Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şahamir Şahamiryan (Ermenice: Շահամիր Շահամիրեան; 1723–1797) 18. yüzyılda Madras'ta (günümüz Chennai, Hindistan ) yaşayan bir Ermeni yazar, filozof ve zengin bir tüccardır. İran'ın Yeni Culfa şehrinde doğmuş, Hindistan'a taşınmış ve burada varlıklı bir tüccar olmuş ve Madras'taki Ermeni cemaatinin aktif bir üyesi olmuştur. 1771'de Şahamiryan ve işbirlikçileri Madras'ta ilk Ermeni matbaasını kurmuşlardır. 1787/88'de Şahamiryan, gelecekteki bağımsız bir Ermeni cumhuriyeti için önerilen bir anayasayı içeren ("Zafer Tuzağı") oğlu Hakob Şahamiryan'ın adıyla yayınlanmıştır. Bu nedenle ilk Ermeni anayasasının yazarı olarak kabul edilir.
Hayatı
Şahamir Şahamiryan, 1723 yılında İran'ın Ermeni nüfuslu Yeni Culfa kasabasında doğmuştur. 1740'larda babası Sultan David'in yanına, zaten önde gelen bir Ermeni topluluğuna ev sahipliği yapan Hindistan'ın Madras kentine gitmiştir. Amcasının servetini devraldıktan sonra Madras'ın en zengin Ermenisi olmuştur.
Şahamiryan'ın en yakın işbirlikçilerinden ve nüfuz kaynaklarından biri Movses Baghramyan'dı. Şahamiyan, oğlu Hakob, Movses Baghramyan, Mikayel Hocacanyan ve Madras'taki diğer Ermeniler birlikte, Ermeni aydınlarından oluşan Madras grubu olarak bilinen grubu oluşturdular ve 1771/72'de burada bir matbaa kurdular. Madras grubunun ürettiği yazılar, Avrupa Aydınlanması'nın ideallerini ifade eden ilk Ermeni eserleriydi.
Madras matbaasında yayınlanan ilk eserlerden biri, Hakob Şahamiryan'ın (veya bazı bilim adamlarına göre Movses Baghramyan'ın) anayasal demokrasinin yeni ve devrimci ideallerini vaaz eden Nor tetrak vor kochi hordorak ("Öğüt Adındaki Yeni Kitapçık") idi. Çalışma, Ermeni ulusunun talihsizlikleri ve Ermeni devletinin kaybı hakkında dini olmaktan ziyade siyasi bir açıklama sağlıyordu ve Ermenileri, Osmanlı ve İranlı derebeylerine karşı silahlı isyana davet ediyordu. Şahamir Şahamiryan bugün en çok (Ermenice: Գիրք անուանեալ Որոգայթ Փառաց, "Zafer Tuzağı Adında Bir Kitap"), gelecekteki bağımsız bir Ermeni devletinin sosyal, politik ve ekonomik düzenini özetledi. Çalışmada önerilen anayasa, Ermenistan'ı vatandaşları için anayasal olarak garanti altına alınan hak ve görevleri olan ve kilise ile devletin ayrıldığı parlamenter bir cumhuriyet olarak öngörüyordu. Önerilen anayasanın üçüncü maddesi şöyle:
İster Ermeni ister başka bir ırktan olsun, Ermenistan'da doğmuş veya başka bir ülkeden oraya göç etmiş, erkek veya kadın her insan, eşitlik içinde yaşayacak ve her konuda özgür olacaktır ve hiç kimsenin ülkeyi yönetme hakkı olmayacaktır. Ermeni mevzuatında belirtildiği gibi, başka bir kişinin ve kişilerin emeğinin karşılığı, yapılan işin türüne göre ödenecektir.
Vorogayt Parats başlık sayfası onu 1773 yılına tarihlendiriyor, ancak bilim adamları bunun daha sonra 1787/88'de yayınlanmış olması gerektiği sonucuna vardılar. Hem Vorogayt Parats hem de Nor tetrak vor kochi hordorak Şahamir Şahamiryan'ın oğlu ve işbirlikçisi Hakob'un (1774'te Malakka'da ölen) adı altında yayımlandı; ancak akademisyenler artık Vorogayt Parats esas olarak Şahamir Şahamiryan tarafından yazıldığına inanıyorlar, ancak Hakob muhtemelen bu kitabı yazmıştır. Çalışmanın ilk teorik bölümü.Nor tetrak vor kochi hordorak yazarlığı meselesi daha tartışmalı; bilim adamları bu eserin Movses Baghramyan tarafından mı yoksa Hakob Şahamiryan tarafından mı yazıldığı konusunda fikir ayrılığına düşüyor.
Şahamiryan ve Madras grubunun faaliyetleri, liberal ve laik fikirlerini kilisenin otoritesine bir tehdit olarak gören ve Ermenilerin Pers ve Osmanlı yönetimine karşı isyan etme ihtimaline de karşı çıkan Eçmiyazin'deki Ermeni Katolikosu Erivanlı I. Simeon'u kızdırdı. 1776'da Katolikos, Movses Baghramyan'ı (aforoz edilen ve sürgüne zorlanan) alenen kınadı ve Şahamiryan'a, Madras matbaasını kapatmasını ve Nor tetrak vor kochi hordorak mevcut nüshalarını yok etmesini emreden bir uyarı mektubu yazdı, aksi takdirde aforoz edilmekle karşı karşıya kalacaktı. Şahamiryan, Vorogayt Parats ilk bölümünü bastırıp onun el yazması bir kopyasını Simeon'a göndermek zorunda kaldı. Madras grubu, Katolikos Simeon'un 1780'deki ölümüne kadar matbaacılık faaliyetlerini durdurdu. 1783 yılında Madras matbaası, Madras'taki Ermeni cemaati için "cumhuriyetçi" çizgide önerilen bir toplumsal anayasa olan Şahamiryan'ın Tetrak vor kochi nshavak ("Hedef Kitapçığı") yayınladı.
Şahamiryan ve işbirlikçileri Gürcistan Kralı II. Erekle'yi ve daha sonra Rus İmparatorluğu'nu, Ermenistan'ın Müslüman yönetiminden kurtarılmasının potansiyel araçları olarak gördüler. Bu nedenle Şahamiryan'ın önerdiği cumhuriyetçi anayasa, eski Ermeni kraliyet hanedanlarının bir üyesinin ömür boyu Ermeni cumhuriyetinin lideri seçilebileceğini belirtiyor; Erekle, bir zamanlar Ermenistan'ın kralları olarak hüküm süren Bagratunilerle akraba olan Bagrationi hanedanının bir üyesiydi. Erekle, Şahamiryan'la temas halindeydi ve onun tekliflerine yanıt vererek ona prens unvanını verdi ve ona Lori bölgesini verdi. Şahamiryan, Lori'yi kendisinin ve müttefiklerinin hayal ettiği gelecekteki Ermeni cumhuriyeti için olası bir çekirdek olarak görüyordu. Şahamiryan ayrıca Rus sarayıyla ve Rus Ermenilerinin ruhani lideri Başpiskopos Hovsep Argutyan'la da temaslar kurdu. Gürcistan'ı Rusya'nın himayesi altına alan Georgiyevsk Antlaşması'nı memnuniyetle karşıladı ve Rusya'nın Güney Kafkasya'daki harekâtının ardından bir Ermeni cumhuriyetinin kurulmasına ilişkin bir öneri taslağı hazırladı.
Şahamiryan 1797'de öldü. Varislerine 52 milyon frank altın ve Malakka'daki fabrikalar ve tütün tarlaları da dahil olmak üzere çok sayıda mülk bıraktı.
Çalışmaları
Notlar
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c d e f g Grigoryan 1982b.
- ^ a b Aslanian 2023, s. 307.
- ^ a b Hacikyan et al. 2005, s. 8, n. 8.
- ^ a b Aslanian 2002, ss. 64-66.
- ^ Hacikyan et al. 2005, s. 147.
- ^ a b Oshagan 1997, s. 146.
- ^ a b Grigoryan 1982a.
- ^ Šahamirean 1913, s. 142.
- ^ a b Aslanian 2002, s. 66, n. 143.
- ^ Aslanian 2002, ss. 71-72, n. 156.
- ^ Aslanian 2002, ss. 69-71.
- ^ Aslanian 2002, s. 73.
- ^ a b Aslanian 2002, ss. 74-75.
- ^ a b Ch῾obanyan 2006, ss. 138-139.
- ^ Xač῾atryan 2002, s. 111.
- Genel
- Aslanian, Sebouh (2002). "Dispersion History and the Polycentric Nation: The Role of Simeon Yerevantsiʼs Girk or koči partavčar in the 18th century National Revival". . 160 (1–4). ss. 5-81.
- Aslanian, Sebouh David (2023). Early Modernity and Mobility: Port Cities and Printers Across the Armenian Diaspora, 1512–1800. . ISBN .
- Aslanian, Sebouh David (2011). From the Indian Ocean to the Mediterranean: The Global Trade Networks of Armenian Merchants from New Julfa. Berkeley: University of California Press. ISBN .
- (2006). Hay-ṙus-vrac῾akan p῾oxharaberut῾yunnerə ŽƏ. dari erkrord kesin [Armenian-Russian-Georgian Relations on the Second Half of XVIII Century] (PDF) (Ermenice). S. Ējmiacin: Mayr Atoṙ S. Ējmiacni hratarakč῾ut῾yun.
- Grigoryan, G. (1982a). "Orogayt῾ P῾aṙac῾". (Ed.). (Ermenice). 8. Erewan. s. 647.
- Grigoryan, G. (1982b). "Šahahmiryan Šahamir". (Ed.). (Ermenice). 8. Erewan. ss. 417-418.
- ; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan, (Ed.) (2005). The Heritage of Armenian Literature: From the Eighteenth Century to Modern Times. Detroit: Wayne State University Press. ISBN .
- (1997). "Modern Armenian Literature and Intellectual History from 1700 to 1915". Hovannisian, Richard G. (Ed.). The Armenian People from Ancient to Modern Times. II. Macmillan. ISBN .
- Šahamirean, Hakob (1913). Orogayt῾ p῾aṙac῾: vasn kalanaworeloy amenayn gorc ankargut῾ean. Girkʻ anuaneal Orogaytʻ pʻaṛatsʻ:vasn kalanaworeloy amenayn gorts ankargutʻean (Ermenice). T῾iflis: N. Ałanean.
- Xač῾atryan, Połos (2002). "Šahamiryannerə ew Mayr At῾oṙ Surb Ēǰmiacinə" [The Shahamiryans and the Mother See of Holy Etchmiadzin]. Ełiazaryan, A. (Ed.). Hay grakanut῾yunə ew k῾ristoneut῾yunə [Armenian literature and Christianity] (Ermenice). Erewan: HH GAA "Gitut῾yun" hratarakč῾ut῾yun. ss. 111-123. ISBN .
Konuyla ilgili yayınlar
- Batwagan Toufanian, Satenig (2018). Le piège de l'orgueil: Un projet républicain en Orient au XVIIIe siècle. AsieS (Fransızca). Paris: Presses de l’Inalco. ISBN .
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sahamir Sahamiryan Ermenice Շահամիր Շահամիրեան 1723 1797 18 yuzyilda Madras ta gunumuz Chennai Hindistan yasayan bir Ermeni yazar filozof ve zengin bir tuccardir Iran in Yeni Culfa sehrinde dogmus Hindistan a tasinmis ve burada varlikli bir tuccar olmus ve Madras taki Ermeni cemaatinin aktif bir uyesi olmustur 1771 de Sahamiryan ve isbirlikcileri Madras ta ilk Ermeni matbaasini kurmuslardir 1787 88 de Sahamiryan gelecekteki bagimsiz bir Ermeni cumhuriyeti icin onerilen bir anayasayi iceren Zafer Tuzagi oglu Hakob Sahamiryan in adiyla yayinlanmistir Bu nedenle ilk Ermeni anayasasinin yazari olarak kabul edilir Sahamir Sahamiryan in portresiHayatiSahamir Sahamiryan 1723 yilinda Iran in Ermeni nufuslu Yeni Culfa kasabasinda dogmustur 1740 larda babasi Sultan David in yanina zaten onde gelen bir Ermeni topluluguna ev sahipligi yapan Hindistan in Madras kentine gitmistir Amcasinin servetini devraldiktan sonra Madras in en zengin Ermenisi olmustur Sahamiryan in en yakin isbirlikcilerinden ve nufuz kaynaklarindan biri Movses Baghramyan di Sahamiyan oglu Hakob Movses Baghramyan Mikayel Hocacanyan ve Madras taki diger Ermeniler birlikte Ermeni aydinlarindan olusan Madras grubu olarak bilinen grubu olusturdular ve 1771 72 de burada bir matbaa kurdular Madras grubunun urettigi yazilar Avrupa Aydinlanmasi nin ideallerini ifade eden ilk Ermeni eserleriydi Madras matbaasinda yayinlanan ilk eserlerden biri Hakob Sahamiryan in veya bazi bilim adamlarina gore Movses Baghramyan in anayasal demokrasinin yeni ve devrimci ideallerini vaaz eden Nor tetrak vor kochi hordorak Ogut Adindaki Yeni Kitapcik idi Calisma Ermeni ulusunun talihsizlikleri ve Ermeni devletinin kaybi hakkinda dini olmaktan ziyade siyasi bir aciklama sagliyordu ve Ermenileri Osmanli ve Iranli derebeylerine karsi silahli isyana davet ediyordu Sahamir Sahamiryan bugun en cok Ermenice Գիրք անուանեալ Որոգայթ Փառաց Zafer Tuzagi Adinda Bir Kitap gelecekteki bagimsiz bir Ermeni devletinin sosyal politik ve ekonomik duzenini ozetledi Calismada onerilen anayasa Ermenistan i vatandaslari icin anayasal olarak garanti altina alinan hak ve gorevleri olan ve kilise ile devletin ayrildigi parlamenter bir cumhuriyet olarak ongoruyordu Onerilen anayasanin ucuncu maddesi soyle Ister Ermeni ister baska bir irktan olsun Ermenistan da dogmus veya baska bir ulkeden oraya goc etmis erkek veya kadin her insan esitlik icinde yasayacak ve her konuda ozgur olacaktir ve hic kimsenin ulkeyi yonetme hakki olmayacaktir Ermeni mevzuatinda belirtildigi gibi baska bir kisinin ve kisilerin emeginin karsiligi yapilan isin turune gore odenecektir Vorogayt Parats baslik sayfasi onu 1773 yilina tarihlendiriyor ancak bilim adamlari bunun daha sonra 1787 88 de yayinlanmis olmasi gerektigi sonucuna vardilar Hem Vorogayt Parats hem de Nor tetrak vor kochi hordorak Sahamir Sahamiryan in oglu ve isbirlikcisi Hakob un 1774 te Malakka da olen adi altinda yayimlandi ancak akademisyenler artik Vorogayt Parats esas olarak Sahamir Sahamiryan tarafindan yazildigina inaniyorlar ancak Hakob muhtemelen bu kitabi yazmistir Calismanin ilk teorik bolumu Nor tetrak vor kochi hordorak yazarligi meselesi daha tartismali bilim adamlari bu eserin Movses Baghramyan tarafindan mi yoksa Hakob Sahamiryan tarafindan mi yazildigi konusunda fikir ayriligina dusuyor Sahamiryan ve Madras grubunun faaliyetleri liberal ve laik fikirlerini kilisenin otoritesine bir tehdit olarak goren ve Ermenilerin Pers ve Osmanli yonetimine karsi isyan etme ihtimaline de karsi cikan Ecmiyazin deki Ermeni Katolikosu Erivanli I Simeon u kizdirdi 1776 da Katolikos Movses Baghramyan i aforoz edilen ve surgune zorlanan alenen kinadi ve Sahamiryan a Madras matbaasini kapatmasini ve Nor tetrak vor kochi hordorak mevcut nushalarini yok etmesini emreden bir uyari mektubu yazdi aksi takdirde aforoz edilmekle karsi karsiya kalacakti Sahamiryan Vorogayt Parats ilk bolumunu bastirip onun el yazmasi bir kopyasini Simeon a gondermek zorunda kaldi Madras grubu Katolikos Simeon un 1780 deki olumune kadar matbaacilik faaliyetlerini durdurdu 1783 yilinda Madras matbaasi Madras taki Ermeni cemaati icin cumhuriyetci cizgide onerilen bir toplumsal anayasa olan Sahamiryan in Tetrak vor kochi nshavak Hedef Kitapcigi yayinladi Sahamiryan ve isbirlikcileri Gurcistan Krali II Erekle yi ve daha sonra Rus Imparatorlugu nu Ermenistan in Musluman yonetiminden kurtarilmasinin potansiyel araclari olarak gorduler Bu nedenle Sahamiryan in onerdigi cumhuriyetci anayasa eski Ermeni kraliyet hanedanlarinin bir uyesinin omur boyu Ermeni cumhuriyetinin lideri secilebilecegini belirtiyor Erekle bir zamanlar Ermenistan in krallari olarak hukum suren Bagratunilerle akraba olan Bagrationi hanedaninin bir uyesiydi Erekle Sahamiryan la temas halindeydi ve onun tekliflerine yanit vererek ona prens unvanini verdi ve ona Lori bolgesini verdi Sahamiryan Lori yi kendisinin ve muttefiklerinin hayal ettigi gelecekteki Ermeni cumhuriyeti icin olasi bir cekirdek olarak goruyordu Sahamiryan ayrica Rus sarayiyla ve Rus Ermenilerinin ruhani lideri Baspiskopos Hovsep Argutyan la da temaslar kurdu Gurcistan i Rusya nin himayesi altina alan Georgiyevsk Antlasmasi ni memnuniyetle karsiladi ve Rusya nin Guney Kafkasya daki harekatinin ardindan bir Ermeni cumhuriyetinin kurulmasina iliskin bir oneri taslagi hazirladi Sahamiryan 1797 de oldu Varislerine 52 milyon frank altin ve Malakka daki fabrikalar ve tutun tarlalari da dahil olmak uzere cok sayida mulk birakti CalismalariErmenice Գիրք անուանեալ որոգայթ փառաց Girk anvanyal vorogayt p ar ats 1773 aslinda 1788 89 da yayinlandi Ermenice Տետրակ որ կոչի նշաւակ Tetrak vor koch i nshavak Hedef Kitapcigi 1783Notlar Ermenice Շահամիր ՇահամիրյանKaynakcaOzel a b c d e f g Grigoryan 1982b a b Aslanian 2023 s 307 a b Hacikyan et al 2005 s 8 n 8 a b Aslanian 2002 ss 64 66 Hacikyan et al 2005 s 147 a b Oshagan 1997 s 146 a b Grigoryan 1982a Sahamirean 1913 s 142 a b Aslanian 2002 s 66 n 143 Aslanian 2002 ss 71 72 n 156 Aslanian 2002 ss 69 71 Aslanian 2002 s 73 a b Aslanian 2002 ss 74 75 a b Ch obanyan 2006 ss 138 139 Xac atryan 2002 s 111 GenelAslanian Sebouh 2002 Dispersion History and the Polycentric Nation The Role of Simeon Yerevantsiʼs Girk or koci partavcar in the 18th century National Revival 160 1 4 ss 5 81 Aslanian Sebouh David 2023 Early Modernity and Mobility Port Cities and Printers Across the Armenian Diaspora 1512 1800 ISBN 978 0 300 24753 4 Aslanian Sebouh David 2011 From the Indian Ocean to the Mediterranean The Global Trade Networks of Armenian Merchants from New Julfa Berkeley University of California Press ISBN 978 0 520 26687 2 2006 Hay ṙus vrac akan p oxharaberut yunnere ZE dari erkrord kesin Armenian Russian Georgian Relations on the Second Half of XVIII Century PDF Ermenice S Ejmiacin Mayr Atoṙ S Ejmiacni hratarakc ut yun Grigoryan G 1982a Orogayt P aṙac Ed Ermenice 8 Erewan s 647 Grigoryan G 1982b Sahahmiryan Sahamir Ed Ermenice 8 Erewan ss 417 418 Basmajian Gabriel Franchuk Edward S Ouzounian Nourhan Ed 2005 The Heritage of Armenian Literature From the Eighteenth Century to Modern Times Detroit Wayne State University Press ISBN 0814332218 1997 Modern Armenian Literature and Intellectual History from 1700 to 1915 Hovannisian Richard G Ed The Armenian People from Ancient to Modern Times II Macmillan ISBN 0 333 61974 9 Sahamirean Hakob 1913 Orogayt p aṙac vasn kalanaworeloy amenayn gorc ankargut ean Girkʻ anuaneal Orogaytʻ pʻaṛatsʻ vasn kalanaworeloy amenayn gorts ankargutʻean Ermenice T iflis N Alanean Xac atryan Polos 2002 Sahamiryannere ew Mayr At oṙ Surb Eǰmiacine The Shahamiryans and the Mother See of Holy Etchmiadzin Eliazaryan A Ed Hay grakanut yune ew k ristoneut yune Armenian literature and Christianity Ermenice Erewan HH GAA Gitut yun hratarakc ut yun ss 111 123 ISBN 5 8080 0015 7 Konuyla ilgili yayinlarBatwagan Toufanian Satenig 2018 Le piege de l orgueil Un projet republicain en Orient au XVIIIe siecle AsieS Fransizca Paris Presses de l Inalco ISBN 9782858312764 Ayrica bakiniz