Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abay İbrahim Kunanbayoğlu (Kazak Türkçesi Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы, Abai Qunanbaiuly, Rusça: Абай Ибрагим Кунанбаев.) (10 Ağustos 1845 - 6 Temmuz 1904), Kazak Türkü şair, besteci ve filozof. Liberal İslam'ı da temel alarak Kazak-Türk Medeniyetini Avrupa ve Rus medeniyetlerine yakınlaştırmayı hedefleyen bir reformcuydu. Şiirlerinde genel olarak, Kazak halkının sosyal ve ahlaki sorunlarına değinmiştir.
Abay Kunanbayoğlu | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Abai (İbrahim) Qunanbaiuly 10 Ağustos 1845 , Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 6 Temmuz 1904 (58 yaşında) , Rus İmparatorluğu |
| Milliyet |  Kazak Türkü |
| Meslek | Şair, Besteci, Filozof |
Hayatı
İlk yılları ve eğitimi
Abay, Kunanbay ve Uljan çiftinin bir oğlu olarak, 10 Ağustos 1845'te Doğu Kazakistan Eyaletindeki Şıngıs dağındaki Argın klanında doğdu. Doğum adı İbrahim idi, ancak daha sonra Kazakça'da dikkatli anlamına gelen Abay takma adı verildi. Eğitim hayatına bir Rus okulunda başladı, ardından bir medreseye gitti. Semeyde okurken Mihail Lermontov ve Aleksandr Puşkin'in eserlerini okudu.Arap, Fars ve Türk edebiyatının eserlerini taklit ederek şiirlerini yazmaya başlamıştır.
Katkıları
Abay'ın Kazak Türk kültürü ve halkbilimine yaptığı ana katkılar, büyük bir milliyetçilik duygusu besleyen ve Kazak halk kültürünün gelişmesini sağlayan şiirleriyle olmuştur. O'ndan önce çoğu Kazak şairleri, Kazakistan bozkırlarında yaşayan insanların göçebe alışkanlıklarını yansıtan sözlü eserler vermişlerdir. Abay'ın hayatı boyunca bir dizi önemli sosyo-politik ve sosyo-ekonomik değişimler meydana gelmiştir. Gelişen Kazakistan'ın Rus, Batı ve Asya gibi birkaç kültürün yaşam felsefelerinin etkisine maruz kalmasıyla birlikte eğitim imkânları direkt olarak bu olaydan etkilendi. Abay Kunanbay kendisi bu yeni açılan coğrafyanın felsefi tarihi ve kültürü hakkında bilgi sahibi oldu. Bu çalışma,çaba ve duygularla, Abay'ın yaratıcı şairliği, eğitimli Kazakların felsefi düşüncelerini etkiledi.
Halkın yeni usulde eğitim görmesi için çaba sarf etti. Abay, şiir yazdığı gibi, ünlü Rus şairlerinden tercümeler yapmış, halkına Rus şair ve ediplerini tanıtmak istemiştir. Şiirleri şekil ve muhteva bakımından halk şiirlerinden tesirinde kalmıştır. Genellikle didaktik olan şiirleri 1906 yılında ölümünden sonra yayımlanmış, 'nden sonra da 1921 ve 1922 yıllarında iki defa basılmıştır
Mirası
Kazak bağımsızlığı için çalışmış Alaş Orda hareketi liderleri onu esin kaynağı ve ruhani liderleri olarak görüyorlardı.
Abay'ın çağdaş Kazak figürü genellikle, tamamiyle geleneksel kıyafetler içinde ve elinde Kazak Türk milli çalgısı olan tamburu tutarken tasvir edilir. Bugün, Kazaklar Abay'a halkı milli bilince bürüyen ilk halk kahramanlarından biri olarak saygı göstermektedirler. Almaata'daki Kazak Devlet Üniversitesi ve şehrin ana bulvarlarından biri ve Abai Meydanı ismini Kunanbayoğlu'ndan almıştır.
Abay'ın öğrencileri arasında yeğeni olan, tarihçi, filozof, düşünür ve şair, Şekerim Kudayberdioğlu da vardır (1858 - 1931).
Kazakistan'ın birçok şehrinde ve Rusya'nın başkenti Moskova'da heykelleri bulunmaktadır.
Hayatını konu alan bir film 1983 yılında Abay adıyla Kazakfilm tarafından çekilmiştir. Abay ayrıca ünlü Kazak hikâyecilerinden Muhtar Avezov'un da bir romanına konu olmuştur.
Doğumunun 175. yılı dolayısıyla 2020 yılı Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı tarafından Abay Kunanbayoğlu yılı ilan edilmiştir.
Çalışmaları
Abay, çoğu ilk olmak üzere Rus ve Avrupalı yazarların eserlerini Kazakçaya çevirmiştir.
- Abay Kunanbayoğlu,Book of Words, Aikyn, David & McKane, Richard (çevirmen) Almaata: El Bureau, (1995) (Kara So'zder)
- Abay: Eki Tomdiq Shigharmalar Jinaghi, Almati: Jazushi Baspasi, 1986
- Duniede, sira, sendey mağan jar joq, Almati: "Jaylyn", 1990
- Ata Aqyly, Almati, Balausi, 1994
Kaynakça
- ^ "Абай Құнанбаев". Abai.kz. 19 Mayıs 2009. 12 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ Stephen K. Batalden, Sandra L. Batalden. The Newly Independent States of Eurasia: Handbook of Former Soviet Republics (İngilizce). Greenwood Publishing Group. s. 148. ISBN . 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ Ekrem Ayan (2017). Bir Devrin Aynası Abay Kunanbay ve Kara Sözler (PDF). Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası TürkKazak Üniversitesi İnceleme Araştırma Dizisi. Ahmet Yesevi Üniversitesi. s. 19. ISBN . 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ Karabey, Turgut (1996). "Abay Kunanbayoğlu (1845-1904)". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 22 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2017.
- ^ Abay Kunanbayev (PDF). TDV İslâm Ansiklopedisi. 2002. s. 373. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ Marshall Cavendish (2006). Marshall Cavendish Amazon.co.uk idefix Kütüphanede bul Tüm satıcılar » Google Play'de Kitap Satın Alın Dünyanıın en büyük e-Kitap Mağazasına göz atın ve web'de, tablette, telefonda veya e-okuyucuda hemen okumaya başlayın. Google Play'e Şimdi Git » Google Play'de Kitaplar World and Its Peoples (İngilizce). Marshall Cavendish. s. 613. ISBN . 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ Aşur Özdemir. Kazak Edebi Dilinin Kurucusu Kazakların Klasik Şairi Abay (İbrahim) Kunanbayulı (1845-1904) (PDF). s. 191. 22 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ Ayan, Ekrem (19 Kasım 2019). "Abay,İ.Kunanbayev". 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ "Kazakistan'da şair Abay Kunanbayev'in doğumunun 175. yılı etkinlikleri". TRT Avaz. 21 Mayıs 2020. 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Abay Kunanbayoğlu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Abay Kunanbayoğlu’nun Şiirleri 2 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- (Aşur Özdemir)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abay Ibrahim Kunanbayoglu Kazak Turkcesi Abaj Ibraһim Қunanbajuly Abai Qunanbaiuly Rusca Abaj Ibragim Kunanbaev 10 Agustos 1845 6 Temmuz 1904 Kazak Turku sair besteci ve filozof Liberal Islam i da temel alarak Kazak Turk Medeniyetini Avrupa ve Rus medeniyetlerine yakinlastirmayi hedefleyen bir reformcuydu Siirlerinde genel olarak Kazak halkinin sosyal ve ahlaki sorunlarina deginmistir Abay KunanbayogluDogumAbai Ibrahim Qunanbaiuly 10 Agustos 1845 Rus ImparatorluguOlum6 Temmuz 1904 58 yasinda Rus ImparatorluguMilliyetKazak TurkuMeslekSair Besteci FilozofAbay heykeli Almati KazakistanIstanbul un Zeytinburnu ilcesindeki Abay Kunanbayoglu Meydani nda bulunan bustuHayatiIlk yillari ve egitimi Abay Kunanbay ve Uljan ciftinin bir oglu olarak 10 Agustos 1845 te Dogu Kazakistan Eyaletindeki Singis dagindaki Argin klaninda dogdu Dogum adi Ibrahim idi ancak daha sonra Kazakca da dikkatli anlamina gelen Abay takma adi verildi Egitim hayatina bir Rus okulunda basladi ardindan bir medreseye gitti Semeyde okurken Mihail Lermontov ve Aleksandr Puskin in eserlerini okudu Arap Fars ve Turk edebiyatinin eserlerini taklit ederek siirlerini yazmaya baslamistir Katkilari Abay in Kazak Turk kulturu ve halkbilimine yaptigi ana katkilar buyuk bir milliyetcilik duygusu besleyen ve Kazak halk kulturunun gelismesini saglayan siirleriyle olmustur O ndan once cogu Kazak sairleri Kazakistan bozkirlarinda yasayan insanlarin gocebe aliskanliklarini yansitan sozlu eserler vermislerdir Abay in hayati boyunca bir dizi onemli sosyo politik ve sosyo ekonomik degisimler meydana gelmistir Gelisen Kazakistan in Rus Bati ve Asya gibi birkac kulturun yasam felsefelerinin etkisine maruz kalmasiyla birlikte egitim imkanlari direkt olarak bu olaydan etkilendi Abay Kunanbay kendisi bu yeni acilan cografyanin felsefi tarihi ve kulturu hakkinda bilgi sahibi oldu Bu calisma caba ve duygularla Abay in yaratici sairligi egitimli Kazaklarin felsefi dusuncelerini etkiledi Halkin yeni usulde egitim gormesi icin caba sarf etti Abay siir yazdigi gibi unlu Rus sairlerinden tercumeler yapmis halkina Rus sair ve ediplerini tanitmak istemistir Siirleri sekil ve muhteva bakimindan halk siirlerinden tesirinde kalmistir Genellikle didaktik olan siirleri 1906 yilinda olumunden sonra yayimlanmis nden sonra da 1921 ve 1922 yillarinda iki defa basilmistir Mirasi Kazak bagimsizligi icin calismis Alas Orda hareketi liderleri onu esin kaynagi ve ruhani liderleri olarak goruyorlardi Abay in cagdas Kazak figuru genellikle tamamiyle geleneksel kiyafetler icinde ve elinde Kazak Turk milli calgisi olan tamburu tutarken tasvir edilir Bugun Kazaklar Abay a halki milli bilince buruyen ilk halk kahramanlarindan biri olarak saygi gostermektedirler Almaata daki Kazak Devlet Universitesi ve sehrin ana bulvarlarindan biri ve Abai Meydani ismini Kunanbayoglu ndan almistir Abay in ogrencileri arasinda yegeni olan tarihci filozof dusunur ve sair Sekerim Kudayberdioglu da vardir 1858 1931 Kazakistan in bircok sehrinde ve Rusya nin baskenti Moskova da heykelleri bulunmaktadir Hayatini konu alan bir film 1983 yilinda Abay adiyla Kazakfilm tarafindan cekilmistir Abay ayrica unlu Kazak hikayecilerinden Muhtar Avezov un da bir romanina konu olmustur Dogumunun 175 yili dolayisiyla 2020 yili Uluslararasi Turk Kulturu Teskilati tarafindan Abay Kunanbayoglu yili ilan edilmistir Calismalari Abay cogu ilk olmak uzere Rus ve Avrupali yazarlarin eserlerini Kazakcaya cevirmistir Abay Kunanbayoglu Book of Words Aikyn David amp McKane Richard cevirmen Almaata El Bureau 1995 Kara So zder Abay Eki Tomdiq Shigharmalar Jinaghi Almati Jazushi Baspasi 1986 Duniede sira sendey magan jar joq Almati Jaylyn 1990 Ata Aqyly Almati Balausi 1994Kaynakca Abaj Қunanbaev Abai kz 19 Mayis 2009 12 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2020 Stephen K Batalden Sandra L Batalden The Newly Independent States of Eurasia Handbook of Former Soviet Republics Ingilizce Greenwood Publishing Group s 148 ISBN 9780897749404 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2020 Ekrem Ayan 2017 Bir Devrin Aynasi Abay Kunanbay ve Kara Sozler PDF Hoca Ahmet Yesevi Uluslararasi TurkKazak Universitesi Inceleme Arastirma Dizisi Ahmet Yesevi Universitesi s 19 ISBN 978 9944 237 61 1 30 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Haziran 2020 Karabey Turgut 1996 Abay Kunanbayoglu 1845 1904 Ataturk Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Dergisi 22 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2017 Abay Kunanbayev PDF TDV Islam Ansiklopedisi 2002 s 373 23 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Haziran 2020 Marshall Cavendish 2006 Marshall Cavendish Amazon co uk idefix Kutuphanede bul Tum saticilar Google Play de Kitap Satin Alin Dunyaniin en buyuk e Kitap Magazasina goz atin ve web de tablette telefonda veya e okuyucuda hemen okumaya baslayin Google Play e Simdi Git Google Play de Kitaplar World and Its Peoples Ingilizce Marshall Cavendish s 613 ISBN 9780761475712 28 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2020 Asur Ozdemir Kazak Edebi Dilinin Kurucusu Kazaklarin Klasik Sairi Abay Ibrahim Kunanbayuli 1845 1904 PDF s 191 22 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Haziran 2020 Ayan Ekrem 19 Kasim 2019 Abay I Kunanbayev 30 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2020 Kazakistan da sair Abay Kunanbayev in dogumunun 175 yili etkinlikleri TRT Avaz 21 Mayis 2020 18 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mayis 2020 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Abay Kunanbayoglu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Abay Kunanbayoglu nun Siirleri 2 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca Asur Ozdemir