Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
28 Şubat katliamı veya 228 katliamı Tayvan'da iktidarı zorla ele geçirerek adada Çin Cumhuriyetini ilan etmiş olan Kuomintang rejimine yönelik gösterilerin 28 Şubat 1947 tarihinden itibaren zorla bastırılmasını ve sonrasında düzenlenen katliamı anlatır. Vali Chen Yi ve Cumhurbaşkanı Çan Kay Şek tarafından örgütlenen katliamda binlerce sivil öldürülmüştür. Olay Tayvan'ın modern tarihindeki en önemli olaylar arasında sayılır ve temellerinden birisidir.
Arka plan
Tayvan adası 1895-1945 yılları arasında Japonya İmparatorluğu sömürgesi olur. Ada Japonya ile Asya arasındaki tedarik zincirinde depo noktası olarak görev gördüğü için görece yüksek bir yaşan standardına kavuşmuş, Japonya tarafından özellikle Çin'de uygulanan vahşi sömürü koşullarına maruz kalmamıştır. II. Dünya Savaşı'nın Pasifik Cephesinde Japonya'nın mağlubiyetiyle sona ermesinin ardından 2 Eylül 1945 itibarıyla ada Japonya kontrolünden çıkmıştır. İmzalanan Japonya'nın teslimiyet belgesi uyarınca ada Çin Cumhuriyeti denetimine verilmiştir. II. Dünya Savaşı sırasında Çin İç Savaşında birbirleriyle savaşan Çin Komünist Partisi ve Kuomintang savaş süresince ortak düşman olan Japonya'ya karşı mücadele etmek için ateşkes ilan etmişti. Uluslararası kamuoyunda Müttefik Devletler tarafından tanınan Çin Cumhuriyeti yönetimi ise Kuomintang'dan oluşmaktaydı. Tayvan'ı Çin'deki bölgesel yapıya dahil etmeyen Kuomintang temsilcisi He Yingqin adada özerk bir yönetimin altyapısını kurmuş, sonrasında adaya yönetici olarak da Chen Yi atanmıştı.
Chen Yi'nin adadaki yönetimi yolsuzluk ve kolluk güçlerinin disiplinsizliğiyle öne çıkıyordu. Yönetimde her kademede yaşanan yolsuzluklar nedeniyle Chen Yi yavaş yavaş tüm iktidarı elinde toplamaya başladı. Ada ekonomisi savaşın ardından patlak veren krizde durgunluğa düşmüş, ada halkı yoksullaşmaya başlamıştı. Ayrıca adadaki Kuomintang rejimi Japonların kurduğu ve ada kaynaklarını sömürme sistemini hiç değiştirmeden devam ettirdi. Bu kapsamda tütün, şeker, çay, kağıt, kimyasal ürünler, madencilik ve çimento endüstrisindeki sömürü mekanizmaları ada halkı aleyhine olacak şekilde korundu. Ayrıca Japonlara ait taşınmazlara el koyan Kuomintang liderleri bunları zimmetlerine geçirdi. Chen Yi rejiminin yürürlüğe koyduğu adadaki göçmenlerle yerli halk arasındaki gerilimi artırmıştı. Yeni yönetim özel mülkiyete yönelik saldırılar, adam kayırma, siyasi yasaklamalar, polis şiddetiyle anılır hale geldi.
Olaylar 27 Şubat 1947 tarihinde Taipei'de yaşanan bir cinayetle patladı. Yoksul bir dul Tayvanlı kadının kaçak sigara sattığını tespit eden emniyet güçleri kadına şiddet uygulayınca çevredekilerden tepki alır. Biriken kalabalıktan çekinen emniyet güçleri kalabalıktan kurtulmak için ateşe açınca çok sayıda kişi yaralanmış, bir kişi de ölmüştür. Ertesi gün 28 Şubat günü olaylar büyüyerek devam eder. Taipei'de başta tütün tekel kurumu binası olmak üzere çok sayıda devlet kurumu yağmalanır ve kundaklanır. Göstericilere ateş eden güvenlik güçleri durumu kontrol edemez haldedir. Radyo binasını ele geçiren eylemcilerin yayınları sayesinde ayaklanma tüm adaya yayılır. Kuomintang temsilcisi yetkili Chen Yi ana karadan asker desteği ister ve gösteriler şiddetli şekilde bastırılır.
Katliam
28 Şubat günü yaşananların ardından Kuomintang rejimine karşı ayaklanan Tayvanlılar adanın bazı bölgelerinde duruma hakim olur. Kimi yerlerde eylemcilere silah bıraktıktan sonra adada kalmış olan işsiz Japon askerler de dahil olur. Komiteler oluşturan halk hükûmete çeşitli talepler iletmiş ve yönetimde iyileştirme istemiştir. Ayrıca talepler arasında adada bulunan Çin askerlerinin geri gönderilmesi, adaya özerklik verilmesi bulunuyordu. Hükûmet ana karada destek gelene kadar göstericileri oyaladıktan sonra 8 Mart günü takviye askerî birliklerin gelmesi üzerine saldırıya geçmiştir. Üç gün boyunca cadde ve sokaklarda ayrım yapılmaksızın sivil Tayvanlılar katledilmiş, evlere girilerek sorgusuz sualsiz tutuklamalar, yerinde infazlar gerçekleştirilmiştir. Görgü tanıklarına göre yollarda cesetlerden yürünememektedir. Mart ayının sonlarında Chen Yi özellikle bağımsızlık yanlısı Tayvanlı aydınları hedef almış ve siyasette aktif olan tüm isimler büyük oranda katledilmiştir.
Sonrası ve günümüze etkisi
Ayaklanmanın ardından ada halkı Kuomintang rejiminin Japon işgalinden hiçbir şekilde iyi olmadığını görmüştür. Kuomintang rejimi de ada halkını Japon etkisi altında dejenere olmuş, Çin ile bağı kalmamış ve sıkı bir şekilde yeniden eğitilmesi gereken ikinci sınıf bir toplum olarak görmüştür. Çin anakarasında 20 Temmuz 1946 tarihinde Çan Kay Şek önderliğinde Çin Komünist Partisine karşı başlatılan saldırı başarısız olur. 1949 yılında Çin İç Savaşı'nı kaybettiği ortaya çıkan Çan Kay Şek ve beraberindeki 300 bin kılıç artığı Tayvan'a çekilmek durumunda kalır. Çin Komünist Partisi'nin Tayvan'ı işgal etme girişimleri 25-27 Ekim 1949 tarihinde bugün Tayvan Boğazındaki Kinmen takımadaları civarındaki komünistlerin adayı almayı başaramaması Tayvan'daki rejimin ayakta kalmasını sağlar.
Katliamı iki yıl içinde tam 38 yıl sürecek olağanüstü hal uygulaması takip etmiş, 1987 yılına kadar süren dikta rejimi sırasında en az 100 bin kişi siyasi görüşlerinden dolayı tutuklanmış, en az 1000 kişi de idam edilmiştir. Yıllar içinde baskılara rağmen Tayvanlılar yapılan katliamı unutmamış ve ölenleri anmıştır. 28 Şubat 2004 yılında Tayvanlılar tarafından örgütlenen 228 Elele Mitingi'ne katılan binlerce Tayvanlı elele tutarak 500 km uzunluğunda bir insan zinciri oluşturmuştur.
Kaynakça
- ^ 15 Temmuz 1987 tarihli 8 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The New York Times haberi (İngilizce) 3 Ağustos 2023 tarihinde erişilmiştir
- ^ Eylemlere dair haber (Çince) 3 Ağustos 2023 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
28 Subat katliami veya 228 katliami Tayvan da iktidari zorla ele gecirerek adada Cin Cumhuriyetini ilan etmis olan Kuomintang rejimine yonelik gosterilerin 28 Subat 1947 tarihinden itibaren zorla bastirilmasini ve sonrasinda duzenlenen katliami anlatir Vali Chen Yi ve Cumhurbaskani Can Kay Sek tarafindan orgutlenen katliamda binlerce sivil oldurulmustur Olay Tayvan in modern tarihindeki en onemli olaylar arasinda sayilir ve temellerinden birisidir 28 Subat 1947 tarihinde Kuomintang rejimine bagli tutun tekeli binasinin onundeki protesto gosterileriArka planTayvan adasi 1895 1945 yillari arasinda Japonya Imparatorlugu somurgesi olur Ada Japonya ile Asya arasindaki tedarik zincirinde depo noktasi olarak gorev gordugu icin gorece yuksek bir yasan standardina kavusmus Japonya tarafindan ozellikle Cin de uygulanan vahsi somuru kosullarina maruz kalmamistir II Dunya Savasi nin Pasifik Cephesinde Japonya nin maglubiyetiyle sona ermesinin ardindan 2 Eylul 1945 itibariyla ada Japonya kontrolunden cikmistir Imzalanan Japonya nin teslimiyet belgesi uyarinca ada Cin Cumhuriyeti denetimine verilmistir II Dunya Savasi sirasinda Cin Ic Savasinda birbirleriyle savasan Cin Komunist Partisi ve Kuomintang savas suresince ortak dusman olan Japonya ya karsi mucadele etmek icin ateskes ilan etmisti Uluslararasi kamuoyunda Muttefik Devletler tarafindan taninan Cin Cumhuriyeti yonetimi ise Kuomintang dan olusmaktaydi Tayvan i Cin deki bolgesel yapiya dahil etmeyen Kuomintang temsilcisi He Yingqin adada ozerk bir yonetimin altyapisini kurmus sonrasinda adaya yonetici olarak da Chen Yi atanmisti Chen Yi nin adadaki yonetimi yolsuzluk ve kolluk guclerinin disiplinsizligiyle one cikiyordu Yonetimde her kademede yasanan yolsuzluklar nedeniyle Chen Yi yavas yavas tum iktidari elinde toplamaya basladi Ada ekonomisi savasin ardindan patlak veren krizde durgunluga dusmus ada halki yoksullasmaya baslamisti Ayrica adadaki Kuomintang rejimi Japonlarin kurdugu ve ada kaynaklarini somurme sistemini hic degistirmeden devam ettirdi Bu kapsamda tutun seker cay kagit kimyasal urunler madencilik ve cimento endustrisindeki somuru mekanizmalari ada halki aleyhine olacak sekilde korundu Ayrica Japonlara ait tasinmazlara el koyan Kuomintang liderleri bunlari zimmetlerine gecirdi Chen Yi rejiminin yururluge koydugu adadaki gocmenlerle yerli halk arasindaki gerilimi artirmisti Yeni yonetim ozel mulkiyete yonelik saldirilar adam kayirma siyasi yasaklamalar polis siddetiyle anilir hale geldi Olaylar 27 Subat 1947 tarihinde Taipei de yasanan bir cinayetle patladi Yoksul bir dul Tayvanli kadinin kacak sigara sattigini tespit eden emniyet gucleri kadina siddet uygulayinca cevredekilerden tepki alir Biriken kalabaliktan cekinen emniyet gucleri kalabaliktan kurtulmak icin atese acinca cok sayida kisi yaralanmis bir kisi de olmustur Ertesi gun 28 Subat gunu olaylar buyuyerek devam eder Taipei de basta tutun tekel kurumu binasi olmak uzere cok sayida devlet kurumu yagmalanir ve kundaklanir Gostericilere ates eden guvenlik gucleri durumu kontrol edemez haldedir Radyo binasini ele geciren eylemcilerin yayinlari sayesinde ayaklanma tum adaya yayilir Kuomintang temsilcisi yetkili Chen Yi ana karadan asker destegi ister ve gosteriler siddetli sekilde bastirilir Katliam28 Subat gunu yasananlarin ardindan Kuomintang rejimine karsi ayaklanan Tayvanlilar adanin bazi bolgelerinde duruma hakim olur Kimi yerlerde eylemcilere silah biraktiktan sonra adada kalmis olan issiz Japon askerler de dahil olur Komiteler olusturan halk hukumete cesitli talepler iletmis ve yonetimde iyilestirme istemistir Ayrica talepler arasinda adada bulunan Cin askerlerinin geri gonderilmesi adaya ozerklik verilmesi bulunuyordu Hukumet ana karada destek gelene kadar gostericileri oyaladiktan sonra 8 Mart gunu takviye askeri birliklerin gelmesi uzerine saldiriya gecmistir Uc gun boyunca cadde ve sokaklarda ayrim yapilmaksizin sivil Tayvanlilar katledilmis evlere girilerek sorgusuz sualsiz tutuklamalar yerinde infazlar gerceklestirilmistir Gorgu taniklarina gore yollarda cesetlerden yurunememektedir Mart ayinin sonlarinda Chen Yi ozellikle bagimsizlik yanlisi Tayvanli aydinlari hedef almis ve siyasette aktif olan tum isimler buyuk oranda katledilmistir Sonrasi ve gunumuze etkisiAyaklanmanin ardindan ada halki Kuomintang rejiminin Japon isgalinden hicbir sekilde iyi olmadigini gormustur Kuomintang rejimi de ada halkini Japon etkisi altinda dejenere olmus Cin ile bagi kalmamis ve siki bir sekilde yeniden egitilmesi gereken ikinci sinif bir toplum olarak gormustur Cin anakarasinda 20 Temmuz 1946 tarihinde Can Kay Sek onderliginde Cin Komunist Partisine karsi baslatilan saldiri basarisiz olur 1949 yilinda Cin Ic Savasi ni kaybettigi ortaya cikan Can Kay Sek ve beraberindeki 300 bin kilic artigi Tayvan a cekilmek durumunda kalir Cin Komunist Partisi nin Tayvan i isgal etme girisimleri 25 27 Ekim 1949 tarihinde bugun Tayvan Bogazindaki Kinmen takimadalari civarindaki komunistlerin adayi almayi basaramamasi Tayvan daki rejimin ayakta kalmasini saglar Katliami iki yil icinde tam 38 yil surecek olaganustu hal uygulamasi takip etmis 1987 yilina kadar suren dikta rejimi sirasinda en az 100 bin kisi siyasi goruslerinden dolayi tutuklanmis en az 1000 kisi de idam edilmistir Yillar icinde baskilara ragmen Tayvanlilar yapilan katliami unutmamis ve olenleri anmistir 28 Subat 2004 yilinda Tayvanlilar tarafindan orgutlenen 228 Elele Mitingi ne katilan binlerce Tayvanli elele tutarak 500 km uzunlugunda bir insan zinciri olusturmustur Kaynakca 15 Temmuz 1987 tarihli 8 Subat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi The New York Times haberi Ingilizce 3 Agustos 2023 tarihinde erisilmistir Eylemlere dair haber Cince 3 Agustos 2023 tarihinde erisilmistir