Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sembol veya simge, kavramın uzlaşımsal olarak betimlendiği gösterge türü. Bir düşüncenin, nesnenin, niteliğin, niceliğin vb. ruhbilimsel ve düşünbilimsel açıdan betimlenmesi simgesel anlam taşıyan yapay bir belirtidir. Tüm simgeler doğaları itibarıyla kavramsal olup, sözel, görsel ya da sayısal olabilirler.
Dizgel (sistemik) görüngeden, örneğin haritalardaki kullanımları ile, simgeler ayrıca iletişim görevini de yerine getirmektedir: çizgisel, yazılı veya somut bir nesne olarak bir diğer, daha karmaşık, somut veya soyut nesneyi veya onun özelliğinin betimlemesi olabilirler. Bunun dışında, ayrıca mecazi ifadelerde de kullanılırlar.
Simgelerin başlıca uygulama alanları diller, matematik ve bilişsel bilimlerdir. Örneğin konuşulan dil, simgesel kavramları (sözcükleri) betimlemek için kullanılan işitsel belirtilerden oluşmaktadır.
Sözcük kökeni
Simgenin Latince karşılığı olan "symbolum" sözcüğünün Grekçe'deki kökeni, συν- (sin) yani "birlikte" ve βολή (voli) yani "atış" köklerinden türemiş olup, anlamı "birlikte atmak" anlamına gelen Yunanca σύμβολον (simvolon) sözcüğü ya da “bir araya getirmek, birleştirmek, birlikte tartışmak, birlikte birleştirmek, bütün haline getirmek, bir arada toparlayıp bağlamak, birbiriyle karşılaştırmak, açıklamak" anlamlarına gelen "syn" ve "ballein" sözcüklerinden oluşan sumbalein (symballein) fiilinden türetilmiş sumbolon sözcüğüdür. Sumbolon, bir nesnenin kırık iki parçası idi. Bu kırık parçaların mükemmelen bir araya getirilmesi kökenlerinin ortak olduğunun ispatlanmasını gösteriyordu ki, bu da “çok emin bir şekilde bilmenin işareti” demekti. Yazılı olarak ilk kullanımına Homeros'un Hermes adına yazdığı ilahide rastlanmaktadır. Tam olarak, Hermes'in kaplumbağaya rastladığında "συμβολον ηδη μοι" yani "bana bir sevinç simgesi" dediğinden söz eder.
Sembolün genel açıklanması
Sembol, antik Yunan kültüründe, asli ve özel anlamıyla, kilden yapılma olup, iki parça halinde kırılmış bir kabın anlaşmış iki kişi arasında pay edilen kırık parçalarını ifade etmekteydi. Anlaşmanın geçerli kılınması için, antlaşmış ya da hak sahibi iki kişiden her birinin iki kırık parçayı birbirine mükemmelen oturtması gerekiyordu. Mecazi anlamda sembole, aynı anlamın iki ayrı temsilini birbiriyle irtibatlandıran bütün de denebilir. Buradan yola çıkılarak, sembol kavramı, içerdiği gizli anlama bağlı olan işitsel ya da görsel öğeye indirgenmiş bulunmaktadır. Sembol, göstergebilimde (semiyoloji) anlam taşıyan bir temsildir, bir tasvirdir. Bu, yananlamın, benzerliğin ifade edilmesini gösteren bir sistemdir. Ayrım, ilişki veya birleştirme işlemleri birey ya da bir topluluk için bir anlam oluştururlar. Sembol, böylece, beş duyu ile algılanan görünür realiteden yola çıkılarak, görünmez realitelerin keşfini sağlar. Sembolün simgelediklerinin (anlamlarının) birliği birbiri içinde erime veya karışım tarzında değil, üst üste eklenme (sumbolh) tarzındadır. Görünür unsur ile görünmeyen unsur bir bütün oluştururlar ve biri olmadan diğeri anlaşılamaz. Georg Friedrich Creuzer sembolü “biçim ve varlık arasında ya da ifade ile fikir arasında” aracı olarak görür. (R. Alleau, De la nature des symboles, Paris, Pont-Royal, 1964, sayfa 20)
Giderek sembol, örtülü benzeşim yardımıyla, çağrıştırdığı mevcut bulunmayanlarla, daha doğrusu soyut olanlarla birlikte tüm realiteyi belirtir hale gelmiştir. Sembol böylece, mevcut bulunmayanın ve ne algılanabilir ne kavranabilir olanın bir temsili, bir tasviri durumuna gelmiştir. Böylelikle, tüm sembolik sistemler fikirleri, kavramları ifade etmeye çalışırlar. Düzgünün (code) tekanlamlı olmasının aksine, bulunduğu temsiller sistemine göre anlaşılabilen sembol, çokanlamlıdır. Freud’çu psikanalizde bu sistem, özellikle oidipus kompleksiyle yapılanmış bireysel geçmişteki eğretileme kurallarının uygulanmasından ve bilinçdışının düzenlenmesinden hareketle işler. Carl Gustav Jung’un kolektif bilinçdışı denilen evrensel bilinç ya da ortak hafıza varsayımına göreyse, bireysel semboller kolektif bilinçdışının varlığını gösterirler, kolektif bilinçdışı yoluyla evrensel olur ve bu yolla arketipler haline gelebilirler.
Bir sembol iki öğe arasında bir bağ kurar. Sembol, sembolik sistemin ve simgelenenlerin benzeşim unsurlarına sahip olabildikleri zihinsel temsil yoluyla “işaret eden” rolünü oynar, Güneş-Ay ikilisinin erkek-kadın, ışık-karanlık, doğru-yalan, hakiki olan-sahte olan ikilisini temsil etmesi örneğinde olduğu gibi.
Sembol, günümüzde, iki öğenin arasındaki uygunluk bakımından, kimi zaman, alegori (istiare), mecazı mürsel, amblem, işaret, ikon ve fetiş ile hemen hemen eşanlamlı olarak da kullanılmaya başlanmıştır. Gözleri bir kumaş parçasıyla örtülmüş, terazi taşıyan kişinin “adalet” anlamına işaret etmesindeki istiare buna örnek olarak gösterilebilir.
Sembol terimi 1380’de ortaya çıkmıştır. Sonradan, giderek, lisan ve mimik dili gibi soyutlama biçimleri, taahhüt, mukavele, antlaşma, vaat, kontrat, barış gibi bazıları mühürle yapılan semboller temsil etme gibi işlevlerinde nesnelerin yerlerini aldılar (örneğin, el sıkışmanın anlaşma anlamına gelmesi).
Şu halde, bu anlamda bir sembol, soyut ya da doğaüstü bir realiteyi temsil etmeye yönelik olan algılanabilir bir nesnedir. Sembol görünür ve görünmez olan ifadelerin arasındaki kıyaslamada görünür olan ifadedir.
Geniş bir kullanım alanı olan semboller çeşitli şekillerde sınıflandırılırlar. Niteliklerine göre, biçimsel semboller, sayısal semboller, renklerle ilgili semboller, doğadaki canlı sembolleri, cansız nesnelerden oluşan semboller, kişi ve kişiliklerle ilgili semboller ve olaylarla ilgili semboller olarak sınıflandırılır. Alanlarına göre sınıflandırılmaları halinde çok geniş bir yelpaze oluştururlar (dinî semboller, sanatsal semboller, siyasi semboller, bilimsel semboller, ezoterik semboller, askerî semboller,trafik işaretleri vb.).
Bilimlerde kullanılan semboller genellikle ölçüyü ifade etmeye yararlar. Bir değeri, bir varlığı ifade etmeye çalışırlar. Dolayısıyla tekanlamlı olan bilimsel sembollerin alamet kavramıyla karıştırılmaması gerekir. Bilimsel semboller tür ve sayı olarak değişmezler ve asla kısaltılamazlar. Fizikteki semboller özel bir isimden türetilmedikleri takdirde küçük harfle yazılırlar.
Simgelerin doğası
Bir simgenin doğası ve onun simgeleşme süreci, sinir dizgemiz ile ileri derecede bağıntılıdır. Bu dizgenin bilinç, düşünce ve öznellik ile olan bağı henüz tam olarak anlaşılamamış olmakla birlikte, bölümsel açıklamalar sunan kuramlar geliştirilmiştir.
Örneğin bir hükümdar asası, krallık simgesidir. Elle tutulan somut bir nesnedir, ancak simgesel amacına ancak bir hükümdar tarafından kullanıldığında ulaşır.
Nesneler, doğabilimsel ve kimyasal özelliklere sahiptirler. Bu durumda, bir asanın özellikleri nedir? Uygulama açısından, süslemeli bir değnektir; fakat asa olarak kabul görmüş herhangi bir şey bu amaçla kullanılabilir.
'a göre: ekinsel bir nesnenin özü, simgeleşme sürecinde olan bir belirti olmasıdır. Dolayısı ile, simgeleri, simgeleşme sürecinin ürünleri olarak tanımlamıştır. Bu durumda, asanın krallık simgesi olması, simgeleşme sürecinin sonucudur; halbuki bu süreç öncesinde bu anlamından yoksundu.
Simgeleşme, asayı bir nesne olarak, önceden sahip olmadığı bir "güç" ile donatmaktadır. Alışılmış bir değneğin olağan insanlara herhangi bir etkisi yokken, bir asa için aynı şey söylenemez. Ancak bu "güç" sadece asada değil, onun konumunda, söz konusu hükümdarda ve insanlarda olmak üzere bölünmüştür.
Özetle, insanoğlu simgeleri içerisinde yaşadığı dünyada yer alan güçleri tanımlamak ve kendi amacı doğrultusunda kullanmak için yaratmaktadır.
Dinsel sembollere örnekler
Çeşitli dinlerde çeşitli biçimler, resimler, sayılar ve objeler sembol olarak kullanılmıştır. Ayrıca bazı tarikatlarda ve ezoterik ekollerde sembollerle öğretimin yapıldığı bilinmektedir. Yanda çeşitli dinlere ait bazı biçimsel semboller görünmektedir.
Bilimsel sembollere örnekler
- α, β, γ… açı
- v…….... hacim, volt
- t………. zaman
- V …….....hız
- m ……...metre
- R........direnç,çap
- I.....akım şiddeti
- P -> güç
- r..... yarıçap
- d -> özkütle
- m -> kütle
- a -> ivme
- F -> kuvvet
- x -> konum
- h -> zaman, yükseklik
Ezoterizm'de sembol
Ezoterizm, okültizm, mistisizm ve teozofideki sembol kavramı sembol sözcüğünün modern kullanımdaki anlamlarından yalnızca birini içerir: Bir şeklin göründüğünden daha farklı bir anlam taşıması, ezoterik bakımdan, bir sembol olarak nitelendirilmesi için yeterli değildir; ezoterik (geleneğe) göre, herhangi bir şeyi ifade etmek üzere kullanılan her simgeye, her temsile, her işarete, her tasvire sembol denilmez.
Örneğin bir bilgisayar şirketi, reklam için hazırladığı bir broşüre, bir kartvizite bir beyin ve bir klavye çizimini amblem olarak koyabilir; fakat bu bir amblemdir, sembol değildir, bir ilhama dayalı olarak oluşturulmamıştır ve içeriğinde hiçbir evrensel bilgiyi gizlememektedir. Evrensel hakikatlerin, evrendeki ilke ve yasaların keşfinde birer araç olan ve kişiye “doğaüstü” denilen âlemi anlama, kavrama olanağı sunan sembollerin hiçbiri keyfi olarak oluşturulmamış, keyfi olarak seçilmemiştir ve genellikle doğaya, doğal örneklere dayalıdırlar. Sembollere daha çok, eski uygarlıklara ait eserlerde çizimler, kabartmalar, freskler ve heykeller olarak,mitolojilerde, masallarda, inisiyatik ve kutsal metinlerde ise sözcük ve kavramlar olarak rastlanmaktadır. Sembol sözcüğünün kökeninin eski Mısır dilinden Grekçe'ye geçmiş symbolon sözcüğü olduğu ileri sürülür. Sözcük Latinceden Fransızcaya ve oradan da Türkçeye geçmiştir.
Sembollerin çokanlamlılığı
Sözcükler bir sembolün anlamını ya da anlamlarını ifade etmek için gerekli olmakla birlikte, sembolün anlamını gerçek değeriyle ifade edemezler ve yapılan sözlü açıklamalar ve yorumlar sembolün tümüyle çözüldüğü anlamına gelmeyebilir. Zaten ezoterik ya da evrensel denilen "gerçek semboller" genellikle tek anlam içermezler. Bir sembolün çok anlamlılığı bir sözcüğün birbirine eş düzeydeki birçok anlama gelmesi gibi değildir; çok anlamlı bir sembolün içerdiği anlamlar aşağıdan yukarı doğru yükselen bir kademelenme, bir başka deyişle gitgide derinleşen bir derecelenme gösterirler. Semboller objektif olmakla birlikte, içerikleri bakımından büyük bir sübjektiviteye sahiptir. İnsanlar kavrayış, anlayış, zihinsel yapı, idrak, şuur ve seziş bakımından farklı farklı olduklarından bir sembolün anlamını idrak etme dereceleri de doğal olarak farklı farklıdır. Sembol ortadadır; fakat onu herkes o anki gelişim düzeyi oranında anlar. Kuşkusuz varlık geliştikçe o sembolün yüksek anlamlarının da farkına varacaktır. Başlangıçta ilk anlamıyla ya da en kaba anlamıyla tanıdığı sembol, kendisi geliştikçe, kendisine daha yüksek, daha derin sırlarını açıklayacak ve hakikate biraz daha yükselerek bakmasını sağlayacaktır. Zaten öğretilerdeki, kutsal denilen metinlerdeki sembolizmin nedenlerinden biri de budur; yani kişiyi fazla yük altında bırakmadan, onun kaldıramayacağı derecede yüksek, kavraması güç karmaşık bilgilerle ezilmesine, yıkılmasına yol açmadan, derece derece, yavaş yavaş, anladığı oranda yükselmesini sağlamaktır. Bu konudaki ünlü bir söz şudur: “Alışık olmayan göze ışık, alıştıra alıştıra verilir.”
Sembolizmdeki benzeşim ilkesi
Sembolleri çözmede bilgi ve akıl, göz ardı edilemeyecek etkenlerse de, asıl etken “sezme”dir. “Sezme”de sezginin rolü varsa da “sezme” sezgi değildir. Her sembol bir bütünün, büyük bir işaretin bir parçasını içerir. Her ne kadar bir sembolde görünenden yola çıkılıyorsa da, her sembol, görüneni değil, görünmeyen bir hakikati içerir. Okültizmdeki terimlerle, “görünür âlem”in ilkelerinin keşfi “görünmez âlem”in ilkelerinin keşfine yardımcı olur. Evrensel denilen semboller büyük ölçüde görünür âlem ile görünmez âlem arasındaki benzerlik, paralellik, daha doğrusu uygunluk üzerine kurulmuştur. “Görünür-âlem”de “görünmez-âlem”i gösterebilmek için doğaüstü (görünmez-âlem), kaçınılmaz olarak doğanın (görünür-âlem’in) araçları ve olanaklarıyla sembolleştirilmiştir. Görünür âlem ile görünmez âlem arasındaki benzeşme okültizmdeki ünlü “Yukarısı aşağıya, aşağıdaki Yukarıdaki’ne benzer” sözüyle ifade edilmiştir. Görünür âlemi görünmez âlemin tezahürü olarak kabul eden ve görünmez âlem ile evrendeki birtakım ilke ve yasaları görünen âlemden yola çıkarak anlamaya çalışan okültizme göre, insanın çevresi ve doğa da sembollerle doludur. Görünür âlem görünmez âlemin bir tezahürü, bir yansıması olduğuna göre, insanın beş duyusu ile algıladıkları, görünmez âlemin sembolleri durumundadır. Ama bu benzeşme prensibinde bir realite, bir “plan”, bir âlem kendisinden bir alt realite, “plan”, âlem ile simgelenebilmekle birlikte, bunun tersi olamaz. “Alt”, “üst”ü simgeler,”üst” “alt”ı simgelemez. Bir başka deyişle dış, içi simgeler; iç, dışı değil. Okültizme göre bir sembol daima, en azından bir “üst”ü ifade etmek için vardır ve varlık nedeni de budur.
Sembollerin masal ve mitolojilere geçiş nedeni
Bir sembol “açıklayıcı” niteliğinin yanı sıra “gizleyici” niteliğe de sahiptir. Eski çağlarda inisiyeler ezoterik bilgileri inisiyasyon topluluğu dışında kalanlardan tümüyle gizlemezlerdi. Ezoterik topluluklar, avam-ı beşer denilen dışarıdakilere hakikatleri sembolik kılıklara sokarak, birtakım benzetmelerle vermeye çalışırlardı. Örneğin eski Yunanistan’daki inisiyasyonlarda, zaman zaman halka açık olan inisiyatik törenler yapılır ve bu törenler sırasında ezoterik bilgiler, yer yer müzik eşliğinde, bir tiyatro eserini canlandırır tarzda sunulurdu. Başvurulan yöntemlerden biri de sembolik hikâyeler anlatmaktı. Avama hakikatlerin gereken kadarı, onların anlayabileceği düzeye indirgenerek hikâyelerle anlatılırdı. İnisiye bu anlatım sırasında, kullandığı sözcük ve işaretlerde, hitap ettiği zümrenin anlayış düzeyine göre değişiklikler yapardı. Bu hikâyeler, bu sözlü aktarımlar kısmen değişikliklere uğramışsa da günümüze kadar ulaşmıştır; halk masalları ve mitolojilerdeki efsanelerin hatırı sayılır bir kısmı, inisiyatik serüveni anlatır. Sembolizmin inisiyasyonlar, dinler ve rüya'lardaki nedenleri farklıdır.
Sembolizmin inisiyasyonlardaki nedenleri
Sembolizmin inisiyasyonlardaki temel nedenleri şöyle açıklanır:
- 1- Kimi hakikatlerin o hakikatleri öğrenme liyakatine ulaşmamış kişilerden gizlenilmesi gereği. Bunun üç temel nedeni şunlardır:
- a- Gelişim düzeyi geri, dogmatik insanların hakikatlere ait bilgileri açıklayan hikmet sahiplerine karşı her devirde tehlikeli, tutucu tepkiler göstermiş olmaları.
- b- Hakikatlere ait bilgilerin o bilgilere gereksinimi olmayanlardan, yani gelişim düzeyleri gereği, gelişim gereksinimleri henüz bu yolda olmayanlardan ve o bilgilerin taşıdığı enerjiyi kaldıramayacak olanlardan saklı tutulması. Çünkü hakikatlere ait bilgiler bir tür enerji gibidir ki, kapasiteleri uygun olmayanlar bu enerji yükünü kaldıramazlar ve bu yük onlara yarar değil, zarar getirir. Dolayısıyla hakikatlere ait bilgiler bu enerji yüklerini henüz kaldırabilecek kapasitede olmayanlardan, sembollere büründürülerek gizlenir.
- c- Hakikatlere ait bilgilerin ehil olmayan ellere geçmesi tehlikesi: Hakikatlere ait kimi bilgiler bir tür silah gibidir, ehil ve iyi niyetli olmayanların ellerine geçmemesi gerekmektedir.
- 2- Hakikatlere ait bilgilerin avam-ı beşer tarafından bilinmesi gereken kısmının, onların anlayabilmesi için, daha sade, daha basit kalıplara indirgenmesi.
Kaynakça
- Dictionnaire des Symboles, Jean Chevalier
- Semboller Ansiklopedisi, Ruh ve Madde Yayınları (Sembolizm maddesi, s. 288)
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sembol veya simge kavramin uzlasimsal olarak betimlendigi gosterge turu Bir dusuncenin nesnenin niteligin niceligin vb ruhbilimsel ve dusunbilimsel acidan betimlenmesi simgesel anlam tasiyan yapay bir belirtidir Tum simgeler dogalari itibariyla kavramsal olup sozel gorsel ya da sayisal olabilirler Kirmizi sekizgen sembolu Dunya genelinde dur anlamina gelir Dizgel sistemik gorungeden ornegin haritalardaki kullanimlari ile simgeler ayrica iletisim gorevini de yerine getirmektedir cizgisel yazili veya somut bir nesne olarak bir diger daha karmasik somut veya soyut nesneyi veya onun ozelliginin betimlemesi olabilirler Bunun disinda ayrica mecazi ifadelerde de kullanilirlar Simgelerin baslica uygulama alanlari diller matematik ve bilissel bilimlerdir Ornegin konusulan dil simgesel kavramlari sozcukleri betimlemek icin kullanilan isitsel belirtilerden olusmaktadir Sozcuk kokeniSimgenin Latince karsiligi olan symbolum sozcugunun Grekce deki kokeni syn sin yani birlikte ve bolh voli yani atis koklerinden turemis olup anlami birlikte atmak anlamina gelen Yunanca symbolon simvolon sozcugu ya da bir araya getirmek birlestirmek birlikte tartismak birlikte birlestirmek butun haline getirmek bir arada toparlayip baglamak birbiriyle karsilastirmak aciklamak anlamlarina gelen syn ve ballein sozcuklerinden olusan sumbalein symballein fiilinden turetilmis sumbolon sozcugudur Sumbolon bir nesnenin kirik iki parcasi idi Bu kirik parcalarin mukemmelen bir araya getirilmesi kokenlerinin ortak oldugunun ispatlanmasini gosteriyordu ki bu da cok emin bir sekilde bilmenin isareti demekti Yazili olarak ilk kullanimina Homeros un Hermes adina yazdigi ilahide rastlanmaktadir Tam olarak Hermes in kaplumbagaya rastladiginda symbolon hdh moi yani bana bir sevinc simgesi dediginden soz eder Sembolun genel aciklanmasiSembol sanatta ozellikle resim ve heykeltiraslikta cok kullanilir Ornegin arslan kudretin semboludur Heykeldeki kure dunyayi temsil etmekte ve heykelde imparatorluk gucunun tum dunya uzerindeki uygulanmasi simgelenmektedir Sembol antik Yunan kulturunde asli ve ozel anlamiyla kilden yapilma olup iki parca halinde kirilmis bir kabin anlasmis iki kisi arasinda pay edilen kirik parcalarini ifade etmekteydi Anlasmanin gecerli kilinmasi icin antlasmis ya da hak sahibi iki kisiden her birinin iki kirik parcayi birbirine mukemmelen oturtmasi gerekiyordu Mecazi anlamda sembole ayni anlamin iki ayri temsilini birbiriyle irtibatlandiran butun de denebilir Buradan yola cikilarak sembol kavrami icerdigi gizli anlama bagli olan isitsel ya da gorsel ogeye indirgenmis bulunmaktadir Sembol gostergebilimde semiyoloji anlam tasiyan bir temsildir bir tasvirdir Bu yananlamin benzerligin ifade edilmesini gosteren bir sistemdir Ayrim iliski veya birlestirme islemleri birey ya da bir topluluk icin bir anlam olustururlar Sembol boylece bes duyu ile algilanan gorunur realiteden yola cikilarak gorunmez realitelerin kesfini saglar Sembolun simgelediklerinin anlamlarinin birligi birbiri icinde erime veya karisim tarzinda degil ust uste eklenme sumbolh tarzindadir Gorunur unsur ile gorunmeyen unsur bir butun olustururlar ve biri olmadan digeri anlasilamaz Georg Friedrich Creuzer sembolu bicim ve varlik arasinda ya da ifade ile fikir arasinda araci olarak gorur R Alleau De la nature des symboles Paris Pont Royal 1964 sayfa 20 Giderek sembol ortulu benzesim yardimiyla cagristirdigi mevcut bulunmayanlarla daha dogrusu soyut olanlarla birlikte tum realiteyi belirtir hale gelmistir Sembol boylece mevcut bulunmayanin ve ne algilanabilir ne kavranabilir olanin bir temsili bir tasviri durumuna gelmistir Boylelikle tum sembolik sistemler fikirleri kavramlari ifade etmeye calisirlar Duzgunun code tekanlamli olmasinin aksine bulundugu temsiller sistemine gore anlasilabilen sembol cokanlamlidir Freud cu psikanalizde bu sistem ozellikle oidipus kompleksiyle yapilanmis bireysel gecmisteki egretileme kurallarinin uygulanmasindan ve bilincdisinin duzenlenmesinden hareketle isler Carl Gustav Jung un kolektif bilincdisi denilen evrensel bilinc ya da ortak hafiza varsayimina goreyse bireysel semboller kolektif bilincdisinin varligini gosterirler kolektif bilincdisi yoluyla evrensel olur ve bu yolla arketipler haline gelebilirler Bir sembol iki oge arasinda bir bag kurar Sembol sembolik sistemin ve simgelenenlerin benzesim unsurlarina sahip olabildikleri zihinsel temsil yoluyla isaret eden rolunu oynar Gunes Ay ikilisinin erkek kadin isik karanlik dogru yalan hakiki olan sahte olan ikilisini temsil etmesi orneginde oldugu gibi Sembol gunumuzde iki ogenin arasindaki uygunluk bakimindan kimi zaman alegori istiare mecazi mursel amblem isaret ikon ve fetis ile hemen hemen esanlamli olarak da kullanilmaya baslanmistir Gozleri bir kumas parcasiyla ortulmus terazi tasiyan kisinin adalet anlamina isaret etmesindeki istiare buna ornek olarak gosterilebilir Sembol terimi 1380 de ortaya cikmistir Sonradan giderek lisan ve mimik dili gibi soyutlama bicimleri taahhut mukavele antlasma vaat kontrat baris gibi bazilari muhurle yapilan semboller temsil etme gibi islevlerinde nesnelerin yerlerini aldilar ornegin el sikismanin anlasma anlamina gelmesi Su halde bu anlamda bir sembol soyut ya da dogaustu bir realiteyi temsil etmeye yonelik olan algilanabilir bir nesnedir Sembol gorunur ve gorunmez olan ifadelerin arasindaki kiyaslamada gorunur olan ifadedir Genis bir kullanim alani olan semboller cesitli sekillerde siniflandirilirlar Niteliklerine gore bicimsel semboller sayisal semboller renklerle ilgili semboller dogadaki canli sembolleri cansiz nesnelerden olusan semboller kisi ve kisiliklerle ilgili semboller ve olaylarla ilgili semboller olarak siniflandirilir Alanlarina gore siniflandirilmalari halinde cok genis bir yelpaze olustururlar dini semboller sanatsal semboller siyasi semboller bilimsel semboller ezoterik semboller askeri semboller trafik isaretleri vb Bilimlerde kullanilan semboller genellikle olcuyu ifade etmeye yararlar Bir degeri bir varligi ifade etmeye calisirlar Dolayisiyla tekanlamli olan bilimsel sembollerin alamet kavramiyla karistirilmamasi gerekir Bilimsel semboller tur ve sayi olarak degismezler ve asla kisaltilamazlar Fizikteki semboller ozel bir isimden turetilmedikleri takdirde kucuk harfle yazilirlar Simgelerin dogasiAsa ve tac iktidar sembolleri Bir simgenin dogasi ve onun simgelesme sureci sinir dizgemiz ile ileri derecede bagintilidir Bu dizgenin bilinc dusunce ve oznellik ile olan bagi henuz tam olarak anlasilamamis olmakla birlikte bolumsel aciklamalar sunan kuramlar gelistirilmistir Ornegin bir hukumdar asasi krallik simgesidir Elle tutulan somut bir nesnedir ancak simgesel amacina ancak bir hukumdar tarafindan kullanildiginda ulasir Nesneler dogabilimsel ve kimyasal ozelliklere sahiptirler Bu durumda bir asanin ozellikleri nedir Uygulama acisindan suslemeli bir degnektir fakat asa olarak kabul gormus herhangi bir sey bu amacla kullanilabilir a gore ekinsel bir nesnenin ozu simgelesme surecinde olan bir belirti olmasidir Dolayisi ile simgeleri simgelesme surecinin urunleri olarak tanimlamistir Bu durumda asanin krallik simgesi olmasi simgelesme surecinin sonucudur halbuki bu surec oncesinde bu anlamindan yoksundu Simgelesme asayi bir nesne olarak onceden sahip olmadigi bir guc ile donatmaktadir Alisilmis bir degnegin olagan insanlara herhangi bir etkisi yokken bir asa icin ayni sey soylenemez Ancak bu guc sadece asada degil onun konumunda soz konusu hukumdarda ve insanlarda olmak uzere bolunmustur Ozetle insanoglu simgeleri icerisinde yasadigi dunyada yer alan gucleri tanimlamak ve kendi amaci dogrultusunda kullanmak icin yaratmaktadir Dinsel sembollere orneklerCesitli dinlerde cesitli bicimler resimler sayilar ve objeler sembol olarak kullanilmistir Ayrica bazi tarikatlarda ve ezoterik ekollerde sembollerle ogretimin yapildigi bilinmektedir Yanda cesitli dinlere ait bazi bicimsel semboller gorunmektedir Bilimsel sembollere orneklera b g aci v hacim volt t zaman V hiz m metre R direnc cap I akim siddeti P gt guc r yaricap d gt ozkutle m gt kutle a gt ivme F gt kuvvet x gt konum h gt zaman yukseklikEzoterizm de sembolEzoterizm okultizm mistisizm ve teozofideki sembol kavrami sembol sozcugunun modern kullanimdaki anlamlarindan yalnizca birini icerir Bir seklin gorundugunden daha farkli bir anlam tasimasi ezoterik bakimdan bir sembol olarak nitelendirilmesi icin yeterli degildir ezoterik gelenege gore herhangi bir seyi ifade etmek uzere kullanilan her simgeye her temsile her isarete her tasvire sembol denilmez Ornegin bir bilgisayar sirketi reklam icin hazirladigi bir brosure bir kartvizite bir beyin ve bir klavye cizimini amblem olarak koyabilir fakat bu bir amblemdir sembol degildir bir ilhama dayali olarak olusturulmamistir ve iceriginde hicbir evrensel bilgiyi gizlememektedir Evrensel hakikatlerin evrendeki ilke ve yasalarin kesfinde birer arac olan ve kisiye dogaustu denilen alemi anlama kavrama olanagi sunan sembollerin hicbiri keyfi olarak olusturulmamis keyfi olarak secilmemistir ve genellikle dogaya dogal orneklere dayalidirlar Sembollere daha cok eski uygarliklara ait eserlerde cizimler kabartmalar freskler ve heykeller olarak mitolojilerde masallarda inisiyatik ve kutsal metinlerde ise sozcuk ve kavramlar olarak rastlanmaktadir Sembol sozcugunun kokeninin eski Misir dilinden Grekce ye gecmis symbolon sozcugu oldugu ileri surulur Sozcuk Latinceden Fransizcaya ve oradan da Turkceye gecmistir Sembollerin cokanlamliligi Sozcukler bir sembolun anlamini ya da anlamlarini ifade etmek icin gerekli olmakla birlikte sembolun anlamini gercek degeriyle ifade edemezler ve yapilan sozlu aciklamalar ve yorumlar sembolun tumuyle cozuldugu anlamina gelmeyebilir Zaten ezoterik ya da evrensel denilen gercek semboller genellikle tek anlam icermezler Bir sembolun cok anlamliligi bir sozcugun birbirine es duzeydeki bircok anlama gelmesi gibi degildir cok anlamli bir sembolun icerdigi anlamlar asagidan yukari dogru yukselen bir kademelenme bir baska deyisle gitgide derinlesen bir derecelenme gosterirler Semboller objektif olmakla birlikte icerikleri bakimindan buyuk bir subjektiviteye sahiptir Insanlar kavrayis anlayis zihinsel yapi idrak suur ve sezis bakimindan farkli farkli olduklarindan bir sembolun anlamini idrak etme dereceleri de dogal olarak farkli farklidir Sembol ortadadir fakat onu herkes o anki gelisim duzeyi oraninda anlar Kuskusuz varlik gelistikce o sembolun yuksek anlamlarinin da farkina varacaktir Baslangicta ilk anlamiyla ya da en kaba anlamiyla tanidigi sembol kendisi gelistikce kendisine daha yuksek daha derin sirlarini aciklayacak ve hakikate biraz daha yukselerek bakmasini saglayacaktir Zaten ogretilerdeki kutsal denilen metinlerdeki sembolizmin nedenlerinden biri de budur yani kisiyi fazla yuk altinda birakmadan onun kaldiramayacagi derecede yuksek kavramasi guc karmasik bilgilerle ezilmesine yikilmasina yol acmadan derece derece yavas yavas anladigi oranda yukselmesini saglamaktir Bu konudaki unlu bir soz sudur Alisik olmayan goze isik alistira alistira verilir Sembolizmdeki benzesim ilkesi Sembolleri cozmede bilgi ve akil goz ardi edilemeyecek etkenlerse de asil etken sezme dir Sezme de sezginin rolu varsa da sezme sezgi degildir Her sembol bir butunun buyuk bir isaretin bir parcasini icerir Her ne kadar bir sembolde gorunenden yola cikiliyorsa da her sembol goruneni degil gorunmeyen bir hakikati icerir Okultizmdeki terimlerle gorunur alem in ilkelerinin kesfi gorunmez alem in ilkelerinin kesfine yardimci olur Evrensel denilen semboller buyuk olcude gorunur alem ile gorunmez alem arasindaki benzerlik paralellik daha dogrusu uygunluk uzerine kurulmustur Gorunur alem de gorunmez alem i gosterebilmek icin dogaustu gorunmez alem kacinilmaz olarak doganin gorunur alem in araclari ve olanaklariyla sembollestirilmistir Gorunur alem ile gorunmez alem arasindaki benzesme okultizmdeki unlu Yukarisi asagiya asagidaki Yukaridaki ne benzer sozuyle ifade edilmistir Gorunur alemi gorunmez alemin tezahuru olarak kabul eden ve gorunmez alem ile evrendeki birtakim ilke ve yasalari gorunen alemden yola cikarak anlamaya calisan okultizme gore insanin cevresi ve doga da sembollerle doludur Gorunur alem gorunmez alemin bir tezahuru bir yansimasi olduguna gore insanin bes duyusu ile algiladiklari gorunmez alemin sembolleri durumundadir Ama bu benzesme prensibinde bir realite bir plan bir alem kendisinden bir alt realite plan alem ile simgelenebilmekle birlikte bunun tersi olamaz Alt ust u simgeler ust alt i simgelemez Bir baska deyisle dis ici simgeler ic disi degil Okultizme gore bir sembol daima en azindan bir ust u ifade etmek icin vardir ve varlik nedeni de budur Sembollerin masal ve mitolojilere gecis nedeni Pamuk prenses ve yedi cuceler masali kimi yazarlara gore ezoterik icerikli masallardan biridir Bir sembol aciklayici niteliginin yani sira gizleyici nitelige de sahiptir Eski caglarda inisiyeler ezoterik bilgileri inisiyasyon toplulugu disinda kalanlardan tumuyle gizlemezlerdi Ezoterik topluluklar avam i beser denilen disaridakilere hakikatleri sembolik kiliklara sokarak birtakim benzetmelerle vermeye calisirlardi Ornegin eski Yunanistan daki inisiyasyonlarda zaman zaman halka acik olan inisiyatik torenler yapilir ve bu torenler sirasinda ezoterik bilgiler yer yer muzik esliginde bir tiyatro eserini canlandirir tarzda sunulurdu Basvurulan yontemlerden biri de sembolik hikayeler anlatmakti Avama hakikatlerin gereken kadari onlarin anlayabilecegi duzeye indirgenerek hikayelerle anlatilirdi Inisiye bu anlatim sirasinda kullandigi sozcuk ve isaretlerde hitap ettigi zumrenin anlayis duzeyine gore degisiklikler yapardi Bu hikayeler bu sozlu aktarimlar kismen degisikliklere ugramissa da gunumuze kadar ulasmistir halk masallari ve mitolojilerdeki efsanelerin hatiri sayilir bir kismi inisiyatik seruveni anlatir Sembolizmin inisiyasyonlar dinler ve ruya lardaki nedenleri farklidir Sembolizmin inisiyasyonlardaki nedenleri Sembolizmin inisiyasyonlardaki temel nedenleri soyle aciklanir 1 Kimi hakikatlerin o hakikatleri ogrenme liyakatine ulasmamis kisilerden gizlenilmesi geregi Bunun uc temel nedeni sunlardir a Gelisim duzeyi geri dogmatik insanlarin hakikatlere ait bilgileri aciklayan hikmet sahiplerine karsi her devirde tehlikeli tutucu tepkiler gostermis olmalari b Hakikatlere ait bilgilerin o bilgilere gereksinimi olmayanlardan yani gelisim duzeyleri geregi gelisim gereksinimleri henuz bu yolda olmayanlardan ve o bilgilerin tasidigi enerjiyi kaldiramayacak olanlardan sakli tutulmasi Cunku hakikatlere ait bilgiler bir tur enerji gibidir ki kapasiteleri uygun olmayanlar bu enerji yukunu kaldiramazlar ve bu yuk onlara yarar degil zarar getirir Dolayisiyla hakikatlere ait bilgiler bu enerji yuklerini henuz kaldirabilecek kapasitede olmayanlardan sembollere burundurulerek gizlenir c Hakikatlere ait bilgilerin ehil olmayan ellere gecmesi tehlikesi Hakikatlere ait kimi bilgiler bir tur silah gibidir ehil ve iyi niyetli olmayanlarin ellerine gecmemesi gerekmektedir 2 Hakikatlere ait bilgilerin avam i beser tarafindan bilinmesi gereken kisminin onlarin anlayabilmesi icin daha sade daha basit kaliplara indirgenmesi KaynakcaDictionnaire des Symboles Jean Chevalier Semboller Ansiklopedisi Ruh ve Madde Yayinlari Sembolizm maddesi s 288 Ayrica bakinizSembolizm Ezoterizm Anarsist sembolizm Simgecilik Noktalama isaretleri Basim UnicodeDis baglantilar Ingilizce