Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aşina Nişufu (Çince: 阿史那泥熟匐) veya Eski Türkçe İni Çor Börü 679-680 yılları arasında isyan etmiş Göktürk tigini ve Doğu Göktürk kağanı. Adı 7. asır Çin kroniklerinde geçer. Yaşamı hakkında çok az bilgi vardır. Bu yüzden, yalnızca hükümdarlık adı bilinmekte halk arasında kullanılan Türkçe adı hakkında bir bilgi bulunmamaktadır. Göktürkleri kuran Aşina hanedanı üyesi olduğu için, adında yer alan Aşina ifadesi "Göktürk" hanedanına mensup olduğunu belirtmektedir. Kendine bağlı olan destekçileri tarafından öldürülmüştür.
Yaşamı
Nişufu'nun yaşamı hakkında çok az bilgi vardır. Çin kaynaklarına göre, I. Göktürk Kağanlığı yıkıldıktan sonra Tang Hanedanlığı'nın egemenliğine giren Türklerin yeniden Türk hâkimiyetini sağlamak için uğraşan isyancılardan biridir. Nişufu da Çin sarayını basma girişiminde bulunan Kürşad gibi giriştiği bağımsızlık mücadelesi sonucunda ölmüştür. Nişufu'nun ölüm tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, destekçilerinin ihaneti sonrasında kendi adamları tarafından öldürüldüğü düşünülmektedir.
Arka plan
Göktürk İç Savaşı ile zayıflayan Göktürk Kağanlığı iyice güç kaybetmiş ve ikiye ayrılmıştı. Bu siyasi istikrarsızlık 630 yılına gelindiğinde artık Orta Asya'da egemen bir Türk devletinin kalmamasıyla sonuçlanmış, Türk topluluklarının devlet teşkilatlanması oluşturamadıkları tek dönem olan 630-680 Ulus Bunalımı Yılları başlamıştı. Nişufu böyle bir dönemde Doğu Göktürk tahtına çıktı.
İsyan girişimi ve öldürülmesi
679 yılında Şanyu Genel Valiliği himayesindeki Türk yöneticiler olan Aşide Beŋü ve Aşide Fenzi, Aşina Nişufu'yu kağan yaparak Tang'a karşı isyan ettiler. 680 yılında, Tang ordusu Aşina Nişufu ve onun ordusunu yendi. Bu yenilginin ardından, Çin tarafından cezalandırılmaktan korkan destekçileri tarafından Nişufu öldürüldü. Aşina Nişifu’nun öldürülmesiyle birlikte, Çin’e karşı başlatılan bağımsızlık hareketleri bir ara kesintiye uğradıysa da Aşide Beŋü, Aşina Funian'ı kağan ilan ederek yine Tang'a karşı isyan etti. Ancak bu girişim de başarısız oldu. Aşide Beŋü ve Aşina Funian Tang ordusuna teslim olmak zorunda kaldı. 5 Aralık 681 tarihinde Aşide Beŋü ve Aşina Funian da dahil olmak üzere 54 Göktürk Ch'ang-an'ın Doğu Pazarında halka açık bir alanda idam edildi.
Bu dönemde yaşanan bağımsızlık isyanları, Göktürk Yazıtları'nda şu sözlerle dile getirilmiştir:
Türk milleti söyle demiş; “devlet sahibi idim, devletim şimdi hani? Kimin devleti için kazanıyorum” demiş. “Kağanlı millet idim, kağanım hani? Hangi kağanın işini-gücünü çeviriyorum” demiş. Böyle söyledikten sonra Çin imparatoruna düşman olmuşlar, ancak düşman olduktan sonra kendini tanzim ve tertip edemediğinden yine teslim olmuşlar.
Ayrıca bakınız
- Aşina Funian
- Göktürk İç Savaşı
- Kürşad (Chieh-she-shuai)
- Aşide Beŋü
Kaynakça
- ^ Saadettin, Gömeç. . 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2016.
- ^ Bauer, Susan Wise (2010). The History of the Medieval World: From the Conversion of Constantine to the First Crusade. . s. 238. ISBN .
- ^ (PDF). MEB. s. 61. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2016.
- ^ a b “Kök Börüler ve Arslanlar”, Göktürk Devleti’nin 1450. Kuruluş Yıldönümü, Sempozyumu, 7 Ekim Ankara 2001
- ^ Tarih 5, a.g.e., s.61.
- ^ İkinci Göktürk İmparatorluğu (Kutluklar), http://www.turktarihim.com/%C4%B0kinci_G%C3%B6kt%C3%BCrk_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_Kutluklar.html 25 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2016.
- ^ Költigin Yazıtları, güney yüzü, satır: 113.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Asina Nisufu Cince 阿史那泥熟匐 veya Eski Turkce Ini Cor Boru 679 680 yillari arasinda isyan etmis Gokturk tigini ve Dogu Gokturk kagani Adi 7 asir Cin kroniklerinde gecer Yasami hakkinda cok az bilgi vardir Bu yuzden yalnizca hukumdarlik adi bilinmekte halk arasinda kullanilan Turkce adi hakkinda bir bilgi bulunmamaktadir Gokturkleri kuran Asina hanedani uyesi oldugu icin adinda yer alan Asina ifadesi Gokturk hanedanina mensup oldugunu belirtmektedir Kendine bagli olan destekcileri tarafindan oldurulmustur YasamiNisufu nun yasami hakkinda cok az bilgi vardir Cin kaynaklarina gore I Gokturk Kaganligi yikildiktan sonra Tang Hanedanligi nin egemenligine giren Turklerin yeniden Turk hakimiyetini saglamak icin ugrasan isyancilardan biridir Nisufu da Cin sarayini basma girisiminde bulunan Kursad gibi giristigi bagimsizlik mucadelesi sonucunda olmustur Nisufu nun olum tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte destekcilerinin ihaneti sonrasinda kendi adamlari tarafindan olduruldugu dusunulmektedir Arka planGokturk Ic Savasi ile zayiflayan Gokturk Kaganligi iyice guc kaybetmis ve ikiye ayrilmisti Bu siyasi istikrarsizlik 630 yilina gelindiginde artik Orta Asya da egemen bir Turk devletinin kalmamasiyla sonuclanmis Turk topluluklarinin devlet teskilatlanmasi olusturamadiklari tek donem olan 630 680 Ulus Bunalimi Yillari baslamisti Nisufu boyle bir donemde Dogu Gokturk tahtina cikti Isyan girisimi ve oldurulmesi679 yilinda Sanyu Genel Valiligi himayesindeki Turk yoneticiler olan Aside Beŋu ve Aside Fenzi Asina Nisufu yu kagan yaparak Tang a karsi isyan ettiler 680 yilinda Tang ordusu Asina Nisufu ve onun ordusunu yendi Bu yenilginin ardindan Cin tarafindan cezalandirilmaktan korkan destekcileri tarafindan Nisufu olduruldu Asina Nisifu nun oldurulmesiyle birlikte Cin e karsi baslatilan bagimsizlik hareketleri bir ara kesintiye ugradiysa da Aside Beŋu Asina Funian i kagan ilan ederek yine Tang a karsi isyan etti Ancak bu girisim de basarisiz oldu Aside Beŋu ve Asina Funian Tang ordusuna teslim olmak zorunda kaldi 5 Aralik 681 tarihinde Aside Beŋu ve Asina Funian da dahil olmak uzere 54 Gokturk Ch ang an in Dogu Pazarinda halka acik bir alanda idam edildi Bu donemde yasanan bagimsizlik isyanlari Gokturk Yazitlari nda su sozlerle dile getirilmistir Turk milleti soyle demis devlet sahibi idim devletim simdi hani Kimin devleti icin kazaniyorum demis Kaganli millet idim kaganim hani Hangi kaganin isini gucunu ceviriyorum demis Boyle soyledikten sonra Cin imparatoruna dusman olmuslar ancak dusman olduktan sonra kendini tanzim ve tertip edemediginden yine teslim olmuslar Ayrica bakinizAsina Funian Gokturk Ic Savasi Kursad Chieh she shuai Aside BeŋuKaynakca Saadettin Gomec 7 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2016 Bauer Susan Wise 2010 The History of the Medieval World From the Conversion of Constantine to the First Crusade s 238 ISBN 978 0 393 05975 5 PDF MEB s 61 4 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2016 a b Kok Boruler ve Arslanlar Gokturk Devleti nin 1450 Kurulus Yildonumu Sempozyumu 7 Ekim Ankara 2001 Tarih 5 a g e s 61 Ikinci Gokturk Imparatorlugu Kutluklar http www turktarihim com C4 B0kinci G C3 B6kt C3 BCrk C4 B0mparatorlu C4 9Fu Kutluklar html 25 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2016 Koltigin Yazitlari guney yuzu satir 113