Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1923 Türkiye genel seçimleri, 28 Haziran 1923 tarihinde 2. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılmış, Türkiye'nin ilk genel seçimleridir.
 | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 333 sandalyesi için Çoğunluk için gereken 167 sandalye | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Seçimde mebusların büyük kısmını Birinci Grup olarak adlandırılan Müdafaa-i Hukuk Grubu elde etti. 1919'dan beri mecliste önemli bir ağırlığı oluşturan İkinci Grup ise meclisin o dönemin anayasası sayılan Kanun-i Esasi'ye uygun olarak feshedilmediği gerekçesiyle seçimleri protesto etti. Bağımsız olarak seçilen birkaç milletvekilinin dışında tüm milletvekilleri Birinci Grup'tandı. Muhalif olarak seçilmeyi başaran tek aday Gümüşhane mebusu Zeki Bey (Kadirbeyoğlu) oldu.
Seçim kararı
Seçim kararı 1 Nisan 1923 tarihinde alındı. Meclisin feshedilmesi ve yeni bir meclis oluşturulması düşüncesinin temel nedeni Lozan Barış Görüşmeleri idi. Muhalefetin Lozan Konferansı'nda büyük bir taviz verildiğini savunacağı ve Lozan Antlaşması'nı kabul etmeyeceği düşünülüyordu. Bu yüzden Mustafa Kemal, Batı Anadolu gezisinde kamuoyunu hazırlamaya çalıştı ve gezi dönüşü 20 Şubat'ta Vekiller Heyeti Başkanı Rauf Bey'in çalışma yerinde vekiller heyeti ile bir gece toplantısı yapıldı. Toplantıya Meclis ikinci başkanı Ali Fuat Paşa da katıldı. Bu toplantıda meclisin feshedilmesi ve seçimin yenilenmesi kararlaştırıldı.
1 Nisan 1923 tarihinde Müdafaa-i Hukuk Grubu'na mensup 120 mebus tarafından seçim kanunu tasarısı meclise sunuldu. Ancak Teşkilat-ı Esasiye'ye göre meclisin yeniden seçime gidebilmesi için 2/3 çoğunluk gerekiyordu. Muhalafetin meclise gelmeyerek 2/3 çoğunluğun sağlamasını engelleyebileceğini düşünen Mustafa Kemal Paşa İstanbul gazetecileriyle yaptığı İstanbul Kasrı Mülakatında şöyle dedi:
Üç yüz küsur kişiyi bir araya toplayarak ekseriyet-i sülüsanla karar almak müşküldür. Fakat meclis gayesine vasıl olduktan sonra, vazifesini ikmal etmiştir. Ve yeni intihabata (seçime) karar vermeye ve dağılmağa mecburdur. Şu veya bu bahane ile idame-i hayata çalışması istibdada başlaması demektir. Bunun için de çare bulunur. Hariçtekileri bir defa davet ederiz, gelmezler. Bir daha davet ederiz, gelmezler. Bir daha davet ederiz gelmezler ve binaenaleyh davete icabet etmeyenleri mebusluktan müstafi olduğuna dair bir karar alırız, mesele hallolunur.
Seçimden önce seçim yasasında bazı değişiklikler yapıldı. 3 Nisan 1923 tarihinde yapılan bu değişiklik şunlardı: Eskiden her 50.000 erkek başına bir mebus seçilirken, bu rakam 20.000 olarak değiştirildi. Seçmen yaşı ise 18'e indirildi. Seçmek ve seçilebilmek için vergi vermek zorunluluğu kaldırıldı. Bu seçimin ilklerinden biri de Tunalı Hilmi Bey'in kadınlara seçilme hakkı için öneri vermiş olmasıdır. Hicri takvime göre 4 Nisan 1339 (1923) tarihli Vakit gazetesinde "Tunalı Hilmi Bey kadınlara hakk-ı intihab verilmesini teklif etmiştir." adlı haberde şöyle denilmektedir: "Yeni intihab kanununun Mecliste müzakeresi esnasında Bolu Mebusu Tunalı Hilmi Bey bu münasebetle kadınlara hakkı-ı intihab verilmesini teklif etmiş, bu teklif bilhassa ilmiyeye mensup mebuslar tarafından şiddetli bir münakaşaya mucib olmuştur."
Muhalif İkinci Grup, seçimlerden önce seçim yasasında değişiklik yaparak Meclis üyeliği için "o zamanki sınırlar içerisindeki yerlerde doğmak ya da en az 5 yıl ikâmet etmek" gerekliliğini okutmadan komisyona getirerek Mustafa Kemal Paşa'nın seçilmesini olanaksız kılmak istedi ama başarılı olamadı. Bazı kişiler, örneğin Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Mardin'den aday olduğunu gazetelerden öğrenmişti. Mustafa Kemal Paşa ise Ankara'dan aday oldu.
Seçimler 28 Haziran 1923 tarihinde yapıldı. Müdafaa-i Hukuk Grubu adaylarının tümü milletvekili seçildi. 23 Temmuz 1923 tarihinde de Lozan Antlaşması imzalandı.
Kaynakça
- ^ . Sabah. 8 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2020.
- ^ a b c d e f g "Turkiye de secimlerin kısa tarihi - PDF Free Download". docplayer.biz.tr. 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ağustos 2022.
- ^ a b c d e f "1923 SEçiMLERi. İşte seçimin yenilenmesi isteginin temel nedeni bu idi. (1) Erol KÜRKÇÜOGLU - PDF Ücretsiz indirin". docplayer.biz.tr. 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ağustos 2022.
- ^ Radikal Gazetesi 20 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Misak-ı Milli Lozan'da bozuldu (25 Haziran 2012'de erişildi)
- ^ Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün Eskişehir-İzmit Konuşmaları, Derleyen: Arı İNAN, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1982, s. 84. aktaran Erol Kürkçüoğlu, agy
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1923 Turkiye genel secimleri 28 Haziran 1923 tarihinde 2 donem milletvekillerini belirlemek icin yapilmis Turkiye nin ilk genel secimleridir 1923 Turkiye genel secimleri 1920 28 Haziran 1923 100 yil once 1923 06 28 1927 onceki uyelersecilen uyeler Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin 333 sandalyesi icin Cogunluk icin gereken 167 sandalye Birinci parti Lider Mustafa Kemal PasaParti Anadolu ve Rumeli Mudafaa i Hukuk CemiyetiLiderin bolgesi AnkaraSandalye 332 sandalyeOnceki Basbakan Rauf Orbay Anadolu ve Rumeli Mudafaa i Hukuk Cemiyeti Secilen Basbakan Rauf Orbay Anadolu ve Rumeli Mudafaa i Hukuk Cemiyeti1908 yilinda Ikinci Mesrutiyet in ilaninda muduru Ahmet Ziya Akbulut tarafindan yapilan ve 1923 secimlerinde tekrar kullanilan secim sandigi Secimde mebuslarin buyuk kismini Birinci Grup olarak adlandirilan Mudafaa i Hukuk Grubu elde etti 1919 dan beri mecliste onemli bir agirligi olusturan Ikinci Grup ise meclisin o donemin anayasasi sayilan Kanun i Esasi ye uygun olarak feshedilmedigi gerekcesiyle secimleri protesto etti Bagimsiz olarak secilen birkac milletvekilinin disinda tum milletvekilleri Birinci Grup tandi Muhalif olarak secilmeyi basaran tek aday Gumushane mebusu Zeki Bey Kadirbeyoglu oldu Secim karariSecim karari 1 Nisan 1923 tarihinde alindi Meclisin feshedilmesi ve yeni bir meclis olusturulmasi dusuncesinin temel nedeni Lozan Baris Gorusmeleri idi Muhalefetin Lozan Konferansi nda buyuk bir taviz verildigini savunacagi ve Lozan Antlasmasi ni kabul etmeyecegi dusunuluyordu Bu yuzden Mustafa Kemal Bati Anadolu gezisinde kamuoyunu hazirlamaya calisti ve gezi donusu 20 Subat ta Vekiller Heyeti Baskani Rauf Bey in calisma yerinde vekiller heyeti ile bir gece toplantisi yapildi Toplantiya Meclis ikinci baskani Ali Fuat Pasa da katildi Bu toplantida meclisin feshedilmesi ve secimin yenilenmesi kararlastirildi 1 Nisan 1923 tarihinde Mudafaa i Hukuk Grubu na mensup 120 mebus tarafindan secim kanunu tasarisi meclise sunuldu Ancak Teskilat i Esasiye ye gore meclisin yeniden secime gidebilmesi icin 2 3 cogunluk gerekiyordu Muhalafetin meclise gelmeyerek 2 3 cogunlugun saglamasini engelleyebilecegini dusunen Mustafa Kemal Pasa Istanbul gazetecileriyle yaptigi Istanbul Kasri Mulakatinda soyle dedi Uc yuz kusur kisiyi bir araya toplayarak ekseriyet i sulusanla karar almak muskuldur Fakat meclis gayesine vasil olduktan sonra vazifesini ikmal etmistir Ve yeni intihabata secime karar vermeye ve dagilmaga mecburdur Su veya bu bahane ile idame i hayata calismasi istibdada baslamasi demektir Bunun icin de care bulunur Harictekileri bir defa davet ederiz gelmezler Bir daha davet ederiz gelmezler Bir daha davet ederiz gelmezler ve binaenaleyh davete icabet etmeyenleri mebusluktan mustafi olduguna dair bir karar aliriz mesele hallolunur Secimden once secim yasasinda bazi degisiklikler yapildi 3 Nisan 1923 tarihinde yapilan bu degisiklik sunlardi Eskiden her 50 000 erkek basina bir mebus secilirken bu rakam 20 000 olarak degistirildi Secmen yasi ise 18 e indirildi Secmek ve secilebilmek icin vergi vermek zorunlulugu kaldirildi Bu secimin ilklerinden biri de Tunali Hilmi Bey in kadinlara secilme hakki icin oneri vermis olmasidir Hicri takvime gore 4 Nisan 1339 1923 tarihli Vakit gazetesinde Tunali Hilmi Bey kadinlara hakk i intihab verilmesini teklif etmistir adli haberde soyle denilmektedir Yeni intihab kanununun Mecliste muzakeresi esnasinda Bolu Mebusu Tunali Hilmi Bey bu munasebetle kadinlara hakki i intihab verilmesini teklif etmis bu teklif bilhassa ilmiyeye mensup mebuslar tarafindan siddetli bir munakasaya mucib olmustur Muhalif Ikinci Grup secimlerden once secim yasasinda degisiklik yaparak Meclis uyeligi icin o zamanki sinirlar icerisindeki yerlerde dogmak ya da en az 5 yil ikamet etmek gerekliligini okutmadan komisyona getirerek Mustafa Kemal Pasa nin secilmesini olanaksiz kilmak istedi ama basarili olamadi Bazi kisiler ornegin Yakup Kadri Karaosmanoglu Mardin den aday oldugunu gazetelerden ogrenmisti Mustafa Kemal Pasa ise Ankara dan aday oldu Secimler 28 Haziran 1923 tarihinde yapildi Mudafaa i Hukuk Grubu adaylarinin tumu milletvekili secildi 23 Temmuz 1923 tarihinde de Lozan Antlasmasi imzalandi Kaynakca Sabah 8 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Aralik 2020 a b c d e f g Turkiye de secimlerin kisa tarihi PDF Free Download docplayer biz tr 27 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Agustos 2022 a b c d e f 1923 SEciMLERi Iste secimin yenilenmesi isteginin temel nedeni bu idi 1 Erol KURKCUOGLU PDF Ucretsiz indirin docplayer biz tr 27 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Agustos 2022 Radikal Gazetesi 20 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Misak i Milli Lozan da bozuldu 25 Haziran 2012 de erisildi Gazi Mustafa Kemal Ataturk un Eskisehir Izmit Konusmalari Derleyen Ari INAN Turk Tarih Kurumu Basimevi Ankara 1982 s 84 aktaran Erol Kurkcuoglu agy