Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Caturanga Sanskritçe'de catur ("dört") ve anga ("uzuv, organ ya da kısım"), anlamına gelir. Bilinen satrancın ilk atasıdır, 6. yüzyılda Hindistan’da ortaya çıkmıştır. Bazen "satrançın türevi" olarak tanımlansa da, icat tarihi itibari ile satranç, kural ve konseptini çaturangadan almaktadır.
| Çaturanga | |
|---|---|
 Çaturanga oyununa ait taşlar. (Soldan sağa) raja, ratha, mantri, padati, aşva ve gaja. | |
| Tür(leri) | Masa oyunu Soyut strateji oyunu |
| Oyuncular | 2 |
| Gerekli yetenek | , |
Tarihçe
Caturanga, döneminde (6. yüzyıl) Hint ordusunun dört kısımdan oluşması nedeniyle (piyadeler, savaş filleri, süvariler, savaş arabaları [bazen savaş gemileri]) bu ismi almış ve 6. yüzyılda İran'a ve 7. yüzyılda Arabistan'a yayılmıştır.
Temel kavramlar ve oyunun hedefi
Oyun, temel mantık ve yapı taşları bakımından satranca çok benzemektedir. Oyunun nihai amacı rakibin rajasını almaktır, rakibin rajasını alan oyuncu oyunu kazanır ve oyun biter. Bunu başarmanın temelleri genellikle (istisnaları vardır, bkz. {satrançtan} aptal matı, çoban matı) rakibin ağır ve hafif taşlarını (taşlar, ağır taşlar: mantri ve ratha; hafif taşlar: gaja ve aşva olarak ikiye ayrılır {bu taşlar içerisinde raja yoktur, çünkü halihazırda ağır ve hafif taşlar, raja'yı savunmak içindirler}) alarak ve oyun esnasında taşları, rakip oyuncun taşlarının hareketlerini kısıtlamak gereği ile -oyunun açılışı ve güncel pozisyonu itibarı ile- avantajlı olan karelere koyarak onu bitap düşürmek ilkesine dayanır.
Oyunun kuralları
Oyun tahtası
Çaturanganın oyun tahtası açık ve koyu renkte olmak üzere (bazen siyah ve beyaz) 8×8 (toplam 64) kareden oluşmaktadır. Oyun karelerinin günümzdeki satranç gibi cebirle gösterilip gösterilmediği kesin olarak bilinmemektedir. Klasik çaturanga tahtasında, oyun başında toplam 32 taş bulunmaktadır. Bunların 16'sı açık, 16'sı koyu renktir.
Çaturanga tahtası, (oyuncuya göre) en sağ alt köşeye (cebirli gösterimde açık renkler için h1, koyu renkler için a8 karesine) açık renk kare denk gelecek şekilde yerleştirilir.
Taşlar ve dizilişi
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çaturanganın başlangıç pozisyonu (satrancın aksine rajalar {şahlar} karşılıklı değildir). |
Oyuncuların her birinin 16 vardır.
Çaturanga taşları | ||||
|---|---|---|---|---|
| Unvanı | Simgesi | Türü | Adedi | Puanı |
| Ràja |   | Şah | 1 | ∞ puan |
| Mantri |   | Ağır taşlar | 9 puan | |
| Ratha |   | 2 | 5 puan | |
| Gaja |   | Hafif taşlar | 3,25 puan | |
| Aşva |   | 3 puan | ||
| Padàti |   | Piyadeler | 8 | 1 puan |
Taşlar, illüstirasyonda gösterildiği gibi çaturanga tahtasının iki tarafına yerleştirilir. 2. ve 7. satırlarda padatiler yer alır. 1. ve 8. satırlarda ise subaylar ve raja yer alır. Bunların sırası (beyaz için a1'den h8'e, siyah için a8'den h8'e) şöyledir: Ratha, aşva, gaja, mantri, raja, gaja, aşva, ratha. Mantri daima (sıralamada da yer aldığı gibi) rengini taşıdığı kare üstünde yer alır (çaturanganın başlangıç pozisyonu illüstirasyonunda görebileceğiniz gibi açık renklerde d1, koyu renklerde d8'de).
Hamle
Oyuna açık renkler başlar. Her iki oyuncunun da yalnızca bir hamle yapma hakkı vardır (satrançtaki rok istisnası çaturangada geçerli değildir). Bir karede en fazla bir taş durabilir.
Tehdit
Oyuncunun taşını sürmesi sonucunda, taşın yer aldığı yeni pozisyonun kapısını açtığı legal hareketlerin izlediği yolun ulaştığı kare üzerinde karşı oyuncunun taşının olmasına, tehdit denir: Hamleyi yapan oyuncu, hamle sırası gelen oyuncuyu tehdit etmiş olur.
Taş/meteryal alma
Kendi taşını, taşının legal hamlelerinde yer alan karşı oyuncunun taşına gelmesidir. Oyucu kendi taşını alamaz. Taşı/meteryali alan oyuncu, aldığı taşı oyun tahtasından uzaklaştırır, alınan taş oyun dışıdır, etkisizleştirilmiştir. Söz konusu taş/meteryal bir şah (raja) ise, meteryali edinen oyuncu tabii olarak oyunu kazanmıştır.
Taşların legal hareketleri
Mantri
Her diyagonda 1 kare ilerleyebilir.
Ratha
Diyagonal olmamak üzere, her yönde istediği kadar ilerleyebilir.
Gaja
Her diyagonda 2 kare ilerleyebilir.
Aşva
3 kare yatay veya dikey olmak üzere ileri, 1 kare, yatay gittiği ise dikey istediği uçta, dikey gittiği ise yatay istediği uçta ileri gider: Yani kabaca "L" çizmiş olur.
Padati
Dikey olmak üzere 1 kare ilerleyebilir fakat böyle taş yiyemez. Ancak ve ancak bir diyagon ilerisinde (eğer taş varsa) yiyebilir; yoksa o yönde gidemez. Satrançtaki gibi ilk hamlesinde çift kare ileri gidemez. Padatiler geri gidemez.
Terfi
Padatiler oyun tahtasının son satırına ulaştığında, bulunduğu dikeyde bulunan subaya, subay önceden kaybedilmişse terfi edebilirler. (Örneğin c sütunun son satırına ulaşmış bir piyade yalnızca biri önceden kaybedilmişse gajaya terfi edebilir. Padatiler e ve f sütununda terfi olmazlar, padatiler şaha terfi olamaz).
Raja
Her yönde (yatay, dikey ve diyagonal olmak üzere) bir kare gidebilir. Oyun boyunca bir kereye mahsus olmak üzere (eğer tehdit altında değil ve hareket sonucu tehdit altında kalmıyor ise) atınki gibi ilerler ("L" çizer). Tehdit altında kalacakları bir kareye gidemezler. Raja tabii olarak, başka bir rajayı (kendisi de tehdit altında kalacağı için) tehdit edemez.
Pat
Raja tehdit altında değilse ve gidebileceği her kare rakip oyuncu taşları tarafından kontrol altındaysa veya gidebileceği karelerde kendi taşları varsa (yani raja boğulmuşsa) oyun pat olur ve pat olan oyuncu oyunu kazanır (berabere bitmez).
Kaynakça
- ^ Bobby Fischer (2 Şubat 2022). Bobby Fischer Teaches Chess (PDF) (İngilizce). Bantam Books. s. 23. 25 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Caturanga Sanskritce de catur dort ve anga uzuv organ ya da kisim anlamina gelir Bilinen satrancin ilk atasidir 6 yuzyilda Hindistan da ortaya cikmistir Bazen satrancin turevi olarak tanimlansa da icat tarihi itibari ile satranc kural ve konseptini caturangadan almaktadir CaturangaCaturanga oyununa ait taslar Soldan saga raja ratha mantri padati asva ve gaja Tur leri Masa oyunu Soyut strateji oyunuOyuncular2Gerekli yetenek TarihceCaturanga doneminde 6 yuzyil Hint ordusunun dort kisimdan olusmasi nedeniyle piyadeler savas filleri suvariler savas arabalari bazen savas gemileri bu ismi almis ve 6 yuzyilda Iran a ve 7 yuzyilda Arabistan a yayilmistir Temel kavramlar ve oyunun hedefiOyun temel mantik ve yapi taslari bakimindan satranca cok benzemektedir Oyunun nihai amaci rakibin rajasini almaktir rakibin rajasini alan oyuncu oyunu kazanir ve oyun biter Bunu basarmanin temelleri genellikle istisnalari vardir bkz satranctan aptal mati coban mati rakibin agir ve hafif taslarini taslar agir taslar mantri ve ratha hafif taslar gaja ve asva olarak ikiye ayrilir bu taslar icerisinde raja yoktur cunku halihazirda agir ve hafif taslar raja yi savunmak icindirler alarak ve oyun esnasinda taslari rakip oyuncun taslarinin hareketlerini kisitlamak geregi ile oyunun acilisi ve guncel pozisyonu itibari ile avantajli olan karelere koyarak onu bitap dusurmek ilkesine dayanir Oyunun kurallariOyun tahtasi Caturanganin oyun tahtasi acik ve koyu renkte olmak uzere bazen siyah ve beyaz 8 8 toplam 64 kareden olusmaktadir Oyun karelerinin gunumzdeki satranc gibi cebirle gosterilip gosterilmedigi kesin olarak bilinmemektedir Klasik caturanga tahtasinda oyun basinda toplam 32 tas bulunmaktadir Bunlarin 16 si acik 16 si koyu renktir Caturanga tahtasi oyuncuya gore en sag alt koseye cebirli gosterimde acik renkler icin h1 koyu renkler icin a8 karesine acik renk kare denk gelecek sekilde yerlestirilir Taslar ve dizilisi a b c d e f g h8 87 76 65 54 43 32 21 1a b c d e f g hCaturanganin baslangic pozisyonu satrancin aksine rajalar sahlar karsilikli degildir Oyuncularin her birinin 16 vardir Caturanga taslariUnvani Simgesi Turu Adedi PuaniRaja Sah 1 puanMantri Agir taslar 9 puanRatha 2 5 puanGaja Hafif taslar 3 25 puanAsva 3 puanPadati Piyadeler 8 1 puan Taslar illustirasyonda gosterildigi gibi caturanga tahtasinin iki tarafina yerlestirilir 2 ve 7 satirlarda padatiler yer alir 1 ve 8 satirlarda ise subaylar ve raja yer alir Bunlarin sirasi beyaz icin a1 den h8 e siyah icin a8 den h8 e soyledir Ratha asva gaja mantri raja gaja asva ratha Mantri daima siralamada da yer aldigi gibi rengini tasidigi kare ustunde yer alir caturanganin baslangic pozisyonu illustirasyonunda gorebileceginiz gibi acik renklerde d1 koyu renklerde d8 de Hamle Oyuna acik renkler baslar Her iki oyuncunun da yalnizca bir hamle yapma hakki vardir satranctaki rok istisnasi caturangada gecerli degildir Bir karede en fazla bir tas durabilir Tehdit Oyuncunun tasini surmesi sonucunda tasin yer aldigi yeni pozisyonun kapisini actigi legal hareketlerin izledigi yolun ulastigi kare uzerinde karsi oyuncunun tasinin olmasina tehdit denir Hamleyi yapan oyuncu hamle sirasi gelen oyuncuyu tehdit etmis olur Tas meteryal alma Kendi tasini tasinin legal hamlelerinde yer alan karsi oyuncunun tasina gelmesidir Oyucu kendi tasini alamaz Tasi meteryali alan oyuncu aldigi tasi oyun tahtasindan uzaklastirir alinan tas oyun disidir etkisizlestirilmistir Soz konusu tas meteryal bir sah raja ise meteryali edinen oyuncu tabii olarak oyunu kazanmistir Taslarin legal hareketleri Mantri Her diyagonda 1 kare ilerleyebilir Ratha Diyagonal olmamak uzere her yonde istedigi kadar ilerleyebilir Gaja Her diyagonda 2 kare ilerleyebilir Asva 3 kare yatay veya dikey olmak uzere ileri 1 kare yatay gittigi ise dikey istedigi ucta dikey gittigi ise yatay istedigi ucta ileri gider Yani kabaca L cizmis olur Padati Dikey olmak uzere 1 kare ilerleyebilir fakat boyle tas yiyemez Ancak ve ancak bir diyagon ilerisinde eger tas varsa yiyebilir yoksa o yonde gidemez Satranctaki gibi ilk hamlesinde cift kare ileri gidemez Padatiler geri gidemez Terfi Padatiler oyun tahtasinin son satirina ulastiginda bulundugu dikeyde bulunan subaya subay onceden kaybedilmisse terfi edebilirler Ornegin c sutunun son satirina ulasmis bir piyade yalnizca biri onceden kaybedilmisse gajaya terfi edebilir Padatiler e ve f sutununda terfi olmazlar padatiler saha terfi olamaz Raja Her yonde yatay dikey ve diyagonal olmak uzere bir kare gidebilir Oyun boyunca bir kereye mahsus olmak uzere eger tehdit altinda degil ve hareket sonucu tehdit altinda kalmiyor ise atinki gibi ilerler L cizer Tehdit altinda kalacaklari bir kareye gidemezler Raja tabii olarak baska bir rajayi kendisi de tehdit altinda kalacagi icin tehdit edemez Pat Raja tehdit altinda degilse ve gidebilecegi her kare rakip oyuncu taslari tarafindan kontrol altindaysa veya gidebilecegi karelerde kendi taslari varsa yani raja bogulmussa oyun pat olur ve pat olan oyuncu oyunu kazanir berabere bitmez Kaynakca Bobby Fischer 2 Subat 2022 Bobby Fischer Teaches Chess PDF Ingilizce Bantam Books s 23 25 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Subat 2022