Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İbn Bîbî (? - ö1283-1296?(doğum ve ölüm tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 1283-1296'da hüküm süren II. Gıyaseddin Mesud zamanında da hala hayatta olduğu bilinmektedir.)), 13. yüzyılda yaşamış İranlı yazar ve tarihçi.
İbn Bîbî ابن بيبى | |
|---|---|
| Doğum | ? Mazenderan |
| Ölüm | 1283-1296? |
| Din | İslam |
13. yüzyıl boyunca Anadolu Selçuklu Devleti tarihi birincil kaynak yazarıdır. İbn Bîbî, el-Evâmirü'l-Alâiyye fi'l-umûri'l-Alâiyye adlı kaynak eserinin künyesine ismini "Hüseyin bin Muhammed bin Ali el-Ca'ferî er-Rugadî el-müştehir bi-İbn Bîbî el-Müneccime" olarak kaydetmiştir. Hayatı hakkında bilinenler el-Evâmirü’l-Alâ'iyye’de çeşitli vesilelerle verdiği bilgilere dayanmaktadır. İbn Bîbî’nin Rugadî nisbesinden (Nisbe: Bir kabile, yer, mezhep veya mesleğe mensubiyeti veya ilişkiyi ifade eden isim.) İran’ın Mâzenderan bölgesindeki Rugad şehrine mensup olduğu söylenebilir. Annesi Bîbî Müneccime, Nîşâbur’daki Şâfiîler’in reisi Kemâleddin Simnânî’nin kızıdır.
İbn Bibi hakkında pek fazla bilgi olmamakla birlikte onun hakkında bilgiyi yazdığı eserinde bulunur. Babası Babası Mecdüddin Muhammed Tercümân (Muhammed er-Rugadi) Cürcan (Gorgan)'da bir zaman için yaşamış ve Celaleddin Harzemşah (Jalāl al-Dīn Menguberdī)'ın sahip divanlığını yapmış, daha sonra Selçuklular için idari işlerde çalışmıştır. Annesi, I. Alaeddin Keykubad tarafından Nişabur'dan Konya'ya davet edilen El-Bibi el-Müneccimedir. Annesi sultana müneccim olarak hizmet etmiş, babası Mecdüddin Muhammed Tercümân ise Selçuklu emirleri arasına dahil edilmiş ve divan katibi olarak görevlendirilmiştir. II. Gıyaseddin Keyhusrev zamanında da (1237-1246) tercüman olarak tayin edilmiş ve çeşitli hükümdarlara gönderilen elçilik heyetlerinde yer almıştır. Babasının Mart 1272' de ölümünden sonra onun görevleri İbn Bîbî’ ye verildi. Muhtemelen III. Gıyaseddin Keyhüsrev devrinde (1266-1284) Dîvân-ı İnşâ ve Tuğrâ reisliğine getirildi.
İbn Bibi'nin anı yazıları Farsça yazılmış ve 1192 ile 1280 yılları arasındaki dönemi içerir. İbn Bîbî, el-Evâmirü’l-Alâiyye’yi 1281 yılında tamamlamış ve kendisinden övgüyle söz ettiği Alâeddin Atâ Melik Cüveynî’ye takdim etmiştir. III. Gıyaseddin Keyhüsrev için tek bir el yazması metin günümüze kadar ulaşmış ve İstanbul'da Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi'nde Ayasofya Koleksiyonu'nda yer almaktadır. (Ayasofya 2985) Yazarın kısaltılmış bir Farsça uyarlaması sağlığında 1284-85 yıllarında Mukhtaṣar isminde çevrilmiştir. Birkaç el yazması Ankara, Berlin, İstanbul, Leiden, St Petersburg, Moskova ve Paris'te bulunur.
Eserleri
Bu eserinde özellikle savaş ve eğlence meclisleri betimlerinde Şehnâme'nin üslubu görülür.
İbn Bibi, "Uluğ Keykubâd" ad ve unvanı ile andığı, Sultan I. Alaeddin Keykubad'ın ölümü üzerine acı ve üzüntüsünü anlatmak için, nükteli ve sanatlı sözlerle şöyle aktarmıştır;
“Onun ayrığından şimşeğin ciğeri kebap oldu. Bulutun gözü yaşla doldu. İslâm’ın beli büküldü. Dinin ve devletin damarı kesildi. Dönen felek şaşkınlık içine düştü. Gök matem elbisesi giydi. O günden sonra hükümdarlık düzeninin dizgini, ülke ve memleket işlerinin idaresi, gerileyip bozulmaya başladı.”
Çeviriler
- H.W. Duda, tam metin Almanca çevirisini Die Seltschukengeschichte des Ibn Bībī isminde 1959 yılında 'da
- Mürsel Öztürk, el-Evamiru’l-Alaiyye fi’l-Umuri’l-Alaiyye, Ankara 1996
- A.S. Erzi El-Evāmirü'l-'Alā'iyye fī'l-Umuri'l-'Ala'iyye isminde, Türk Tarih Kurumu Yayınlarından I. Seri, no. 4a (Ankara, 1957) yayınlamışlardır.ayrıca;
- ,,,M. Halil Yinanç, İbn-i Bibi, Selçukname, kitabevi Yay., İstanbul 2007.
"M. Nuri Gençosman (çeviren), F. N. Uzluk (notlandıran), "Anadolu Selçukû Devleti Tarihi (İbn Bİbi'nin Farsça Muhtasar Selçuknâmesinden)", Ankara, 1941, Uzluk Basımevi, 328 ss.
Notlar
- ^ İbn Bibi, Selçuk-nâme (çev. Mürsel Öztürk), Ankara: TTK, 2014, s.3.
- ^ Özaydın, Abdülkerim. (PDF). islamansiklopedisi.info. 13 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2014.
- ^ İbn Bîbî (1956: 462; 1996: I, 457.), el-Evâmîrü’l-‘Alâ’iyye fî’l-Umûri’l-‘Alâ’iyye, TTK, Ankara.
Kaynakça
- H.W. Duda, "Ibn Bībī" Encyclopaedia of Islam, ed. by P. Bearman, et al. (Brill 2007).
- Andrew S. Ehrenkreutz, "Ibn Bībī" Oxford Dictionary of Byzantium (Oxford University Press 1991), v. 2, sayfa 973
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ibn Bibi o1283 1296 dogum ve olum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 1283 1296 da hukum suren II Giyaseddin Mesud zamaninda da hala hayatta oldugu bilinmektedir 13 yuzyilda yasamis Iranli yazar ve tarihci Ibn Bibi ابن بيبىDogum MazenderanOlum1283 1296 DinIslam 13 yuzyil boyunca Anadolu Selcuklu Devleti tarihi birincil kaynak yazaridir Ibn Bibi el Evamiru l Alaiyye fi l umuri l Alaiyye adli kaynak eserinin kunyesine ismini Huseyin bin Muhammed bin Ali el Ca feri er Rugadi el mustehir bi Ibn Bibi el Muneccime olarak kaydetmistir Hayati hakkinda bilinenler el Evamiru l Ala iyye de cesitli vesilelerle verdigi bilgilere dayanmaktadir Ibn Bibi nin Rugadi nisbesinden Nisbe Bir kabile yer mezhep veya meslege mensubiyeti veya iliskiyi ifade eden isim Iran in Mazenderan bolgesindeki Rugad sehrine mensup oldugu soylenebilir Annesi Bibi Muneccime Nisabur daki Safiiler in reisi Kemaleddin Simnani nin kizidir Ibn Bibi hakkinda pek fazla bilgi olmamakla birlikte onun hakkinda bilgiyi yazdigi eserinde bulunur Babasi Babasi Mecduddin Muhammed Tercuman Muhammed er Rugadi Curcan Gorgan da bir zaman icin yasamis ve Celaleddin Harzemsah Jalal al Din Menguberdi in sahip divanligini yapmis daha sonra Selcuklular icin idari islerde calismistir Annesi I Alaeddin Keykubad tarafindan Nisabur dan Konya ya davet edilen El Bibi el Muneccimedir Annesi sultana muneccim olarak hizmet etmis babasi Mecduddin Muhammed Tercuman ise Selcuklu emirleri arasina dahil edilmis ve divan katibi olarak gorevlendirilmistir II Giyaseddin Keyhusrev zamaninda da 1237 1246 tercuman olarak tayin edilmis ve cesitli hukumdarlara gonderilen elcilik heyetlerinde yer almistir Babasinin Mart 1272 de olumunden sonra onun gorevleri Ibn Bibi ye verildi Muhtemelen III Giyaseddin Keyhusrev devrinde 1266 1284 Divan i Insa ve Tugra reisligine getirildi Ibn Bibi nin ani yazilari Farsca yazilmis ve 1192 ile 1280 yillari arasindaki donemi icerir Ibn Bibi el Evamiru l Alaiyye yi 1281 yilinda tamamlamis ve kendisinden ovguyle soz ettigi Alaeddin Ata Melik Cuveyni ye takdim etmistir III Giyaseddin Keyhusrev icin tek bir el yazmasi metin gunumuze kadar ulasmis ve Istanbul da Suleymaniye Yazma Eser Kutuphanesi nde Ayasofya Koleksiyonu nda yer almaktadir Ayasofya 2985 Yazarin kisaltilmis bir Farsca uyarlamasi sagliginda 1284 85 yillarinda Mukhtaṣar isminde cevrilmistir Birkac el yazmasi Ankara Berlin Istanbul Leiden St Petersburg Moskova ve Paris te bulunur Eserleriel Evamiru l Alaiyye fi l umuri l Alaiyye Bu eserinde ozellikle savas ve eglence meclisleri betimlerinde Sehname nin uslubu gorulur Ibn Bibi Ulug Keykubad ad ve unvani ile andigi Sultan I Alaeddin Keykubad in olumu uzerine aci ve uzuntusunu anlatmak icin nukteli ve sanatli sozlerle soyle aktarmistir Onun ayrigindan simsegin cigeri kebap oldu Bulutun gozu yasla doldu Islam in beli bukuldu Dinin ve devletin damari kesildi Donen felek saskinlik icine dustu Gok matem elbisesi giydi O gunden sonra hukumdarlik duzeninin dizgini ulke ve memleket islerinin idaresi gerileyip bozulmaya basladi Ceviriler H W Duda tam metin Almanca cevirisini Die Seltschukengeschichte des Ibn Bibi isminde 1959 yilinda da Mursel Ozturk el Evamiru l Alaiyye fi l Umuri l Alaiyye Ankara 1996 A S Erzi El Evamiru l Ala iyye fi l Umuri l Ala iyye isminde Turk Tarih Kurumu Yayinlarindan I Seri no 4a Ankara 1957 yayinlamislardir ayrica M Halil Yinanc Ibn i Bibi Selcukname kitabevi Yay Istanbul 2007 M Nuri Gencosman ceviren F N Uzluk notlandiran Anadolu Selcuku Devleti Tarihi Ibn BIbi nin Farsca Muhtasar Selcuknamesinden Ankara 1941 Uzluk Basimevi 328 ss Notlar Ibn Bibi Selcuk name cev Mursel Ozturk Ankara TTK 2014 s 3 Ozaydin Abdulkerim PDF islamansiklopedisi info 13 Mart 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Mart 2014 Ibn Bibi 1956 462 1996 I 457 el Evamiru l Ala iyye fi l Umuri l Ala iyye TTK Ankara KaynakcaH W Duda Ibn Bibi Encyclopaedia of Islam ed by P Bearman et al Brill 2007 Andrew S Ehrenkreutz Ibn Bibi Oxford Dictionary of Byzantium Oxford University Press 1991 v 2 sayfa 973