Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Aralık 2023) () |
Önceden ima etme (İngilizce: Foreshadowing) veya diğer adıyla önseme, bir romanda ya da filmde, olacak hakkında okur ya da izleyiciye önceden bazı ipuçları verme, .
Tekrarlayan gösterme ve Çehov'un silahı
Önceden ima etmenin en zor biçimidir. Hikâyede daha sonra kullanılacak bir unsurdan ima yoluyla bahsedilir. Genellikle karakterin kafasında geçen bir bahsetme ya da önemsiz görünen bir bahsetmedir. Çehov'un silahına ait bilinen bir örneği; Yapılan tasvir kesin olduğunda, duvara asılmış dolu bir silahtan bahsedilir. Çok daha sonra, bu silah duvardan kaldırılır ve ateşlenir. Bunun dışında, okuyucunun dikkatini çekmek için bu unsur zekice önceden ima edilebilir. Yazarlar hikâye genelinde objeye sıklıkla tekrarlayan referanslar verebilir.
Örneğin, Yüzüklerin Efendisi edebiyat üçlemesinde yazar Gollum karakterine sıklıkla tekrarlayan referanslar verir. Daha sonra, Gollum karakteri üçlemede aktif rol oynamaya başlar ve yüzüğün Mordor'a taşınması ve yok edilmesinde çok büyük roller oynar. Burada Gollum başlarda, Frodo Baggins karakterini yolculuk ederken uzaktan izleyen önemsiz görünen ve arkalarından gelen belli belirsiz bir karartıdır. Gandalf başta olmak üzere diğer karakterler yer yer ondan bahseder ve böylece okuyucunun dikkati çekilir.
Geleneksel kalıp
Bir başka erken dönem önceden ima etme stili ise geleneksel kalıp'dır. Geleneksel kalıp, hikâyeyi oluşturan ve ona biçim veren olayların, aksiyonların ve jestlerin düzenidir. İyi oluşturulmuş bir geleneksel kalıp, kendi kendini açığa çıkararak, seyirciye hikâye konusunun yapısını önceden görme ve farkına varma zevkine varma imkânı verir. Edebiyatta, klasik önceden ima etme, bir edebi araç vazifesi görür. Bu edebi araç vasıtasıyla yazar, genel inançlardan ya da bir sebep belirten bağlantılardan yararlanır. Bunlar, çoğu okuyucunun ve izleyicinin sahip olduğu bazı deneyimlerdir. Dolayısıyla beklenen özel bir olaylar zincirine neden olur. Romeo ve Juliet'te her iki ana karakter de ailelerinden vazgeçebileceklerini ve aşk içinde herkesten ayrı ve uzakta yaşabileceklerini erkenden belirtirler.
Flashforward ve red-herring
, seyirciyi yanıltmak, şaşırtmak veya yanlış yönlendirmek için tasarlanmış bir hiledir. Benzer bir araç da flashforwarddır. Ama önceden ima etme bir Flashforwardın aksine hikâyenin ilerisinde olacakları açıkça tasvir etmeden ipucu verir. Bununla birlikte bu iki teknik arasındaki fark çoğu zaman çok belirsiz olur. Bu teknik, gizem türü bir hikâyede ustaca ya da hilesiz yolla kullanıldığı zaman, çoğu olayda önceden ima edilen gerçek aynı zamanda red-herrings olarak basit seviyede doğal yollardan açıklanır. Böylece seyirci olayın nasıl sonuçlanacağına dair tahmin hatasına düşer.
Bunun gerçekleştiği örnek bir film Altıncı His'dir. Filmde psikolog karakterin evliliğindeki yabancılaşmayı ve iletişimsizliği tasvir eden sahneler vardır. Ve karakterinde dünyadanda yabacılaşma sorunları vardır. Psikolog ölüleri gördüğünü ve onlarla iletişime geçtiğini iddia eden bir çocuğu tedavi etmeye çalışır. Basit bir seviyede doğal yollardan açıklanan psikolog karakterin kendi sorunları filmin sonunda açığa kavuşur. Aslında psikolog da ölüdür. Ve diğer ölüler gibi çocukla iletişime geçebilmektedir. Burada seyirci basit ve doğal yollardan tasvirlerle yanıltılmıştır.
Kehanet ve alamet
Önceden ima etme, karakterlerin geleceği önceden bilmesi ile de gerçekleşebilir. Bu, bir annenin, oğlunun bu yola devam etmesi durumunda kötü bir sona ulaşacağını öngörmesinden, açıkça geleceği görme kabiliyeti olan bir karakterin bir ayin ile geleceği görmesine kadar çeşitlilik gösterir. Benzer şekilde, alametler, örneğin kırılan bir ayna, genellikle kötü şansın geleceğini ima eder.
Örneğin, Azınlık Raporu filminde geleceği önceden gören ve özel bir sıvı içinde yaşayan 3 kahin teknolojik aygıtlar sayesinde bir ayin gerçekleştirerek geleceği görürler. Gelecekten gelen bu görüntüler aygıtlar sayesinde suçlu ismi ve suç türü olarak bir polis şefine ulaşır. Böylece suçlular suç olmadan yakalamaktadır. Lakin bu ayinlerden birinde polis şefinin ismi yazılır. Polis şefi bunu gizler ve olayı çözmeye çalışır. Bu kehanetin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği seyircide bir beklenti oluşturur. Filmin dramatik anlaşmazlıkları da bu beklentiler üzerine kurulmuştur.
Diğer örnekler
Genellikle daha gizli bir kullanım ise önceden ima etmenin simgesel şekilde yapılmasıdır. Örneğin, Yüzüklerin Efendisi eserinde Gondor Krallığının simgesi olan krallık kralsız kaldığından beri yaprak açmamaktadır. Bu aynı zamanda krallığın kötü günlerini de simgelemektedir. Ağacın yaprak açması ise yeni kralın ve güzel günlerin geldiğinin habercisi olur. Simgesel önceden ima etme, kullanımına göre seyircide veya okuyucuda bir beklenti de oluşturulabilir.
Kaynakça
- ^ Philip Martin, The Writer's Guide to Fantasy Literature: From Dragon's Lair to Hero's Quest, p 146,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Onceden ima etme haber gazete kitap akademik JSTOR Aralik 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Onceden ima etme Ingilizce Foreshadowing veya diger adiyla onseme bir romanda ya da filmde olacak hakkinda okur ya da izleyiciye onceden bazi ipuclari verme Tekrarlayan gosterme ve Cehov un silahiOnceden ima etmenin en zor bicimidir Hikayede daha sonra kullanilacak bir unsurdan ima yoluyla bahsedilir Genellikle karakterin kafasinda gecen bir bahsetme ya da onemsiz gorunen bir bahsetmedir Cehov un silahina ait bilinen bir ornegi Yapilan tasvir kesin oldugunda duvara asilmis dolu bir silahtan bahsedilir Cok daha sonra bu silah duvardan kaldirilir ve ateslenir Bunun disinda okuyucunun dikkatini cekmek icin bu unsur zekice onceden ima edilebilir Yazarlar hikaye genelinde objeye siklikla tekrarlayan referanslar verebilir Ornegin Yuzuklerin Efendisi edebiyat uclemesinde yazar Gollum karakterine siklikla tekrarlayan referanslar verir Daha sonra Gollum karakteri uclemede aktif rol oynamaya baslar ve yuzugun Mordor a tasinmasi ve yok edilmesinde cok buyuk roller oynar Burada Gollum baslarda Frodo Baggins karakterini yolculuk ederken uzaktan izleyen onemsiz gorunen ve arkalarindan gelen belli belirsiz bir karartidir Gandalf basta olmak uzere diger karakterler yer yer ondan bahseder ve boylece okuyucunun dikkati cekilir Geleneksel kalipBir baska erken donem onceden ima etme stili ise geleneksel kalip dir Geleneksel kalip hikayeyi olusturan ve ona bicim veren olaylarin aksiyonlarin ve jestlerin duzenidir Iyi olusturulmus bir geleneksel kalip kendi kendini aciga cikararak seyirciye hikaye konusunun yapisini onceden gorme ve farkina varma zevkine varma imkani verir Edebiyatta klasik onceden ima etme bir edebi arac vazifesi gorur Bu edebi arac vasitasiyla yazar genel inanclardan ya da bir sebep belirten baglantilardan yararlanir Bunlar cogu okuyucunun ve izleyicinin sahip oldugu bazi deneyimlerdir Dolayisiyla beklenen ozel bir olaylar zincirine neden olur Romeo ve Juliet te her iki ana karakter de ailelerinden vazgecebileceklerini ve ask icinde herkesten ayri ve uzakta yasabileceklerini erkenden belirtirler Flashforward ve red herring seyirciyi yaniltmak sasirtmak veya yanlis yonlendirmek icin tasarlanmis bir hiledir Benzer bir arac da flashforwarddir Ama onceden ima etme bir Flashforwardin aksine hikayenin ilerisinde olacaklari acikca tasvir etmeden ipucu verir Bununla birlikte bu iki teknik arasindaki fark cogu zaman cok belirsiz olur Bu teknik gizem turu bir hikayede ustaca ya da hilesiz yolla kullanildigi zaman cogu olayda onceden ima edilen gercek ayni zamanda red herrings olarak basit seviyede dogal yollardan aciklanir Boylece seyirci olayin nasil sonuclanacagina dair tahmin hatasina duser Bunun gerceklestigi ornek bir film Altinci His dir Filmde psikolog karakterin evliligindeki yabancilasmayi ve iletisimsizligi tasvir eden sahneler vardir Ve karakterinde dunyadanda yabacilasma sorunlari vardir Psikolog oluleri gordugunu ve onlarla iletisime gectigini iddia eden bir cocugu tedavi etmeye calisir Basit bir seviyede dogal yollardan aciklanan psikolog karakterin kendi sorunlari filmin sonunda aciga kavusur Aslinda psikolog da oludur Ve diger oluler gibi cocukla iletisime gecebilmektedir Burada seyirci basit ve dogal yollardan tasvirlerle yaniltilmistir Kehanet ve alametOnceden ima etme karakterlerin gelecegi onceden bilmesi ile de gerceklesebilir Bu bir annenin oglunun bu yola devam etmesi durumunda kotu bir sona ulasacagini ongormesinden acikca gelecegi gorme kabiliyeti olan bir karakterin bir ayin ile gelecegi gormesine kadar cesitlilik gosterir Benzer sekilde alametler ornegin kirilan bir ayna genellikle kotu sansin gelecegini ima eder Ornegin Azinlik Raporu filminde gelecegi onceden goren ve ozel bir sivi icinde yasayan 3 kahin teknolojik aygitlar sayesinde bir ayin gerceklestirerek gelecegi gorurler Gelecekten gelen bu goruntuler aygitlar sayesinde suclu ismi ve suc turu olarak bir polis sefine ulasir Boylece suclular suc olmadan yakalamaktadir Lakin bu ayinlerden birinde polis sefinin ismi yazilir Polis sefi bunu gizler ve olayi cozmeye calisir Bu kehanetin gerceklesip gerceklesmeyecegi seyircide bir beklenti olusturur Filmin dramatik anlasmazliklari da bu beklentiler uzerine kurulmustur Diger orneklerGenellikle daha gizli bir kullanim ise onceden ima etmenin simgesel sekilde yapilmasidir Ornegin Yuzuklerin Efendisi eserinde Gondor Kralliginin simgesi olan krallik kralsiz kaldigindan beri yaprak acmamaktadir Bu ayni zamanda kralligin kotu gunlerini de simgelemektedir Agacin yaprak acmasi ise yeni kralin ve guzel gunlerin geldiginin habercisi olur Simgesel onceden ima etme kullanimina gore seyircide veya okuyucuda bir beklenti de olusturulabilir Kaynakca Philip Martin The Writer s Guide to Fantasy Literature From Dragon s Lair to Hero s Quest p 146 ISBN 0 87116 195 8