Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Moleküler biyolojide doğrultu, bir nükleik asit ipliğini oluşturan nükleotitlerin uçuca eklenme yönüyle ilişkildir. Kimyasal adlandırma konvansiyonu gereği, bir nükleotit şeker halkasındaki karbon atomları 1', 2', 3', 4' ve 5' olarak adlandırılır ("1 üssü" vb. olarak okunur). Nükleik asitlerin doğada sentezlenmeleri sırasında büyüyen zincirin bir ucundaki şeker grubunun serbest bir 3' hidroksil (-OH) grubu vardır, öbür ucundaki şekerin ise serbest bir 5'-OH grubu vardır. Bu iki uca, sırasıyla 3' ve 5' uçları denir. Nükleik asidin sentezi sırasında polimeraz enzimi 3'-OH grubuna bir fosfodiester bağı ile yeni bir nükleotit bağlar. Konvansiyon olarak bir iplikli DNA ve RNA dizileri yazılırken bazların kısaltmaları 5'-3' doğrultusunda yazılır.
5' uç
Nükleik asitlerin 5' ("beş üssü" okunur) ucu, bu uçtaki ipliğin bitiş noktasındaki şeker halkasının beçinci karbonuna bağlı olan bir kimyasal grup olmasından dolayı bu şekilde adlandırılır. Eğer 5' uca bir fosfat grubu bağlıysa, bu 5' fosfat ile başka bir nükleotidin 3' hidroksil grubu arasında bir fosfodiester bağı oluşması yoluyla bu iki nükleotit ligasyona uğraması mümkündür.
Ökaryotlarda mesajcı RNA (mRNA)'nın 5' ucu, yeridir, bu süreç ergin mRNA oluşumunun önemli bir aşamasıdır. Başlık takma, translasyon sırasında mRNA'yı korur, eksonükleazlar tarafından sindirilmesini engeller. Başlık, bir metilguanozin'in mRNA'ya 5'-5' trifosfat bağlantısı ile bağlanmasıdır.
Bir genin 5' komşu bölgesi genel olarak promotör olarak adlandırılır, burada transkripsiyon kontrolünden sorumlu proteinlerin bağlandığı yerler vardır.
Bir genin 5'-çevrilmez bölgesi (İngilizce 5' untranslated region) mRNA'ya yazılır, mRNA'nın 5' ucundadır ama protein kodlayan diziler içermez. 5'-çevrilmez bölge başlık konumundan başlayıp ATG başlama kodona kadar uzanır. Bu bölge çevrilmese de mRNA'nın çevrilme hızını belirleyen (ribozom bağlanma konumu veya Kozak dizisi gibi) veya mRNA'nın stabilitesini etki eden diziler içerebilir
3' uç
Bir nükleik asit ipliğinin 3' ("üç üssü" okunur) ucu, orada bulunan şeker halkasının 3. karbonundaki hidroksil grubundan dolayı böyle adlandırılır. Bir nükleik asit molekülünün uzaması için 3'-OH grubu gereklidir çünkü eklenen nükleotitlerilerin 5'-fosfatları buraya bağlanır.
3'-hidroksil grubu olmayan bir nükleotit (dideoksiribonükleotit) bir nükleik asidin ucuna eklendiği zaman ona başka bir nükleotit bağlanamaz. Bu kimyasallar gerek dideoksi sonlandırma yöntemi gerek de Sanger yöntemi ile DNA'yı oluşturan nükleotitlerin sırasının belirlenmesinde kullanılır.
Ökaryotların mRNA'sında 3' uç poliadenilasyonun gerçekleştiği yerdir. poliadenilasyonda translasyonun hemen ardından mRNA'ya 50 ila 250 adenozinden oluşan bir zincir eklenir. Bu zincir mRNA'nın yıkıma uğrmadan evvel hücre içinde ne kadar süre varlığını sürdüreceğini, dolayısıyla onldan ne kadar protein üretileceğini belirler.
Genin 3' komşu bölgesi transkripsiyon sırasında RNA'ya yazılır ama RNA'nın işlenmesi süreci sırasında çıkartılır. Bu bölgede genelde mRNA'nın 3' ucunun oluşmasına etki eden diziler yer alır. Bu bölgede ayrıca ve protein bağlayıcı başka diziler de bulunabilir.
3' çevrilmez bölge, mRNA'ya yazılıp onun 3' ucunu oluşturan ama protein kodlayıcı diziler oluşturmayan DNA bölgesidir. Stop kodonu ile poli-A zinciri arasından oluşur. Bu bölge mRNA'nın translasyon hızını ve onun stabilitesini belirleyebilir. Bu bölgede ayrıca poli-A kuyruğun eklenmesi için gerekli olan diziler bulunur (AAUAAA dizisi gibi)
Kaynakça
- Lodish et al., Molecular Cell Biology, 5th edn., 2004, W.H. Freeman and Company, New York.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Molekuler biyolojide dogrultu bir nukleik asit ipligini olusturan nukleotitlerin ucuca eklenme yonuyle iliskildir Kimyasal adlandirma konvansiyonu geregi bir nukleotit seker halkasindaki karbon atomlari 1 2 3 4 ve 5 olarak adlandirilir 1 ussu vb olarak okunur Nukleik asitlerin dogada sentezlenmeleri sirasinda buyuyen zincirin bir ucundaki seker grubunun serbest bir 3 hidroksil OH grubu vardir obur ucundaki sekerin ise serbest bir 5 OH grubu vardir Bu iki uca sirasiyla 3 ve 5 uclari denir Nukleik asidin sentezi sirasinda polimeraz enzimi 3 OH grubuna bir fosfodiester bagi ile yeni bir nukleotit baglar Konvansiyon olarak bir iplikli DNA ve RNA dizileri yazilirken bazlarin kisaltmalari 5 3 dogrultusunda yazilir Bir RNA zincirinde 5 gt 3 dogrultusu5 ucNukleik asitlerin 5 bes ussu okunur ucu bu uctaki ipligin bitis noktasindaki seker halkasinin becinci karbonuna bagli olan bir kimyasal grup olmasindan dolayi bu sekilde adlandirilir Eger 5 uca bir fosfat grubu bagliysa bu 5 fosfat ile baska bir nukleotidin 3 hidroksil grubu arasinda bir fosfodiester bagi olusmasi yoluyla bu iki nukleotit ligasyona ugramasi mumkundur Okaryotlarda mesajci RNA mRNA nin 5 ucu yeridir bu surec ergin mRNA olusumunun onemli bir asamasidir Baslik takma translasyon sirasinda mRNA yi korur eksonukleazlar tarafindan sindirilmesini engeller Baslik bir metilguanozin in mRNA ya 5 5 trifosfat baglantisi ile baglanmasidir Bir genin 5 komsu bolgesi genel olarak promotor olarak adlandirilir burada transkripsiyon kontrolunden sorumlu proteinlerin baglandigi yerler vardir Bir genin 5 cevrilmez bolgesi Ingilizce 5 untranslated region mRNA ya yazilir mRNA nin 5 ucundadir ama protein kodlayan diziler icermez 5 cevrilmez bolge baslik konumundan baslayip ATG baslama kodona kadar uzanir Bu bolge cevrilmese de mRNA nin cevrilme hizini belirleyen ribozom baglanma konumu veya Kozak dizisi gibi veya mRNA nin stabilitesini etki eden diziler icerebilir3 ucBir nukleik asit ipliginin 3 uc ussu okunur ucu orada bulunan seker halkasinin 3 karbonundaki hidroksil grubundan dolayi boyle adlandirilir Bir nukleik asit molekulunun uzamasi icin 3 OH grubu gereklidir cunku eklenen nukleotitlerilerin 5 fosfatlari buraya baglanir 3 hidroksil grubu olmayan bir nukleotit dideoksiribonukleotit bir nukleik asidin ucuna eklendigi zaman ona baska bir nukleotit baglanamaz Bu kimyasallar gerek dideoksi sonlandirma yontemi gerek de Sanger yontemi ile DNA yi olusturan nukleotitlerin sirasinin belirlenmesinde kullanilir Okaryotlarin mRNA sinda 3 uc poliadenilasyonun gerceklestigi yerdir poliadenilasyonda translasyonun hemen ardindan mRNA ya 50 ila 250 adenozinden olusan bir zincir eklenir Bu zincir mRNA nin yikima ugrmadan evvel hucre icinde ne kadar sure varligini surdurecegini dolayisiyla onldan ne kadar protein uretilecegini belirler Genin 3 komsu bolgesi transkripsiyon sirasinda RNA ya yazilir ama RNA nin islenmesi sureci sirasinda cikartilir Bu bolgede genelde mRNA nin 3 ucunun olusmasina etki eden diziler yer alir Bu bolgede ayrica ve protein baglayici baska diziler de bulunabilir 3 cevrilmez bolge mRNA ya yazilip onun 3 ucunu olusturan ama protein kodlayici diziler olusturmayan DNA bolgesidir Stop kodonu ile poli A zinciri arasindan olusur Bu bolge mRNA nin translasyon hizini ve onun stabilitesini belirleyebilir Bu bolgede ayrica poli A kuyrugun eklenmesi icin gerekli olan diziler bulunur AAUAAA dizisi gibi KaynakcaLodish et al Molecular Cell Biology 5th edn 2004 W H Freeman and Company New York ISBN 0 7167 4366 3