Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnsanlar ve Para, 1955 Fransa yapımı kara filmdir. Özgün adı Du rififi chez les hommes olan film birçok ülkede sadece Rififi adıyla gösterilmiştir. Fransızca uzun adı Türkçede Erkekler Arasında Maraza gibi bir anlama gelen film için Türkçe kaynaklarda kullanılan diğer adlar arasında Erkekler Arasında Hesaplaşma ve Erkekler Arasında Kavga da sayılabilir. Ancak bunlar filmin gösterim adları değil, özgün adının çevirileri olarak parantez içerisinde zikredilmişlerdir. Ekim 1956'da Türkiye'de gösterileceği ilan edilmiş olan filmin adı Türkçe literatürde de çoğunlukla "Rififi" olarak anılmaktadır.
| Du rififi chez les hommes / Rififi | |
 "İnsanlar ve Para" (Du rififi chez les hommes) filminin Fransızca özgün afişi | |
| Yönetmen | Jules Dassin |
|---|---|
| Yapımcı | Henri Bérard Pierre Cabaud René Bézard |
| Senarist | Jules Dassin René Wheeler (roman) |
| Oyuncular | Jules Dassin Magali Noël Robert Hossein |
| Müzik | Georges Auric |
| Görüntü yönetmeni | |
| Kurgu | |
| Stüdyo | Pathé Primafilm Indusfilms |
| Dağıtıcı | Pathé The Criterion Collection (ABD, DVD) |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Kara film, suç, gangster, gerilim, dram |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1955 |
| Çıkış tarih(ler)i | 13 Nisan 1955, Cannes Film Festivali, Fransa |
| Süre | 122 dakika |
| Ülke |  Fransa |
| Dil | Fransızca (yer yer İtalyanca) |
| Bütçe | $ 200.000 |
| Diğer adları | İnsanlar ve Para (Türkiye) Rififi (Birçok ülkede) |
Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi (HUAC) tarafından soruşturulurken ülkesini terkeden ve Fransa'ya yerleşen Amerikalı yönetmen Jules Dassin'in Fransa'da çektiği ilk, Avrupa'da çektiği ikinci filmdir. (Bundan önce de 1950'de İngiltere'de 'yi yönetmişti). Filmin senaryosunu da 'un 1954 tarihli aynı adlı romanından René Wheeler ve bizzat yazarın kendisiyle birlikte uyarlayıp yazan Jules Dassin'in filmde önemlice bir de rolü vardır. Diğer önemli rollerini , , ve Robert Hossein'in paylaştıkları filmde İzmir doğumlu aktris Magali Noël de rol almaktadır. Filmin siyah beyaz görüntülerini çekmiş, özgün müziğini Georges Auric bestelemiştir.
Bir soygun gerilim filmi olan "Rififi", eleştirmenler ve sinema otoriteleri tarafından Fransız kara filminin en iyi örneklerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Filmde, bir grup soyguncunun Paris'in göbeğindeki ünlü bir mücevherat mağazasında neredeyse olanaksız bir soygunu gerçekleştirme çabaları anlatılmaktadır.
Soygunun en ince ayrıntılarına kadar gösterildiği ve hemen hemen hiçbir konuşmanın geçmediği, müziğin bile kullanılmadığı, yarım saat kadar süren nefes kesici soygun sahnesinin bir benzeri, 1964 yılında yine Dassin'in yönettiği ve çekimleri Türkiye'de gerçekleştirilen Topkapı filminde bir kez daha kullanılmıştır. Oldukça düşük bir bütçeyle tamamlanan bu gangster filmi, bir soygunu adeta bir el kitabı yazar gibi çok ince detaylarıyla gösterdiği, ayrıca özellikle ikinci bölümünde yoğun bir biçimde aşırı şiddet sahnelerine yer verdiği için bazı ülkelerin sansürüne takılmıştı.
Tarzıyla birçok soygun filmine ilham vermiş olan "Rififi" nin, 1971 yılında Türkiye'de bir yeniden çevrimi yapılmıştır. Erdoğan Tokatlı'nın yönettiği ve senaryosunu Auguste Le Breton'un romanından kendisinin uyarlayıp yazdığı filmin adı 'dır ve başrollerinde Eşref Kolçak, Bilal İnci ve Süleyman Turan oynamışlardır.
"Rififi", ilk gösteriminin yapıldığı Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye ödülüne aday gösterilmiş, aynı festivalde Jules Dassin'e "en iyi yönetmen" ödülü verilmiştir.
Konusu
Sakin, mert ve sözünün eri bir adam olan Tony Stephanois (Jean Servais) mücevher hırsızlığından beş yıl hapiste yattıktan sonra iyi halden salıverilmiştir. Ama işsiz ve beş parasızdır. Çok önemsiz bir kumar borcunu bile ödeyemeyecek duruma düşmesine rağmen küçük oğluna vaftiz babalığı yaptığı yakın arkadaşı Jo (Carl Möhner) ve eski mücevher hırsızlarından Mario (Robert Manuel)'nun yeni bir kuyumcu soygunu teklifini düşünmeden geri çevirir. Aynı gece Tony, eski sevgilisi Mado (Marie Sabouret)'nun L'Âge d'Or (Altın Çağ) adlı gece kulübünün sahibi ve Grutter çetesinin lideri Pierre Grutter (Marcel Lupovici)'le takıldığını öğrenince bozulur. Grutter'in Mado'yu lüks içinde yaşattığını görmekse Tony'yi çılgına çevirmiştir. Önce Mado'ya şiddet uygulayan Tony, fikrini değiştirerek eski dostlarının soygun teklifini kabul eder. Ancak soygunu daha kapsamlı tutmak ve sadece vitrindekileri değil kasada saklanan bütün mücevherleri çalmak şartını ileri sürer.
Bunun üzerine aslen bir İtalyan olan Mario, kasa açma konusunda şöhret sayılan vatandaşı Cesar'ı (bu rolü Jules Dassin, Perlo Vita takma adıyla oynuyor) işe almayı önerir. Dört kişilik çete başbaşa vererek çok sofistike bir alarm sistemi ile korunan Paris'teki ünlü bir mücevherat dükkânını soymak için dahiyane bir plan geliştirirler. Bir pazar gecesi, kapalı olan mağazanın üst katındaki apartman dairesine girecekler, evde yaşayanları etkisiz hale getirdikten sonra tavanı delerek mücevherci dükkânına ineceklerdir. Soygun planladıkları gibi ilerler, Cesar teknik bir çalışmayla kasayı açar ve tüm mücevherleri alıp aynı yoldan çıkarlar (perdede yarım saat süren bu uzun soygun sahnesi sırasında oyuncular tek bir söz sarfetmezler, müzik vb de işitilmez. Soygun ince ince tüm ayrıntılarıyla gösterilir. Dassin'in bu mizanseni sonraki yıllarda birçok soygun filmine ilham kaynağı olacaktır.) Tüm polisler alarma geçmiş onları ararken çalıntı mücevherleri Londra'ya, önceden ayarladıkları İngiliz işbirlikçilerine ulaştırırlar ve İngiltere'den gelecek paraları beklemeye başlarlar.
Ancak Cesar soygun sırasında diğerlerinden habersiz olarak değerli bir elmas yüzüğü kendisi için ayırmıştır. Kadınlara düşkünlüğüyle tanınan Cesar bu yüzüğü Grutter'in gece kulübünün şarkıcısı, yeni sevgilisi Viviane (Magali Noël)'a hediye edince Tony'yle araları hiç de iyi olmayan rakip Grutter çetesinin soygundan haberi olur. Şimdi mücevherleri onlar da istemektedir. Cesar'ı yakalayıp konuşturan Grutter, o sayede Mario ve karısı Ida (Claude Sylvain)'ya ulaşır ve onları da işkence yaparak öldürür. Bu arada Cesar'ı bağlı olarak tutulduğu terkedilmiş gece kulübünün mahzeninde bulan Tony, onu boşboğazlık yaptığı için öldürür.
Bu sırada Pierre Grutter'in eroinman kardeşi Remi Grutter (Robert Hossein), abisinin emriyle Jo'nun 5 yaşındaki oğlu Tonio (Dominique Maurin, Tony onun vaftiz babasıdır)'yu annesi Louise (Janine Darcey)'in yanından kaçırıp rehin alır. Serbest bırakma karşılığında Londra'dan gelecek paraları istemektedir. Tony, Tonio'nun rehin tutulduğu kır evini bulur, Remi Grutter'i öldürerek Tonio'yu kurtarır ve bir kafeye emanet eder. Oğlunun kurtulduğundan habersiz olan Jo, Pierre'in telefonu üzerine Londra'dan henüz gelmiş olan para dolu bavulu kapıp oğlunun rehin tutulduğu kır evine koşar ama orada kendisini bekleyen Pierre Grutter tarafından öldürülür. Kır evine hemen onun arkasından gelen Tony Pierre'i öldürür ama kendisi de ağır yaralanmıştır. Son bir gayretle vaftiz oğlunu arabasına alarak şehre doğru zorlukla gider ve annesine teslim eder etmez kan kaybından arabada can verir.
Oyuncu kadrosu
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Tony le Stéphanois | |
| Jo le Suedois | |
| Mario Ferrati | |
| Magali Noël | Viviane |
| Jules Dassin | Cesar le Milanais (Perlo Vita takma adıyla) |
| Louis Grutter nam-ı diğer "Dövmeli Louis" | |
| Robert Hossein | Remi Grutter |
| Pierre Grutter, çete lideri | |
| Louise le Suedois | |
| Tonio le Suedois | |
| Mado les Grands Bras | |
| Ida Ferrati |
Filmin müziği
Filmle aynı adı taşıyan (La chanson "Le Rififi") şarkıyı filmde İzmir doğumlu Fransız aktris - şarkıcı Magali Noël seslendirir (27. dakikadan itibaren). Filmde gece kulübü şarkıcısı Viviane rolünde oynayan Noel, bu hareketli parçayı kulüpte sahne arkasına gerilmiş özel bir perdeye arkadan birtakım slaytların ve silüet görüntülerin projeksiyonu eşiliğinde seslendirir. Bestesini 'ın yaptığı bu parçanın sözlerini yazmıştır. Parçanın sözleri gansterlerin dünyasında "hırgür", "maraza", "hesaplaşma" gibi anlamlara gelen argo bir sözcük olan "rififi" ye küçük bir aşk öyküsü üzerinden açıklama getirir.
Filmin bu tema şarkısı dışında kalan diğer müziklerini Georges Auric yapmıştır.
Kaynakça
- ^ Dorsay, Atilla (1986). Yönetmenler, Filmler, Ülkeler. Varlık Yayınları. ss. sayfa 10. Türkçe isim için referans 1.
- ^ (1990). Sinema Tarihi. İletişim Yayınları. ss. sayfa 75. Türkçe isim için referans 2.
- ^ Özön, Nijat (1964). Sinema El Kitabı. Elif Yayınları. ss. sayfa 53.
- ^ "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. Erişim tarihi: 1 Haziran 2010.[]
- ^ Truffaut, François (1994). The Films In My Life. Da Capo Press.
- ^ "Rififi / review" (İngilizce). www.allmovie.com. 1 Şubat 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2010.
- ^ Yedinci Sanat Sinema Dergisi, Mart 1974 tarihli 13. sayısı s. 52
Dış bağlantılar
- IMDb'de İnsanlar ve Para
- allmovie.com'da "Rififi"18 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Filmin çeşitli afişleri20 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Insanlar ve Para 1955 Fransa yapimi kara filmdir Ozgun adi Du rififi chez les hommes olan film bircok ulkede sadece Rififi adiyla gosterilmistir Fransizca uzun adi Turkcede Erkekler Arasinda Maraza gibi bir anlama gelen film icin Turkce kaynaklarda kullanilan diger adlar arasinda Erkekler Arasinda Hesaplasma ve Erkekler Arasinda Kavga da sayilabilir Ancak bunlar filmin gosterim adlari degil ozgun adinin cevirileri olarak parantez icerisinde zikredilmislerdir Ekim 1956 da Turkiye de gosterilecegi ilan edilmis olan filmin adi Turkce literaturde de cogunlukla Rififi olarak anilmaktadir Insanlar ve ParaDu rififi chez les hommes Rififi Insanlar ve Para Du rififi chez les hommes filminin Fransizca ozgun afisiYonetmenJules DassinYapimciHenri Berard Pierre Cabaud Rene BezardSenaristJules Dassin Rene Wheeler roman OyuncularJules Dassin Magali Noel Robert HosseinMuzikGeorges AuricGoruntu yonetmeniKurguStudyoPathe Primafilm IndusfilmsDagiticiPathe The Criterion Collection ABD DVD CinsiSinema filmiTuruKara film suc gangster gerilim dramRenkSiyah beyazYapim yili1955Cikis tarih ler i13 Nisan 1955 Cannes Film Festivali FransaSure122 dakikaUlkeFransaDilFransizca yer yer Italyanca Butce 200 000Diger adlariInsanlar ve Para Turkiye Rififi Bircok ulkede Amerikan Karsiti Faaliyetleri Izleme Komitesi HUAC tarafindan sorusturulurken ulkesini terkeden ve Fransa ya yerlesen Amerikali yonetmen Jules Dassin in Fransa da cektigi ilk Avrupa da cektigi ikinci filmdir Bundan once de 1950 de Ingiltere de yi yonetmisti Filmin senaryosunu da un 1954 tarihli ayni adli romanindan Rene Wheeler ve bizzat yazarin kendisiyle birlikte uyarlayip yazan Jules Dassin in filmde onemlice bir de rolu vardir Diger onemli rollerini ve Robert Hossein in paylastiklari filmde Izmir dogumlu aktris Magali Noel de rol almaktadir Filmin siyah beyaz goruntulerini cekmis ozgun muzigini Georges Auric bestelemistir Bir soygun gerilim filmi olan Rififi elestirmenler ve sinema otoriteleri tarafindan Fransiz kara filminin en iyi orneklerinden biri olarak degerlendirilmektedir Filmde bir grup soyguncunun Paris in gobegindeki unlu bir mucevherat magazasinda neredeyse olanaksiz bir soygunu gerceklestirme cabalari anlatilmaktadir Soygunun en ince ayrintilarina kadar gosterildigi ve hemen hemen hicbir konusmanin gecmedigi muzigin bile kullanilmadigi yarim saat kadar suren nefes kesici soygun sahnesinin bir benzeri 1964 yilinda yine Dassin in yonettigi ve cekimleri Turkiye de gerceklestirilen Topkapi filminde bir kez daha kullanilmistir Oldukca dusuk bir butceyle tamamlanan bu gangster filmi bir soygunu adeta bir el kitabi yazar gibi cok ince detaylariyla gosterdigi ayrica ozellikle ikinci bolumunde yogun bir bicimde asiri siddet sahnelerine yer verdigi icin bazi ulkelerin sansurune takilmisti Tarziyla bircok soygun filmine ilham vermis olan Rififi nin 1971 yilinda Turkiye de bir yeniden cevrimi yapilmistir Erdogan Tokatli nin yonettigi ve senaryosunu Auguste Le Breton un romanindan kendisinin uyarlayip yazdigi filmin adi dir ve basrollerinde Esref Kolcak Bilal Inci ve Suleyman Turan oynamislardir Rififi ilk gosteriminin yapildigi Cannes Film Festivali nde Altin Palmiye odulune aday gosterilmis ayni festivalde Jules Dassin e en iyi yonetmen odulu verilmistir KonusuSakin mert ve sozunun eri bir adam olan Tony Stephanois Jean Servais mucevher hirsizligindan bes yil hapiste yattiktan sonra iyi halden saliverilmistir Ama issiz ve bes parasizdir Cok onemsiz bir kumar borcunu bile odeyemeyecek duruma dusmesine ragmen kucuk ogluna vaftiz babaligi yaptigi yakin arkadasi Jo Carl Mohner ve eski mucevher hirsizlarindan Mario Robert Manuel nun yeni bir kuyumcu soygunu teklifini dusunmeden geri cevirir Ayni gece Tony eski sevgilisi Mado Marie Sabouret nun L Age d Or Altin Cag adli gece kulubunun sahibi ve Grutter cetesinin lideri Pierre Grutter Marcel Lupovici le takildigini ogrenince bozulur Grutter in Mado yu luks icinde yasattigini gormekse Tony yi cilgina cevirmistir Once Mado ya siddet uygulayan Tony fikrini degistirerek eski dostlarinin soygun teklifini kabul eder Ancak soygunu daha kapsamli tutmak ve sadece vitrindekileri degil kasada saklanan butun mucevherleri calmak sartini ileri surer Bunun uzerine aslen bir Italyan olan Mario kasa acma konusunda sohret sayilan vatandasi Cesar i bu rolu Jules Dassin Perlo Vita takma adiyla oynuyor ise almayi onerir Dort kisilik cete basbasa vererek cok sofistike bir alarm sistemi ile korunan Paris teki unlu bir mucevherat dukkanini soymak icin dahiyane bir plan gelistirirler Bir pazar gecesi kapali olan magazanin ust katindaki apartman dairesine girecekler evde yasayanlari etkisiz hale getirdikten sonra tavani delerek mucevherci dukkanina ineceklerdir Soygun planladiklari gibi ilerler Cesar teknik bir calismayla kasayi acar ve tum mucevherleri alip ayni yoldan cikarlar perdede yarim saat suren bu uzun soygun sahnesi sirasinda oyuncular tek bir soz sarfetmezler muzik vb de isitilmez Soygun ince ince tum ayrintilariyla gosterilir Dassin in bu mizanseni sonraki yillarda bircok soygun filmine ilham kaynagi olacaktir Tum polisler alarma gecmis onlari ararken calinti mucevherleri Londra ya onceden ayarladiklari Ingiliz isbirlikcilerine ulastirirlar ve Ingiltere den gelecek paralari beklemeye baslarlar Ancak Cesar soygun sirasinda digerlerinden habersiz olarak degerli bir elmas yuzugu kendisi icin ayirmistir Kadinlara duskunluguyle taninan Cesar bu yuzugu Grutter in gece kulubunun sarkicisi yeni sevgilisi Viviane Magali Noel a hediye edince Tony yle aralari hic de iyi olmayan rakip Grutter cetesinin soygundan haberi olur Simdi mucevherleri onlar da istemektedir Cesar i yakalayip konusturan Grutter o sayede Mario ve karisi Ida Claude Sylvain ya ulasir ve onlari da iskence yaparak oldurur Bu arada Cesar i bagli olarak tutuldugu terkedilmis gece kulubunun mahzeninde bulan Tony onu bosbogazlik yaptigi icin oldurur Bu sirada Pierre Grutter in eroinman kardesi Remi Grutter Robert Hossein abisinin emriyle Jo nun 5 yasindaki oglu Tonio Dominique Maurin Tony onun vaftiz babasidir yu annesi Louise Janine Darcey in yanindan kacirip rehin alir Serbest birakma karsiliginda Londra dan gelecek paralari istemektedir Tony Tonio nun rehin tutuldugu kir evini bulur Remi Grutter i oldurerek Tonio yu kurtarir ve bir kafeye emanet eder Oglunun kurtuldugundan habersiz olan Jo Pierre in telefonu uzerine Londra dan henuz gelmis olan para dolu bavulu kapip oglunun rehin tutuldugu kir evine kosar ama orada kendisini bekleyen Pierre Grutter tarafindan oldurulur Kir evine hemen onun arkasindan gelen Tony Pierre i oldurur ama kendisi de agir yaralanmistir Son bir gayretle vaftiz oglunu arabasina alarak sehre dogru zorlukla gider ve annesine teslim eder etmez kan kaybindan arabada can verir Oyuncu kadrosuJo Carl Mohner Mario Robert Manuel Tony Jean Servais ve Cesar Jules Dassin kasa soygunu sirasinda Oyuncu RoluTony le StephanoisJo le SuedoisMario FerratiMagali Noel VivianeJules Dassin Cesar le Milanais Perlo Vita takma adiyla Louis Grutter nam i diger Dovmeli Louis Robert Hossein Remi GrutterPierre Grutter cete lideriLouise le SuedoisTonio le SuedoisMado les Grands BrasIda FerratiFilmin muzigiFilmle ayni adi tasiyan La chanson Le Rififi sarkiyi filmde Izmir dogumlu Fransiz aktris sarkici Magali Noel seslendirir 27 dakikadan itibaren Filmde gece kulubu sarkicisi Viviane rolunde oynayan Noel bu hareketli parcayi kulupte sahne arkasina gerilmis ozel bir perdeye arkadan birtakim slaytlarin ve siluet goruntulerin projeksiyonu esiliginde seslendirir Bestesini in yaptigi bu parcanin sozlerini yazmistir Parcanin sozleri gansterlerin dunyasinda hirgur maraza hesaplasma gibi anlamlara gelen argo bir sozcuk olan rififi ye kucuk bir ask oykusu uzerinden aciklama getirir Filmin bu tema sarkisi disinda kalan diger muziklerini Georges Auric yapmistir Kaynakca Dorsay Atilla 1986 Yonetmenler Filmler Ulkeler Varlik Yayinlari ss sayfa 10 Turkce isim icin referans 1 1990 Sinema Tarihi Iletisim Yayinlari ss sayfa 75 Turkce isim icin referans 2 Ozon Nijat 1964 Sinema El Kitabi Elif Yayinlari ss sayfa 53 Milliyet Gazetesi Arsivi gazetearsivi milliyet com tr Erisim tarihi 1 Haziran 2010 olu kirik baglanti Truffaut Francois 1994 The Films In My Life Da Capo Press Rififi review Ingilizce www allmovie com 1 Subat 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2010 Yedinci Sanat Sinema Dergisi Mart 1974 tarihli 13 sayisi s 52Dis baglantilarIMDb de Insanlar ve Para allmovie com da Rififi 18 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Filmin cesitli afisleri20 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde