Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1923 Kraków İsyanı, 6 Kasım 1923'te Polonya'nın Kraków kentinde bir grev sırasında meydana gelen şiddetli bir isyandı. Olay, özellikle Marksist kaynaklar tarafından 1923 Kraków ayaklanması olarak da adlandırılıyor. Göstericiler, Ana Pazar Meydanı bölgesinin kontrolünü ele geçirdi ve bazı birlikleri silahsızlandırdı. Sonunda askerlere ve polise işçilere ateş açma emri verildi, ancak bazı askerler bunu reddetti. Biri Dziadek ("Dede") adlı üç zırhlı araç, Pazar Meydanı bölgesindeki işçiler tarafından ele geçirildi. 18-30 kadar işçi ve 14 asker öldürüldü. Polis ölmedi, ancak 31 kişi yaralandı.
| 1923 Kraków İsyanı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1917-23 Devrimleri | |||||||||
 Ana Pazar Meydanı, kitlesel gösteri alanı | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Polonya Sosyalist Partisi | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 14 asker öldü, 101 asker ve 31 polis yaralandı | 18–30 ölü, 10+ ağır yaralı | ||||||||
Arka plan
Polonya'nın parçalanmasının ardından Polonya, Birinci Dünya Savaşı'nın sonrasında 1918'de bağımsızlığını yeniden kazandı, ancak 1920'nin sonlarına kadar ekonomik bunalım ve hiperenflasyon da dahil olmak üzere zorlu bir ekonomik durumla başa çıkarken Sovyet-Polonya Savaşı gibi çeşitli askeri çatışmalara karıştı. İşçi hakları kısıtlandı, maddi durumları büyük ölçüde kötüleşti ve Polonyalı sosyalistler, Wincenty Witos'un başbakan olduğu Endecja ve Chjeno-Piast koalisyon hükûmetine karşı çıktılar. Aynı zamanda Witos ve adamları, o sırada Sulejowek'teki malikanesinde kalan Józef Piłsudski'nin iktidara dönmek için her fırsatı kullanacağından korkuyorlardı. Marshall kendini resmen özel bir kişi olarak tanıtıyordu ama evi polis tarafından dikkatle gözetleniyordu.
1923 sonbaharında ülke genelinde yüzlerce grev gerçekleşti. İlk başta, Polonya hükûmeti işçi gösterisine karşı hoşgörülü bir politika benimsedi, ancak 1922'de polis hiçbir şey yapmazken Polonya cumhurbaşkanının bulunduğu bir vagonun işçiler tarafından taş yağmuruna tutulduğu bir skandaldan sonra bu politika değişti. Ekim 1923'te demiryolları militarize edildi ve grev yapan demiryolu işçileri askere alındı. İşçi grevlerinin ve gösterilerinin de yapıldığı Kraków'da, yerel askeri komutan General Józef Czikiel, grev yapan demiryolu işçileri için özel mahkemeler kurdu. Yanıt olarak, 5 Kasım'da Polonya Sosyalist Partisi genel grev ilan etti.
Kraków'daki isyanlar
5 Kasım'da hükûmet her türlü gösteriyi yasakladı, ancak bu kararname Kraków işçileri tarafından dikkate alınmadı. Bu nedenle, bazıları makineli tüfeklerle donanmış birlikler, 6 Kasım sabahı erken saatlerde şehrin sokaklarına ve şehrin dört bir yanındaki önemli noktalara konuşlandırıldı. Bir gün önce, Polonya Sosyalist Partisi (Polska Partia Socjalistyczna, PPS) hükûmetin demiryollarını militarize etmesine (demiryolu işçilerinin bir ay süren grevini sona erdirmek için emredildi) ve diğer kısıtlamalara yanıt olarak genel grev ilan etmişti. İşçiler polisle çatıştı, ancak durum o gün daha fazla ilerlemedi.
6 Kasım sabahı geç saatlerde başka bir büyük işçi gösterisi başladı ve bazı kaynaklarda Kanlı Salı olarak tanımlanan olaylarla sonuçlandı. Her şey, protestocuların o gün için bir gösteri yapılması planlanan Dunajewskiego Caddesi'ndeki İşçi Evi'ne yaklaşmasıyla başladı. Ancak, Ev kilitliydi ve önünde bazıları tüfekli ve süngülü polisler vardı. Öfkeli işçiler polise yaklaştı ve ardından yakındaki bir otelde bulunan polislerden biri kalabalığa ateş etti. Kalabalığı ateşleyen kıvılcım buydu. Göstericiler polise koşarak bazı polis memurlarını etkisiz hale getirdi. Aynı zamanda, Planty Park'ta polise yardım etmek için çağrılan bir Polonya Ordusu alayı belirdi. İşçiler "Yaşasın Józef Piłsudski" sloganları atmaya başladılar ve bunu duyan askerler, sevgili komutanlarını onurlandırmak için silahlarını bıraktılar. Kısa süre sonra, çoğu Sovyet-Polonya Savaşı'nın iyi eğitimli gazileri olan göstericilerin ellerinde tüfekler vardı.
Durum çok ciddileştiğinden, yerel yetkililer, astlarına kalabalığa saldırmalarını emreden deneyimli bir asker olan Rotmistrz Lucjan Bochenek komutasındaki 8. Alay'ın süvari birliklerini çağırdı, ancak atlar ıslak kaldırımlarda koşamadı ve birçoğu kaydılar ve düştüler. İşçiler dağıldı ve birçoğu yakınlardaki evlere saklanarak ateş açtı. Bochenek ve yardımcısı Mieczyslaw Zagorski öldürüldü ve şok geçiren süvari birlikler "Yaşasın Pilsudski! Kahrolsun Witos hükümeti!" sloganı atan işçiler tarafından silahsızlandırıldı. Başka bir süvari birliği de silahsızlandırıldı ve süvari komutanı 2 bacağından da vuruldu.
General Czikiel'in emriyle, göstericilerle savaşmak için gönderilen ordu birliklerinin başına Albay Becker bırakıldı. Atlı birliklerin başarısızlığını öğrenen Becker, önceki gece Katowice ve Lviv bölgesinden nakledilen piyade alaylarını harekete geçirdi. Bu sırada işçiler Enternasyonal marşlarıyla barikatlar kuruyor, polis ve asker birlikleriyle yeniden çatışıyorlardı. Göstericiler, Ana Pazar Meydanı bölgesinin kontrolünü ele geçirdi ve bazı birlikleri silahsızlandırdı. Sonunda askerlere ve polise işçilere ateş açma emri verildi, ancak bazı askerler bunu yapmayı reddetti. Üç Zırhlı araç kullanıldı; Dziadek adlı biri, pazar meydanı alanında işçiler tarafından ele geçirildi. Zırhlı aracın sürücüsü hayatını kaybederken, araçta bulunan iki asker de ağır yaralandı.
6 Kasım öğlen saatlerinde, Kraków Ana istasyonu çevresinde konuşlanmış polis ve ordu birimleri ve voyvoda ofisleri ile şehir merkezi işçilerin kontrolü altındaydı. O sırada, göstericiler arasında, ağır silahlara sahip büyük ordu birliklerinin yolda olduğu söylentileri dolaşmaya başladı. Bununla birlikte, durumdan endişe duyan Varşova hükûmeti, muhalefetle çoktan müzakerelere başlamıştı ve daha fazla çatışmayı önleyen beş saatlik bir ateşkes ilan edildi. Toplamda, yaklaşık 18 ila 30 işçi ve 14 asker öldürüldü (talihsiz bir suçlamadan 11 süvari dahil) ve 101 asker yaralandı. Hiçbir polis ölmedi, ancak 31 polis yaralandı. Sivillerden 10'u ağır yaralandı. Ayrıca göstericiler 61 ordu atını öldürdü.
Sonrası
6 Kasım'a kadar Polonya hükûmeti PPS ile müzakere etmeye istekli olduğunu açıkladı, ateşkes üzerinde anlaşmaya varıldı ve isyanlar yatıştı. Hükûmet, demiryollarının askerileştirilmesi konusundaki kararını geri almayı kabul etti; Kraków Voyvodalığının popüler olmayan voyvodası Kazimierz Gałecki'nin yerini Karol Olpiński aldı; ve General Józef Czikel (Kraków Askeri Bölgesi No. V komutanı) Lucjan Żeligowski ile değiştirildi. Buna karşılık sosyalistler grevi sona erdirme sözü verdiler ve tüm işçileri ertesi gün işe dönmeye çağırdılar. Kraków'da polis, silahlı işçiler tarafından geçici olarak devriye gezilen sokaklardan çekildi.
Giderek daha az popüler olan Chjeno-Piast hükûmeti, kısmen Kraków isyanlarını yönetmesi nedeniyle Aralık 1923'te istifa edecekti. Kraków dışında, Kasım 1923'ün başlarında, Tarnów ve Boryslaw gibi diğer güney Polonya şehirlerinde şiddetli sokak gösterileri ve polisle çatışmalar yaşandı, çok sayıda insan yaralandı ve öldürüldü. Öldürülen tüm süvariler, isimlerinin yazılı olduğu bir anıtın dikildiği Kraków'daki Rakowicki Mezarlığı'na gömüldü.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Eylül 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "Yahoo | Mail, Weather, Search, Politics, News, Finance, Sports & Videos". www.yahoo.com (İngilizce). 16 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1923 Krakow Isyani 6 Kasim 1923 te Polonya nin Krakow kentinde bir grev sirasinda meydana gelen siddetli bir isyandi Olay ozellikle Marksist kaynaklar tarafindan 1923 Krakow ayaklanmasi olarak da adlandiriliyor Gostericiler Ana Pazar Meydani bolgesinin kontrolunu ele gecirdi ve bazi birlikleri silahsizlandirdi Sonunda askerlere ve polise iscilere ates acma emri verildi ancak bazi askerler bunu reddetti Biri Dziadek Dede adli uc zirhli arac Pazar Meydani bolgesindeki isciler tarafindan ele gecirildi 18 30 kadar isci ve 14 asker olduruldu Polis olmedi ancak 31 kisi yaralandi 1923 Krakow Isyani1917 23 DevrimleriAna Pazar Meydani kitlesel gosteri alaniTarih6 Kasim 1923BolgeKrakow PolonyaSebepGrev yapan iscilere hukumet darbesiSonucIsyanlar bastirildiTaraflarPolonya Polonya Ordusu Polonya PolisiPolonya Sosyalist PartisiKayiplar14 asker oldu 101 asker ve 31 polis yaralandi18 30 olu 10 agir yaraliArka planPolonya nin parcalanmasinin ardindan Polonya Birinci Dunya Savasi nin sonrasinda 1918 de bagimsizligini yeniden kazandi ancak 1920 nin sonlarina kadar ekonomik bunalim ve hiperenflasyon da dahil olmak uzere zorlu bir ekonomik durumla basa cikarken Sovyet Polonya Savasi gibi cesitli askeri catismalara karisti Isci haklari kisitlandi maddi durumlari buyuk olcude kotulesti ve Polonyali sosyalistler Wincenty Witos un basbakan oldugu Endecja ve Chjeno Piast koalisyon hukumetine karsi ciktilar Ayni zamanda Witos ve adamlari o sirada Sulejowek teki malikanesinde kalan Jozef Pilsudski nin iktidara donmek icin her firsati kullanacagindan korkuyorlardi Marshall kendini resmen ozel bir kisi olarak tanitiyordu ama evi polis tarafindan dikkatle gozetleniyordu 1923 sonbaharinda ulke genelinde yuzlerce grev gerceklesti Ilk basta Polonya hukumeti isci gosterisine karsi hosgorulu bir politika benimsedi ancak 1922 de polis hicbir sey yapmazken Polonya cumhurbaskaninin bulundugu bir vagonun isciler tarafindan tas yagmuruna tutuldugu bir skandaldan sonra bu politika degisti Ekim 1923 te demiryollari militarize edildi ve grev yapan demiryolu iscileri askere alindi Isci grevlerinin ve gosterilerinin de yapildigi Krakow da yerel askeri komutan General Jozef Czikiel grev yapan demiryolu iscileri icin ozel mahkemeler kurdu Yanit olarak 5 Kasim da Polonya Sosyalist Partisi genel grev ilan etti Krakow daki isyanlar5 Kasim da hukumet her turlu gosteriyi yasakladi ancak bu kararname Krakow iscileri tarafindan dikkate alinmadi Bu nedenle bazilari makineli tufeklerle donanmis birlikler 6 Kasim sabahi erken saatlerde sehrin sokaklarina ve sehrin dort bir yanindaki onemli noktalara konuslandirildi Bir gun once Polonya Sosyalist Partisi Polska Partia Socjalistyczna PPS hukumetin demiryollarini militarize etmesine demiryolu iscilerinin bir ay suren grevini sona erdirmek icin emredildi ve diger kisitlamalara yanit olarak genel grev ilan etmisti Isciler polisle catisti ancak durum o gun daha fazla ilerlemedi 6 Kasim sabahi gec saatlerde baska bir buyuk isci gosterisi basladi ve bazi kaynaklarda Kanli Sali olarak tanimlanan olaylarla sonuclandi Her sey protestocularin o gun icin bir gosteri yapilmasi planlanan Dunajewskiego Caddesi ndeki Isci Evi ne yaklasmasiyla basladi Ancak Ev kilitliydi ve onunde bazilari tufekli ve sungulu polisler vardi Ofkeli isciler polise yaklasti ve ardindan yakindaki bir otelde bulunan polislerden biri kalabaliga ates etti Kalabaligi atesleyen kivilcim buydu Gostericiler polise kosarak bazi polis memurlarini etkisiz hale getirdi Ayni zamanda Planty Park ta polise yardim etmek icin cagrilan bir Polonya Ordusu alayi belirdi Isciler Yasasin Jozef Pilsudski sloganlari atmaya basladilar ve bunu duyan askerler sevgili komutanlarini onurlandirmak icin silahlarini biraktilar Kisa sure sonra cogu Sovyet Polonya Savasi nin iyi egitimli gazileri olan gostericilerin ellerinde tufekler vardi Durum cok ciddilestiginden yerel yetkililer astlarina kalabaliga saldirmalarini emreden deneyimli bir asker olan Rotmistrz Lucjan Bochenek komutasindaki 8 Alay in suvari birliklerini cagirdi ancak atlar islak kaldirimlarda kosamadi ve bircogu kaydilar ve dustuler Isciler dagildi ve bircogu yakinlardaki evlere saklanarak ates acti Bochenek ve yardimcisi Mieczyslaw Zagorski olduruldu ve sok geciren suvari birlikler Yasasin Pilsudski Kahrolsun Witos hukumeti slogani atan isciler tarafindan silahsizlandirildi Baska bir suvari birligi de silahsizlandirildi ve suvari komutani 2 bacagindan da vuruldu General Czikiel in emriyle gostericilerle savasmak icin gonderilen ordu birliklerinin basina Albay Becker birakildi Atli birliklerin basarisizligini ogrenen Becker onceki gece Katowice ve Lviv bolgesinden nakledilen piyade alaylarini harekete gecirdi Bu sirada isciler Enternasyonal marslariyla barikatlar kuruyor polis ve asker birlikleriyle yeniden catisiyorlardi Gostericiler Ana Pazar Meydani bolgesinin kontrolunu ele gecirdi ve bazi birlikleri silahsizlandirdi Sonunda askerlere ve polise iscilere ates acma emri verildi ancak bazi askerler bunu yapmayi reddetti Uc Zirhli arac kullanildi Dziadek adli biri pazar meydani alaninda isciler tarafindan ele gecirildi Zirhli aracin surucusu hayatini kaybederken aracta bulunan iki asker de agir yaralandi 6 Kasim oglen saatlerinde Krakow Ana istasyonu cevresinde konuslanmis polis ve ordu birimleri ve voyvoda ofisleri ile sehir merkezi iscilerin kontrolu altindaydi O sirada gostericiler arasinda agir silahlara sahip buyuk ordu birliklerinin yolda oldugu soylentileri dolasmaya basladi Bununla birlikte durumdan endise duyan Varsova hukumeti muhalefetle coktan muzakerelere baslamisti ve daha fazla catismayi onleyen bes saatlik bir ateskes ilan edildi Toplamda yaklasik 18 ila 30 isci ve 14 asker olduruldu talihsiz bir suclamadan 11 suvari dahil ve 101 asker yaralandi Hicbir polis olmedi ancak 31 polis yaralandi Sivillerden 10 u agir yaralandi Ayrica gostericiler 61 ordu atini oldurdu Sonrasi6 Kasim a kadar Polonya hukumeti PPS ile muzakere etmeye istekli oldugunu acikladi ateskes uzerinde anlasmaya varildi ve isyanlar yatisti Hukumet demiryollarinin askerilestirilmesi konusundaki kararini geri almayi kabul etti Krakow Voyvodaliginin populer olmayan voyvodasi Kazimierz Galecki nin yerini Karol Olpinski aldi ve General Jozef Czikel Krakow Askeri Bolgesi No V komutani Lucjan Zeligowski ile degistirildi Buna karsilik sosyalistler grevi sona erdirme sozu verdiler ve tum iscileri ertesi gun ise donmeye cagirdilar Krakow da polis silahli isciler tarafindan gecici olarak devriye gezilen sokaklardan cekildi Giderek daha az populer olan Chjeno Piast hukumeti kismen Krakow isyanlarini yonetmesi nedeniyle Aralik 1923 te istifa edecekti Krakow disinda Kasim 1923 un baslarinda Tarnow ve Boryslaw gibi diger guney Polonya sehirlerinde siddetli sokak gosterileri ve polisle catismalar yasandi cok sayida insan yaralandi ve olduruldu Oldurulen tum suvariler isimlerinin yazili oldugu bir anitin dikildigi Krakow daki Rakowicki Mezarligi na gomuldu Kaynakca Arsivlenmis kopya 24 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2020 Arsivlenmis kopya 4 Eylul 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2020 Yahoo Mail Weather Search Politics News Finance Sports amp Videos www yahoo com Ingilizce 16 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ocak 2024 Arsivlenmis kopya 28 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2020 Arsivlenmis kopya 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2020 Arsivlenmis kopya 16 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023