1946 Türkiye genel seçimleri, 21 Temmuz 1946 tarihinde 8. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir. 5 Haziran'da Milletvekili Seçim Yasası değiştirilmiş ve Cumhuriyet tarihinde ilk defa tek dereceli seçim esasında gerçekleştirilmiştir.
| |||||||||||||||||||
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 465 sandalyesi için Çoğunluk için gereken 233 sandalye | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
İllere göre kazanan partileri gösteren harita | |||||||||||||||||||
|
Cumhuriyet Halk Partisi 397, Demokrat Parti 61 ve Bağımsızlar 7 Milletvekilliği kazandı.
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk çok partili genel seçimi olan bu seçim adli denetim dışında, açık oy, gizli sayım ve liste usulü çoğunluk sistemi esasına göre yapıldı. (açık oy - gizli tasnif) Bu usulsüzlüklerinden dolayı "şaibeli seçim" şeklinde de anılmıştır. Bu genel seçim ile TBMM 8. dönem milletvekilleri seçilmiştir.
Seçimlerde ilk kez aday esaslı blok oy sistemi uygulanmıştır. Bu sistemle beraber her vilayetin bir de seçim çevresi olmaktadır. Her 40 bin yurttaş için bir milletvekili seçilirken, herhangi bir ilin nüfusunun 40 binin altında olması halinde o ile bir milletvekilliği tahsis edilmekteydi. Nüfusu 40 binin üzerindeki iller için milletvekili sayıları ise şöyle belirtilmişti:
- Nüfusu 55.000'e kadar olan iller: 1 milletvekili
- Nüfusu 55.001-95.000 arası: 2 milletvekili
- Nüfusu 95.001-135.000 arası: 3 milletvekili
- Nüfusu 135.001-175.000 arası: 4 milletvekili
Arka Plan
Milli Kalkınma Partisi'nin Kuruluşu
Demokrat Parti'nin Kuruluşu
Yerel Seçimlerin Erkene Alınması Kararı
Genel Seçimlerin Erkene Alınması Kararı
5 Haziran 1946 tarihinde Milletvekili Seçim Kanunu değiştirilmiş, 10 Haziran'da da 2'ye karşı 383 oyla seçim kararı alınmıştır. 3 Temmuz'da, seçimlerin 21 Temmuz'da yapılacağı duyuruldu. Ülke genelinde 20.112 seçim bürosu oluşturuldu.
Kampanya Dönemi
Cumhuriyet Halk Partisi'nin Kampanyası
Bakanlar 27 Haziran'da seçim bölgelerine doğru yola çıktılar. 6 Temmuz'da İzmir'de Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel için verilen bir eğlencede iki karşıt partili öğrenci birbiriyle kavga etti. 8 Temmuz'da Başbakan Şükrü Saraçoğlu ilk seçim konuşmasını radyodan yaptı. 15 Temmuz'da Hasan Saka Trabzon'da seçim çalışmalarını yürüttü. 17 Temmuz'da İsmet İnönün radyodan halka seslendi. 19 Temmuz'da İsmet İnönü 63 ilde adaylarını ilan etti.
Demokrat Parti'nin Kampanyası
16 Haziran 1946 tarihinde Demokrat Parti seçime katılma kararı aldı. 27 Haziran'da Mareşal Fevzi Çakmak'ın bağımsız aday olarak Demokrat Parti listesinde yer alacağı açıklandı. Teşkilatlanmasını tam olarak tamamlayamayan parti seçim döneminde teşkilatlanmasını da hızlandırdı. 29 Haziran'da Celal Bayar Adana'dan seçim çalışmalarına başladı Osmaniye, Ceyhan, Tarsus ve Mersin'de büyük ilgiyle karşılanan Bayar buradan Ankara'ya döndü. 13 Temmuz'da İzmir'de 8bin kişilik bir miting düzenlendi; aynı gün İstanbul'da Fevzi Çakmak'ı 20bin kişi karşıladı 15 Temmuz'da Celal Bayar İzmir'de 30bin kişinin katıldığı bir miting düzenlerken, Refik Koraltan da Hatay'da seçim çalışmalarını yürüttü. Aynı gün Bayar Ödemiş'e gitti. 17 Temmuz'da İstanbul, Ankara, Aydın, Manisa, Erzurum, Erzincan, Denizli, Ordu, Kocaeli, Çankırı, Bilecik, Bursa, İzmir ve Konya adaylarını ilan etti. Aynı gün Bayar ve Menderes Aydın'da seçim çalışmaları gerçekleştirdi. Bayar aynı gün Bergama'ya, 19 Temmuz'da da Balıkesir'e ve Bursa'ya geçti; 20 Temmuz'da İstanbul'a geldi
Balıkesir, Bursa ve İstanbul'u kapsayan seçim gezileri yapmıştır. Fevzi Çakmak İstanbul'da bir takım geziler yapmıştır. Seçimlerden bir gün önce hükûmetin baskıları nedeniyle Urfa'da seçimlere katılmayacağını bildirmiştir.
Milli Kalkınma Partisi'nin Kampanyası
17 Haziran 1946 tarihinde Milli Kaklkınma Partisi seçimlere katılma kararı aldı 17 Temmuz'da İstanbul adaylarını ilan etti. 18 Temmuz'da İzmir, Kırklareli, Tekirdağ, Niğde, Amasya, Urfa, Adana, Zonguldak, Kocaeli adaylarını açıkladı.
Diğer Partiler
13 Temmuz'da Türkiye İşçi ve Çiftçi Partisi İstanbul ve İzmir'de Liberal Demokrat Parti ve Yalnız Vatan İçin Partisi İstanbul'da adaylarını açıklamıştır. Sosyal Demokrat Parti seçimlerden 1 gün önce seçime katılmayacağını ve bağımsız adayları destekleyeceğini açıkladı.
Nevzat Tandoğan'ın İntiharı
Ankara Cinayeti olaylarıyla ismi anılan Nevzat Tandoğan 9 Temmuz'da intihar etti.
Oy Verme
Seçmenler 21 Temmuz 1946 günü saat 8.00 ila 19.00 arasında oy kullanma işlemlerini gerçekleştirdiler 22 yaşını geçmiş her Türk vatandaş oy kullanma hakkına sahiptir.
Sonuçlar
Seçim sonuçlarına ait verilere ne yazık ki ulaşılamamaktadır. Aşağıdaki verilerde milletvekillerinin seçim mazbatalarından alınan veriler TÜİK'in 1950, 1954 ve 1957 yıllarındaki seçimleri hesaplarken kullandığı yöntemle hesaplanarak düzenlenmiştir. Kayıtlı seçmenler ve seçime katılan seçmenlere ait veriler yine mazbatalardan alınmış ve dönemin içişleri bakanının açıklamalarıyla düzenlenmiştir. Eskişehir, Kütahya ve Afyon sonuçları CHP bölge müfettişlerinin inceleme sonuçlarından alınmıştır.
1946 genel seçimlerinin sonuçları:
Toplam | |
---|---|
Kayıtlı seçmen sayısı | 8.551.549 |
Kullanılan oy | 6.373.543 |
Geçerli oy | 6.373.543 |
Katılım oranı (%) | 74,53 |
Seçim Bürosu | 20.112 |
Parti | Genel Başkan | Oy | % | +/– | Sandalye | +/– | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Cumhuriyet Halk Partisi | İsmet İnönü | 4.150.000~ | 85,4 | 14,6 | 397 | 91 | |||
Demokrat Parti | Celâl Bayar | 1.800.000~ | 13,1 | Yeni | 641 | Yeni | |||
Milli Kalkınma Partisi | Nuri Demirağ | 40.000~ | 0.6 +/- | Yeni | 0 | — | |||
Liberal Demokrat Parti | 2.858 | 0,04 | Yeni | 0 | — | ||||
134 | 0,00 | Yeni | 0 | — | |||||
77 | 0,00 | Yeni | 0 | — | |||||
Bağımsızlar | 350.000~ | 5.5~ | — | 4 | 3 | ||||
Toplam | 6.373.543 | 100 | 465 |
1 4 milletvekili Demokrat Parti listesinden bağımsız olarak seçildi.
CHP'nin Aldığı Oy
Mazbatalardan alınan verileri incelediğimizde oyların sadece CHP'ye ait olduğunu bilmemizin kesin olduğu 55 ildeki verilerde CHP 3.891.654 oy almıştır. Buna Burdur, Denizli, Kayseri, Maraş, Muğla ve Sinop'ta seçilen CHP'li vekillerin oyları (214.209) da eklendiğinde. CHP'nin 61 ilde en fazla 4.105.663 oy aldığı anlaşılmaktadır. Bu da oy kullanan seçmen sayısının yaklaşık %65'ine denk gelmektedir. Bu verilere göre CHP'nin en az %65 oy aldığını söyleyebiliriz
DP'nin Aldığı Oy
Mazbatalardan alınan verileri incelediğimizde oyların sadece DP'ye ait olduğunu bilmemizin kesin olduğu Çanakkale ve İçel verilerinde DP 96.127 oy almıştır. Buna CHP müfettişlerinin Afyon, Eskişehir ve Kütahya raporlarındaki veriler (166.112), Cumhurbaşkanlığı arşivinde bulunan Aydın, İstanbul, Niğde ve Çankırı'daki seçimlere dair notlar (228.108) ve gazetelerden alınan 15 ilin sonuçları eklendiğinde 24 ilde yaklaşık 1.051.086 oy aldığı tesit edilmiştir. Bu da oy kullanan seçmen sayısının yaklaşık %17'sine denk gelmektedir. Bu verilere göre DP'nin en az %17 oy aldığını söyleyebiliriz.
İllere göre sonuçlar
İl | MV Sayısı | CHP | % | DP | % | MKP | % | Bağ. | % | Toplam |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Afyon | 8 | 43.548 | 41,99 | 55.728 | 53,73 | Katılmadı | 2.449 | 4,28 | 103.711 | |
Ağrı | 3 | 39.614 | 86,08 | Katılmadı | Katılmadı | 6.406 | 13,92 | 46.020 | ||
Amasya | 4 | 38.229 | 71,72 | 9.088 +/- | 17,05 +/- | K | K | 53.303 | ||
Ankara | 17 | 141.850 | 59,16 | 87.484 | 36,49 | Katılmadı | 10.427 +/- | 4,35 +/- | 239.761 | |
Antalya | 7 | 64.432 | 79,54 | 27.211 +/- | 33,59 +/- | Katılmadı | 81.008 | |||
Aydın | 7 | 59.180 | 61,23 | 30.084 | 31,57 | Katılmadı | 5.893 | 6,18 | 96.645 | |
Balıkesir | 13 | 105.091 | 59,09 | K | K | Katılmadı | 177.855 | |||
Bilecik | 3 | 22.538 | 49,14 | 16.467 +/- | 35,90 +/- | Katılmadı | 6.864 | 14,96 +/- | 45.869 | |
Bingöl | 2 | 31.267 | 95,56 | Katılmadı | Katılmadı | 1.453 | 4,44 | 32.720 | ||
Bitlis | 2 | 28.265 | 100,00 | Katılmadı | Katılmadı | Katılmadılar | 28.265 | |||
Bolu | 7 | 52.145 | 55,85 | K | K | Katılmadı | 93.371 | |||
Burdur | 3 | 17.218 +/- | - | Bağımsız adayla birlikte | Katılmadı | 16.303 | - | 41.316 | ||
Bursa | 12 | 104.109 | 54,44 | K | K | Katılmadı | 181.242 | |||
Çanakkale | 6 | - | - | 50.454 | 54,87 | K | K | 91.947 | ||
Çankırı | 5 | 34.025 | 47,70 | 23.728 | 33,26 | Katılmadı | 13.480 | 19,04 | 71.733 | |
Çoruh | 5 | 62.085 | 90,02 | Katılmadı | Katılmadı | 6.884 | 9,98 | 68.969 | ||
Çorum | 8 | 61.814 | 61,91 | K | K | Katılmadı | 99.844 | |||
Denizli | 8 | 47.387 +/- | 48.29 +/- | Bağımsız adayla birlikte | Katılmadı | - | - | 98.132 | ||
Diyarbakır | 7 | 69.000 | 86,00 | 10.895 +/- | 13.58 +/- | Yok | Yok | 80.228 | ||
Edirne | 5 | 29.122 | 33,34 | 30.255 | 34,65 | 27.961 | 32,01 | 68.830 | ||
Elazığ | 5 | 42.512 | 75,45 | Yok | Yok | 56.352 | ||||
Erzincan | 5 | 54.739 | 82,08 | K | K | Yok | Yok | 66.748 | ||
Erzurum | 10 | 132.956 | 82,06 | K | K | Katılmadı | 162.018 | |||
Eskişehir | 6 | 33.842 | 41,34 | 46.280 | 57,45 | Katılmadı | 434 | 0,54 | 81.869 | |
Gaziantep | 7 | 48.318 | 61,21 | K | K | Katılmadı | 78.942 | |||
Giresun | 8 | 66.604 | 75,45 | Ortak liste hazırladılar (DP 4, MKP 3, Bağ. 1) | 89.458 | |||||
Gümüşhane | 6 | 77.504 | 83,57 | Katılmadı | Katılmadı | 15.240 | 16,43 | 92.744 | ||
Hakkâri | 1 | 14.427 | 100,00 | Katılmadı | Katılmadı | Katılmadılar | 14.427 | |||
Hatay | 6 | 50.608 | 66,16 | 25.886 +/- | 33.84 +/- | Katılmadı | 76.494 | |||
Isparta | 5 | 49.319 | 74,48 | K | K | Katılmadı | 66.219 | |||
İçel | 7 | - | - | 45.673 | 62.03 | Katılmadı | K | K | 73.628 | |
İstanbul | 23 | 145.844 | 42,39 | 173.710 | 50,49 | 5.627 | 1,64 | K | K | 346.271 |
İzmir | 16 | 116.354 | 53,13 | 100.561 | 45,92 | 1.053 | 0,48 | 1.047 | 0,48 | 222.532 |
Kars | 9 | 133.359 | 98,95 | Katılmadı | Katılmadı | 1.418 | 1.05 | 134.777 | ||
Kastamonu | 9 | 72.399 | 54,04 | 31.887 +/- | 23,80 +/- | Katılmadı | 133.981 | |||
Kayseri | 9 | 56.076 +/- | 48.14 +/- | 47.646 +/- | 40,90 +/- | Katılmadı | K | K | 116.488 | |
Kırklareli | 5 | 43.715 | 74,14 | K | K | K | K | 58.960 | ||
Kırşehir | 4 | 34.876 | 64,51 | K | K | Katılmadı | 54.062 | |||
Kocaeli | 10 | 58.910 | 46,13 | K | K | K | K | 127.711 | ||
Konya | 16 | 145.599 | 66,56 | K | K | Katılmadı | 218.754 | |||
Kütahya | 10 | 63.429 | 47,88 | 64.104 | 48,39 | Katılmadı | 3.443 | 2,63 | 132.462 | |
Malatya | 11 | 98.055 | 65,58 | Katılmadı | Katılmadı | 51.460 | 34,42 | 149.515 | ||
Manisa | 11 | 81.948 | 53,93 | K | K | Katılmadı | 151.950 | |||
Maraş | 6 | 38.805 +/- | - | Bağımsız adayla birlikte | Katılmadı | 31.121 | +/- | - | ||
Mardin | 7 | 108.394 | 97,54 | Katılmadı | Katılmadı | 2.735 | 2,46 | 111.129 | ||
Muğla | 5 | 25.803 +/- | 45,58 +/- | 29.818 +/- | 52,68 +/- | Katılmadı | 986 +/- | 1,74 +/- | 56.607 | |
Muş | 2 | 25.738 | 84,87 | Katılmadı | Katılmadı | 4.589 | 15,13 | 30.327 | ||
Niğde | 7 | 99.435 | 95,40 | Katılmadı | 1427 | 1,37 | 3.955 | 3,79 | 104.232 | |
Ordu | 8 | 65.919 | 73,69 | K | K | Katılmadı | 89.458 | |||
Rize | 6 | 72.333 | 87,74 | Katılmadı | Katılmadı | 10.110 | 12,26 | 82.443 | ||
Samsun | 10 | 71.382 | 54,81 | 62.120 +/- | 41,70 +/- | K | K | 130.230 | ||
Seyhan | 10 | 64.616 | 55,50 | 30.495 | 26.19 | 226 | 0.19 | 21.097 | 18.12 | 116.434 |
Siirt | 4 | 62.434 | 100,00 | Katılmadı | Katılmadı | Katılmadılar | 62.434 | |||
Sinop | 5 | 28.720 +/- | 46,25 +/- | 30.025+/- | 48,36 +/- | Katılmadı | 62.091 | |||
Sivas | 12 | 139.415 | 79,51 | 25.777+/- | 14,70 +/- | Katılmadı | 10.161 | 5,79 +/- | 175.353 | |
Tekirdağ | 5 | 54.149 | 75,45 | K | K | K | K | 71.770 | ||
Tokat | 8 | 95.025 | 77,60 | 16.410 +/- | 13,40 +/- | Katılmadı | 11.026 +/- | 9,00 +/- | 122.461 | |
Trabzon | 12 | 175.834 | 96,13 | K | K | Katılmadı | 182.918 | |||
Tunceli | 2 | 23.265 | 81,81 | Katılmadı | 28.438 | |||||
Urfa | 6 | 99.876 | 99,81 | Katılmadı | K | K | 100.062 | |||
Van | 3 | 45.201 | 99,94 | Katılmadı | Katılmadı | Katılmadılar | 45.229 | |||
Yozgat | 7 | 53.560 | 52,18 | K | K | Katılmadı | 102.646 | |||
Zonguldak | 9 | 83.985 | 65,53 | 36.420 +/- | 28,42 +/- | 5.757 +/- | 4,49+/- | 2.005 +/- | 1,56 +/- | 128.167 |
- a : Afyon, Eskişehir ve Kütahya sonuçları CHP bölge müfettişinin raporlarından alınmıştır
- K : Seçime katıldı
- +/- : Toplanan verilere göre kesin olmamakla birlikte ortalama alabilecekleri oylar hesaplanmıştır. Yani bu sayı ve orana yakın oy almıştır.
- CHP'nin görülen oylarının hepsi mazbatalardaki veriler kullanılarak oluşturulmuştur.
- Oy kullanan seçmen sayısına mazbatalardan ulaşılmıştır
Kayıtlı Seçmen Sayısı ve Seçimlere Katılım Oranı
Kayıtlı Seçmen ve oy kullanan seçmen sayılarına ait veriler milletvekillerinin seçim mazbatalarından alınmıştır
İl | Seçmen Sayısı | Oy Kullanan Seçmen Sayısı | Katılım Oranı (%) |
---|---|---|---|
Afyon | 151.793 | 103.711 | 68,32 |
Ağrı | 56.188 | 46.020 | 81,90 |
Amasya | 63.143 | 53.303 | 84,42 |
Ankara | 295.742 | 239.761 | 87,07 |
Antalya | 121.931 | 81.008 | 66,44 |
Aydın | 134..691 | 96.645 | 71,75 |
Balıkesir | 237.532 | 177.855 | 74,88 |
Bilecik | 64.886 | 45.869 | 70,69 |
Bingöl | 40.389 | 32.720 | 81,01 |
Bitlis | 35.424 | 28.265 | 79,79 |
Bolu | 140.857 | 93.371 | 66,29 |
Burdur | 55.883 | 41.316 | 73,93 |
Bursa | 236.512 | 181.242 | 76,63 |
Çanakkale | 119.824 | 91.947 | 76,73 |
Çankırı | 88.209 | 71.733 | 80,75 |
Çoruh | 83.274 | 68.969 | 82,82 |
Çorum | 154.631 | 99.844 | 64,57 |
Denizli | 148.561 | 98.132 | 66,05 |
Diyarbakır | 104.477 | 80.228 | 76,79 |
Edirne | 97.250 | 68.830 | 70,78 |
Elazığ | 92.385 | 56.352 | 61,00 |
Erzincan | 76.174 | 66.748 | 87,63 |
Erzurum | 178.179 | 162.018 | 90,93 |
Eskişehir | 109.632 | 81.869 | 74,68 |
Gaziantep | 120.274 | 78.942 | 65,64 |
Giresun | 123.313 | 89.458 | 72,55 |
Gümüşhane | 107.524 | 92.744 | 86,25 |
Hakkâri | 15.664 | 14.427 | 92,10 |
Hatay | 102.757 | 76.494 | 74,73 |
Isparta | 89.726 | 66.219 | 73,80 |
İçel | 128.528 | 73.628 | 57,29 |
İstanbul | 528.520 | 346.271 | 65,52 |
İzmir | 318.957 | 222.532 | 69,77 |
Kars | 142.388 | 134.777 | 94,65 |
Kastamonu | 179.689 | 133.981 | 74,56 |
Kayseri | 156.841 | 116.488 | 74,27 |
Kırklareli | 83.097 | 58.960 | 70,95 |
Kırşehir | 71.642 | 54.062 | 75,46 |
Kocaeli | 183.226 | 127.711 | 69,70 |
Konya | 286.513 | 218.754 | 76,35 |
Kütahya | 186.550 | 132.462 | 71,01 |
Malatya | 195.857 | 149.515 | 76,34 |
Manisa | 222.320 | 151.950 | 68,35 |
Maraş | Veri yok | Veri yok | Veri yok |
Mardin | 151.449 | 111.129 | 73,38 |
Muğla | 99.232 | 56.607 | 57,05 |
Muş | 35.289 | 30.327 | 85,94 |
Niğde | 129.249 | 104.232 | 80,88 |
Ordu | 142.549 | 92.569 | 64,94 |
Rize | 103.751 | 82.443 | 79,46 |
Samsun | 162.737 | 130.230 | 80,02 |
Seyhan | 162.224 | 116.434 | 71,77 |
Siirt | 63.450 | 62.434 | 98,40 |
Sinop | 96.340 | 62.091 | 64,45 |
Sivas | 213.770 | 175.352 | 80,03 |
Tekirdağ | 86.605 | 71.770 | 82,87 |
Tokat | 146.410 | 122.461 | 83,64 |
Trabzon | 208.631 | 182.918 | 87,68 |
Tunceli | 35.288 | 28.438 | 80,59 |
Urfa | 113.782 | 100.062 | 87,94 |
Van | 49.442 | 45.229 | 91,48 |
Yozgat | 122.850 | 102.646 | 85,55 |
Zonguldak | 172.375 | 128.162 | 74,35 |
Toplam | 8.335.167 | 6.312.670 | 75,74 |
Tartışmalar
Demokrat Parti'nin İtirazları
Kaynakça
- ^ Nohlen, D, Grotz, F & Hartmann, C (2001) Elections in Asia: A data handbook, Volume I, p248
- ^ Emre Kongar (1998), 21. Yüzyılda Türkiye, 38. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul, , s. 145.
- ^ Cumhuriyetin 75. Yılı, C. 1, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 1998, , s. 291.
- ^ Sina Akşin, Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, İkinci Baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara, 1996, , s. 216.
- ^ A.g.e., s. 291.
- ^ Seçim Sistemi ve Siyasi Partiler Araştırması Ana Rapor Cilt II, TÜSİAD Yayınları, İstanbul, 2001, s. 209.
- ^ Vakit Gazetesi, 19 Temmuz 1946
- ^ Cumhuriyet Gazetesi, 17 Haziran 1946
- ^ Cumhuriyet Gazetesi, 29 Haziran 1946
- ^ Akşam Gazetesi, 22 Temmuz 1946
- ^ Cumhuriyet Gazetesi, 18 Haziran 1946
- ^ Vakit Gazetesi, 21 Temmuz 1946
- ^ (PDF). 18 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022.
- ^ "1923-2011 Milletvekili Sonuçları" (PDF). TÜİK. 17 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ a b "Yasama Organı Üyelerinin Tercüme-i Halleri ve Seçim Mazbataları Arama Formu". TBMM. 15 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ a b Vakit Gazetesi, 24 Temmuz 1946
- ^ Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 490-1-0-0, Yer Kodu: 652.171.1
- ^ Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 490-1-0-0, Yer Kodu: 681.308.1
- ^ Özer, Sevilay (1 Ocak 2023). "1946 Genel Seçimleri: Adana (Seyhan) Örneği". Selçuk Türkiyat, ( Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı ). 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2023.
- ^ "TBMM Kütüphane". 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1946 Turkiye genel secimleri 21 Temmuz 1946 tarihinde 8 donem milletvekillerini belirlemek icin yapilan genel secimlerdir 5 Haziran da Milletvekili Secim Yasasi degistirilmis ve Cumhuriyet tarihinde ilk defa tek dereceli secim esasinda gerceklestirilmistir 1946 Turkiye genel secimleri 1943 21 Temmuz 1946 77 yil once 1946 07 21 1950 onceki uyelersecilen uyeler Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin 465 sandalyesi icin Cogunluk icin gereken 233 sandalye Birinci parti Ikinci parti Lider Ismet Inonu Celal BayarParti Cumhuriyet Halk Partisi Demokrat Parti 1946 Sandalye 397 61Oran 85 4 13 1Illere gore kazanan partileri gosteren haritaOnceki Basbakan Sukru Saracoglu Cumhuriyet Halk Partisi Secilen Basbakan Recep Peker Cumhuriyet Halk Partisi Cumhuriyet Halk Partisi 397 Demokrat Parti 61 ve Bagimsizlar 7 Milletvekilligi kazandi Turkiye Cumhuriyeti nin ilk cok partili genel secimi olan bu secim adli denetim disinda acik oy gizli sayim ve liste usulu cogunluk sistemi esasina gore yapildi acik oy gizli tasnif Bu usulsuzluklerinden dolayi saibeli secim seklinde de anilmistir Bu genel secim ile TBMM 8 donem milletvekilleri secilmistir Secimlerde ilk kez aday esasli blok oy sistemi uygulanmistir Bu sistemle beraber her vilayetin bir de secim cevresi olmaktadir Her 40 bin yurttas icin bir milletvekili secilirken herhangi bir ilin nufusunun 40 binin altinda olmasi halinde o ile bir milletvekilligi tahsis edilmekteydi Nufusu 40 binin uzerindeki iller icin milletvekili sayilari ise soyle belirtilmisti Nufusu 55 000 e kadar olan iller 1 milletvekili Nufusu 55 001 95 000 arasi 2 milletvekili Nufusu 95 001 135 000 arasi 3 milletvekili Nufusu 135 001 175 000 arasi 4 milletvekiliArka PlanMilli Kalkinma Partisi nin Kurulusu Demokrat Parti nin Kurulusu Yerel Secimlerin Erkene Alinmasi Karari Genel Secimlerin Erkene Alinmasi Karari 5 Haziran 1946 tarihinde Milletvekili Secim Kanunu degistirilmis 10 Haziran da da 2 ye karsi 383 oyla secim karari alinmistir 3 Temmuz da secimlerin 21 Temmuz da yapilacagi duyuruldu Ulke genelinde 20 112 secim burosu olusturuldu Kampanya DonemiCumhuriyet Halk Partisi nin Kampanyasi Bakanlar 27 Haziran da secim bolgelerine dogru yola ciktilar 6 Temmuz da Izmir de Milli Egitim Bakani Hasan Ali Yucel icin verilen bir eglencede iki karsit partili ogrenci birbiriyle kavga etti 8 Temmuz da Basbakan Sukru Saracoglu ilk secim konusmasini radyodan yapti 15 Temmuz da Hasan Saka Trabzon da secim calismalarini yuruttu 17 Temmuz da Ismet Inonun radyodan halka seslendi 19 Temmuz da Ismet Inonu 63 ilde adaylarini ilan etti Demokrat Parti nin Kampanyasi 16 Haziran 1946 tarihinde Demokrat Parti secime katilma karari aldi 27 Haziran da Maresal Fevzi Cakmak in bagimsiz aday olarak Demokrat Parti listesinde yer alacagi aciklandi Teskilatlanmasini tam olarak tamamlayamayan parti secim doneminde teskilatlanmasini da hizlandirdi 29 Haziran da Celal Bayar Adana dan secim calismalarina basladi Osmaniye Ceyhan Tarsus ve Mersin de buyuk ilgiyle karsilanan Bayar buradan Ankara ya dondu 13 Temmuz da Izmir de 8bin kisilik bir miting duzenlendi ayni gun Istanbul da Fevzi Cakmak i 20bin kisi karsiladi 15 Temmuz da Celal Bayar Izmir de 30bin kisinin katildigi bir miting duzenlerken Refik Koraltan da Hatay da secim calismalarini yuruttu Ayni gun Bayar Odemis e gitti 17 Temmuz da Istanbul Ankara Aydin Manisa Erzurum Erzincan Denizli Ordu Kocaeli Cankiri Bilecik Bursa Izmir ve Konya adaylarini ilan etti Ayni gun Bayar ve Menderes Aydin da secim calismalari gerceklestirdi Bayar ayni gun Bergama ya 19 Temmuz da da Balikesir e ve Bursa ya gecti 20 Temmuz da Istanbul a geldi Balikesir Bursa ve Istanbul u kapsayan secim gezileri yapmistir Fevzi Cakmak Istanbul da bir takim geziler yapmistir Secimlerden bir gun once hukumetin baskilari nedeniyle Urfa da secimlere katilmayacagini bildirmistir Milli Kalkinma Partisi nin Kampanyasi 17 Haziran 1946 tarihinde Milli Kaklkinma Partisi secimlere katilma karari aldi 17 Temmuz da Istanbul adaylarini ilan etti 18 Temmuz da Izmir Kirklareli Tekirdag Nigde Amasya Urfa Adana Zonguldak Kocaeli adaylarini acikladi Diger Partiler 13 Temmuz da Turkiye Isci ve Ciftci Partisi Istanbul ve Izmir de Liberal Demokrat Parti ve Yalniz Vatan Icin Partisi Istanbul da adaylarini aciklamistir Sosyal Demokrat Parti secimlerden 1 gun once secime katilmayacagini ve bagimsiz adaylari destekleyecegini acikladi Nevzat Tandogan in Intihari Ankara Cinayeti olaylariyla ismi anilan Nevzat Tandogan 9 Temmuz da intihar etti Oy VermeSecmenler 21 Temmuz 1946 gunu saat 8 00 ila 19 00 arasinda oy kullanma islemlerini gerceklestirdiler 22 yasini gecmis her Turk vatandas oy kullanma hakkina sahiptir SonuclarSecim sonuclarina ait verilere ne yazik ki ulasilamamaktadir Asagidaki verilerde milletvekillerinin secim mazbatalarindan alinan veriler TUIK in 1950 1954 ve 1957 yillarindaki secimleri hesaplarken kullandigi yontemle hesaplanarak duzenlenmistir Kayitli secmenler ve secime katilan secmenlere ait veriler yine mazbatalardan alinmis ve donemin icisleri bakaninin aciklamalariyla duzenlenmistir Eskisehir Kutahya ve Afyon sonuclari CHP bolge mufettislerinin inceleme sonuclarindan alinmistir 1946 genel secimlerinin sonuclari ToplamKayitli secmen sayisi 8 551 549Kullanilan oy 6 373 543Gecerli oy 6 373 543Katilim orani 74 53Secim Burosu 20 112Parti Genel Baskan Oy Sandalye Cumhuriyet Halk Partisi Ismet Inonu 4 150 000 85 4 14 6 397 91Demokrat Parti Celal Bayar 1 800 000 13 1 Yeni 641 YeniMilli Kalkinma Partisi Nuri Demirag 40 000 0 6 Yeni 0 Liberal Demokrat Parti 2 858 0 04 Yeni 0 134 0 00 Yeni 0 77 0 00 Yeni 0 Bagimsizlar 350 000 5 5 4 3Toplam 6 373 543 100 465 1 4 milletvekili Demokrat Parti listesinden bagimsiz olarak secildi CHP nin Aldigi Oy Cumhuriyet Halk Partisi nin il bazinda oy oranlarini gosteren harita Mazbatalardan alinan verileri inceledigimizde oylarin sadece CHP ye ait oldugunu bilmemizin kesin oldugu 55 ildeki verilerde CHP 3 891 654 oy almistir Buna Burdur Denizli Kayseri Maras Mugla ve Sinop ta secilen CHP li vekillerin oylari 214 209 da eklendiginde CHP nin 61 ilde en fazla 4 105 663 oy aldigi anlasilmaktadir Bu da oy kullanan secmen sayisinin yaklasik 65 ine denk gelmektedir Bu verilere gore CHP nin en az 65 oy aldigini soyleyebilirizDP nin Aldigi Oy Demokrat Parti nin il bazinda oy oranlarini gosteren harita Mazbatalardan alinan verileri inceledigimizde oylarin sadece DP ye ait oldugunu bilmemizin kesin oldugu Canakkale ve Icel verilerinde DP 96 127 oy almistir Buna CHP mufettislerinin Afyon Eskisehir ve Kutahya raporlarindaki veriler 166 112 Cumhurbaskanligi arsivinde bulunan Aydin Istanbul Nigde ve Cankiri daki secimlere dair notlar 228 108 ve gazetelerden alinan 15 ilin sonuclari eklendiginde 24 ilde yaklasik 1 051 086 oy aldigi tesit edilmistir Bu da oy kullanan secmen sayisinin yaklasik 17 sine denk gelmektedir Bu verilere gore DP nin en az 17 oy aldigini soyleyebiliriz Illere gore sonuclar Il MV Sayisi CHP DP MKP Bag ToplamAfyon 8 43 548 41 99 55 728 53 73 Katilmadi 2 449 4 28 103 711Agri 3 39 614 86 08 Katilmadi Katilmadi 6 406 13 92 46 020Amasya 4 38 229 71 72 9 088 17 05 K K 53 303Ankara 17 141 850 59 16 87 484 36 49 Katilmadi 10 427 4 35 239 761Antalya 7 64 432 79 54 27 211 33 59 Katilmadi 81 008Aydin 7 59 180 61 23 30 084 31 57 Katilmadi 5 893 6 18 96 645Balikesir 13 105 091 59 09 K K Katilmadi 177 855Bilecik 3 22 538 49 14 16 467 35 90 Katilmadi 6 864 14 96 45 869Bingol 2 31 267 95 56 Katilmadi Katilmadi 1 453 4 44 32 720Bitlis 2 28 265 100 00 Katilmadi Katilmadi Katilmadilar 28 265Bolu 7 52 145 55 85 K K Katilmadi 93 371Burdur 3 17 218 Bagimsiz adayla birlikte Katilmadi 16 303 41 316Bursa 12 104 109 54 44 K K Katilmadi 181 242Canakkale 6 50 454 54 87 K K 91 947Cankiri 5 34 025 47 70 23 728 33 26 Katilmadi 13 480 19 04 71 733Coruh 5 62 085 90 02 Katilmadi Katilmadi 6 884 9 98 68 969Corum 8 61 814 61 91 K K Katilmadi 99 844Denizli 8 47 387 48 29 Bagimsiz adayla birlikte Katilmadi 98 132Diyarbakir 7 69 000 86 00 10 895 13 58 Yok Yok 80 228Edirne 5 29 122 33 34 30 255 34 65 27 961 32 01 68 830Elazig 5 42 512 75 45 Yok Yok 56 352Erzincan 5 54 739 82 08 K K Yok Yok 66 748Erzurum 10 132 956 82 06 K K Katilmadi 162 018Eskisehir 6 33 842 41 34 46 280 57 45 Katilmadi 434 0 54 81 869Gaziantep 7 48 318 61 21 K K Katilmadi 78 942Giresun 8 66 604 75 45 Ortak liste hazirladilar DP 4 MKP 3 Bag 1 89 458Gumushane 6 77 504 83 57 Katilmadi Katilmadi 15 240 16 43 92 744Hakkari 1 14 427 100 00 Katilmadi Katilmadi Katilmadilar 14 427Hatay 6 50 608 66 16 25 886 33 84 Katilmadi 76 494Isparta 5 49 319 74 48 K K Katilmadi 66 219Icel 7 45 673 62 03 Katilmadi K K 73 628Istanbul 23 145 844 42 39 173 710 50 49 5 627 1 64 K K 346 271Izmir 16 116 354 53 13 100 561 45 92 1 053 0 48 1 047 0 48 222 532Kars 9 133 359 98 95 Katilmadi Katilmadi 1 418 1 05 134 777Kastamonu 9 72 399 54 04 31 887 23 80 Katilmadi 133 981Kayseri 9 56 076 48 14 47 646 40 90 Katilmadi K K 116 488Kirklareli 5 43 715 74 14 K K K K 58 960Kirsehir 4 34 876 64 51 K K Katilmadi 54 062Kocaeli 10 58 910 46 13 K K K K 127 711Konya 16 145 599 66 56 K K Katilmadi 218 754Kutahya 10 63 429 47 88 64 104 48 39 Katilmadi 3 443 2 63 132 462Malatya 11 98 055 65 58 Katilmadi Katilmadi 51 460 34 42 149 515Manisa 11 81 948 53 93 K K Katilmadi 151 950Maras 6 38 805 Bagimsiz adayla birlikte Katilmadi 31 121 Mardin 7 108 394 97 54 Katilmadi Katilmadi 2 735 2 46 111 129Mugla 5 25 803 45 58 29 818 52 68 Katilmadi 986 1 74 56 607Mus 2 25 738 84 87 Katilmadi Katilmadi 4 589 15 13 30 327Nigde 7 99 435 95 40 Katilmadi 1427 1 37 3 955 3 79 104 232Ordu 8 65 919 73 69 K K Katilmadi 89 458Rize 6 72 333 87 74 Katilmadi Katilmadi 10 110 12 26 82 443Samsun 10 71 382 54 81 62 120 41 70 K K 130 230Seyhan 10 64 616 55 50 30 495 26 19 226 0 19 21 097 18 12 116 434Siirt 4 62 434 100 00 Katilmadi Katilmadi Katilmadilar 62 434Sinop 5 28 720 46 25 30 025 48 36 Katilmadi 62 091Sivas 12 139 415 79 51 25 777 14 70 Katilmadi 10 161 5 79 175 353Tekirdag 5 54 149 75 45 K K K K 71 770Tokat 8 95 025 77 60 16 410 13 40 Katilmadi 11 026 9 00 122 461Trabzon 12 175 834 96 13 K K Katilmadi 182 918Tunceli 2 23 265 81 81 Katilmadi 28 438Urfa 6 99 876 99 81 Katilmadi K K 100 062Van 3 45 201 99 94 Katilmadi Katilmadi Katilmadilar 45 229Yozgat 7 53 560 52 18 K K Katilmadi 102 646Zonguldak 9 83 985 65 53 36 420 28 42 5 757 4 49 2 005 1 56 128 167a Afyon Eskisehir ve Kutahya sonuclari CHP bolge mufettisinin raporlarindan alinmistir K Secime katildi Toplanan verilere gore kesin olmamakla birlikte ortalama alabilecekleri oylar hesaplanmistir Yani bu sayi ve orana yakin oy almistir CHP nin gorulen oylarinin hepsi mazbatalardaki veriler kullanilarak olusturulmustur Oy kullanan secmen sayisina mazbatalardan ulasilmistirKayitli Secmen Sayisi ve Secimlere Katilim OraniKayitli Secmen ve oy kullanan secmen sayilarina ait veriler milletvekillerinin secim mazbatalarindan alinmistir Il Secmen Sayisi Oy Kullanan Secmen Sayisi Katilim Orani Afyon 151 793 103 711 68 32Agri 56 188 46 020 81 90Amasya 63 143 53 303 84 42Ankara 295 742 239 761 87 07Antalya 121 931 81 008 66 44Aydin 134 691 96 645 71 75Balikesir 237 532 177 855 74 88Bilecik 64 886 45 869 70 69Bingol 40 389 32 720 81 01Bitlis 35 424 28 265 79 79Bolu 140 857 93 371 66 29Burdur 55 883 41 316 73 93Bursa 236 512 181 242 76 63Canakkale 119 824 91 947 76 73Cankiri 88 209 71 733 80 75Coruh 83 274 68 969 82 82Corum 154 631 99 844 64 57Denizli 148 561 98 132 66 05Diyarbakir 104 477 80 228 76 79Edirne 97 250 68 830 70 78Elazig 92 385 56 352 61 00Erzincan 76 174 66 748 87 63Erzurum 178 179 162 018 90 93Eskisehir 109 632 81 869 74 68Gaziantep 120 274 78 942 65 64Giresun 123 313 89 458 72 55Gumushane 107 524 92 744 86 25Hakkari 15 664 14 427 92 10Hatay 102 757 76 494 74 73Isparta 89 726 66 219 73 80Icel 128 528 73 628 57 29Istanbul 528 520 346 271 65 52Izmir 318 957 222 532 69 77Kars 142 388 134 777 94 65Kastamonu 179 689 133 981 74 56Kayseri 156 841 116 488 74 27Kirklareli 83 097 58 960 70 95Kirsehir 71 642 54 062 75 46Kocaeli 183 226 127 711 69 70Konya 286 513 218 754 76 35Kutahya 186 550 132 462 71 01Malatya 195 857 149 515 76 34Manisa 222 320 151 950 68 35Maras Veri yok Veri yok Veri yokMardin 151 449 111 129 73 38Mugla 99 232 56 607 57 05Mus 35 289 30 327 85 94Nigde 129 249 104 232 80 88Ordu 142 549 92 569 64 94Rize 103 751 82 443 79 46Samsun 162 737 130 230 80 02Seyhan 162 224 116 434 71 77Siirt 63 450 62 434 98 40Sinop 96 340 62 091 64 45Sivas 213 770 175 352 80 03Tekirdag 86 605 71 770 82 87Tokat 146 410 122 461 83 64Trabzon 208 631 182 918 87 68Tunceli 35 288 28 438 80 59Urfa 113 782 100 062 87 94Van 49 442 45 229 91 48Yozgat 122 850 102 646 85 55Zonguldak 172 375 128 162 74 35Toplam 8 335 167 6 312 670 75 74TartismalarDemokrat Parti nin ItirazlariKaynakca Nohlen D Grotz F amp Hartmann C 2001 Elections in Asia A data handbook Volume I p248 ISBN 0 19 924958 X Emre Kongar 1998 21 Yuzyilda Turkiye 38 Baski Remzi Kitabevi Istanbul ISBN 975 14 0624 2 s 145 Cumhuriyetin 75 Yili C 1 Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik Istanbul 1998 ISBN 975 363 969 8 s 291 Sina Aksin Ana Cizgileriyle Turkiye nin Yakin Tarihi Ikinci Baski Imaj Yayincilik Ankara 1996 ISBN 975 7852 18 X s 216 A g e s 291 Secim Sistemi ve Siyasi Partiler Arastirmasi Ana Rapor Cilt II TUSIAD Yayinlari Istanbul 2001 ISBN 975 8458 28 0 s 209 Vakit Gazetesi 19 Temmuz 1946 Cumhuriyet Gazetesi 17 Haziran 1946 Cumhuriyet Gazetesi 29 Haziran 1946 Aksam Gazetesi 22 Temmuz 1946 Cumhuriyet Gazetesi 18 Haziran 1946 Vakit Gazetesi 21 Temmuz 1946 PDF 18 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2022 1923 2011 Milletvekili Sonuclari PDF TUIK 17 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Kasim 2023 a b Yasama Organi Uyelerinin Tercume i Halleri ve Secim Mazbatalari Arama Formu TBMM 15 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Kasim 2023 a b Vakit Gazetesi 24 Temmuz 1946 Basbakanlik Cumhuriyet Arsivi Fon Kodu 490 1 0 0 Yer Kodu 652 171 1 Basbakanlik Cumhuriyet Arsivi Fon Kodu 490 1 0 0 Yer Kodu 681 308 1 Ozer Sevilay 1 Ocak 2023 1946 Genel Secimleri Adana Seyhan Ornegi Selcuk Turkiyat Cumhuriyet in 100 Yili Ozel Sayisi 8 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2023 TBMM Kutuphane 10 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2023