça yüksektir.
Avantajlar
- Diğer atık bertarafı yöntemlerine göre en az alan ihtiyacı (Sezer, 2012)
- Giren atığın ağırlık olarak %25’e, hacim olarak %10’a azaltılması (Sezer, 2012)
- Atık nakliye bedellerinin azaltılması (şehrin içine kurulması halinde) (Sezer, 2012)
- Küllerin inşaat sektöründe hammadde olarak kullanılması (Sezer, 2012)
- Enerji üretimi (elektrik ve sıcak su) (Sezer, 2012)
- Sera etkisi oluşturan fosil kaynaklı yakıtlarının kullanımın azaltılması (Sezer, 2012)
Dezavantajlar
- Yüksek ilk yatırım maliyeti (Sezer, 2012)
- Yüksek işletme maliyetleri (Sezer, 2012)
- Halkın tepkisi (Sezer, 2012)
Teknolojinin Dünyadaki Mevcudiyeti
Atık yakma teknolojisinin yüzlerce yıl öncesine dayanan geçmişi bulunmakta olup, şu an Avrupa’da en sık kullanılan gelişmiş atık bertaraf yöntemidir. Dünya genelinde 2000 adet yakma tesisi bulunmaktadır. AB (EU 28) ülkelerinde 400 adet tesis bulunmaktadır ve bu tesisler yılda 72 milyon ton belediye atığı işleme kapasitesine sahiptir. 2002 – 2012 yılları arasında düzenli depolama %18 azalmış, geri dönüşüm %11 ve yakma ise %7 oranında artmıştır. (Waste Management, Waste to Energy, Volume 4, K.Thome-Kozmiensky, S. Thiel, 2014 (syf 49- 50); İstaç,2015)
AB’de her yıl 80 milyon tondan fazla evsel atık düzenli depolanmakta ve bu da küresel ısınmaya olumsuz yönde önemli ölçüde etki etmektedir. Minimum düzenli depolamaya örnek olarak gösterilebilecek ülkeler arasında olan Almanya, Belçika, İsveç, Hollanda, Avusturya ve Danimarka %3 veya daha az seviyede düzenli depolamayı tercih etmektedir28 . (Waste Management, Waste to Energy, Volume 4, K.Thome-Kozmiensky, S. Thiel, 2014 (syf 49- 50); İstaç,2015)
Uygulama Örnekleri
Almanya
Avrupada kentsel katı atıkların yakma ile bertarafının yaygın şekilde sağlandığı ülkelerden biri Almanya‟dır. Almanya‟da toplam 59 adet yakma tesisi bulunmaktadır ve toplam atık yakma tesislerinin kapasitesi 257 kton/yıldır (European Commission, 2006.a;Aynur, 2011). Almanya‟da yayınlanan yönetmeliğe göre, 2005 yılından itibaren, tüm belediyeler ve belediye birlikleri, geri kazanılamayan atıkları yakmak zorunda olacaktır. Almanya‟da Neustadt'taki katı atık yakma tesisinin kapasitesi 56 000 t/yıl‟dır. Baca gazı arıtma birimi, hiç atıksu üretmeden çalışmaktadır. İlk önce yakma sonucu oluşan ham baca gazı, 220 °C'ye soğutulur, sonra yıkayıda oluşan gazdaki partikül ve su karışımı çamurla birlikte bir doğru akışlı kurulama biriminden geçer. Baca gazındaki çamur, bir santrifüjlü püskürtücü ile kabarcıklara ayrılıp kolaylıkla kurutulur. Kurutma enerjisinin baca gazından alınmasıyla gazın baca gazı çıkış sıcaklığı 160 °C düşer. Baca gazı, daha sonra yüksek verimli siklon ayırıcısına geçer. Siklonlarda, 15 µm'den daha büyük olan partiküller ayıklanır ve daha sonra baca gazı bir yıkayıcıdan geçer. Bu yıkayıcıda sıcaklık 75 °C'ye düşürülür. İkinci bir yıkayıcıda HCl ve HF absorpsiyonu gerçekleştirilmek üzere gaz dolgu kolondan geçer. (Aynur, 2011)
SO2 ve aerosol ayırımı için gaz akımı jet yıkayıcısında gerçekleştirilir. Jet yıkayıcısından sonra, baca gazları yine dolgulu bir yıkayıcıdan geçer. Sistemin sonunda baca gazı 60 °C sıcaklıkla 55 m yüksek olan bir baca vasıtasıyla alıcı ortama verilir (R&R Bilimsel ve Teknik Hizmetler Ltd. Şti & DHV Consultants,2010; Aynur,2011)
Fransa
Fransada 210 adet evsel atık yakma tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam kapasitesi 11748MT/yıl‟dır. Fransa‟da yapılan tesislerden en önemlisi Paris şehrindeki St. Quen bölgesinde bulunan 'çöp santrali'dir. Tesisin kuruluşundaki amaç Pariste üretilen kentsel atığın %30 unu bu tesiste yakılmasını sağlamaktı. Tesis 3 adet her birinin kapasitesi 28t/s olan hareketli ızgaralardan oluşmaktadır. 1990 yılında kurulan tesis 1992 yılında toplam 635153 ton atık bertarafını gerçekleştirmiş ve 1,538,600 ton buhar 19800 MWh elektrik üretmiştir. St. Quen Santrali, son derece modern mimarisi ile göze çarpan iyi bir örnektir ve bitirildiğinde 155 milyon dolara mal olmuştur. (Aynur, 2011)
Çevre Mühendisliği ve Teknoloji İlişkisi
Atıkların, termal bertaraf yöntemleri kullanılarak bertarafı büyük maliyetler gerektirmektedir. Bu da atıkların bertarafı sonrasında ekonomik değeri olan son ürün ve enerji elde etmeye yönelik çalışmaların yapılmasına neden olmuştur. Atıklar bileşenlerine bağlı olarak enerji potansiyeli oldukça yüksek maddelerdir. Dünyada enerji tüketiminin hızla artması buna karşın kaynaklarının hızla tükenmesi; atıkların enerji potansiyellerinin değerlendirilmesi açısından oldukça önemlidir. Dünya genelinde atıktan pek çok sistemle enerji üretimi söz konusudur. Ancak enerji üretiminin %90‟ı yakma ile sağlanmaktadır (Tezcakar, Can, 2010;(Aynur, 2011)
Yakma teknolojileri, Çevre Mühendisliği uygulamalarıyla sağlanmaktadır. Çevre mühendisleri, yakma teknolojilerinden kaynaklı sorunları minimuma indirmek ve enerji kazancının en yüksek seviyede olmasını sağlamak için çalışmalar yapar.
Kaynakça
- ^ a b Yılmaz,2019.Balıkesir İli Evsel Katı Atıklarının Bertarafında Uygun Termal Yöntemin Seçilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi,Fen Bilimleri Enstitüsü
- ^ Williams, P. (2005). Waste Treatment and Disposal. 2nd edition. John Wiley & Sons Inc. Chichester, UK,
- ^ EC 2006
- ^ DEFRA, (2013). Department for Environment, Food & Rural Affairs. Incineration of Municipal Solid Waste. Technical Report. London. UK.
- ^ Kayalak, T.Ç., 2007. Kırıkkale İlinin Evsel Katı Atıklarının Bertarafının Çevresel ve Ekonomik Boyutuyla İncelenmesi,Yüksek Lisans Tezi,Gazi Üniversitesi,Fen Bilimleri Enstitüsü.
- ^ a b c d e f g h Aynur, 2011.İstanbul’da Oluşan Kentsel Katı Atıklar İçin Yakma ve Gazlaştırma Sistemlerinin Karşılaştırmalı Analizi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
- ^ a b c d e Öztürk, İ., Arıkan, O., Altınbaş, M., Alp, K., Güven, H., (2016), Katı Atık Geri Dönüşüm ve Arıtma Teknolojileri El Kitabı, (2. Baskı),Türkiye Belediyeler Birliği, Ankara
- ^ Mc Dougall, F.R., White, P.R., Franke, M., Hindle, P. (2001). Integrated Solid Waste Management: A Life Cycle Inventory, 2nd Edition, Blackwell Science, Oxford, London.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u NIRAS IC Konsorsiyum, 2017,T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Alanında Kapasitesinin Güçlendirilmesi İçin Teknik Yardım Projesi, Ankara
- ^ Eswet,2013 Welcome - European Suppliers of Waste to Energy Technology (eswet.eu)
- ^ The World Bank,1999.. Decision Makers‟ Guide to Municipal Solid Waste Incineration, Washington, D.C.
- ^ a b c d e f g h i j k AVRUPA KOMİSYONU GENEL MÜDÜRLÜK (JRC) ORTAK ARAŞTIRMA MERKEZİ Geleceğe Yönelik Teknolojileri Araştırma Enstitüsü(Seville ), 2005,Entegre Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolü (IPPC) Atıkların Yakılmasına ilişkin Mevcut En İyi Tekniklere (BAT) yönelik Referans Dokümanının İdari Özeti,Seville
- ^ a b c d e f g h i (Sezer, K., 2012, Evsel Atık Yönetiminde Yakma Teknolojileri, 2012 Atık Yönetimi Sempozyumu,Antalya)
- ^ a b Waste Management, Waste to Energy, Volume 4, K.Thome-Kozmiensky, S. Thiel, 2014 (syf 49- 50)
- ^ a b (İSTAÇ,2015,Bursa Büyükşehir Belediyesi,Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı,BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM PLANI.)
- ^ European Commission, 2006.a. Integrated Pollution Prevention and Control Reference Document on the Best Available Techniques for Waste Incineration.
- ^ R&R Bilimsel ve Teknik Hizmetler Ltd. Şti & DHV Consultants,2010, Katı Atık Yakma Tesisleri İçin Teknolojiler ve Yer Seçim
- ^ Tezcakar,M., Can, O., 2010, Atıktan Enerji Eldesinde Termal Bertaraf Teknolojileri, IWES Bildiriler Kitabı, 150-155
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde tumuyle ya da cogunluguyla tek kaynaga dayaniyor Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Lutfen baska kaynaklar ekleyerek bu maddeyi gelistirmeye yardim ediniz Ocak 2021 Insinerasyon atik yakma atigin icerisindeki organik materyalin yuksek sicaklik ve fazla oksijen esliginde yakilma islemidir Tayvan da bir atik yakma tesisiYakmaYakma genellikle jeneratorleri elektrik uretmeye zorlayan buhara donusturmek amaciyla suyu kaynatmak icin yanan copleri gerektirir Yakma hem kucuk hem de buyuk olcekte yapilir Bu belirli tehlikeli metalik olmayan organik atiklari ve tibbi atiklari bertaraf etmenin gercekci bir yontemi olarak kabul edilir Cunku yuksek sicaklik WtE aktivitesinde en yaygin islem olmasinin yani sira bakteri ve virusleri de parcalar Bu islem nispeten steril gurultusuz ve kokusuzdur arazi ihtiyaci ise asgaridir Yakma teknolojisi kati atiklarda depolanan enerjiyi geri kazanmak icin kullanilan en eski teknolojilerden biridir En yaygin kullanilan yakma teknolojisi icin tasarlanmis hareketli izgaradir On isleme tabi tutulmadan buyuk miktarlarda belediye atigi ile basa cikmak icin izgara yakma firinlari kullanilmaktadir Genellikle toplu yakma tesisleri olarak adlandirilirlar Toplu yakma firinlarinda termal enerji buhar turbinleri yoluyla elektrik uretir Isi ve elektrigin uretildigi yakma firinlarinda geri kazanilan atik isi bolgesel isitma sicak su temini vb icin kullanilir Yilmaz 2019 Williams 2005 EC 2006 Defra 2013 TarihceNufus artisi ve sanayilesmeye bagli olarak artan kati atik miktari ve bu atiklarin bertarafi buyuk kentler icin giderek daha onemli bir sorun teskil etmektedir Olusan atiklarin mevsimsel degisimler bolgenin gelir duzeyi sosyoekonomik faaliyetler gibi faktorlere bagli olarak degisim gosterdigi bilinmektedir Bu verilerde atiga uygulanacak bertaraf sistemini etkilemektedir Gunumuzde kati atiklarin bertaraf edilmesi icin farkli teknolojiler gelistirilmekte ve mevcut teknolojiler iyilestirilmektedir Gelismis ulkelerde 1970 li yillardan itibaren yakma ve duzenli depolama yaygin olarak kullanilan sistemlerdir 1990 2000 li yillarda ise gazlastirma ve biyometanizason teknikleri yaygin olarak kullanilmaya baslanmistir Ozellikle 2005 yilinda Avrupa Birligi uyesi ulkelerde geri donusumu olmayan atiklarin bertarafi icin duzenli depolamaya son verilmis termal bertaraf zorunlu kilinmistir Kayalak 2007 Aynur 2011 Teorik altyapiAtigin Yanabilirligi Atigin yanabilirligi atigin bilesimine baglidir Atigin nem kul ve organik madde icerigi atigin kalorifik deger konusunda bilgi verir Dunya genelindeki atik analizleri ve ust isil degerlerden hareketle gelistirilen Tanner Diyagraminda atigin nem kul organik madde icerigi kullanilarak atigin yanabilirligi konusunda bilgi edinilebilir Aynur 2011 Izgarali Yakma Tesisleri Bu tip yakma tesisleri gelen atigin depolandigi ve ayiklandigi bir biriktirme haznesine atiklari besleme haznesine vermek amaciyla kullanilacak bir vince uzerinde yakmanin gerceklestigi ozel taban izgaralarina sahip bir yakma odasina icerisinden gecen suyun buhara donusturuldugu isi degistirici borulardan olusan isi geri kazanim sistemine kul uzaklastirma ve baca gazi aritma sistemlerine sahiptirler Yakma odalarinin ic kismi evlerdeki sominelerin tuglalarina benzer yapida sicaga dayanikli tuglalarla kaplidir Bu tesislerde yakma odasinin en ustunde bir kazan varmis gibi buhar uretilir Ozturk v d 2016 Doner Firinli Yakma Tesisi Yakma odasinin bir diger modifikasyonu doner firindir Bu unitede atik atesleme izgarasina dogru yercekimi etkisiyle hareket eder ve yanmanin gerceklestigi doner firin icine ulasir Doner firinlar herhangi bir izgara sisteminden daha fazla turbulans saglar ve dolayisiyla yanmanin hizini arttirarak tamamlanmasini kolaylastirir Doner firinlarda kati atik disinda aritma tesisi camurlari ve sivilar da yakilabilir Bu tip yakma tesislerinde atik ic kismi yanmaya karsi dayanikli tugla dosenmis olan celikten yapilmis doner bir hazne icerisinde yakilir Yakma firininin donme hizi dakikada birkac donustur rpm ve atigin hareketini kolaylastirmak acisindan atigin firina giris kismi cikis kismina gore daha yukarida kalir Donme hareketine bagli olarak atik surekli bir karisim halindedir Yakma hizi doner firinin donme hizinin ayarlanmasiyla kontrol edilebilir Camurumsu atiklar veya yanma sirasinda sivilasan atiklarin yakilmasinda cok uygun bir sistemdir Sicaklik zararli atik aritimi icin de uygun aralik olan 1000 1300 C araliginda degisir Bu tur bir tesisin kapasitesi 480 t gun unite 20 t sa unite olup toplam isil verim 80 duzeyinde gerceklesir Ozturk v d 2016 Akiskan Yatakli Yakma Tesisi Akiskan yatakli yakma tesisleri inert granuler partikullerden bir yatak iceren isiya dayanikli malzemeden yapilmis kapali sistemlerdir Gazlar yatagin genlesmesini saglayacak kadar yuksek bir hizla tabandan reaktore uflenerek yatagin ideal bir akiskan gibi davranmasi saglanir Normalde yatak tasarimi yakmanin yatagin giris bolgesinde olmasini engelleyecek sekilde yapilir Bu sayede akiskan yatak uzerinde yukselen gazlardan inert partikulleri ayiran bir bolge olusmasi saglanir Akiskan yatakli yakma biriminden cikan sicak gazlar isi geri kazanim tesisine ya da gaz aritma unitesine gonderilir Yakma gazlariyla yakilan atigin yakin temasi sebebiyle gerekli stokiyometrik hava ihtiyaci yaklasik 40 in uzerinde tutulur Akiskan yatakli yakicilarda dusuk kul fuzyon sicakliklari ve ergime sicakligi dusuk maddelere bagli problemler yasanabilir Bu tip maddeler aluminyum cam gibi prosese girmeden once giderilmelidirler Bu durum isletme sicakligini kul ergime seviyesinin altinda tutarak ya da kulun ergime sicakligini arttiran kimyasallar ekleyerek engellenebilir Bu teknolojinin bir avantaji halojenleri klorur florur gibi tutan maddelerin prosese eklenebilmesi ve bu sayede asit gazlarinin desarjinin azaltilmasidir Mc Dougall v d 2001 Ozturk v d 2016 Cok Gozlu Yakma Tesisi Bu tip yakma tesisleri mekanik olarak susuzlastirilmis camur keklerinin yakilmasi icin gelistirilmis surekli bir prosestir Camur keki yakma tesisinin en ust gozunden iceri beslenir ve atik bu gozden daha asagi gozlere dogru ilerler Yakma unitesindeki gozler arasi gecis delikleri merkezde ve cevrede bulunmaktadir Siyiricilarin doner kisimlari yakma havasi olarak geri devrettirilen hava ile sogutulur Yakma havasi ve ek yakit asagidan yukariya dogru ters akimla beslenir Curuf ise yakma unitesinin alt kismindan disari atilir Ozturk v d 2016 Moduler Paket Yakma Sistemleri Moduler yakma tesisleri atigin yakilmasinin zorunlu oldugu ancak miktarinin ise tipik bir su duvari veya isiya dayanikli malzeme ile kaplanmis buyuk yakma tesislerinin insasina imkan vermeyecek kadar kucuk oldugu durumlarda kullanilirlar Bu tur yakma tesisleri genellikle hastanelerden kaynaklanan tehlikeli atiklarin yakilmasinda kullanilirlar Insa maliyetinin dusuklugu ve devreye almanin hizli olmasi nedeniyle kapasite artirimina en uygun sistemdir Ozturk v d 2016 Teknolojinin Uygulama AlanlariTemel amaci depolama sahalarina giden atik miktarinin azaltilmasi olan Termal Yontemlerden olan Yakma teknolojisi ile kati atiklar hacimce 80 90 ve agirlik bakimindan 75 80 oraninda azaltilabilmekte ve atik sorununa kalici cozumler uretmek ve enerji elde edilerek ekonomik deger saglanmaktadir Proses gereksinimlerine uymak icin ham atik ayni zamanda daha az kirlenme ve daha iyi homojenlige sahip Kati Geri Kazanilmis Yakit SRF veya cop turevli yakitlara RDF donusturulur RDF nin hazirlanmasi geri donusturulebilir maddeleri atik akisindan cikarmak icin temel bir islem seviyesini gerektirirken SRF daha yuksek bir hazirlik standardi gerektirir RDF tipik olarak hazirlanmamis karisik atik akislarini da kabul eden standart enerji tesisleri icin kullanilirken SRF genellikle fosil yakitlara alternatif olarak cimento firinlarinda ve elektrik santrallerinde kullanilir Yilmaz 2019 Evsel Atik Yakma Hareketli izgara firinlarin karisik evsel atiklarin bertarafinda kullanilmasinin uzun bir gecmisi vardir ve sistemin basarisi kanitlanmistir NIRAS 2017 Su sogutmali izgara firinlar daha iyi yanma kontrolune sahiptir ve yuksek isi kapasitesine sahip evsel atiklari bertaraf edebilmektedir NIRAS 2017 Izgarali doner firinlara heterojen evsel atiklari beslenebilir ancak kapasitesi hareketli izgara firinlara gore daha dusuktur NIRAS 2017 Tasima sistemli sabit izgara firinlarda daha az hareketli parca vardir fakat atiklarin daha fazla on isleme tabi tutulmasi gerekebilir orn ogutme ayirma NIRAS 2017 Ikinci yanma odali moduler tasarimlar daha kucuk uygulamalar icin yaygin olarak kullanilmaktadir Boyuta bagli olarak bu unitelerin bazilarinin kesikli olarak calistirilmasi gerekmektedir NIRAS 2017 Akiskan yatakli firinlar ince parcalara bolunmus ve ayni ozellikte surekli gelen ATY icin yaygin olarak kullanilmaktadir NIRAS 2017 Tehlikeli Atik Yakma Doner firinlar katilarin yaninda sivi ve macunsu atiklari da kabul edebildigi icin tehlikeli atiklarin bertarafinda yaygin olarak kullanilmaktadir NIRAS 2017 Sivi enjeksiyonlu firinlar tehlikeli atiklarin yakilmasi icin yaygin olarak kullanilmaktadir NIRAS 2017 Su sogutmali firinlar daha yuksek sicakliklarda calistirilabilir ve icin daha yuksek enerji degerlerine sahip atiklari kabul edebilirler NIRAS 2017 Atiklarin varil ve diger ambalajlarin ogutucuden gecirilirse daha tutarli bir atik icerigi ve akabinde yanma sureci olusturulmus olur NIRAS 2017 Besleme dengeleme sistemi orn ezme ozelligine sahip ve firina sabit miktarda kati atik besleyen helezon konveyor atigin firina surekli ve kontrollu bir sekilde beslenmesine ve akabinde uniform yanma kosullarinin muhafaza edilmesine katki saglayacaktir NIRAS 2017 Aritma Camuru Yakma Akiskan yatakli firinlar aritma camurunun termal yontemlerle bertaraf edilmesinde yaygin olarak kullanilmaktadir NIRAS 2017 Sirkulasyonlu akiskan yatakli firinlar kabarcikli akiskan yatakli firinlara gore daha fazla yakit esnekligi saglar Ancak yatak malzemesinin tutulmasi icin siklona ihtiyac duyarlar NIRAS 2017 Kabarcikli akiskan yatakli firinlarda tikanmanin onlenmesi icin gerekli ozen gosterilmelidir NIRAS 2017 Prosesten kazanilan isi camurun kurutulmasi icin kullanilarak ek yakit ihtiyaci azaltilabilir NIRAS 2017 Aritma camurunun evsel atik yakma firinlarinda kati atiklarla beraber islem gormesi icin besleme teknolojileri onem arz etmektedir Bazi teknikler Kurutulmus camurun toz olarak basilmasi camurun izgara ustune puskurtulmesi camurun evsel atiklarla karistirilip birlikte beslenmesi NIRAS 2017 Tibbi Atik Yakma Manuel olmayan yukleme sistemleri kullanilmalidir NIRAS 2017 Tibbi atiklar sizdirmaz ve darbelere dayanikli kapali konteynerlerde kabul edilmeli ve saklanmalidir NIRAS 2017 Izgarali sistemler kullanildiginda birincil hava kaynagi izgaranin sogutulmasi islevinden ziyade yanma islemini kontrol edilebilmek icin yeterli kapasitede tasarlanmalidir Hava sogutmali izgaralar net kalorifik degeri 18 MJ kg a kadar olan atiklar icin uygundur Daha yuksek kalorifik degere sahip atiklar icin su sogutmali sistemler tercih edilmelidir Aksi halde izgaranin sogutulmasi icin yanma reaksiyonunun kontrol edilmesi icin gereken optimum hava miktarinin cok uzerinde birincil hava basilmasi gerekecektir NIRAS 2017 Atiklarin tasinirken karistirilmasi amaciyla doner firinlar tercih edilebilir Atigin net kalorifik degeri 15 17 GJ ton dan yuksekse veya belirli tur atiklarin bertaraf edilmesi icin firin 1100 0 C nin uzerindeki sicakliklarda calistiriliyorsa su sogutmali doner firinlarin kullanilmasi uygundur NIRAS 2017 Tibbi atiklar bazi uyarlamalarin akabinde evsel atik bertaraf edilen izgara firinlarda yakilabilir Enfeksiyoz tibbi atiklar sterilize edildikten sonra kapali konteyner icinde otomatik besleme sistemi kullanilarak evsel atik yakma tesisinde bertaraf edilebilir Civa iceren tibbi atiklarin diger atiklarla karismasi engellenmelidir NIRAS 2017 Teknolojinin Gelecegi ve SurdurulebilirligiAtiktan enerji uretim tesisleri ayni cep telefonlarinda da oldugu gibi surekli olarak iyilestirme calismalarinin ve yeniliklerin gerceklestigi uzun bir gecmise sahiptir Dolayisiyla bu teknoloji gelecegin ihtiyac ve kosullarina da karsilik verebilecek duzeydedir Eswet 2013 Evsel atik yakma sistemlerinin surdurulebilir bir sekilde hayata gecirilebilmesi icin Iyi planlanmis ve oturmus bir entegre atik yonetim sisteminin varligi gereklidir Aynur 2011 Atiklarin iyi isletilen duzenli depolama tesislerinde depolanmakta olmasi ve depolama sahasinin yanma sonucu olusan atiklarin depolanmasina imkan saglamasi gerekmektedir Yanabilir ozellikte asgari 50 000 t yil miktarinda kentsel atigin surekli temin garantisi olmali ve gelen atigin miktarindaki degisimin haftalik 20 yi asmamasi gerekmektedir The World Bank 1999 Aynur 2011 Yakilacak atigin ortalama isil degerinin asgari 1 600 kcal kg civarinda olmasi ve hicbir sekilde 1 400 kcal kg altina dusmemesi gereklidir Halkin yakma dolayisi ile artacak atik bertaraf tariflerini odeme kapasite ve isteginin varligi olmalidir Yakma tesisleri orta veya agir sanayi bolgelerine kurulmali ve kalifiye personel tarafindan isletilmelidir Evsel atik yakma tesislerinde atik gaz gaz temizleme sistemine gecmeden once 200 C kada sogutulabilmesi ve gaz temizleme sisteminin en az 2 basamakli ESP icermesi gereklidir Atik gazin ciktigi bacanin bolgedeki en yuksek bina ile arasinda 1 km ya da 70 m bulunmasi gereklidir The World Bank 1999 Aynur 2011 Teknolojinin Cevresel EtkileriAtik yakma isletmelerinin muhtemel etkileri su ana basliklar altinda toplanir Havaya ve suya salinan genel proses emisyonlari koku da dahil olmak uzere Idari ozet 2005 Genel proses tortu uretimi Idari ozet 2005 Proses ses ve titresimi Idari ozet 2005 Enerji tuketim ve uretimi Idari ozet 2005 Hammadde reaktif tuketimi Idari ozet 2005 Genellikle atiklarin depolanmasindan kaynakli olan kacak emisyonlar Idari ozet 2005 Zararli atiklarin depolama tasima isleme risklerinin azaltilmasi Idari ozet 2005 Gelen atigin ve giden kalintilarin tasinmasi Idari ozet 2005 Atigin kapsamli sekilde on islemden gecmesi ornegin atik kaynakli yakitlarin hazirlanmasi Idari ozet 2005 Modern emisyon standartlarinin uygulanmasi ve yururluge konmasi ile cagdas kirlilik kontrol teknolojilerinin kullanimi havaya salinan emisyon seviyesini o kadar dusurmustur ki bu seviyede artik atik yakimi kaynakli kirlilik riskleri oldukca dusuk olarak dusunulmektedir Bu tur teknolojilerin havaya salinan emisyonlari kontrol etmek amaciyla surekli olarak ve etkin bir sekilde kullanimi cevreye iliskin temel bir konuyu temsil etmektedir Idari ozet 2005 Bircok atik yakma isletmesinin aksi takdirde kirletici ozellige sahip olmasi muhtemel olan yonetilmemis atiklarin etkin bir sekilde aritilmasini saglamak konusundaki rolunun disinda atiktan enerji uretme seklindeki geri kazanim surecinde ozel bir rolu vardir Atik yakma isletmeleri genellikle de belediye atiklari olmak uzere atigin enerji degerini geri kazanma becerisini artirmak icin belirli ilkeleri uyguladiginda cevreye yonelik bu olumlu katkidan faydalanma duzeyini arttirir Endustriye yonelik onemli bir cevresel firsat da bu sebeple enerji tedarikcisi olarak kendi potansiyelini artirmaktir Idari ozet 2005 Atik Yakma Teknolojisinde MaliyetAtik yakma teknolojilerinde isletme ve ilk yatirim maliyetleri oldukca yuksektir AvantajlarDiger atik bertarafi yontemlerine gore en az alan ihtiyaci Sezer 2012 Giren atigin agirlik olarak 25 e hacim olarak 10 a azaltilmasi Sezer 2012 Atik nakliye bedellerinin azaltilmasi sehrin icine kurulmasi halinde Sezer 2012 Kullerin insaat sektorunde hammadde olarak kullanilmasi Sezer 2012 Enerji uretimi elektrik ve sicak su Sezer 2012 Sera etkisi olusturan fosil kaynakli yakitlarinin kullanimin azaltilmasi Sezer 2012 Dezavantajlar Yuksek ilk yatirim maliyeti Sezer 2012 Yuksek isletme maliyetleri Sezer 2012 Halkin tepkisi Sezer 2012 Teknolojinin Dunyadaki MevcudiyetiAtik yakma teknolojisinin yuzlerce yil oncesine dayanan gecmisi bulunmakta olup su an Avrupa da en sik kullanilan gelismis atik bertaraf yontemidir Dunya genelinde 2000 adet yakma tesisi bulunmaktadir AB EU 28 ulkelerinde 400 adet tesis bulunmaktadir ve bu tesisler yilda 72 milyon ton belediye atigi isleme kapasitesine sahiptir 2002 2012 yillari arasinda duzenli depolama 18 azalmis geri donusum 11 ve yakma ise 7 oraninda artmistir Waste Management Waste to Energy Volume 4 K Thome Kozmiensky S Thiel 2014 syf 49 50 Istac 2015 AB de her yil 80 milyon tondan fazla evsel atik duzenli depolanmakta ve bu da kuresel isinmaya olumsuz yonde onemli olcude etki etmektedir Minimum duzenli depolamaya ornek olarak gosterilebilecek ulkeler arasinda olan Almanya Belcika Isvec Hollanda Avusturya ve Danimarka 3 veya daha az seviyede duzenli depolamayi tercih etmektedir28 Waste Management Waste to Energy Volume 4 K Thome Kozmiensky S Thiel 2014 syf 49 50 Istac 2015 Uygulama OrnekleriAlmanya Avrupada kentsel kati atiklarin yakma ile bertarafinin yaygin sekilde saglandigi ulkelerden biri Almanya dir Almanya da toplam 59 adet yakma tesisi bulunmaktadir ve toplam atik yakma tesislerinin kapasitesi 257 kton yildir European Commission 2006 a Aynur 2011 Almanya da yayinlanan yonetmelige gore 2005 yilindan itibaren tum belediyeler ve belediye birlikleri geri kazanilamayan atiklari yakmak zorunda olacaktir Almanya da Neustadt taki kati atik yakma tesisinin kapasitesi 56 000 t yil dir Baca gazi aritma birimi hic atiksu uretmeden calismaktadir Ilk once yakma sonucu olusan ham baca gazi 220 C ye sogutulur sonra yikayida olusan gazdaki partikul ve su karisimi camurla birlikte bir dogru akisli kurulama biriminden gecer Baca gazindaki camur bir santrifujlu puskurtucu ile kabarciklara ayrilip kolaylikla kurutulur Kurutma enerjisinin baca gazindan alinmasiyla gazin baca gazi cikis sicakligi 160 C duser Baca gazi daha sonra yuksek verimli siklon ayiricisina gecer Siklonlarda 15 µm den daha buyuk olan partikuller ayiklanir ve daha sonra baca gazi bir yikayicidan gecer Bu yikayicida sicaklik 75 C ye dusurulur Ikinci bir yikayicida HCl ve HF absorpsiyonu gerceklestirilmek uzere gaz dolgu kolondan gecer Aynur 2011 SO2 ve aerosol ayirimi icin gaz akimi jet yikayicisinda gerceklestirilir Jet yikayicisindan sonra baca gazlari yine dolgulu bir yikayicidan gecer Sistemin sonunda baca gazi 60 C sicaklikla 55 m yuksek olan bir baca vasitasiyla alici ortama verilir R amp R Bilimsel ve Teknik Hizmetler Ltd Sti amp DHV Consultants 2010 Aynur 2011 Fransa Fransada 210 adet evsel atik yakma tesisi bulunmaktadir Bu tesislerin toplam kapasitesi 11748MT yil dir Fransa da yapilan tesislerden en onemlisi Paris sehrindeki St Quen bolgesinde bulunan cop santrali dir Tesisin kurulusundaki amac Pariste uretilen kentsel atigin 30 unu bu tesiste yakilmasini saglamakti Tesis 3 adet her birinin kapasitesi 28t s olan hareketli izgaralardan olusmaktadir 1990 yilinda kurulan tesis 1992 yilinda toplam 635153 ton atik bertarafini gerceklestirmis ve 1 538 600 ton buhar 19800 MWh elektrik uretmistir St Quen Santrali son derece modern mimarisi ile goze carpan iyi bir ornektir ve bitirildiginde 155 milyon dolara mal olmustur Aynur 2011 Cevre Muhendisligi ve Teknoloji IliskisiAtiklarin termal bertaraf yontemleri kullanilarak bertarafi buyuk maliyetler gerektirmektedir Bu da atiklarin bertarafi sonrasinda ekonomik degeri olan son urun ve enerji elde etmeye yonelik calismalarin yapilmasina neden olmustur Atiklar bilesenlerine bagli olarak enerji potansiyeli oldukca yuksek maddelerdir Dunyada enerji tuketiminin hizla artmasi buna karsin kaynaklarinin hizla tukenmesi atiklarin enerji potansiyellerinin degerlendirilmesi acisindan oldukca onemlidir Dunya genelinde atiktan pek cok sistemle enerji uretimi soz konusudur Ancak enerji uretiminin 90 i yakma ile saglanmaktadir Tezcakar Can 2010 Aynur 2011 Yakma teknolojileri Cevre Muhendisligi uygulamalariyla saglanmaktadir Cevre muhendisleri yakma teknolojilerinden kaynakli sorunlari minimuma indirmek ve enerji kazancinin en yuksek seviyede olmasini saglamak icin calismalar yapar Kaynakca a b Yilmaz 2019 Balikesir Ili Evsel Kati Atiklarinin Bertarafinda Uygun Termal Yontemin Secilmesi Yuksek Lisans Tezi Hasan Kalyoncu Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Williams P 2005 Waste Treatment and Disposal 2nd edition John Wiley amp Sons Inc Chichester UK EC 2006 DEFRA 2013 Department for Environment Food amp Rural Affairs Incineration of Municipal Solid Waste Technical Report London UK Kayalak T C 2007 Kirikkale Ilinin Evsel Kati Atiklarinin Bertarafinin Cevresel ve Ekonomik Boyutuyla Incelenmesi Yuksek Lisans Tezi Gazi Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu a b c d e f g h Aynur 2011 Istanbul da Olusan Kentsel Kati Atiklar Icin Yakma ve Gazlastirma Sistemlerinin Karsilastirmali Analizi Yuksek Lisans Tezi Istanbul Teknik Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu a b c d e Ozturk I Arikan O Altinbas M Alp K Guven H 2016 Kati Atik Geri Donusum ve Aritma Teknolojileri El Kitabi 2 Baski Turkiye Belediyeler Birligi Ankara Mc Dougall F R White P R Franke M Hindle P 2001 Integrated Solid Waste Management A Life Cycle Inventory 2nd Edition Blackwell Science Oxford London a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u NIRAS IC Konsorsiyum 2017 T C Cevre ve Sehircilik Bakanligi Cevre ve Sehircilik Bakanligi nin Cevresel Etki Degerlendirmesi CED Alaninda Kapasitesinin Guclendirilmesi Icin Teknik Yardim Projesi Ankara Eswet 2013 Welcome European Suppliers of Waste to Energy Technology eswet eu The World Bank 1999 Decision Makers Guide to Municipal Solid Waste Incineration Washington D C a b c d e f g h i j k AVRUPA KOMISYONU GENEL MUDURLUK JRC ORTAK ARASTIRMA MERKEZI Gelecege Yonelik Teknolojileri Arastirma Enstitusu Seville 2005 Entegre Kirliligin Onlenmesi ve Kontrolu IPPC Atiklarin Yakilmasina iliskin Mevcut En Iyi Tekniklere BAT yonelik Referans Dokumaninin Idari Ozeti Seville a b c d e f g h i Sezer K 2012 Evsel Atik Yonetiminde Yakma Teknolojileri 2012 Atik Yonetimi Sempozyumu Antalya a b Waste Management Waste to Energy Volume 4 K Thome Kozmiensky S Thiel 2014 syf 49 50 a b ISTAC 2015 Bursa Buyuksehir Belediyesi Cevre Koruma ve Kontrol Dairesi Baskanligi BURSA ENTEGRE KATI ATIK YONETIM PLANI European Commission 2006 a Integrated Pollution Prevention and Control Reference Document on the Best Available Techniques for Waste Incineration R amp R Bilimsel ve Teknik Hizmetler Ltd Sti amp DHV Consultants 2010 Kati Atik Yakma Tesisleri Icin Teknolojiler ve Yer Secim Tezcakar M Can O 2010 Atiktan Enerji Eldesinde Termal Bertaraf Teknolojileri IWES Bildiriler Kitabi 150 155