Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İglu ya da iglo (İnyupikçe iglu «ev», İnuitçe: ᐃᒡᓗ iglu), Eskimoların (İnuitler) bir kısmının sürekli olarak ya da av sezonlarında geçici olarak yaşadığı sıkıştırılmış kardan ev. İglu, İnuit dilinde "ev" anlamına gelir ve yerel dilde çadır, çamur ya da modern evler için de kullanılır.
İnuitler yaz aylarını hayvan derilerinden yapma çadırlarda, kış aylarını da taş ve çevredeki başka malzemeler kullanılarak yapılmış evlerde geçirirler. Kardan yapılmış iglolar, yalnızca bazı bölgelerde yaşayan İnuitlerce kullanılır. Avlamak amacıyla ailece yolculuğa çıkıldığında, geçici olarak barınmak için kardan iglu yaparlar. Ancak, günümüzde İnuitler de modern bir yaşam tarzını benimsemeye başladıkları için, ev yapımında artık daha çok metal gibi çağdaş malzemeler kullanılmaktadır
Yapımı
İglo yapmak, İnuitler için kolay bir iştir. Deneyimli bir avcı, özel bir kar bıçağı kullanarak bir saat gibi kısa bir sürede bir iglo yapabilir. Ancak, iglo yapmak için genellikle iki kişinin çalışması gerekir. İglonun içindeki alanın büyüklüğü aile bireylerinin içinde rahat hareket etmesine yetecek kadar olur. Böylece, içeriyi ısıtmak da kolaylaşır.
İglo yapmak için, çok sert kar gerekir. Önce, iglonun nereye yapılacağı belirlenir. Bir sonraki adım, yaklaşık bir metre boyunda, 40 santimetre eninde ve 20 santimetre uzunluğunda kardan tuğlalar kesmektir. Kardan tuğlalar, yaklaşık iki metre çapında bir daire oluşturacak biçimde bitişik olarak yerleştirilir. Duvarların ilk katını tamamlayan üç tuğla, eğim oluşacak biçimde kesilir. Böylece, tuğlalar üst üste dizildikçe, duvarlara kubbe biçimi vermek kolaylaşır. Tuğlalar yerleştirilirken, bir yandan da aralarındaki boşlukların ve çatlakların hem içeriden hem dışarıdan karla iyice kapatılması gerekir. Daha sonra duvara hava delikleri de açılır. En son olarak, kubbenin tepesine koyulacak tuğla şekillendirilir. Bu tuğlanın, deliğe tam uyacak biçimde kesilmesi ve yerine özenle yerleştirilmesi gerekir.
Bir iglonun sıcaklığı +4 derecedir.Ama içinde bulunan insanların vücut sıcaklığı, iglonun sıcaklığını 16-17 dereceye çıkarabilir.
İglonun içinde, yaşamaya uygun duruma gelmesi için gereken son bir şey daha vardır: İnuit, bir elinde lambayla içeri girerek buz kalıplarının iç yüzeyini eritmek için lambayı duvara yaklaştırır. Eriyen buzlar, soğuk nedeniyle hemen donarak iglunun iç yüzeyinin buzla kaplanmasını sağlar. Böylece yapının sağlamlığı artar. Yapım aşamasında içeri girip çıkabilmek için genellikle iglonun duvarında geçici bir kapı açılır. Kubbe tamamlandıktan sonra, bu kapı da kardan tuğlalarla örülerek kapatılır. Daha sonra, yapının yarım metre uzağında, içeri kadar ulaşan küçük bir tünel kazılır. İglonun gerçek girişi burası olacaktır. Tünelin bulunduğu yerin üzeri, kardan tuğlalarla kemer biçiminde örülerek kapatılır. Böylece rüzgâr kolay kolay içeri giremez. Giriş tüneli, sıcak havanın iglonun içinde kalmasına da yarar. Tünelin, meraklı bir kutup ayısının içeri girmesine olanak verecek kadar büyük olmaması gerekir. Burası, yetişkin bir insanın emekleyerek içeri girmesine yetecek büyüklükte olmalıdır. Birkaç aile birlikte ava gittiğinde, bazen iglolar tünellerle birbirine bağlanır. Böylece insanlar hiç dışarı çıkmadan öteki iglolara ziyarete gidebilirler.
İglonun içinde, uyumak ve oturmak üzere yapılan yüksekçe bir yer de bulunur. Bunun için de kardan tuğlalar kullanılır. Oluşturulan yükseltinin üzeri taşlar ve çalılarla kaplanır. En üste de hayvan postları serilir. İglonun içinde geriye kalan alan, yemek hazırlamak için kullanılır. Aydınlanmak için yararlanılan lambanın ısısı ve içeridekilerin bedenlerinden yayılan ısı, içerisinin sıcacık olması için yeterlidir. İçinde yaşanmaya başladıktan sonra duvarların iç yüzeyi sıcaklık değişimlerine bağlı olarak eriyip donmayı sürdürür. Bu arada dışarıda yağan kar da, iglonun üzerine düşer düşmez eriyip kısa sürede donar. Birkaç gün sonra iglo, en sert fırtınalara, hatta üzerine çıkan bir kutup ayısının ağırlığına bile dayanacak kadar sağlamlaşmış olur. İglo, kışın sonuna kadar yıkılmadan kalır. Yaz mevsimi geldiğinde, sıcaklıklar artınca İnuitler igloları erimeye terkederler. (Sert kar için hafif ıslatılmış kar da olabilir).
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003
- İngilizce Vikipedi
Dipnotlar
- ^ Yerel folklorda Eskimo kelimesinin "çiğ et yiyen kişi" anlamına geldiğine inanıldığı için bu kelimenin kendilerini tanımlamak amacıyla kullanılmasını hakaret kabul ederler. Bununla birlikte Eskimo kelimesi diğer lisanlarda hakaret veya küçümseme anlamı taşımaz ve antropoloji ve arkeolojide yaygın olarak kullanılır. İnuit ve İnuk kelimeleri Kanada'da resmi olarak Eskimo yerine kullanılmaktadır. (Oxford İngilizce Sözlük, Inuit, Inuk)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iglu ya da iglo Inyupikce iglu ev Inuitce ᐃᒡᓗ iglu Eskimolarin Inuitler bir kisminin surekli olarak ya da av sezonlarinda gecici olarak yasadigi sikistirilmis kardan ev Iglu Inuit dilinde ev anlamina gelir ve yerel dilde cadir camur ya da modern evler icin de kullanilir Bir igluBir iglunun icini gosteren cizim Inuitler yaz aylarini hayvan derilerinden yapma cadirlarda kis aylarini da tas ve cevredeki baska malzemeler kullanilarak yapilmis evlerde gecirirler Kardan yapilmis iglolar yalnizca bazi bolgelerde yasayan Inuitlerce kullanilir Avlamak amaciyla ailece yolculuga cikildiginda gecici olarak barinmak icin kardan iglu yaparlar Ancak gunumuzde Inuitler de modern bir yasam tarzini benimsemeye basladiklari icin ev yapiminda artik daha cok metal gibi cagdas malzemeler kullanilmaktadirYapimiIglo yapmak Inuitler icin kolay bir istir Deneyimli bir avci ozel bir kar bicagi kullanarak bir saat gibi kisa bir surede bir iglo yapabilir Ancak iglo yapmak icin genellikle iki kisinin calismasi gerekir Iglonun icindeki alanin buyuklugu aile bireylerinin icinde rahat hareket etmesine yetecek kadar olur Boylece iceriyi isitmak da kolaylasir Iglo yapmak icin cok sert kar gerekir Once iglonun nereye yapilacagi belirlenir Bir sonraki adim yaklasik bir metre boyunda 40 santimetre eninde ve 20 santimetre uzunlugunda kardan tuglalar kesmektir Kardan tuglalar yaklasik iki metre capinda bir daire olusturacak bicimde bitisik olarak yerlestirilir Duvarlarin ilk katini tamamlayan uc tugla egim olusacak bicimde kesilir Boylece tuglalar ust uste dizildikce duvarlara kubbe bicimi vermek kolaylasir Tuglalar yerlestirilirken bir yandan da aralarindaki bosluklarin ve catlaklarin hem iceriden hem disaridan karla iyice kapatilmasi gerekir Daha sonra duvara hava delikleri de acilir En son olarak kubbenin tepesine koyulacak tugla sekillendirilir Bu tuglanin delige tam uyacak bicimde kesilmesi ve yerine ozenle yerlestirilmesi gerekir Bir iglonun sicakligi 4 derecedir Ama icinde bulunan insanlarin vucut sicakligi iglonun sicakligini 16 17 dereceye cikarabilir Duvarlarin ilk kati olustuktan sonra son uc tugla egim olusacak bicimde kesilir Boylece tuglalar ust uste dizildikce duvarlara kubbe bicimi vermek kolaylasir Iglonun icinde yasamaya uygun duruma gelmesi icin gereken son bir sey daha vardir Inuit bir elinde lambayla iceri girerek buz kaliplarinin ic yuzeyini eritmek icin lambayi duvara yaklastirir Eriyen buzlar soguk nedeniyle hemen donarak iglunun ic yuzeyinin buzla kaplanmasini saglar Boylece yapinin saglamligi artar Yapim asamasinda iceri girip cikabilmek icin genellikle iglonun duvarinda gecici bir kapi acilir Kubbe tamamlandiktan sonra bu kapi da kardan tuglalarla orulerek kapatilir Daha sonra yapinin yarim metre uzaginda iceri kadar ulasan kucuk bir tunel kazilir Iglonun gercek girisi burasi olacaktir Tunelin bulundugu yerin uzeri kardan tuglalarla kemer biciminde orulerek kapatilir Boylece ruzgar kolay kolay iceri giremez Giris tuneli sicak havanin iglonun icinde kalmasina da yarar Tunelin merakli bir kutup ayisinin iceri girmesine olanak verecek kadar buyuk olmamasi gerekir Burasi yetiskin bir insanin emekleyerek iceri girmesine yetecek buyuklukte olmalidir Birkac aile birlikte ava gittiginde bazen iglolar tunellerle birbirine baglanir Boylece insanlar hic disari cikmadan oteki iglolara ziyarete gidebilirler Iglonun icinde uyumak ve oturmak uzere yapilan yuksekce bir yer de bulunur Bunun icin de kardan tuglalar kullanilir Olusturulan yukseltinin uzeri taslar ve calilarla kaplanir En uste de hayvan postlari serilir Iglonun icinde geriye kalan alan yemek hazirlamak icin kullanilir Aydinlanmak icin yararlanilan lambanin isisi ve iceridekilerin bedenlerinden yayilan isi icerisinin sicacik olmasi icin yeterlidir Icinde yasanmaya basladiktan sonra duvarlarin ic yuzeyi sicaklik degisimlerine bagli olarak eriyip donmayi surdurur Bu arada disarida yagan kar da iglonun uzerine duser dusmez eriyip kisa surede donar Birkac gun sonra iglo en sert firtinalara hatta uzerine cikan bir kutup ayisinin agirligina bile dayanacak kadar saglamlasmis olur Iglo kisin sonuna kadar yikilmadan kalir Yaz mevsimi geldiginde sicakliklar artinca Inuitler iglolari erimeye terkederler Sert kar icin hafif islatilmis kar da olabilir Ayrica bakinizEskimo InuitlerKaynakcaOxford Dictionary of English 2e Oxford University Press 2003 Ingilizce VikipediDipnotlar Yerel folklorda Eskimo kelimesinin cig et yiyen kisi anlamina geldigine inanildigi icin bu kelimenin kendilerini tanimlamak amaciyla kullanilmasini hakaret kabul ederler Bununla birlikte Eskimo kelimesi diger lisanlarda hakaret veya kucumseme anlami tasimaz ve antropoloji ve arkeolojide yaygin olarak kullanilir Inuit ve Inuk kelimeleri Kanada da resmi olarak Eskimo yerine kullanilmaktadir Oxford Ingilizce Sozluk Inuit Inuk