Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İbn-i Mukaffa (720 veya 724 - 759), İranlı düşünür, bürokrat ve edebiyatçı.
Hayatı
Muhtemelen 720 veya 724 yılında İran'ın Firuzabad kentinde Dünya'ya geldi. Müslüman olduktan bir süre sonra henüz 36 yaşında Basra valisi tarafından şaibeli biçimde öldürüldü. Babası Dadaveyh, Emevî valisi Haccac bin Yusuf'un vergi tahsildarlığını yapmış, görevini kötüye kullandığı gerekçesiyle işkence gördüğü için eli sakat kalmış ve bu yüzden çolak anlamına gelen "Mukaffa" lakabı ile anılmıştır.
Ruzbih, babasının konumu sayesinde dönemin alim ve yöneticilerinden dersler alma şansına sahip olmuş, Farsçanın yanında Arap edebiyatını, Yunan ve Hint kültürünü de derinlemesine kavramıştır. Eğitimini aldıktan sonra Emevîlerin iktidarı döneminde Basra valisi ile Kirman valisi Davut bin Ömer'in yanında kâtiplik yaptı. Abbâsîler iktidarı devralınca da görevini sürdürdü. Basra valisi Süleyman bin Ali ile Kirman valisi İsa bin Ali'nin sekreterliğini yaptı. Bu zamana kadar Mecûsî olarak kalan Abdullah'ın İsa bin Ali'nin teşvikiyle Müslüman olduğu rivayet edilmiştir.
Ölümü
Halife Mansur'a isyan eden , Halife tarafından affedilecekti. Bunun için Abdullah'ın canının bağışlandığına dair bir ferman yazıldı. Fermanı İbn-i Mukaffa yazmıştı. Mektupta halifenin ağzından şu ifadeler geçiyordu:
Eğer ben Abdullah bin Ali'ye ve beraberinde bulunan aile efradına herhangi bir zarar verecek olursam; kendilerine gizli veya açıktan, yazıyla veya herhangi bir yolla, hangi şartla ve sebeple olursa olsun bir kötülüğüm dokunacak olursa, Abdullah bin Ali'den uzak, zinadan doğma olayım; Ümmet-i Muhammed'e bana karşı ayaklanmak câiz olsun. hiçbir Müslümanın bana karşı biat bağı kalmasın. Bana karşı isyan etmeleri, bana karşı harekete geçen herkese yardım etmeleri kendilerine vacip olsun. Benimle Müslümanlar arasında hiçbir dostluk bağı kalmasın. Güç ve otoriteden arındırılmış ve büyün dinleri inkâr etmiş olayım. Allah'a dinsiz, imansız, yediği içtiği, karısı, bineği, mal ve elbiseleri haram olan bir adam olarak kavuşayım. Bu eman yazısını kendi ellerimle yazıyorum. Burada yazılanların dışında bir art niyetim yoktur. Allah burada yazılanlardan başka bir şey uygulamamı kabul etmez.
Bu metinleri okuyan Halife Mansur sinirlenmiş ve "Kim yazdı bunları?" diye sormuş, "İbn-i Mukaffa yazdı" cevabını alınca "Artık onu elimden hiç kimse kurtaramaz" demiştir. Bunun üzerine vali 'ye onu öldürmesini emretti. Süfyan da bir gün İbn-i Mukaffa'yı çağırttı. O sırada 'nin yanında bulunan İbn-i Mukaffa valiye güvenmediğini belirtti ve yanına 'yi aldı. Saraya varılınca içeriye önce İbrahim alındı. O girdikten sonra içeriye İbn-i Mukaffa da alındı, ancak başka odaya götürüldü. Bu sırada İbrahim, dışarıda beklediğini sandığı İbn-i Mukaffa'nın içeri alınmasını validen rica etti. Vali de izin verip onu içeriye aldırmaya bir adam göndertti. Görevli adam bir süre sonra dönüp dışarıda kimse beklemediğini söyledi. Vali de "İbn-i Mukaffa sana izin verilip de ona verilmemesine sinirlenip gidecek kadar gururludur. Mutlaka sinirlenip gitmiştir" dedi. Sonra vali, İbn-i Mukaffa'nın bekletildiği odaya gidip onu öldürdü. Bu sırada dışarıya çıkan İbrahim, İbni Mukaffa'yı göremedi ancak kölesini bekler halde buldu. Kölesi efendisinin nerede olduğunu sordu. İbrahim de görmediğini söyledi. Bunun üzerine köle "Süfyan efendimi öldürdü" diye ağlamaya başladı. Durumu kontrol etmek isteyen İbrahim saraya yeniden girmek istedi, ancak ona izin verilmedi. Bunun üzerine geri dönen İbrahim, 'nin yanına dönüp olanları anlattı. Ardından birlikte Süfyan'ı yakalayıp Halife Mansur'a şikâyet ettiler. Ayrıca İbn-i Mukaffa'nın valinin yanına girip geri çıkmadığını görenler de şahitlik etti. Halife de onlara "Ben bu olayı soruşturacağım. Ancak şimdi ben Süfyan'ın cezasını vererek onu öldürsem ve biraz sonra İbn-i Mukaffa şuradan çıkıp gelirse, o zaman sizi de Süfyan'a karşılık öldürmeme razı mısınız?" diye sordu. Bunun üzerine şahitler davadan geri çekildi.
Eserleri
İbn-i Mukaffa Hint, Yunan ve İran kültürlerine ait eserlerin tercüme edilmesinde önemli rol oynamış, bu kültürlerin İslâm düşüncesine taşınmasına katkıda bulunmuştur. Farsçadan Kelile ve Dimne'yi, el-Muluk'u (en:Dastur al-Muluk) ve Ayinname'yi,Aristo'nun Organon adlı mantık külliyatının ilk üç kitabı ile Porphyrius’un (İsâgoji)sini Arapçaya çevirmiştir.
Siyaset konusunda da iki önemli kitap yazmıştır. Bunlardan Edebüs-Sağîr adlı kitabında Yunanların siyaset felsefesinde kişi politikasını, Edebül-Kebîir'de ise Yunanların siyaset felsefesinde şehir politikasını ele almıştır.
Kaynakça
- ^ a b c . 25 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2012.
- ^ Cahşiyarî, El Vüzera ve'l-Küttab (say. 103, 104)
- ^ Cahşiyarî, El Vüzera ve'l-Küttab (say. 105, 106)
- ^ İbn Hallikan Vefayatü'l-Ayân (Cilt I, say. 150)
- ^ Abdulgaffar Aslan, Mutezile Tanrı-Âlem-İnsan Görüşlerinin Oluşumunda İlkçağ Felsefesinin Etkileri 28 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ibn i Mukaffa 720 veya 724 759 Iranli dusunur burokrat ve edebiyatci Halil Cibran in kaleminden Abdullah bin Al Muqaffa nin hayali bir cizimiHayatiMuhtemelen 720 veya 724 yilinda Iran in Firuzabad kentinde Dunya ya geldi Musluman olduktan bir sure sonra henuz 36 yasinda Basra valisi tarafindan saibeli bicimde olduruldu Babasi Dadaveyh Emevi valisi Haccac bin Yusuf un vergi tahsildarligini yapmis gorevini kotuye kullandigi gerekcesiyle iskence gordugu icin eli sakat kalmis ve bu yuzden colak anlamina gelen Mukaffa lakabi ile anilmistir Ruzbih babasinin konumu sayesinde donemin alim ve yoneticilerinden dersler alma sansina sahip olmus Farscanin yaninda Arap edebiyatini Yunan ve Hint kulturunu de derinlemesine kavramistir Egitimini aldiktan sonra Emevilerin iktidari doneminde Basra valisi ile Kirman valisi Davut bin Omer in yaninda katiplik yapti Abbasiler iktidari devralinca da gorevini surdurdu Basra valisi Suleyman bin Ali ile Kirman valisi Isa bin Ali nin sekreterligini yapti Bu zamana kadar Mecusi olarak kalan Abdullah in Isa bin Ali nin tesvikiyle Musluman oldugu rivayet edilmistir OlumuHalife Mansur a isyan eden Halife tarafindan affedilecekti Bunun icin Abdullah in caninin bagislandigina dair bir ferman yazildi Fermani Ibn i Mukaffa yazmisti Mektupta halifenin agzindan su ifadeler geciyordu Eger ben Abdullah bin Ali ye ve beraberinde bulunan aile efradina herhangi bir zarar verecek olursam kendilerine gizli veya aciktan yaziyla veya herhangi bir yolla hangi sartla ve sebeple olursa olsun bir kotulugum dokunacak olursa Abdullah bin Ali den uzak zinadan dogma olayim Ummet i Muhammed e bana karsi ayaklanmak caiz olsun hicbir Muslumanin bana karsi biat bagi kalmasin Bana karsi isyan etmeleri bana karsi harekete gecen herkese yardim etmeleri kendilerine vacip olsun Benimle Muslumanlar arasinda hicbir dostluk bagi kalmasin Guc ve otoriteden arindirilmis ve buyun dinleri inkar etmis olayim Allah a dinsiz imansiz yedigi ictigi karisi binegi mal ve elbiseleri haram olan bir adam olarak kavusayim Bu eman yazisini kendi ellerimle yaziyorum Burada yazilanlarin disinda bir art niyetim yoktur Allah burada yazilanlardan baska bir sey uygulamami kabul etmez Bu metinleri okuyan Halife Mansur sinirlenmis ve Kim yazdi bunlari diye sormus Ibn i Mukaffa yazdi cevabini alinca Artik onu elimden hic kimse kurtaramaz demistir Bunun uzerine vali ye onu oldurmesini emretti Sufyan da bir gun Ibn i Mukaffa yi cagirtti O sirada nin yaninda bulunan Ibn i Mukaffa valiye guvenmedigini belirtti ve yanina yi aldi Saraya varilinca iceriye once Ibrahim alindi O girdikten sonra iceriye Ibn i Mukaffa da alindi ancak baska odaya goturuldu Bu sirada Ibrahim disarida bekledigini sandigi Ibn i Mukaffa nin iceri alinmasini validen rica etti Vali de izin verip onu iceriye aldirmaya bir adam gondertti Gorevli adam bir sure sonra donup disarida kimse beklemedigini soyledi Vali de Ibn i Mukaffa sana izin verilip de ona verilmemesine sinirlenip gidecek kadar gururludur Mutlaka sinirlenip gitmistir dedi Sonra vali Ibn i Mukaffa nin bekletildigi odaya gidip onu oldurdu Bu sirada disariya cikan Ibrahim Ibni Mukaffa yi goremedi ancak kolesini bekler halde buldu Kolesi efendisinin nerede oldugunu sordu Ibrahim de gormedigini soyledi Bunun uzerine kole Sufyan efendimi oldurdu diye aglamaya basladi Durumu kontrol etmek isteyen Ibrahim saraya yeniden girmek istedi ancak ona izin verilmedi Bunun uzerine geri donen Ibrahim nin yanina donup olanlari anlatti Ardindan birlikte Sufyan i yakalayip Halife Mansur a sikayet ettiler Ayrica Ibn i Mukaffa nin valinin yanina girip geri cikmadigini gorenler de sahitlik etti Halife de onlara Ben bu olayi sorusturacagim Ancak simdi ben Sufyan in cezasini vererek onu oldursem ve biraz sonra Ibn i Mukaffa suradan cikip gelirse o zaman sizi de Sufyan a karsilik oldurmeme razi misiniz diye sordu Bunun uzerine sahitler davadan geri cekildi EserleriIbn i Mukaffa Hint Yunan ve Iran kulturlerine ait eserlerin tercume edilmesinde onemli rol oynamis bu kulturlerin Islam dusuncesine tasinmasina katkida bulunmustur Farscadan Kelile ve Dimne yi el Muluk u en Dastur al Muluk ve Ayinname yi Aristo nun Organon adli mantik kulliyatinin ilk uc kitabi ile Porphyrius un Isagoji sini Arapcaya cevirmistir Siyaset konusunda da iki onemli kitap yazmistir Bunlardan Edebus Sagir adli kitabinda Yunanlarin siyaset felsefesinde kisi politikasini Edebul Kebiir de ise Yunanlarin siyaset felsefesinde sehir politikasini ele almistir Kaynakca a b c 25 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Ekim 2012 Cahsiyari El Vuzera ve l Kuttab say 103 104 Cahsiyari El Vuzera ve l Kuttab say 105 106 Ibn Hallikan Vefayatu l Ayan Cilt I say 150 Abdulgaffar Aslan Mutezile Tanri Alem Insan Goruslerinin Olusumunda Ilkcag Felsefesinin Etkileri 28 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde