Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ünsüz benzeşmesi ya da ünsüz uyumu,Türkçe dilbilgisindeki ses olaylarından biridir. Bu kurala göre herhangi bir kelimeye eklenen ve ünsüz harfle başlayan yapım ve çekim ekleri kendisinden önceki son harf sert ünsüz ise sert, yumuşak ünsüz ise yumuşak ünsüz harfle başlamak zorundadır:
- dolapta, aşçı, kitapçı vb.
Türkçede ünsüzler (sessiz harfler) sert ve yumuşak olmak üzere iki gruba ayrılır. Sert ünsüzler; ç, f, h, k, p, s, ş ve t'dir. Bu harf grubunu öğrencilerin ezberlemesini kolaylaştırmak için "f ı s t ı k ç ı ş a h a p" ifadesi üretilmiştir. Bu kelime grubundaki ünsüz harflerin tamamı serttir. Bunun dışında kalanlar ise yumuşak ünsüzlerdir.
| Sert ünsüzler | ç, f, h, k, s, ş, t, p |
| Yumuşak ünsüzler | b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z |
Kök içerisinde
Kök içerisindeki bir hece ünsüz harfle bitiyorsa ve kendinden sonraki hecenin ilk harfi de ünsüz ise, bu harfler ünsüz benzeşmesine uyarlar:
- aptal, eksik, nispet, ispat, kispet, müspet, tespit, tespih, gövde, iğde, dalga, kuzgun gibi kelimelerdir
Eklerde
- Yumuşak ünsüzle biten kelimelere c, d, g ünsüzlerinden biriyle başlayan bir ek getirildiğinde ekin bu ilk ünsüzü yumuşak olarak kalır:
- kardeş, sürgün, yaygı, kuralcı, okulda, bilgin, kızgın, Aydın'da
Ünsüz sertleşmesi
Sert ünsüzle biten kelimeler c, d, g ünsüzleriyle başlayan bir ek aldığında, ekin bu ilk ünsüzü sertleşerek ç, t, k ünsüzlerinden birine dönüşür. Bu duruma ünsüz sertleşmesi denir:
- dolapta, açtı, aşçı, baktım, çiçekten, kitapçı, dişçi, ocakta, bitkin, 15'te, Karabük'ten v.b.
İstisnalar
Bazı birleşik kelimelerin bu kurala uymadığı görülür:
- dikdörtgen, akciğer.
Bazı matematik terimlerinin bu kurala uymadığı görülür:
- üçgen, dörtgen, beşgen.
Birleşik yazılmayan kelimeler arasında ünsüz uyumu aranmaz. "de" bağlacı, başlı başına ayrı bir kelime olduğu için sert ünsüzlerle biten kelimelerden sonra gelse ve bazen sert telaffuz edilse bile yazımda sertleşme kuralına uymaz. Bu kural "de" bağlacını "-de" ayıran en önemli özelliklerden biridir.
- Gitsek de olur, gitmesek de.
- Dünkü su baskınında dolap da zarar görmüş. (bağlaç)
- Dolaptaki kıyafetleri bavula yerleştirdim. (hâl eki)
Kaynakça
- ^ Ünsüz benzeşmesi (uyumu) 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Turkceciler.com. Erişim: 23 Ocak 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Unsuz benzesmesi ya da unsuz uyumu Turkce dilbilgisindeki ses olaylarindan biridir Bu kurala gore herhangi bir kelimeye eklenen ve unsuz harfle baslayan yapim ve cekim ekleri kendisinden onceki son harf sert unsuz ise sert yumusak unsuz ise yumusak unsuz harfle baslamak zorundadir dolapta asci kitapci vb Turkcede unsuzler sessiz harfler sert ve yumusak olmak uzere iki gruba ayrilir Sert unsuzler c f h k p s s ve t dir Bu harf grubunu ogrencilerin ezberlemesini kolaylastirmak icin f is t ik c i s ah ap ifadesi uretilmistir Bu kelime grubundaki unsuz harflerin tamami serttir Bunun disinda kalanlar ise yumusak unsuzlerdir Sert unsuzler c f h k s s t pYumusak unsuzler b c d g g j l m n r v y zKok icerisindeKok icerisindeki bir hece unsuz harfle bitiyorsa ve kendinden sonraki hecenin ilk harfi de unsuz ise bu harfler unsuz benzesmesine uyarlar aptal eksik nispet ispat kispet muspet tespit tespih govde igde dalga kuzgun gibi kelimelerdirEklerdeYumusak unsuzle biten kelimelere c d g unsuzlerinden biriyle baslayan bir ek getirildiginde ekin bu ilk unsuzu yumusak olarak kalir kardes surgun yaygi kuralci okulda bilgin kizgin Aydin daUnsuz sertlesmesi Sert unsuzle biten kelimeler c d g unsuzleriyle baslayan bir ek aldiginda ekin bu ilk unsuzu sertleserek c t k unsuzlerinden birine donusur Bu duruma unsuz sertlesmesi denir dolapta acti asci baktim cicekten kitapci disci ocakta bitkin 15 te Karabuk ten v b IstisnalarBazi birlesik kelimelerin bu kurala uymadigi gorulur dikdortgen akciger Bazi matematik terimlerinin bu kurala uymadigi gorulur ucgen dortgen besgen Birlesik yazilmayan kelimeler arasinda unsuz uyumu aranmaz de baglaci basli basina ayri bir kelime oldugu icin sert unsuzlerle biten kelimelerden sonra gelse ve bazen sert telaffuz edilse bile yazimda sertlesme kuralina uymaz Bu kural de baglacini de ayiran en onemli ozelliklerden biridir Gitsek de olur gitmesek de Dunku su baskininda dolap da zarar gormus baglac Dolaptaki kiyafetleri bavula yerlestirdim hal eki Kaynakca Unsuz benzesmesi uyumu 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkceciler com Erisim 23 Ocak 2012