Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İşarî hava sürati (IAS), hava taşıtlarındaki ana sürat göstergesinde görülen hız. IAS, İngilizce indicated airspeed kavramının kısaltmasıdır. İşarî hava sürati, pito-statik sistemden gelen dinamik ve statik basınç verileri ile hesaplanır. Uçağın performans ve aerodinamik hesaplamalarında kullanılan ana sürattir. Pek çok hava taşıtında sürat knot (deniz mili/saat) cinsinden kullanılır ve sürat saatlerindeki değerler KIAS (knots indicated airspeed) olarak verilir.
Uçak burnunda veya kanadında pitot tüpü denilen ve uçak hareket ettikçe oluşan toplam basıncı ölçen bir alet bulunur. Bu basınç uçağın ileri hareketi sonucu hava kütlelerine çarpmasıyla oluştuğu için darbe veya koçbaşı basıncı olarak da adlandırılır. Aynı zamanda genellikle uçak gövdesinde (yanlarda) bulunan statik port adı verilen deliklerden gelen verilerle statik (hareketsiz) basınç ölçülür. Toplam ve statik basınç arasındaki fark (dinamik basınç) işarî süratin hesaplanmasında kullanılır. İşarî sürat genellikle KIAS olarak sürat saatinden okunur. Bazı uçaklarda ise statik portlar, pitot tüpleriyle birleşik hâldedir.
İşarî hava sürati, uçak deniz seviyesinde ve standart atmosfer basıncında (1013,25 hPA) uçarken gerçek hava süratine (TAS) eşittir. Uçak yükseldikçe havanın yoğunluğu azalır ve pito tüpüne çarpan hava molekülü miktarı azaldığı için IAS TAS'tan daha düşük bir değer gösterir. Uçağın hareket karakteristikleri de hava yoğunluğu ile değişeceğinden IAS pilot için gerçek hava süratinden daha önemli hale gelir. Bu nedenle uçaklardaki ana sürat saati kontrol süratlerini (V1, V2 vs.) işarî hava sürati cinsinden gösterir.
IAS (İşarî Hava Sürati), TAS (Hakikî Hava Sürati) Farkı
IAS ve TAS birbirleriyle çok sık karıştırılan iki sürattir çünkü ikisi de aslında rüzgâra ve hava yoğunluğuna bağlıdır. Özetlemek gerekirse TAS, uçağın hava kütlesi içerisinde aldığı mesafe, farklı bir deyişle hava kütlesinin uçağa göre hızıyken; IAS, uçağın etrafında sürati olumlu ve olumsuz etkileyecek hiçbir engel yokken sahip olacağı hızdır. Şu şekilde bir senaryoyla örneklendirilebilir: Rüzgâr haricinde tüm parametrelerin aynı olduğu bir günde bir uçak düşünelim. Bu uçak 60 knot IAS ile uçuyor olsun. Bu durumda uçak rüzgara karşı 60 knot ve rüzgarda uçağa karşı 60 knot ile estiği için aslında uçak hava kütlesine göre 120 knot hız ile uçuyor olacaktır. Daha iyi canlandırmak için uçağın tam yanında olan bir hava molekülü düşünün. Uçak doğuya, rüzgar da uçağın tam karşısından geldiği için batıya doğru esecektir. 60 knot hızındaki bir cisim dakikada 1 mil gideceği için bir dakika sonra uçak ilk pozisyonuna göre 1 mil doğuya, hava molekülü de 1 mil batıya gideceği için aradaki mesafe 1 dakika sonra 2 mil olacak bu da sürate vurulduğu zaman 120 knot yapacaktır. Fakat uçak karşıdan kendi hızıyla gelen rüzgar yüzünden yere göre hiç hareket etmeyecek ve yer sürati 0 olacaktır. Ancak uçağın çevresinde oluşan dinamik basınç, rüzgarsız bir günde 60 knotta uçsaydı oluşacağı dinamik basınca eşit olduğu için işarî hava sürati 60 knottır. Uçak her ne kadar hava içerisinde hareket etmese de uçağa dinamik basınç binmektedir. Koşu bandı gibi düşünülebilir. Koşu bandı üzerinde konumunuz sabit kalır fakat hareket hali içerisindesinizdir. Koşu bandının size göre hızı hakikî hava sürati, yere göre hızınız yer sürati ve bacaklarınızda oluşan hız da işarî hava sürati gibi düşünülebilir.[]
Kaynakça
- ^ Temel uçuş aletleri Havacıyım.net. Erişim: 5 Mart 2012.
- ^ a b Indicated airspeed 8 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Skybrary.com. Erişim: 5 Mart 2012.
- ^ Types of airspeed 2 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Aerospaceweb.com. Erişim: 5 Mart 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Isari hava surati IAS hava tasitlarindaki ana surat gostergesinde gorulen hiz IAS Ingilizce indicated airspeed kavraminin kisaltmasidir Isari hava surati pito statik sistemden gelen dinamik ve statik basinc verileri ile hesaplanir Ucagin performans ve aerodinamik hesaplamalarinda kullanilan ana surattir Pek cok hava tasitinda surat knot deniz mili saat cinsinden kullanilir ve surat saatlerindeki degerler KIAS knots indicated airspeed olarak verilir Tipik bir hava surati saati degerleri IAS cinsinden gosterir Ucak burnunda veya kanadinda pitot tupu denilen ve ucak hareket ettikce olusan toplam basinci olcen bir alet bulunur Bu basinc ucagin ileri hareketi sonucu hava kutlelerine carpmasiyla olustugu icin darbe veya kocbasi basinci olarak da adlandirilir Ayni zamanda genellikle ucak govdesinde yanlarda bulunan statik port adi verilen deliklerden gelen verilerle statik hareketsiz basinc olculur Toplam ve statik basinc arasindaki fark dinamik basinc isari suratin hesaplanmasinda kullanilir Isari surat genellikle KIAS olarak surat saatinden okunur Bazi ucaklarda ise statik portlar pitot tupleriyle birlesik haldedir Isari hava surati ucak deniz seviyesinde ve standart atmosfer basincinda 1013 25 hPA ucarken gercek hava suratine TAS esittir Ucak yukseldikce havanin yogunlugu azalir ve pito tupune carpan hava molekulu miktari azaldigi icin IAS TAS tan daha dusuk bir deger gosterir Ucagin hareket karakteristikleri de hava yogunlugu ile degiseceginden IAS pilot icin gercek hava suratinden daha onemli hale gelir Bu nedenle ucaklardaki ana surat saati kontrol suratlerini V1 V2 vs isari hava surati cinsinden gosterir IAS Isari Hava Surati TAS Hakiki Hava Surati FarkiIAS ve TAS birbirleriyle cok sik karistirilan iki surattir cunku ikisi de aslinda ruzgara ve hava yogunluguna baglidir Ozetlemek gerekirse TAS ucagin hava kutlesi icerisinde aldigi mesafe farkli bir deyisle hava kutlesinin ucaga gore hiziyken IAS ucagin etrafinda surati olumlu ve olumsuz etkileyecek hicbir engel yokken sahip olacagi hizdir Su sekilde bir senaryoyla orneklendirilebilir Ruzgar haricinde tum parametrelerin ayni oldugu bir gunde bir ucak dusunelim Bu ucak 60 knot IAS ile ucuyor olsun Bu durumda ucak ruzgara karsi 60 knot ve ruzgarda ucaga karsi 60 knot ile estigi icin aslinda ucak hava kutlesine gore 120 knot hiz ile ucuyor olacaktir Daha iyi canlandirmak icin ucagin tam yaninda olan bir hava molekulu dusunun Ucak doguya ruzgar da ucagin tam karsisindan geldigi icin batiya dogru esecektir 60 knot hizindaki bir cisim dakikada 1 mil gidecegi icin bir dakika sonra ucak ilk pozisyonuna gore 1 mil doguya hava molekulu de 1 mil batiya gidecegi icin aradaki mesafe 1 dakika sonra 2 mil olacak bu da surate vuruldugu zaman 120 knot yapacaktir Fakat ucak karsidan kendi hiziyla gelen ruzgar yuzunden yere gore hic hareket etmeyecek ve yer surati 0 olacaktir Ancak ucagin cevresinde olusan dinamik basinc ruzgarsiz bir gunde 60 knotta ucsaydi olusacagi dinamik basinca esit oldugu icin isari hava surati 60 knottir Ucak her ne kadar hava icerisinde hareket etmese de ucaga dinamik basinc binmektedir Kosu bandi gibi dusunulebilir Kosu bandi uzerinde konumunuz sabit kalir fakat hareket hali icerisindesinizdir Kosu bandinin size gore hizi hakiki hava surati yere gore hiziniz yer surati ve bacaklarinizda olusan hiz da isari hava surati gibi dusunulebilir kaynak belirtilmeli Kaynakca Temel ucus aletleri Havaciyim net Erisim 5 Mart 2012 a b Indicated airspeed 8 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Skybrary com Erisim 5 Mart 2012 Types of airspeed 2 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Aerospaceweb com Erisim 5 Mart 2012