Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çiçekli dişbudak (Fraxinus ornus), zeytingiller (Oleaceae) familyasından 8–10 m ye kadar boylanabilen küçük bir dişbudak türü.
| Çiçekli dişbudak | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Fraxinus ornus L., Sp. Pl.: 1057 (1753).
| |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Dağılım haritası (yeşil) | |||||||||||||||||
Genel özellikleri
Fraxinus ornus, yayılan ovalden yuvarlağa düzensiz bir taça sahiptir. Olgun örnekler 15 m yüksekliğe ulaşabilir, ancak genellikle yaklaşık 10 m'den fazla büyümezler. Gri kabuğu pürüzsüz. Tek teleksi (pinnate) yaprak mavi yeşilden mat yeşile, 20–25 cm olur ve ince testere dişli kenarlara sahip 7 yaprakçıktan oluşur. Fraxinus excelsior'un aksine F. ornus kahverengi ila morumsu, kadifemsi gri yaprak tomurcuklarına sahiptir. Çiçeklenme, göze çarpan, dik ve terminal salkımlarda beyaz ila kremsi beyaz çok kokulu çiçekler gösterir. Bunlar Mayıs/Haziran aylarında yapraktan sonra ortaya çıkar. F. ornus, kümeler halinde görünen yaklaşık 3 cm'lik kanatlı fındıklar oluşturur. Ağaç park ağacı olarak kullanılabilir ve sanayi siteleri için uygundur. Daha kuru, kireçli toprakları tolere eder. Rüzgara karşı oldukça dayanıklıdır.
Alt türler
2 alt türü bilinmektedir.
- Fraxinus ornus subsp. cilicica. Yaprakçıklar her iki tarafta tüysüz, uzun saplı (sapı 6–16 mm), uzun sipsivri. Türkiye'de bulunur.
- Fraxinus ornus subsp. ornus. Yaprakçıklar orta damar boyunca kahverengimsi-tüylü, kısa saplı (sapı 2–6 mm), aniden ve kısa sipsivri.
IUCN Kırmızı listesi
Fraxinus ornus güney Avrupa, Türkiye, Suriye ve Lübnan'da geniş bir yayılış gösteren bir ağaçtır. Son derece geniş bir oluşum kapsamına (EOO) sahip olduğundan ve türler için ciddi bir tehdit belgelenmediğinden En Az Endişe olarak sınıflandırılmaktadır.
Coğrafi dağılım bilgileri
Fraxinus ornus güney Avrupa, Türkiye, Suriye ve Lübnan'da görülür. Deniz seviyesinden 1.500 m'ye kadar oluşur. Tahmini EOO son derece büyüktür (>3.000.000 km2). Arnavutluk, Avusturya, Bosna Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Çekya, Fransa (Korsika), Yunanistan, Macaristan, İtalya, Sardegna, Sicilya, Lübnan, Karadağ, Kuzey Makedonya, Romanya, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsviçre, Suriye Arap Cumhuriyeti, Türkiye (Avrupa'da ve Asya'da).
Nüfus bilgileri
Nüfus bol ve istikrarlıdır.
Habitat ve Ekoloji bilgileri
Yaprak döken bir ağaçtır ve nispeten kısa ömürlüdür, tipik olarak 100 yıldan daha az bir süre hayatta kalır. Fraxinus ornus, böceklerle tozlaşan büyük, kokulu çiçek salkımları üretir. Meyveler (samaralar) rüzgar ve su ile (nehirler boyunca) dağılır. Türler tipik olarak Akdeniz'in ılıman tepelerinde ve dağ karışık geniş yapraklı ormanlarda bulunur. Kuraklık direnci iyidir ve fakir topraklarda büyür. Hızlı erken büyüme sergiler ve yeni, açık habitatları kolonize edebilir.
Tehdit bilgileri
Fraxinus ornus için hiçbir ciddi tehdit belgelenmemiştir. Hymenoscyphus pseudoalbidus (Chalara fraxinea) mantarına karşı hassastır. Ancak, bu mantar diğer Avrupa dişbudak türleri için ciddi bir tehdit oluştururken, F. ornus patojenin doğal bir konakçısı gibi görünmektedir. Geyik yoğunluğunun yüksek olduğu bölgelerde, geyiklerin kış aylarında türün kabuğunda beslenmesi, ağaçlara önemli zararlar verebilir.
Kullanım ve Ticaret bilgileri
Fraxinus ornus kerestesi, kaliteli olmasına rağmen, gövdeleri genellikle dar olduğundan ve düz büyümediğinden sınırlı ekonomik potansiyele sahiptir. Fraxinus ornus ormanları yakacak odun için baltalık olarak yönetilir ve güney Akdeniz bölgesinde bu tür ayrıca çiftlik hayvanları için yem üretmek üzere budanır. Türün açık habitatları kolonize etme yeteneği, genellikle ağaçlandırma projeleri için kullanıldığı ve çiçekleri ve sonbahar yaprakları için süs ağaçları olarak çeşitli çeşitler dikildiği anlamına gelir. Geçmişte F. ornus özü için yetiştiriliyordu. Sapın bir özü olan mannitol, ticari olarak bir tatlandırıcı olarak ve ilaç üretmek için kullanıldı. Bugün mannitol sentetik olarak üretilebilir ve geleneksel man üretimi, Sicilya'nın sadece birkaç kırsal bölgesinde devam ederek azaldı. Kuzey Avrupa'da süs ağacı olarak kullanılmaktadır.Fraxinus ornus odunu, Lübnan'da odun kömürü üretimi ve yakacak odun için değerlidir.
Koruma işlemleri bilgileri
Ağaç 163 ex situ koleksiyonda tutulmaktadır. İsviçre'de En Az Endişe ve Macaristan'da Tehlike Altında olarak listelenmiştir.
Kaynakça
- ^ . www.vdberk.com.tr. 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2021.
- ^ a b . Plants of the World Online (İngilizce). 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2021.
- ^ a b . vanherbaryum.yyu.edu.tr. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2021.
- ^ a b c Rivers, M.C., Harvey-Brown, Y. & Barstow, M. 2017. Fraxinus ornus. The IUCN Red List of Threatened Species 2017: e.T61918784A112585867. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T61918784A112585867.en
- ^ Euro+Med. 2015. Euro+Med PlantBase. Berlin-Dahlem. Available at: http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/query.asp 9 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ a b c d Caudullo, G. and de Rigo, D. 2016. Fraxinus ornus in Europe: distribution, habitat, usage and threats. European Atlas of Forest Tree Species, Publ. Off. EU.
- ^ BGCI. 2016. PlantSearch. London: Botanic Gardens Conservation International Available at: www.bgci.org/plant_search.php.
- ^ Moser, D., Gygax, A., Bäumler, B., Wyler, N. and Palese, R. 2002. Red List of the Threatened Ferns and Flowering Plants of Switzerland (Rote Liste der gefährdeten Farn- und Blütenpflanzen der Schweiz). Bundesamt für Umwelt, Wald und Landschaft, Bern; Zentrum des Datenverbundnetzes der Schweizer Flora, Chambésy; Conservatoire et Jardin botaniques de la Ville de Genève, Chambésy.
- ^ Király, G. (ed.). 2007. Vörös Lista: A magyarországi edényes flóra veszélyeztetett fajai [Red List of the Vascular Flora of Hungary]. pp. 73. Saját kiadás, Sopron.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cicekli disbudak Fraxinus ornus zeytingiller Oleaceae familyasindan 8 10 m ye kadar boylanabilen kucuk bir disbudak turu Cicekli disbudakKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif MagnoliopsidaTakim LamialesFamilya OleaceaeAlt oymak Cins FraxinusTur F ornusIkili adlandirmaFraxinus ornusL Sp Pl 1057 1753 Vikitur de Fraxinus ornus ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Fraxinus ornus ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurDagilim haritasi yesil Genel ozellikleriFraxinus ornus yayilan ovalden yuvarlaga duzensiz bir taca sahiptir Olgun ornekler 15 m yukseklige ulasabilir ancak genellikle yaklasik 10 m den fazla buyumezler Gri kabugu puruzsuz Tek teleksi pinnate yaprak mavi yesilden mat yesile 20 25 cm olur ve ince testere disli kenarlara sahip 7 yaprakciktan olusur Fraxinus excelsior un aksine F ornus kahverengi ila morumsu kadifemsi gri yaprak tomurcuklarina sahiptir Ciceklenme goze carpan dik ve terminal salkimlarda beyaz ila kremsi beyaz cok kokulu cicekler gosterir Bunlar Mayis Haziran aylarinda yapraktan sonra ortaya cikar F ornus kumeler halinde gorunen yaklasik 3 cm lik kanatli findiklar olusturur Agac park agaci olarak kullanilabilir ve sanayi siteleri icin uygundur Daha kuru kirecli topraklari tolere eder Ruzgara karsi oldukca dayaniklidir Alt turler2 alt turu bilinmektedir Fraxinus ornus subsp cilicica Yaprakciklar her iki tarafta tuysuz uzun sapli sapi 6 16 mm uzun sipsivri Turkiye de bulunur Fraxinus ornus subsp ornus Yaprakciklar orta damar boyunca kahverengimsi tuylu kisa sapli sapi 2 6 mm aniden ve kisa sipsivri IUCN Kirmizi listesiFraxinus ornus guney Avrupa Turkiye Suriye ve Lubnan da genis bir yayilis gosteren bir agactir Son derece genis bir olusum kapsamina EOO sahip oldugundan ve turler icin ciddi bir tehdit belgelenmediginden En Az Endise olarak siniflandirilmaktadir Cografi dagilim bilgileriFraxinus ornus guney Avrupa Turkiye Suriye ve Lubnan da gorulur Deniz seviyesinden 1 500 m ye kadar olusur Tahmini EOO son derece buyuktur gt 3 000 000 km2 Arnavutluk Avusturya Bosna Hersek Bulgaristan Hirvatistan Cekya Fransa Korsika Yunanistan Macaristan Italya Sardegna Sicilya Lubnan Karadag Kuzey Makedonya Romanya Sirbistan Slovakya Slovenya Ispanya Isvicre Suriye Arap Cumhuriyeti Turkiye Avrupa da ve Asya da Nufus bilgileriNufus bol ve istikrarlidir Habitat ve Ekoloji bilgileriYaprak doken bir agactir ve nispeten kisa omurludur tipik olarak 100 yildan daha az bir sure hayatta kalir Fraxinus ornus boceklerle tozlasan buyuk kokulu cicek salkimlari uretir Meyveler samaralar ruzgar ve su ile nehirler boyunca dagilir Turler tipik olarak Akdeniz in iliman tepelerinde ve dag karisik genis yaprakli ormanlarda bulunur Kuraklik direnci iyidir ve fakir topraklarda buyur Hizli erken buyume sergiler ve yeni acik habitatlari kolonize edebilir Tehdit bilgileriFraxinus ornus icin hicbir ciddi tehdit belgelenmemistir Hymenoscyphus pseudoalbidus Chalara fraxinea mantarina karsi hassastir Ancak bu mantar diger Avrupa disbudak turleri icin ciddi bir tehdit olustururken F ornus patojenin dogal bir konakcisi gibi gorunmektedir Geyik yogunlugunun yuksek oldugu bolgelerde geyiklerin kis aylarinda turun kabugunda beslenmesi agaclara onemli zararlar verebilir Kullanim ve Ticaret bilgileriFraxinus ornus kerestesi kaliteli olmasina ragmen govdeleri genellikle dar oldugundan ve duz buyumediginden sinirli ekonomik potansiyele sahiptir Fraxinus ornus ormanlari yakacak odun icin baltalik olarak yonetilir ve guney Akdeniz bolgesinde bu tur ayrica ciftlik hayvanlari icin yem uretmek uzere budanir Turun acik habitatlari kolonize etme yetenegi genellikle agaclandirma projeleri icin kullanildigi ve cicekleri ve sonbahar yapraklari icin sus agaclari olarak cesitli cesitler dikildigi anlamina gelir Gecmiste F ornus ozu icin yetistiriliyordu Sapin bir ozu olan mannitol ticari olarak bir tatlandirici olarak ve ilac uretmek icin kullanildi Bugun mannitol sentetik olarak uretilebilir ve geleneksel man uretimi Sicilya nin sadece birkac kirsal bolgesinde devam ederek azaldi Kuzey Avrupa da sus agaci olarak kullanilmaktadir Fraxinus ornus odunu Lubnan da odun komuru uretimi ve yakacak odun icin degerlidir Koruma islemleri bilgileriAgac 163 ex situ koleksiyonda tutulmaktadir Isvicre de En Az Endise ve Macaristan da Tehlike Altinda olarak listelenmistir Kaynakca www vdberk com tr 29 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ekim 2021 a b Plants of the World Online Ingilizce 23 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ekim 2021 a b vanherbaryum yyu edu tr 27 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ekim 2021 a b c Rivers M C Harvey Brown Y amp Barstow M 2017 Fraxinus ornus The IUCN Red List of Threatened Species 2017 e T61918784A112585867 https dx doi org 10 2305 IUCN UK 2017 3 RLTS T61918784A112585867 en Euro Med 2015 Euro Med PlantBase Berlin Dahlem Available at http ww2 bgbm org EuroPlusMed query asp 9 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d Caudullo G and de Rigo D 2016 Fraxinus ornus in Europe distribution habitat usage and threats European Atlas of Forest Tree Species Publ Off EU BGCI 2016 PlantSearch London Botanic Gardens Conservation International Available at www bgci org plant search php Moser D Gygax A Baumler B Wyler N and Palese R 2002 Red List of the Threatened Ferns and Flowering Plants of Switzerland Rote Liste der gefahrdeten Farn und Blutenpflanzen der Schweiz Bundesamt fur Umwelt Wald und Landschaft Bern Zentrum des Datenverbundnetzes der Schweizer Flora Chambesy Conservatoire et Jardin botaniques de la Ville de Geneve Chambesy Kiraly G ed 2007 Voros Lista A magyarorszagi edenyes flora veszelyeztetett fajai Red List of the Vascular Flora of Hungary pp 73 Sajat kiadas Sopron