Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Aralık 2021) () |
Tunus Anayasası, Tunus Cumhuriyeti'nin en büyük kanunu olmakla birlikte Tunus devleti ile halk arasındaki ilişkiyi belirten bir çerçevedir.
Tunus devletinin kurulmasından önceki anayasalar
Günümüzün Tunus topraklarında hakim olan Antik Kartaca'da yapılan ilkel anayasadır. Bu ilkel anayasa ilk siyasi düzen biçim olarak bilinir. Metin, Aristoteles tarafından kaleme alınan "Politika" adlı kitapta ele alınmıştır.
Aristoteles'in "Politika" kitabında belirttiği gibi, Karthaç anayasası dengeli bir anayasaydı; Monarşi (krallar), aristokrat (senato) ve demokratik (halkın toplanma) rejimlerin sentezi biçimindeydi.
1857 Fermanı
1839'da Gülhane'de okunan ile Tanzimat dönemi başlamış ve Osmanlı İmparatorluğu batılılaşmaya başlamıştı. Ancak sadece hukuken bağlı olduğu Osmanlı Devleti'nin deki bu yenileşme hareketi Tunus'u etkilemedi. Çünkü Tunus'u yöneten Hüseyin Hanedanı, muhafazakâr bir hanedandı ve bu durum batılılaşma hareketine uzak durmasına neden oldu. Ancak Mustafa Ahmed'in yönetimindeyken Tunus'ta meydana gelen Sfez davası durumu değiştirdi. Bu duruşmadan sonra Fransa'nın ve İngiltere'nin Tunus'u reforma izin vermesi için baskı yapmasına neden oldu.
Batto Samuel Sfez, önemli bir Yahudi önderiydi. Sfez, bir trafik kazası sonrasında, bir Müslümanla tartışma yaşadı. Sfez'in tartıştığı Müslüman, Sfez'in İslam'a küfür ettiğini iddia ederek, Maliki kanunları uyarınca yargılanmasını istedi. Ayrıca çok sayıda şahit tutulmuştu. Bu sırada Yahudi önderlerden , İngiltere ve Fransa'dan destek istedi. Ancak mahkeme Sfez'i suçlu buldu ve kafası kesilerek idam edildi.
Bu durum sadece yerel Yahudi cemaatinde tepki doğurmadı, Avrupa'da tepki doğmuştu. Avrupa'nın önde gelen devletleri olan ve Fransa, Sfez'in ölümüne neden olan anti-demokratik yasaları ortadan kaldırmak için harekete geçti. İngiltere ve Fransa'ya ait savaş gemileri, Tunus'un Halq el-Wadi limanına geldi. Tunus'u yöneten II. Muhammed, bu baskılar altında Liberal düşünceye sahip olan ve ileride sadrazam olacak Tunuslu Hayreddin Paşa'nın desteğiyle, 1857 Temel Paktı olarak bilinen aydınlanmacı yasaları kabul etti. 1839 yılında yürülüğe giren Tanzimat Fermanı'na çok benzer özelliklere sahip olan bu belge, köleliği kaldırdı, insanların hayatlarını ve mülkiyetini güvence altına aldı, vergi eşitliği (dolayısıyla cizye kaldırdı), dini özgürlük getirildi, kanun önünde eşitlik sağlandı, yabancıların arazi kullanma hakları verildi.
Dış baskıyla kabul edilse de ferman, ülkeyi uluslararası ticarete açtı ve aydınlanmacı düşüncelerin Tunus'ta verimli bir zemin bulmasını sağladı. ve bu düşünceleri Tunus'a getirmede öncülük ettiler. Bu fikirler daha sonra gerçekleşecek Fransız işgaline karşı oluşturulacak 'nin kurulmasına vesile olacaktı.
1861 Anayasası
Fermandan sonra Arap topraklarında ilk yazılı anayasa taslağı hazırlamak için bir komisyon kuruldu. II. Muhammed döneminde başlayan girişim 17 Eylül 1860'ta Bey olarak seçilen III. Muhammed döneminde de devam ederek 26 Nisan 1861'de yürürlüğe girdi.
114 maddeden oluşan anayasa ile birlikte; Bey ve bir başbakandan oluşan bir icra kurulu, önemli yasal imtiyazlara sahip olan Büyük Konsey adında meclis, bağımsız bir yargı tesis edilerek anayasal monarşi inşa edildi.
Demokratik ülkelerin aksine yürütmenin yapacağı hukuksuzluğu ve anayasanın koruyucusu yargı değil yasama organıydı. Bunun ötesinde ilan edilen anayasa tam olarak uygulanmadı. Ulusal temsil ve seçim sorunları ihmal edildi. Bürokrasiye egemen olanlar eski Memlük sınıfıydı ve devletin yönetimde söz sahibiydi. Bu durum halkın devlete katılımını olanaksız hale getirdi. Anayasa ile birlikte eşit vergilendirme sisitemi getirilmesi, daha az vergi verenlerin öfkesine neden oldu. Halk, Ali Ben Ghedhahem Bey'e karşı bir ayaklanma çıkarttı. Anayasa askıya alındı ve isyan bastırıldı. Ali Ben Ghedhahem 1867'de öldürüldü.
1959 Anayasası
1956'da Tunus bağımsızlığını kazandıktan sonra yeni bir anayasa hazırlıklara başlandı ve 1 Haziran 1959'da kabul edildi.
1959 anayasası, Tunus'u parlamenter sistem ile idare edilen bağımsız bir devlet olarak ilan etti. Mülkiyet hakkı ve kişisel yazışmalarda gizlilik hakkı da dahil olmak üzere (şüpheli cezai faaliyetler hariç) bazı haklara sahip olundu. Buna ek olarak, görüş, ifade, basın ve örgütlenme özgürlüğü bu anayasa ile sağlanmış oldu. Resmi devlet dini olarak İslam, resmi dil Arapçayı olduğu belirtildi.
1959 Anayasası; 12 Temmuz 1988, 29 Haziran 1999, 1 Haziran 2002, 13 Mayıs 2003 ve 28 Temmuz 2008'de değiştirildi.
2014 Anayasası
Tunus devrimi sırasında Başkan Zine El Abidine Ben Ali, 14 Ocak 2011'de Tunus'tan kaçtı ve Başbakan Mohamed Gannuşi, Anayasanın 56. Maddesi uyarınca Başkana vekalet ettiğini ilan etti. Anayasa Konseyi, "Başkanlık koltuğunun boş olduğunu" beyan etmiş ve 57. madde uyarınca Ghannouchi, 45 ila 60 gün içinde ülkeyi seçim götürmekle yükümlü olduğu belirtilerek, bu ara dönemde geçici başkanın Ghannouchi olduğunu açıklamıştı.
15 Ocak 2011'de Mebazaa geçici Başkan olarak ant içti. 2011 yılı başlarında yapılan çeşitli kararnameler ile geçici hükûmetin süresini uzatıldı. 23 Mart 2011 tarihli Yasama Kararnamesi ilk seçim çağırısı yapıldı. 12 Aralık 2011'de Moncef Marzouki Başkan seçildi.
Başlangıçta anayasanın bir yıl içinde taslak haline getirileceği umuldu. Ancak, şiddetli tartışmalar ve iki suikastın gerçekleştirilmesi taslağın tamamlanmasını erteledi. İktidardaki İslamcı Nahda Hareketi ılımlılaşmasıyla anayasanın yazılımında hız kazanıldı. İki yıllık çalışma sonucunda, 146 maddelik bir anayasa taslağı tamamlandı. 26 Ocak 2014'te mecliste oylandı. Üçte iki çoğunluğun onay vermesi gereken oylamada 200-212 kabul, 4 çekimser oy verilerek onayladı. Oylamadan sonra Başkan Marzouki şunları söyledi: "Bu metnin kabulü ile, diktatörlüğe karşı zaferimizi teyit etmiş olduk." Bu açıklamanın ertesi günü kanunu imzaladı.
Taslak hazırlama sürecinde ana hususlar arasında dinin hükûmetteki rolü ve cumhurbaşkanlığı için gerekli şartlar. Yeni anayasa; devletin resmi dinini İslam olarak belirtmiş ancak devlet, inanç özgürlüğünü güvence altına alacağıda vurgulanmıştır. En başta din ve dinsizlere yönelik saldırıların yasaklanma getirilmiştir. Yazılan anayasa ile kadın-erkek eşitliği sağlanıyor, ülkenin doğal kaynaklarını korunuyor ve hükûmetin yolsuzlukla mücadele için adım atmasını isteniyordu. İcra yetkisi cumhurbaşkanı ve başbakan arasında bölünmüştür.
Eylül 2021'de Kaïs Saïed, 2014 Anayasası'nda yapılacak bir reformu duyurdu.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Tunus Anayasasi haber gazete kitap akademik JSTOR Aralik 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Tunus Anayasasi Tunus Cumhuriyeti nin en buyuk kanunu olmakla birlikte Tunus devleti ile halk arasindaki iliskiyi belirten bir cercevedir 1857 Fermaninin ilk sayfasiTunus devletinin kurulmasindan onceki anayasalarGunumuzun Tunus topraklarinda hakim olan Antik Kartaca da yapilan ilkel anayasadir Bu ilkel anayasa ilk siyasi duzen bicim olarak bilinir Metin Aristoteles tarafindan kaleme alinan Politika adli kitapta ele alinmistir Aristoteles in Politika kitabinda belirttigi gibi Karthac anayasasi dengeli bir anayasaydi Monarsi krallar aristokrat senato ve demokratik halkin toplanma rejimlerin sentezi bicimindeydi 1857 Fermani1839 da Gulhane de okunan ile Tanzimat donemi baslamis ve Osmanli Imparatorlugu batililasmaya baslamisti Ancak sadece hukuken bagli oldugu Osmanli Devleti nin deki bu yenilesme hareketi Tunus u etkilemedi Cunku Tunus u yoneten Huseyin Hanedani muhafazakar bir hanedandi ve bu durum batililasma hareketine uzak durmasina neden oldu Ancak Mustafa Ahmed in yonetimindeyken Tunus ta meydana gelen Sfez davasi durumu degistirdi Bu durusmadan sonra Fransa nin ve Ingiltere nin Tunus u reforma izin vermesi icin baski yapmasina neden oldu Batto Samuel Sfez onemli bir Yahudi onderiydi Sfez bir trafik kazasi sonrasinda bir Muslumanla tartisma yasadi Sfez in tartistigi Musluman Sfez in Islam a kufur ettigini iddia ederek Maliki kanunlari uyarinca yargilanmasini istedi Ayrica cok sayida sahit tutulmustu Bu sirada Yahudi onderlerden Ingiltere ve Fransa dan destek istedi Ancak mahkeme Sfez i suclu buldu ve kafasi kesilerek idam edildi Bu durum sadece yerel Yahudi cemaatinde tepki dogurmadi Avrupa da tepki dogmustu Avrupa nin onde gelen devletleri olan ve Fransa Sfez in olumune neden olan anti demokratik yasalari ortadan kaldirmak icin harekete gecti Ingiltere ve Fransa ya ait savas gemileri Tunus un Halq el Wadi limanina geldi Tunus u yoneten II Muhammed bu baskilar altinda Liberal dusunceye sahip olan ve ileride sadrazam olacak Tunuslu Hayreddin Pasa nin destegiyle 1857 Temel Pakti olarak bilinen aydinlanmaci yasalari kabul etti 1839 yilinda yuruluge giren Tanzimat Fermani na cok benzer ozelliklere sahip olan bu belge koleligi kaldirdi insanlarin hayatlarini ve mulkiyetini guvence altina aldi vergi esitligi dolayisiyla cizye kaldirdi dini ozgurluk getirildi kanun onunde esitlik saglandi yabancilarin arazi kullanma haklari verildi Dis baskiyla kabul edilse de ferman ulkeyi uluslararasi ticarete acti ve aydinlanmaci dusuncelerin Tunus ta verimli bir zemin bulmasini sagladi ve bu dusunceleri Tunus a getirmede onculuk ettiler Bu fikirler daha sonra gerceklesecek Fransiz isgaline karsi olusturulacak nin kurulmasina vesile olacakti 1861 AnayasasiFermandan sonra Arap topraklarinda ilk yazili anayasa taslagi hazirlamak icin bir komisyon kuruldu II Muhammed doneminde baslayan girisim 17 Eylul 1860 ta Bey olarak secilen III Muhammed doneminde de devam ederek 26 Nisan 1861 de yururluge girdi 114 maddeden olusan anayasa ile birlikte Bey ve bir basbakandan olusan bir icra kurulu onemli yasal imtiyazlara sahip olan Buyuk Konsey adinda meclis bagimsiz bir yargi tesis edilerek anayasal monarsi insa edildi Demokratik ulkelerin aksine yurutmenin yapacagi hukuksuzlugu ve anayasanin koruyucusu yargi degil yasama organiydi Bunun otesinde ilan edilen anayasa tam olarak uygulanmadi Ulusal temsil ve secim sorunlari ihmal edildi Burokrasiye egemen olanlar eski Memluk sinifiydi ve devletin yonetimde soz sahibiydi Bu durum halkin devlete katilimini olanaksiz hale getirdi Anayasa ile birlikte esit vergilendirme sisitemi getirilmesi daha az vergi verenlerin ofkesine neden oldu Halk Ali Ben Ghedhahem Bey e karsi bir ayaklanma cikartti Anayasa askiya alindi ve isyan bastirildi Ali Ben Ghedhahem 1867 de olduruldu 1959 Anayasasi1956 da Tunus bagimsizligini kazandiktan sonra yeni bir anayasa hazirliklara baslandi ve 1 Haziran 1959 da kabul edildi 1959 anayasasi Tunus u parlamenter sistem ile idare edilen bagimsiz bir devlet olarak ilan etti Mulkiyet hakki ve kisisel yazismalarda gizlilik hakki da dahil olmak uzere supheli cezai faaliyetler haric bazi haklara sahip olundu Buna ek olarak gorus ifade basin ve orgutlenme ozgurlugu bu anayasa ile saglanmis oldu Resmi devlet dini olarak Islam resmi dil Arapcayi oldugu belirtildi 1959 Anayasasi 12 Temmuz 1988 29 Haziran 1999 1 Haziran 2002 13 Mayis 2003 ve 28 Temmuz 2008 de degistirildi 2014 AnayasasiTunus devrimi sirasinda Baskan Zine El Abidine Ben Ali 14 Ocak 2011 de Tunus tan kacti ve Basbakan Mohamed Gannusi Anayasanin 56 Maddesi uyarinca Baskana vekalet ettigini ilan etti Anayasa Konseyi Baskanlik koltugunun bos oldugunu beyan etmis ve 57 madde uyarinca Ghannouchi 45 ila 60 gun icinde ulkeyi secim goturmekle yukumlu oldugu belirtilerek bu ara donemde gecici baskanin Ghannouchi oldugunu aciklamisti 15 Ocak 2011 de Mebazaa gecici Baskan olarak ant icti 2011 yili baslarinda yapilan cesitli kararnameler ile gecici hukumetin suresini uzatildi 23 Mart 2011 tarihli Yasama Kararnamesi ilk secim cagirisi yapildi 12 Aralik 2011 de Moncef Marzouki Baskan secildi Baslangicta anayasanin bir yil icinde taslak haline getirilecegi umuldu Ancak siddetli tartismalar ve iki suikastin gerceklestirilmesi taslagin tamamlanmasini erteledi Iktidardaki Islamci Nahda Hareketi ilimlilasmasiyla anayasanin yaziliminda hiz kazanildi Iki yillik calisma sonucunda 146 maddelik bir anayasa taslagi tamamlandi 26 Ocak 2014 te mecliste oylandi Ucte iki cogunlugun onay vermesi gereken oylamada 200 212 kabul 4 cekimser oy verilerek onayladi Oylamadan sonra Baskan Marzouki sunlari soyledi Bu metnin kabulu ile diktatorluge karsi zaferimizi teyit etmis olduk Bu aciklamanin ertesi gunu kanunu imzaladi Taslak hazirlama surecinde ana hususlar arasinda dinin hukumetteki rolu ve cumhurbaskanligi icin gerekli sartlar Yeni anayasa devletin resmi dinini Islam olarak belirtmis ancak devlet inanc ozgurlugunu guvence altina alacagida vurgulanmistir En basta din ve dinsizlere yonelik saldirilarin yasaklanma getirilmistir Yazilan anayasa ile kadin erkek esitligi saglaniyor ulkenin dogal kaynaklarini korunuyor ve hukumetin yolsuzlukla mucadele icin adim atmasini isteniyordu Icra yetkisi cumhurbaskani ve basbakan arasinda bolunmustur Eylul 2021 de Kais Saied 2014 Anayasasi nda yapilacak bir reformu duyurdu Kaynakca Tunisia assembly approves new constitution Al Jazeera English 26 Ocak 2014 28 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2014 13 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi