Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çerkes Hasan (1850 - 17 Haziran 1876), Çerkes kökenli Osmanlı askeri, padişah Abdülaziz'in kayın biraderi. Hüseyin Avni Paşa'yı Abdülaziz'i öldürmekle itham ederek 15 Haziran 1876 tarihinde hükûmet toplantısını basarak 2 bakan (Savunma Bakanı Hüseyin Avni Paşa ve Dışişleri Bakanı Raşit Paşa), 2 asker ve bir hizmetçiyi öldürmüş, bir bakan (Bahriye Nazırı Kayserili Ahmet Paşa) ve bir zaptiye neferini yaralamıştır. 17 Haziran 1876 tarihinde sabaha doğru idam edilmiştir.
| Çerkes Hasan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1850 Silivri, İstanbul |
| Ölüm | 17 Haziran 1876 (26 yaşında) Beyazıt Meydanı, İstanbul |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Hizmet yılları | 1870-1876 |
| Rütbesi | Yüzbaşı |
1850 yılında Çerkes aristokrasisinin bir temsilcisi olan İsmail Bey'in oğlu olarak doğdu. Çerkes Hasan'ın yanı sıra, ailenin daha sonra Sultan Abdülaziz'in karısı olan ve Nesrin adını alan büyük kızı Neşerek vardı. Kızı Sultan'ın haremine gittikten ve Hasan orduya girdikten sonra, geriye kalan aile üyeleri ile İsmail Bey Silivri'de yaşadı.
Hayatı
"Hasan bey, askeri idadi (lise) ve Harbiye (Harp Okulu) tahsilini görmüş ve vakadan dört sene evvel mülazım (teğmen) çıkmıştır. Binicilik ve silahşorlukta fevakalade maharetiyle tanınmıştı. Avrupa'dan silah mübayaa olundukça bunları tecrübe için atış mahallinde bulunarak nişan atarmış; bazan oraya gelen serasker Hüseyin Avni Paşa da "sen iyi vuruyorsun, at vur" diye Hasan beyi teşvik edermiş. O tarihte Harbiye mezunlarından altıncı orduya gitmeye arzu edenlere yüzbaşılık verildiğinden Hasan bey de Bağdat'a gitmeğe talip olmuş ve bu suretle 1873'te yüzbaşılığa terfi ettirilmiş ise de saraya olan mensubiyeti kuvvetiyle gitmiyerek İstanbul'da kalmış ve ifadesinde söylediği gibi Dar-ı Şura ve hassa müşirliği yaverliklerine ve sağ kolağalıkta da şehzade Yusuf İzzettin efendinin yaverliğine tayin kılınmıştır." Hüseyin Avni Paşa 1873'te Çerkes Hasan'ın kendi gitmek isteyerek bu sayede yüzbaşılığa terfi edilmesine rağmen Bağdat'a gitmemesinin hiddetlenmiş ve Çerkes Hasan'ı Bağdat'a göndermeye çalışmış fakat Çerkes Hasan'ın kayınbiraderi padişah Sultan Abdülaziz, Hüseyin Avni Paşa'nın bu teşebbüsünü engellemiştir. Hiddetli bir genç olan Çerkes Hasan, Sultan Abdülaziz'in oğlu Yusuf İzzettin Efendi'nin huzurunda bu mesele dolayısıyla Hüseyin Avni Paşa'nın üzerine yürümüştür. Kindar Hüseyin Avi Paşa bu olayı hiç unutmamış ve 30 Mayıs Darbesi'nden sonra Çerkes Hasan'ı bu olayın intikamı için Bağdat'a tayin etmiştir. Sıkı takip altına alınan Hasan Bey'in Bağdat'a harekete hazırlanmadığı görülünce, Hasan Bey tutuklanmış fakat Çerkes Hasan Bey özür dileyerek, Bağdat'ı gitmeyi kabul etmiş ve bunun üzerine serbest bırakılmıştır. Bundan sonra yakın arkadaşı olan Yarbay Osman Bey ile görüşmesinde Osman Bey'in Sultan Abdülaziz'in intikamı için darbeci bakanlara suikast düzenleme planında olduğunu öğrenmiştir. Osman Bey'e ailesini babasız bırakmaması için böyle bir işe girişmemesini ve bu yüzden Sultan Abdülaziz'in intikamını bekar olan kendisinin alacağını söylemiş ve suikast planını tasarladıktan sonra 6 revolver ve bir Çerkes kaması ile 15 Haziran akşam alaturka 2'de (akşam 8-9) aile halkına bir iş için ayrıldığını ve birkaç saat sonra geleceğini söyleyerek Hüseyin Avni Paşa'nın Kuzguncuk'taki konağına doğru yola çıkmıştır. Konaktaki görevlilere Hüseyin Avni Paşa'ya özür dilemek için geldiğini söylemiş fakat konaktaki görevliler Hüseyin Avni Paşa'nın Midhat Paşa'nın Tavşantaşı'ndaki konağında düzenlenen Kabine toplantısına (Normalde Kabine toplantıları Bab-ı Ali'de düzenlenirdi fakat yazın Balkan krizinden dolayı işlerin çoğalması ve havanın aşırı ısınmasından dolayı kabine toplantılarıları sıra sıra Devlet Erkânının konaklarında toplanmaya başlamıştır) gittiğini ve Hüseyin Avni Paşa'yla görüşmek için oraya gitmesi gerektiğini söylemişlerdir.
15 Haziran 1876 olayı
Sultan Abdülaziz'in 30 Mayıs 1876 tarihinde askeri darbe ile tahttan indirilmesi ve 4 Haziran'da şüpheli ölümü üzerine, bu olaylardan Abdülaziz'i tahttan indiren başta Hüseyin Avni Paşa ve diğer devlet adamlarını sorumlu tuttu. Aynı zamanda 30 Mayıs'ta Sultan Abdülaziz ile birlikte yağmurlu havada, kayıkla Topkapı Sarayı'na götürülen ve askerler tarafından mücevherleri çalınan ve hakarete uğrayan ablası Neşerek Kadınefendi, 11 Haziran'da üzüntüden ve hastalıktan vefat etti. Bu olaylardan sonra Hasan Bey'in yakın arkadaşı olan Yarbay Osman Bey, Hasan Bey'e darbeci Bakanlara suikast düzenleme planında olduğunu anlattı. Buna karşılık Çerkes Hasan Bey, Osman Bey'e şu cevabı vermiştir:
Sultan Abdülaziz'in intikamını senin alman doğru değildir. Sen çoluk çocuk sahibisin. Onun intikamını almak ancak bana düşer. Çünkü ben onun hem yaveri, hem de kayınbiraderiyim. Üstelik bekârım ve arkamda kalacak kimse yok.
Bundan sonra 15 Haziran gecesi, altı revolver ve bir Çerkes kaması ile birlikte Midhat Paşa'nın konağında düzenlenen bir kabine toplantısına girdi. Koridordan içeriye girerek Hüseyin Avni Paşa'yı hedef aldı ve “Davranmayın” veya "Davranma Serasker" diye bağırdı. Ancak Hüseyin Avni Paşa onu dinlemeden revolverine davranınca ona 1 kez ateş etti. Çerkes Hasan Bey Hüseyin Avni Paşa'ya odaklandığı sırada Bahriye Nazırı Kayserili Ahmet Paşa Hasan Bey'in silahını tutarak Hasan Bey'le boğuşmaya başladı. Bu sırada tüm diğer bakanlar odalara kaçarak ölümden kurtuldular. 2 defa vurulan Hüseyin Avni Paşa (muhtemelen şok etkisiyle) silahını çekememiş ve sadece yerde sürünerek sofaya çıkmıştır. O sırada da Kayserili Ahmed Paşa, Hasan Bey'i iterek sofaya kadar çıkarmıştı. Çerkes Hasan Bey boşta kalan sağ elindeki Çerkes kamasıyla Kayserili Ahmet Paşa'yı kulağından ve kolundan yaraladı. Çok kanı akan ve yaşlı olan Kayserili Ahmet Paşa, yorulduğu ve bu yüzden Hasan Bey'i daha fazla tutamayacağı için Hasan Bey'e tekme atarak yere düşürdü ve kendisi de diğer odalara kaçan Bakanların yanına kaçtı. Hasan Bey Kayserili Ahmet Paşa'nın peşine düşmeyerek asıl hedefi olan ve yerde ağır yaralı olarak yatan Hüseyin Avni Paşa'nın karnını yardı ve cesedini parçaladı. Ondan sonra daha olayın başında korkudan bayılmış olan Hariciye Nazırı Raşit Paşa'nın da kafasına kurşun sıkarak ve boğazını keserek ölümünü kesinleştirdi. Hasan Bey kilidi olmayan kapılarda saklanan bakanların kapısını açmaya çalıştı ama her kapıda 2 bakan Hasan Bey'e karşı kapıyı tutmayı başardılar. Çerkes Hasan Bey diğer bakanlara bir şey yapmayacağını ama kendisini tutmaya çalışan Kayserili Ahmet Paşa'yı kendisine teslim etmelerini istedi. Doğal olarak diğer bakanlar Ahmet Paşa'yı Çerkes Hasan Bey'e teslim etmediler. Midhat Paşa'nın hizmetçilerinden Ahmet ağa, Hasan Bey'in arkasından başına ve ensesine bıçakla vurdu ama bıçak kullanma hünerine sahip olmadığı için Hasan Bey'i ciddi bir şekilde yaralayamadı ve Hasan Bey arkasını dönerek revolverle Ahmet Ağa'yı gözünden vurarak öldürdü. Bundan sonra yakındaki karakoldan getirilen zaptiyeler ve Serasker Kapısı'ndan getirilen askerler tarafından Midhat Paşa'nın konağı kuşatıldı, 3. katta bulunan Hasan Bey kurşun yağmuruna tutmaya başladılar. Çerkes Hasan usta silahşorluğunu ve üst katta olmasının avantajını kullanarak zaptiyeleri yukarı yaklaştırtmadı, birçok zaptiye neferini attığı kurşunlarla yaraladı ve 1 zaptiye neferini de öldürdü. Bundan sonra 20 asker süngü taktırılarak yukarı çıkartıltı, Hasan Bey muhtemelen kendisi de asker olduğu için "ben askere silah atmam" diyerek teslim olmuştur. Kolundan tutulup götürülürken kendisine hakaret eden ve yumruklayan Yaver Şükrü Bey'i de çizmesinden çıkardığı revolverle gözünden vurmuştur ve Yaver Şükrü Bey vurulduktan sonra merdivenden aşağı yuvarlanarak ölmüştür. Böylece bu olayda Çerkes Hasan Bey Serasker Hüseyin Avni Paşa, Hariciye Nazırı Raşit Paşa, Midhat Paşa'nın hizmetçisi Ahmet Ağa, bir zaptiye neferi ve sadaret yaverlerinden Şükrü Bey olmak üzere 5 kişiyi öldürmüştür.
Çerkes Hasan Bey teslim olduktan sonra, yaralarına bakmak için doktor gönderilse de Çerkes Hasan yakın zamanda öldürüleceğini bildiği için doktorları geri göndermiştir. Hasan Bey Gece boyunca sorgulanmış Divan-ı Harp’te (askeri mahkeme) yarbay Cemil, azadan yüzbaşı Adil, Mustantık (sorgu hakimi) İsmail ve İsmet efendilerle katip Şefik efendi tarafından muhakemesi yapıldıktan sonra rütbesinin kaldırılmasıyla idamına hükmolunmuştur. İstintak kağıdı kaydedilmiş ve ertesi gün Cuma 17 Haziran'da sabaha karşı idam edilerek Bayezid Meydanı'na cesedi asılmıştır. Cesedi iki gün teşhir edildikten sonra kaldırılıp Edirnekapı mezarlığına defnedilmiştir.
Sultan II. Abdülhamid saltanata gelir gelmez asıldığı dut ağacını kestirdi ve kabrini yaptırdı. Üzerine de "Ümerâ ve guzât-ı çerâkiseden İsmâil Bey'in oğlu olup, genç yaşında (26) velînîmeti uğrunda fedâ-yı cân eden Çerkes Hasan Bey'in kabridir" yazdırdı.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cerkes Hasan 1850 17 Haziran 1876 Cerkes kokenli Osmanli askeri padisah Abdulaziz in kayin biraderi Huseyin Avni Pasa yi Abdulaziz i oldurmekle itham ederek 15 Haziran 1876 tarihinde hukumet toplantisini basarak 2 bakan Savunma Bakani Huseyin Avni Pasa ve Disisleri Bakani Rasit Pasa 2 asker ve bir hizmetciyi oldurmus bir bakan Bahriye Naziri Kayserili Ahmet Pasa ve bir zaptiye neferini yaralamistir 17 Haziran 1876 tarihinde sabaha dogru idam edilmistir Cerkes HasanDogum1850 Silivri IstanbulOlum17 Haziran 1876 26 yasinda Beyazit Meydani IstanbulBagliligi Osmanli ImparatorluguHizmet yillari1870 1876RutbesiYuzbasiLondra gazetesinde oldurulen devlet adamlarinin fotograflariyla olay hakkinda bilgi veren bir haber Cerkes Hasan in idami 1850 yilinda Cerkes aristokrasisinin bir temsilcisi olan Ismail Bey in oglu olarak dogdu Cerkes Hasan in yani sira ailenin daha sonra Sultan Abdulaziz in karisi olan ve Nesrin adini alan buyuk kizi Neserek vardi Kizi Sultan in haremine gittikten ve Hasan orduya girdikten sonra geriye kalan aile uyeleri ile Ismail Bey Silivri de yasadi Hayati Hasan bey askeri idadi lise ve Harbiye Harp Okulu tahsilini gormus ve vakadan dort sene evvel mulazim tegmen cikmistir Binicilik ve silahsorlukta fevakalade maharetiyle taninmisti Avrupa dan silah mubayaa olundukca bunlari tecrube icin atis mahallinde bulunarak nisan atarmis bazan oraya gelen serasker Huseyin Avni Pasa da sen iyi vuruyorsun at vur diye Hasan beyi tesvik edermis O tarihte Harbiye mezunlarindan altinci orduya gitmeye arzu edenlere yuzbasilik verildiginden Hasan bey de Bagdat a gitmege talip olmus ve bu suretle 1873 te yuzbasiliga terfi ettirilmis ise de saraya olan mensubiyeti kuvvetiyle gitmiyerek Istanbul da kalmis ve ifadesinde soyledigi gibi Dar i Sura ve hassa musirligi yaverliklerine ve sag kolagalikta da sehzade Yusuf Izzettin efendinin yaverligine tayin kilinmistir Huseyin Avni Pasa 1873 te Cerkes Hasan in kendi gitmek isteyerek bu sayede yuzbasiliga terfi edilmesine ragmen Bagdat a gitmemesinin hiddetlenmis ve Cerkes Hasan i Bagdat a gondermeye calismis fakat Cerkes Hasan in kayinbiraderi padisah Sultan Abdulaziz Huseyin Avni Pasa nin bu tesebbusunu engellemistir Hiddetli bir genc olan Cerkes Hasan Sultan Abdulaziz in oglu Yusuf Izzettin Efendi nin huzurunda bu mesele dolayisiyla Huseyin Avni Pasa nin uzerine yurumustur Kindar Huseyin Avi Pasa bu olayi hic unutmamis ve 30 Mayis Darbesi nden sonra Cerkes Hasan i bu olayin intikami icin Bagdat a tayin etmistir Siki takip altina alinan Hasan Bey in Bagdat a harekete hazirlanmadigi gorulunce Hasan Bey tutuklanmis fakat Cerkes Hasan Bey ozur dileyerek Bagdat i gitmeyi kabul etmis ve bunun uzerine serbest birakilmistir Bundan sonra yakin arkadasi olan Yarbay Osman Bey ile gorusmesinde Osman Bey in Sultan Abdulaziz in intikami icin darbeci bakanlara suikast duzenleme planinda oldugunu ogrenmistir Osman Bey e ailesini babasiz birakmamasi icin boyle bir ise girismemesini ve bu yuzden Sultan Abdulaziz in intikamini bekar olan kendisinin alacagini soylemis ve suikast planini tasarladiktan sonra 6 revolver ve bir Cerkes kamasi ile 15 Haziran aksam alaturka 2 de aksam 8 9 aile halkina bir is icin ayrildigini ve birkac saat sonra gelecegini soyleyerek Huseyin Avni Pasa nin Kuzguncuk taki konagina dogru yola cikmistir Konaktaki gorevlilere Huseyin Avni Pasa ya ozur dilemek icin geldigini soylemis fakat konaktaki gorevliler Huseyin Avni Pasa nin Midhat Pasa nin Tavsantasi ndaki konaginda duzenlenen Kabine toplantisina Normalde Kabine toplantilari Bab i Ali de duzenlenirdi fakat yazin Balkan krizinden dolayi islerin cogalmasi ve havanin asiri isinmasindan dolayi kabine toplantilarilari sira sira Devlet Erkaninin konaklarinda toplanmaya baslamistir gittigini ve Huseyin Avni Pasa yla gorusmek icin oraya gitmesi gerektigini soylemislerdir 15 Haziran 1876 olayiSultan Abdulaziz in 30 Mayis 1876 tarihinde askeri darbe ile tahttan indirilmesi ve 4 Haziran da supheli olumu uzerine bu olaylardan Abdulaziz i tahttan indiren basta Huseyin Avni Pasa ve diger devlet adamlarini sorumlu tuttu Ayni zamanda 30 Mayis ta Sultan Abdulaziz ile birlikte yagmurlu havada kayikla Topkapi Sarayi na goturulen ve askerler tarafindan mucevherleri calinan ve hakarete ugrayan ablasi Neserek Kadinefendi 11 Haziran da uzuntuden ve hastaliktan vefat etti Bu olaylardan sonra Hasan Bey in yakin arkadasi olan Yarbay Osman Bey Hasan Bey e darbeci Bakanlara suikast duzenleme planinda oldugunu anlatti Buna karsilik Cerkes Hasan Bey Osman Bey e su cevabi vermistir Sultan Abdulaziz in intikamini senin alman dogru degildir Sen coluk cocuk sahibisin Onun intikamini almak ancak bana duser Cunku ben onun hem yaveri hem de kayinbiraderiyim Ustelik bekarim ve arkamda kalacak kimse yok Bundan sonra 15 Haziran gecesi alti revolver ve bir Cerkes kamasi ile birlikte Midhat Pasa nin konaginda duzenlenen bir kabine toplantisina girdi Koridordan iceriye girerek Huseyin Avni Pasa yi hedef aldi ve Davranmayin veya Davranma Serasker diye bagirdi Ancak Huseyin Avni Pasa onu dinlemeden revolverine davraninca ona 1 kez ates etti Cerkes Hasan Bey Huseyin Avni Pasa ya odaklandigi sirada Bahriye Naziri Kayserili Ahmet Pasa Hasan Bey in silahini tutarak Hasan Bey le bogusmaya basladi Bu sirada tum diger bakanlar odalara kacarak olumden kurtuldular 2 defa vurulan Huseyin Avni Pasa muhtemelen sok etkisiyle silahini cekememis ve sadece yerde surunerek sofaya cikmistir O sirada da Kayserili Ahmed Pasa Hasan Bey i iterek sofaya kadar cikarmisti Cerkes Hasan Bey bosta kalan sag elindeki Cerkes kamasiyla Kayserili Ahmet Pasa yi kulagindan ve kolundan yaraladi Cok kani akan ve yasli olan Kayserili Ahmet Pasa yoruldugu ve bu yuzden Hasan Bey i daha fazla tutamayacagi icin Hasan Bey e tekme atarak yere dusurdu ve kendisi de diger odalara kacan Bakanlarin yanina kacti Hasan Bey Kayserili Ahmet Pasa nin pesine dusmeyerek asil hedefi olan ve yerde agir yarali olarak yatan Huseyin Avni Pasa nin karnini yardi ve cesedini parcaladi Ondan sonra daha olayin basinda korkudan bayilmis olan Hariciye Naziri Rasit Pasa nin da kafasina kursun sikarak ve bogazini keserek olumunu kesinlestirdi Hasan Bey kilidi olmayan kapilarda saklanan bakanlarin kapisini acmaya calisti ama her kapida 2 bakan Hasan Bey e karsi kapiyi tutmayi basardilar Cerkes Hasan Bey diger bakanlara bir sey yapmayacagini ama kendisini tutmaya calisan Kayserili Ahmet Pasa yi kendisine teslim etmelerini istedi Dogal olarak diger bakanlar Ahmet Pasa yi Cerkes Hasan Bey e teslim etmediler Midhat Pasa nin hizmetcilerinden Ahmet aga Hasan Bey in arkasindan basina ve ensesine bicakla vurdu ama bicak kullanma hunerine sahip olmadigi icin Hasan Bey i ciddi bir sekilde yaralayamadi ve Hasan Bey arkasini donerek revolverle Ahmet Aga yi gozunden vurarak oldurdu Bundan sonra yakindaki karakoldan getirilen zaptiyeler ve Serasker Kapisi ndan getirilen askerler tarafindan Midhat Pasa nin konagi kusatildi 3 katta bulunan Hasan Bey kursun yagmuruna tutmaya basladilar Cerkes Hasan usta silahsorlugunu ve ust katta olmasinin avantajini kullanarak zaptiyeleri yukari yaklastirtmadi bircok zaptiye neferini attigi kursunlarla yaraladi ve 1 zaptiye neferini de oldurdu Bundan sonra 20 asker sungu taktirilarak yukari cikartilti Hasan Bey muhtemelen kendisi de asker oldugu icin ben askere silah atmam diyerek teslim olmustur Kolundan tutulup goturulurken kendisine hakaret eden ve yumruklayan Yaver Sukru Bey i de cizmesinden cikardigi revolverle gozunden vurmustur ve Yaver Sukru Bey vurulduktan sonra merdivenden asagi yuvarlanarak olmustur Boylece bu olayda Cerkes Hasan Bey Serasker Huseyin Avni Pasa Hariciye Naziri Rasit Pasa Midhat Pasa nin hizmetcisi Ahmet Aga bir zaptiye neferi ve sadaret yaverlerinden Sukru Bey olmak uzere 5 kisiyi oldurmustur Cerkes Hasan Bey teslim olduktan sonra yaralarina bakmak icin doktor gonderilse de Cerkes Hasan yakin zamanda oldurulecegini bildigi icin doktorlari geri gondermistir Hasan Bey Gece boyunca sorgulanmis Divan i Harp te askeri mahkeme yarbay Cemil azadan yuzbasi Adil Mustantik sorgu hakimi Ismail ve Ismet efendilerle katip Sefik efendi tarafindan muhakemesi yapildiktan sonra rutbesinin kaldirilmasiyla idamina hukmolunmustur Istintak kagidi kaydedilmis ve ertesi gun Cuma 17 Haziran da sabaha karsi idam edilerek Bayezid Meydani na cesedi asilmistir Cesedi iki gun teshir edildikten sonra kaldirilip Edirnekapi mezarligina defnedilmistir Sultan II Abdulhamid saltanata gelir gelmez asildigi dut agacini kestirdi ve kabrini yaptirdi Uzerine de Umera ve guzat i cerakiseden Ismail Bey in oglu olup genc yasinda 26 velinimeti ugrunda feda yi can eden Cerkes Hasan Bey in kabridir yazdirdi Kaynakca Ismail Hakki Uzuncarsili Belleten 0cak 1945 Sayi 33 s 91 Mustafa Ali Uysal Huseyin Avni Pasa Turk Tarih Kurumu 2015 s 255