Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Temmuz 2016) |
Augusta Ada King, Lovelace Kontesi (10 Aralık 1815 - 27 Kasım 1852), Augusta Ada Byron adıyla doğan ve günümüzde yaygın olarak Ada Lovelace adıyla bilinen, İngiliz matematikçi ve yazardır. Esas olarak Charles Babbage'in erken dönem mekanik genel amaçlı bilgisayarı Analitik Makine üzerindeki çalışmaları ile bilinir. Makine hakkındaki notları, bir bilgisayar tarafından işlenmek üzere yazılan ilk algoritmayı içerir. Bundan dolayı genel kanı dünyanın ilk bilgisayar programcısı olduğudur.
Ada Lovelace | |
|---|---|
 Ada King, Lovelace Kontesi, 1840 | |
| Doğum | Augusta Ada Byron 10 Aralık 1815 Londra, İngiltere |
| Ölüm | 27 Kasım 1852 (36 yaşında) Marylebone, Londra, İngiltere |
| Defin yeri | , , Nottingham |
| Milliyet | Britanyalı |
| Evlilik | |
| Çocuk(lar) | |
| Ebeveyn(ler) | George Gordon Byron, 6. Baron Byron |
| Etkiledikleri | Augustus De Morgan |
| İmza | |
 | |
Lovelace, şair olan Lord Byron ve Anne Isabella Byron çiftinin meşru tek çocuğu olarak 10 Aralık 1815'te doğmuştur. Byron'un diğer bütün çocukları gayrimeşru doğmuştur. Ada doğduktan bir ay sonra Lord Byron eşinden ayrıldı ve dört ay sonra İngiltere’yi terk etti. Ada'nın babası Ada henüz 8 yaşındayken Yunan Bağımsızlık Savaşı'nda hastalıktan öldü. Ada’nın annesi Lord Byron’a kızgındı ve onda delilik olarak gördüğü davranışları Ada’nın da geliştirmemesi için kızının matematiğe ve mantığa ilgisini destekledi. Buna rağmen, Ada’nın babasına ilgisi devam etti ve isteği üzerine öldüğünde babasının yanına gömüldü.
Ada, bilime şiirsel yaklaşımını ve kendisini analizci ve metafizikçi olarak tanımladı. Daha gençken, matematiksel yetenekleri, İngiliz matematikçi Charles Babbage ile süregelen bir iş ilişkisine ve arkadaşlığa, özellikle de Babbage’ın Analitik Motor üzerine çalışmalarına neden oldu.1842-1843 yılları arasında, İtalyan ordu mühendisi Luigi Menabrea’nın motor üzerine makalesini kendi ayrıntılı notlarıyla destekleyerek çevirdi. Bu notlar birçok insanın ilk bilgisayar programı olarak düşündüğü bir makine tarafından yapılması tasarlanan algoritmayı içerir. Lovelace’ın notları başlangıç bilgisayar tarihinde çok önemlidir. Ayrıca diğer bilim insanları Babbage dahil olmak üzere sadece bilgisayarların salt hesaplama ya da yoğun hesaplama kapasitesi üzerine yoğunlaşmışken, Ada, salt hesaplama ya da yoğun hesaplamanın ötesine geçmek için bilgisayarların kapasiteleri üzerine bir görüş geliştirdi. Şiirsel bilim yaklaşımı ona, ortak çalışma aracı olarak teknolojinin birey ve toplumla ilişkisinin nasıl olduğunu inceleyen analitik motorun temel sorularını sormasına önayak oldu.
Biyografisi
Çocukluğu
Şair George Gordon Byron ve Anne Isabella Byron çiftinin kızı Ada Lovelace 10 Aralık 1815 de doğdu. George Byron doğacak çocuğun erkek olmasını bekliyordu ve eşi bir kız çocuğu dünyaya getirdiğinde hayal kırıklığına uğradı. Ada’ya, Byron'ın üvey kız kardeşi Augusta Leigh'in ismi verildi ama Byron onu ‘Ada‘ adıyla andı. 16 Ocak 1816'da Isabella, George'un ısrarıyla, bir aylık Ada’yla beraber Kirkby Mallory'deki ailesinin evine gitti. İngiliz yasaları boşanma durumunda çocukların tüm vesayetini babaya verdiği halde, Byron kız kardeşinden Ada’nın durumu hakkında bilgilendirmesini istemek dışında hiçbir girişimde bulunmadı. İsteksiz olmasına rağmen 21 Nisan'da boşanma sözleşmesini imzaladı ve birkaç gün sonra da İngiltere’den ayrıldı. Bu acı ayrılığın yanı sıra, Isabella hayatı boyunca sürekli Byron’ın ahlaksız davranışlarıyla ilgili suçlamalarda bulundu. Bu olaylar muhafazakâr Victoria halkı arasında Ada’yı ünlü yaptı. Byron’nın kızıyla hiçbir bağlantısı olmadı ve onu bir daha hiç görmedi. 1824'te Ada sekiz yaşındayken Byron öldü.
Isabella’nın Ada’yla pek yakın bir ilişkisi olmadı hatta, çoğunlukla Ada'ya onun üzerine titreyen anneannesi Judith (Lady Milbanke) baktı. Boşanma durumunda erkeği destekleyen o dönemin toplumsal yaklaşımı yüzünden, Isabella toplumun geri kalanına kendini sevecen bir anne olarak tanıtmak zorunda kaldı. Buna Lady Milenka’ya Ada’nın huzuru hakkında yazdığı endişeli mektuplar, hatta, annelik kaygısını göstermek zorunda kalırsa diye bu mektupları annesinden saklamasını isteyen gizli notu da dahil. Lady Milbanke bir mektubunda Ada’ya 'bu' diye hitap ederek "bununla tatmin olman için konuştum, benim için değil ama bunu yanına alırsan çok iyi olur" dedi. Ada’nın ergenlik yıllarında annesinin yakın arkadaşları Ada herhangi bir ahlaki sapma belirtisi gösterecek mi, diye izlediler. Ada, bu yaklaşıma ‘kızgınlık‘ olarak adlandırdı. Sonrasında ise, abarttıklarını ve kendisi hakkında hikâyeler uydurduklarından yakındı.
Ada, hastalıklı bir çocukluk geçirdi. 8 yaşındayken, görüşünü engelleyen baş ağrılarıyla karşılaştı. 1829 haziranında, kızamık olduktan sonra felç oldu. Yaklaşık bir yıl boyunca engelli bir döneme uzaması muhtemel yatağa mahkûm kaldı. 1831'de koltuk değnekleriyle yürüyebiliyordu. Ada hasta olmasına rağmen, matematiksel ve teknolojik yeteneklerini geliştirdi. Ada 12 yaşındayken uçmak istediğine karar verdi ve bu karar daha sonradan Charles Babbage’ın ona şefkatle ‘peri kadın‘ olarak adlandırmasına neden olacaktı. Ada, bu projeye, hayaliyle ve tutkusuyla düzenli ve düşünsel olarak girişti. İlk adımı ise, 1828'de kanat yapmak oldu. Değişik materyaller ve boyutlar araştırdı. Kanatlar için kâğıt, yağa batırılmış ipek, tel ve tüy gibi çeşitli materyaller düşündü. Beden ve kanatlar arasındaki doğru orantıyı bulmak için kuşların anatomisini araştırdı. Ada uçma bilimi üzerine tabaklarla ve bulduklarıyla birlikte bir kitap yazmaya karar verdi. Uçmak için neye ihtiyacı olacağına karar verdi. Örneğin, En kestirme yoldan ülkeyi geçmek için, böylece dağların, nehirlerin ve vadilerin üstünden geçebilecek, bir pusulaya ihtiyacı vardı. Ada’nın son adımı ise buharı uçma sanatıyla bütünlemesi oldu.
1833’lerin başında, Ada’nın özel hocasıyla bir ilişkisi oldu ve yakalandıktan sonra hocasıyla kaçmaya kalkıştı. Hocasının akrabaları ve annesine haber verdi. Isabella ve arkadaşları skandal çıkmasın diye bu olayı gizlediler. Ada, Lord Byron’ın Claire Clairmont'dan olan kızı Allegra’yı (Ada’nın üvey kardeşi) hiç tanımadı. 1822'de ise Allegra beş yaşındayken öldü. Ada, mahkemede tanıtıldığından beri mümkün olduğunca Ada’dan uzak durmaya çalışan Byron’ın üvey kız kardeşi Augusta’yla birkaç kez iletişime geçti.
Yetişkinliği
Ada, hocası Mary Somerville‘e karşı güçlü bir sevgisi ve saygısı vardı ve birbirleriyle yıllarca mektuplaştılar. Ada’nın arkadaşları arasında Andrew Crosse, Sir David Brewster, Charles Wheatstone, Charles Dickens ve Michael Faraday de vardı. 1834'te ise Ada, birçok olaya karışmaya başladı. Dans etmeyi seven Ada, bu özelliğiyle insanları etkilemeyi başarırdı. Birçok insan Ada’yı zarif biri olarak tanımlardı. Ama, Lord Byron’ın arkadaşı John Hobhouse istisnaydı ve Ada’yı "geniş, kaba saba, derisi soyulmuş genç bir kadın" olarak tanımladı. John’la, 24 Şubat 1834'teki buluşmalarında Ada, John’a açıkça onu sevmediğini söyledi. Ada, muhtemelen anne ve babasının bütün arkadaşlarından nefret etmesine sebep olan etkisi yüzünden söylemişti. Ama bu ilk izlenim fazla uzun sürmedi ve sonradan John’la Ada arkadaş oldu.
8 Temmuz 1835'te, Ada, 8. Baron William ile evlendi ve Barones oldu. Evleri Ockham Park’taki geniş arazideydi. Bununla beraber Loch Torridon’da başka bir arazileri ve Londra’da bir evleri vardı. Balayını da bir köşkte geçirdiler. 1799 da avcı barınağı olarak inşa edilen yer Kral tarafından geliştirilerek balayı için hazırlandı ve daha sonradan yazlıkları oldu ve daha da geliştirildi.
Ralph Gardon, Byron ve Anne Isabella (Annabella) adlarında üç çocukları oldu. Annabella’nın doğumundan hemen sonra, Ada iyileşmesi aylar süren yorucu ve acılı bir hastalığa yakalandı. 1838'de kocası Lovelace Kont'u olmasından sonra, Ada, evli kaldığı süre boyunca saygın Lovelace kontesi olarak yaşamını şekillendirdi. Ada’nın annesi, William Benjamin Carpenter’ı, 1843-44 yılları arasında, Ada’nın çocuklarına eğitim vermesi ve Ada'nın danışmanı olması için görevlendirdi. William, Ada’ya aşık oldu ve kötü hissettiği zamanlarda kendisine açılması için onu cesaretlendirdi. William’ın bir ilişki başlatmaya çalıştığı kesinleşince, Ada buna son verdi.
1841’de, Ada’nın annesi, Ada’ya ve Medora Leigh’e (Lord Byron’ın üvey kız kardeşinin çocuğuna) babalarının aynı olduğunu söyledi. Ada annesine, "Ben hiç şaşırmadım. Aslında sen, yıllarca içten içe kuşkulandığım şeyi doğruladın. Ben ise, bundan kuşkulandığımı, sana ima etmenin uygunsuz olduğunu düşünmeliydim" diye yazdı. Ada, Byron’ı ensest ilişkiden dolayı suçlamadı, onun yerine Augusta Leigh’i suçladı. Dahası Ada, Augusta hakkında "korkarım o doğası gereği babamdan daha kötü ruhlu birisi" dedi. 1840’larda Ada’nın adı birçok skandala karıştı. İlk olarak, kocası dışında başka bir erkekle ilişki yaşadı, daha sonra kumar oynamaya başladı. Kumar onun erkek arkadaşlarıyla beraber bir şirket kurmasına önayak oldu. 1851'de büyük iddialar için matematiksel örnekler yaratarak hırslı bir adım attılar. Fakat bu feci bir şekilde kötü gitti, dahası binlerce poundluk zarara soktu şirketi ve bunu kocasına kabul ettirmeye çalıştı. 1844'ten beri Andrew Cross'un oğlu John’la şüpheli bir ilişkisi vardı. John, yasal bir sözleşme gereği Ada öldükten sonra yazışmalarının çoğunu yok etti. Ada, babasının ona bıraktığı kişisel eşyalarını John'a verdi. Son hastalığı sırasında, John’un kendisini ziyaret etmesini engelleyecekler diye paniğe kapıldı.
Ölümü
Ada Lovelace 36 yaşındayken, muhtemelen doktorların ondan kan almasıyla şiddetlenmiş olan rahim kanserinden 27 Kasım 1852 de öldü. Hastalığı aylarca sürdü ve bu sürede annesi yönetimi ele geçirdi ve Ada’nın bütün arkadaşlarının ve sırdaşlarının gelmesini engelledi. Annesinin etkisi altında Ada dini anlamda dönüşüm geçirdi ve daha önce yaptıkları için pişmanlık duyması ve vasiyetini uygulayan insanın Isabella olması için ikna edildi. 30 Ağustos'ta, onu hasta yatağında terk etmesine neden olacak bazı şeyler söyledi kocasına ve bir daha ondan haber alamadı. Kocasına ne söylediği ise bilinmemektedir. Ada, isteği üzerine, babasının yanına Mary Magdalene Kilisesi’ne (Hucknall, Nottingham) gömüldü.
Eğitimi
Hastalığı boyunca Ada eğitimine devam etti. Ada’nın erken yaşta Matematik öğretilmesinin sebeplerinden biri de annesinin, bu konuda Lord Byron’ı suçladığı Ada’yı deliliğinden kurtarma takıntısıdır. Ada özel olarak 19. yüzyılın ünlü araştırmacıları ve bilim insanları olan William Frend, William King ve Mary Somerville tarafından matematik ve bilim alanlarında eğitildi. Son hocalarından birisi de matematikçi ve mantıkçı olan Augustus De Morgan'dı. 1832’den yani 17 yaşından beri dikkate değer matematiksel yetenekleri ortaya çıkmaya başladı. Matematiğe olan ilgisi yetişkin hayatının çoğunluğunu şekillendirdi. De Morgan, Lord Byron’a yazdığı bir mektupta, kızın matematikteki yeteneği onun kendine özgün bir matematik araştırmacısı olmasına, belki de hızla saygınlık kazanmasına neden olabileceğini belirtti.
Ada genellikle şiiri ve bilimi birleştirmek üzerine temel varsayımları sorgulardı. De Morgan’a ‘’Birçok formülün karşılaşabileceği ilginç dönüşümleri söyleyebilirim. Bence başlangıç matematik çalışmalarının başlıca sorunlarından biri, umulmadık ve bir acemi için imkansız kimlik formlarının ilk bakışta son derece farklı olmasıdır. Şu an birinin dirseklerinde bir şekilde duran bazı ruh ve peri okuyucular bana sıklıkla hatırlatılırdı ve bir daha kine en farklı formda...’’ yazdı. Ada, matematiksel ve bilimsel kavramların etkili bir şekilde uygulanabilmesi için hayalin ve sezginin önemli olduğuna inanırdı. Metafiziğe en az matematik kadar değer verirdi, ayrıca incelemeyi çevremizdeki görünmeyen dünyayı keşfetmek için bir araç olarak da görürdü.
Çalışmaları
Ada hayatı boyunca, mesmerizm ve frenoloji dahil olmak üzere bilimsel gelişmelere ve günün modasına güçlü bir ilgisi vardı. Babbage’le yaptığı ünlü çalışmasından sonra bile, diğer projelerde çalışmasını sürdürdü. Arkadaşı Woronzow Greig'e beynin nasıl düşünce ürettiğinin ve sinirlere duygularımızı nasıl aktardığının matematiksel bir modelini yaratmayı istediğini söyledi. Ne yazık ki bunu hiçbir zaman başaramadı. Ada'nın beyne olan ilgisi annesinden kalan uzun süredir kafasını meşgul eden deli olma ihtimalinden geliyordu. Bu proje üzerine araştırmasının bir parçası olarak, 1844'te elektrik mühendisi Andrew Crosse'yi elektrik deneylerini nasıl yaptığını öğrenmek için ziyaret etti. Aynı yıl, Karl Von Reichenbach'ın "Manyetizm Üzerine Araştırmalar" kitabı hakkında bir değerlendirme yazısı yazdı. Ama bu yazı ne yayınlandı ne de taslak geçmişin ilerlediği görüldü. Kanser olmazdan bir sene önce 1851'de annesine bazı yapımlardan bahsederek matematikle müziğin bağlantısı üzerine çalıştığını yazdı.
Ada, Charles Babbage'la ilk kez 1833 haziranın'da ortak arkadaşları Mary Somerville aracılığıyla tanıştı. Hazirandan sonra, Babbage, Ada’yı "Fark Makinesi"nin ilk örneğini görmesi için davet etti. Makineyi görünce Ada büyülenmişti ve Somerville olan ilişkisini Babbage olabildiğince sık görmek için kullandı. Babbage, Ada’nın çözümleme ve idrak kabiliyetinden etkilenmişti ve Ada'ya "sayıların büyücü kadını" diyordu. Babbage, 1843'te Ada hakkında, "eğer mümkünse bu dünyayı, dünyanın dertlerini ve birçok şarlatanı unutun. Sayıların büyücü kadını dışında her şey kısa bu dünyada." diye yazdı.
1842-43 yılları arasındaki dokuz aylık süreç boyunca Ada, İtalyan matematikçi Luigi Menabrea'nın Babbage'ın yeni önerilen makinesi hakkındaki anılarını çevirdi. Makaleye birçok not ekledi. Analitik Motorun işlevlerini anlatmak zor bir iş, diğer bilim insanları motorun konseptini tam kavrayamamakla birlikte İngiliz kurumlar motorla ilgilenmediler bile. Ada’nın notları aynı zamanda motorun Fark Makinesi'nin orijinal hâlinden ne kadar farklı olduğunu açıklamak durumundaydı.
Ada’nın notları anının kendisinden daha uzun ve Analitik Motorun düzgün çalışması için kurulmuş Bernoulli sayı dizisini motorla hesaplama yöntemini detaylı olarak içermektedir.
Bu çalışması baz alınarak, Ada, günümüzde ilk bilgisayar programcısı olarak anılmaktadır, yöntemi ise ilk bilgisayar programı olarak kabul edilmektedir. Çalışmaları, döneminde kabul gördü, dahası Michael Faraday kendisini Ada’nın yazılarının hayranı olarak tanımladı.
Yazıları yayımladığında, Babbage kendi açıklamasını (devletin kendi motoruna karşı tavrına eleştirisini) imzalamadan bırakmak istiyordu ama aynı zamanda, açıklamayı Ada‘nın da yazmış olabileceğini ima ediyordu. Bu yüzden Ada ile Babbage’ın araları bozuldu. Taylor’ın Bilimsel İnceleme Yazıları, açıklamanın imzalanması gerektiğini belirtince, Babbage, Ada’ya yazıyı geri çekelim mi, diye sordu. Ada, Babbage’ın ilk defa açıklamayı imzasız bırakacağını biliyordu ve yazıyı geri çekmeyi reddettiğini söyledi. Tarihçi Benjamin Woolly bu olayı "Babbage’ın tavırları, Ada’nın ünlü biri olması nedeniyle hevesle Ada’nın da bu işe girmesini istemesini ve bu yüzden onun isteklerini memnuniyetle yapmasını açıklıyor." sözleriyle teorileştirdi. Ada’nın Babbage’la arası düzeldi ve yazışmaya devam ettiler.12 Ağustos 1851 de Ada kanserden ölmek üzereyken, Babbage’a vasiyetimi uygulayan olur musun, diye yazdı, ama bu mektup Babbage’a gerekli yasal yetkiyi vermiyordu. Değerli Köşk’ün teras bölümü Filozof Yürüyüşü olarak bilinirdi çünkü Ada ve Babbage’ın matematiksel ilkeleri tartışırken burada yürüdükleri farz edilirdi.
İlk Bilgisayar Programı
1842'de Babbage, Turin Üniversitesi’nde Analitik Motoru üzerine bir konuşma yapması için davet edildi. Genç İtalyan mühendis Luigi Menabrea ve geleceğin İtalya Başbakanı, Babbage’ın konuşmasından övgüyle söz etti Fransa’da ve ardından bu Bibliothèque universelle de Genève'da Ocak 1842'de yayınlandı. Babbage’ın arkadaşı Charles Wheatstone, Ada’dan Menabrea’nın yazısını İngilizceye çevirmesini istedi. Ada, yazıya kendi notlarını da ekleyerek çevirdi. Babbage’ın da tavsiyelerinin yardımıyla, Ada bunu yaparak yılını daha iyi geçirdi. Menabrea’nın yazısından daha kapsamlı olan bu notlar sonradan Taylor’ın "Bilimsel İnceleme Yazıları"nda AAL kısaltması altında yayınlandı. 1953'te ölümünden bir asır sonra, Babbage’ın Analitik Motor’u üzerine notları tekrar yayımlandı. Motor şu an İlk dönem bilgisayar modeli, Ada’nın notları da bilgisayar ve yazılım tanımlaması olarak kabul ediliyor.
Ada’nın notları A'dan G'ye kadar alfabetik olarak sıralandı. G notunda, Ada, Bernoulli sayılarını hesaplamak için Analitik Motor’un algoritmasını tanımlıyor. Bu, bilgisayara uygulanması için uyarlanmış ilk algoritma olarak düşünülüyor. Bu yüzden de Ada ilk bilgisayar programcısı olarak kabul ediliyor. Motor hiçbir zaman tamamlanamadığı gibi Ada’nın kodu da hiçbir zaman test edilemedi.
Kavramsal Sıçrama
Ada notlarında Analitik Motor'un önceki hesap makinelerinden farkına özellikle de karmaşık problemleri çözmeye programlanması özelliğine değindi. Ada bu icadın salt sayı hesaplamanın ötesine geçme potansiyeli olduğunu fark etti. Şu sözleri yazdı :
"Analitik Motor’un sayıların yanında başka şeylere de etkisi olabilir. Soyut bilimsel işlemlerle açıklanabilecek ortak temel ilişkileri olan nesneler bulunabilir hatta belki de işletme notasyonunun hareketindeki ve motorun mekanizmasındaki değişimlere duyarlı olabilir.
Örneğin, bilimin uyumu ve müzikal kompozisyonun tiz seslerinin temel ilişkileri bu tarz ifadelere ve değişimlere duyarlılar, o zaman motor da, her türlü karmaşıklık ve boyut derecesinde özenle hazırlanmış ve bilimin parçaları olan müziği besteleyebilirdi."
Ada’nın bu analizi, bilgisayarın yetenekleri hakkındaki önceki fikirlerden kavramsal bir sıçramaydı ve modern bilgisayarın imasının hatta yeteneklerinin habercisiydi. Bu öngörü Betty Toole, Benjamin Woolley gibi yazarlar, hatta ilk tamamlanmış Analitik motoru yapma amacında olan "Plan 28" projesinin sahibi, programcı John Graham Cumming tarafından önemsendi.
Katkılarının boyutları üzerine tartışmalar
Ada Lovelace, genellikle ilk bilgisayar programcısı olarak anılsa da, onun katkılarının boyutları hatta tam olarak bir programcı olarak anılıp anılmaması üzerine anlaşmazlıklar var. Alan G. Bromley "Analitik Motor ve Fark" adlı makalesinde (1990), "Ada'nın notlarında bahsettiği bir program dışında diğer bütün programlar 3- 7 yıl öncesinden Babbage tarafından hazırlanmıştır. Ada içinde bir yanlış saptasa da, bu istisna program da Babbage tarafından onun için hazırlanmıştır. Ada’nın Analitik Motor için program hazırladığına dair bir kanıt olmamasıyla birlikte, Babbage’la yazışmaları da bunu yapmak için de bir bilgisinin olmadığını gösterir." diye yazdı.
Küratör ve yazar Doron Swade, "Farklı Motor" kitabında (2001) "Babbage da, Ada da bu kelimeyi kullanmasa da, bugün program olarak kabul ettiğimiz çözüme önayak olan ilk algoritma ya da aşamalı işlem kesinlikle Ada’nın adı altında yayınlandı. Ama bu çalışma Babbage tarafından çok önce tamamlanmıştı." diye yazdı. Kim ve Toole bu iddiayı tartıştılar. "Babbage 1836-37 yılları arasında Analitik Motor için birçok program yazdı Ama bu programların hiçbirisi Bernoulli Sayıları programının karmaşıklığına erişemedi."
Tarihçi Bruce Collier'ın kitabı "The Little Engine That Could"da (1990) daha ileriye giderek Ada'ya alakasız ve asılsız dedi.
"Babbage’ın, Menabrea’nın yazısına ‘notları’ yazdığını söylemek biraz abartı olur ama kendine has sebeplerden dolayı, akıllardaki Ada’nın yazdığı sanısını destekledi. Ada’nın kendi yetenekleri konusunda asılsız iddialarıyla ve hem Babbage hem de Analitik Motor hakkındaki yüzeysel bilgisiyle onun manik depresif olduğunu söylemek abartı olmaz."
Yazar Benjamin Woolley, "Ada’nın matematiksel yetenekleri yarıştırılırken, o ‘bazı katkılar’ının olduğu iddia edebileceğini söyledi." İlk yazdığı ve Babbage’ın en az etkisinin olduğu Not A, fikrin gelişmiş bir analizini ve mekanik hesaplamayla ilgili imalar içerir. Babbage’ın icadı hakkındaki imaların tartışmasının en önemli yönü Ada’nın çalışmalarıydı. Wooley’e göre onun notları detaylı, kusursuz, metafiziksel ve anlamlıydı. Makinenin nasıl çalıştığını açıkladılar dahası gerçek ihtişamını ortaya çıkarmak için Babbage’ın olağanüstü buluşunun teknik detaylarının üzerine çıktılar. Babbage, Ada’nın katkıları devamında Passages from the Life of a Philosopher (1864) 'ı yayınladı.
"Menabrea’nın inceleme yazısına, Ada’nın not eklemesini önerdim, bu fikir hemen benimsenmişti. Tanıtılabilecek çeşitli örnekleri beraber tartıştık. Ben birçok şey önerdim ama seçme tamamen ona kalmıştı. Çeşitli problemler haricinde cebir üzerine de çalışıyordu. Tabi Bernoulli sayılarıyla alakalı problemler dışında. Bunu yapmasını, Lady Lovelace’ı beladan kurtarmak için önermiştim. Sonradan bana bir düzeltme için geri döndü, Süreçte yaptığım ciddi bir hatayı bulmuştu." (Babbage)
Eugene Eric Kim ve Betty Alexander Toole ilk bilgisayar programının yazılmasındaki rolünü açıkladılar:
Bu mektupta iki şey net. Birincisi, Bernoulli sayılarıyla hesaplanan bu programı dahil etmek Ada’nın fikriydi. İkincisi, Babbage en azından Bernoulli sayılarıyla hesaplamak için formüller sağladı. Babbage ve Ada arasındaki mektuplar, Babbage’ın katkılarının matematiksel formüllerle sınırlı kaldığını ve programı Ada’nın kendi başına yaptığını gösteriyor.
Popüler Kültürde Ada Lovelace
Vladimir Nabokov’un "Ada or Ardor: A Family Chronicle" kitabı, Ada adında ana karakterlerinden birisine atıfta Ada Lovelace’a bir selam içerir. (Ada zarif bir bilgisayara dönüştürülür ve bağışlanır. Dahası, olağanüstü bir şansla şaşkına dönmüş Van’a önsezi ve sömürü değişimiyle üstün gelecektir.)
Romulus Linney’in oyunu Childe Byron‘da (1977), William Gibson ve Bruce Sterling’in bilimkurgu kitabı The Difference Engine’de (1990), Conceiving Ada (1997) filminde ve John Crowley’in kitabı "Lord Byron’s Novels"da (2005) Ada tasvir edilmiştir. John Crowley’in kitabında onun notlarında kişiliği zorla tasvir edilmiş ve babasının kayıp kitabını arşivlemek için çaba harcamayan kötü ve görünmeyen karakter olarak işlenmiştir.
Tom Stoppard’ın oyunu Arcadia'da büyümüş de küçülmüş dahi genç Thomasina Coverly (karakter belli ki Ada Lovelace’ı baz almış, oyun ayrıca Lord Byron’ı da içermektedir.) kaos teoremini ve termodinamiğin ikinci yasasının teoremlerini ikisi de resmî olarak kabul edilmeden önce anlıyor .
Anmalar
ABD Savunma Bakanlığı yararına yaratılmış bilgisayar dili Ada, Ada Lovelace isminden gelmiştir. Bu dil referans el kitabı ve ABD Askeri Standart‘ı (Department of Defence Military Standard) için kabul 10 Aralık 1980'de kabul edilmiştir. Onun doğum yılı MIL-STD-1815‘a verilmiştir. 1998 den beri, İngiliz Bilgisayar Topluluğu (British Computer Society) onun adında bir ödül vermektedir. Ve 2008’de bilgisayar bilimindeki kadın öğrenciler için onun adında yıllık bir yarışma başlatmıştır. İngiltere’de kadın üniversite öğrencileri için verilen yıllık konferans BCSWomen Lovelace Colloquium adını Ada Lovelace’dan almıştır.
Ada Lovelace Günü ocağın ortasında kutlanan yıllık etkinliktir ve amacı bilimdeki, teknolojideki, mühendislikteki ve matematikteki kadın profilini arttırmaktır.
Ada İnisiyatifi (Ada İnitiative) kâr amacı olmayan bir kuruluştur ve açık kaynak hareketlerinde ve serbest kültürde kadınların katılımını arttırmaya adamıştır kendini.
Ada’nın 197. Doğum yıldönümünde, Google, Google Doodle’ı ona ithaf etmiştir. Doodle Lovelace’ı bilgisayarın evrimini gösteren bir formül üzerine çalışırken resmeder.
Zaragoza Üniversitesi’ndeki Bilgisayar Bilimleri Mühendisliği ve Telekomünikasyon Koleji binası “Ada Byron Binası” olarak anılır. Ada Lovelace’ın yaşadığı yerin yakınındaki Porlock köyündeki bilgisayar merkezi adını ondan alır. Kirkby-in-Ashfield‘deki binanın ismi de "Ada Lovelace Evi"dir. Londra’nın Crossrail projesi için tünel kazan tünel açma makinelerinden birinin adı Ada Lovelace anısına Ada konmuştur.
Kaynakça
- ^ (İngilizce) Fuegi, J; Francis, J (October–December 2003), "Lovelace & Babbage and the creation of the 1843 'notes'", Annals of the History of Computing (IEEE) 25 (4): 16–26.
- ^ (İngilizce) Phillips, Ana Lena (November–December 2011). "Crowdsourcing gender equity: Ada lovelace day, and its companion website, aims to raise the profile of women in science and technology". American Scientist 99 (6): 463.
- ^ (İngilizce) "Ada Lovelace honoured by Google doodle 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", The Guardian, 10 Aralık 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Temmuz 2016 Augusta Ada King Lovelace Kontesi 10 Aralik 1815 27 Kasim 1852 Augusta Ada Byron adiyla dogan ve gunumuzde yaygin olarak Ada Lovelace adiyla bilinen Ingiliz matematikci ve yazardir Esas olarak Charles Babbage in erken donem mekanik genel amacli bilgisayari Analitik Makine uzerindeki calismalari ile bilinir Makine hakkindaki notlari bir bilgisayar tarafindan islenmek uzere yazilan ilk algoritmayi icerir Bundan dolayi genel kani dunyanin ilk bilgisayar programcisi oldugudur Ada LovelaceAda King Lovelace Kontesi 1840DogumAugusta Ada Byron 10 Aralik 1815 1815 12 10 Londra IngiltereOlum27 Kasim 1852 36 yasinda Marylebone Londra IngiltereDefin yeri NottinghamMilliyetBritanyaliEvlilikCocuk lar Ebeveyn ler George Gordon Byron 6 Baron ByronEtkiledikleriAugustus De MorganImza Lovelace sair olan Lord Byron ve Anne Isabella Byron ciftinin mesru tek cocugu olarak 10 Aralik 1815 te dogmustur Byron un diger butun cocuklari gayrimesru dogmustur Ada dogduktan bir ay sonra Lord Byron esinden ayrildi ve dort ay sonra Ingiltere yi terk etti Ada nin babasi Ada henuz 8 yasindayken Yunan Bagimsizlik Savasi nda hastaliktan oldu Ada nin annesi Lord Byron a kizgindi ve onda delilik olarak gordugu davranislari Ada nin da gelistirmemesi icin kizinin matematige ve mantiga ilgisini destekledi Buna ragmen Ada nin babasina ilgisi devam etti ve istegi uzerine oldugunde babasinin yanina gomuldu Ada bilime siirsel yaklasimini ve kendisini analizci ve metafizikci olarak tanimladi Daha gencken matematiksel yetenekleri Ingiliz matematikci Charles Babbage ile suregelen bir is iliskisine ve arkadasliga ozellikle de Babbage in Analitik Motor uzerine calismalarina neden oldu 1842 1843 yillari arasinda Italyan ordu muhendisi Luigi Menabrea nin motor uzerine makalesini kendi ayrintili notlariyla destekleyerek cevirdi Bu notlar bircok insanin ilk bilgisayar programi olarak dusundugu bir makine tarafindan yapilmasi tasarlanan algoritmayi icerir Lovelace in notlari baslangic bilgisayar tarihinde cok onemlidir Ayrica diger bilim insanlari Babbage dahil olmak uzere sadece bilgisayarlarin salt hesaplama ya da yogun hesaplama kapasitesi uzerine yogunlasmisken Ada salt hesaplama ya da yogun hesaplamanin otesine gecmek icin bilgisayarlarin kapasiteleri uzerine bir gorus gelistirdi Siirsel bilim yaklasimi ona ortak calisma araci olarak teknolojinin birey ve toplumla iliskisinin nasil oldugunu inceleyen analitik motorun temel sorularini sormasina onayak oldu BiyografisiCocuklugu Sair George Gordon Byron ve Anne Isabella Byron ciftinin kizi Ada Lovelace 10 Aralik 1815 de dogdu George Byron dogacak cocugun erkek olmasini bekliyordu ve esi bir kiz cocugu dunyaya getirdiginde hayal kirikligina ugradi Ada ya Byron in uvey kiz kardesi Augusta Leigh in ismi verildi ama Byron onu Ada adiyla andi 16 Ocak 1816 da Isabella George un israriyla bir aylik Ada yla beraber Kirkby Mallory deki ailesinin evine gitti Ingiliz yasalari bosanma durumunda cocuklarin tum vesayetini babaya verdigi halde Byron kiz kardesinden Ada nin durumu hakkinda bilgilendirmesini istemek disinda hicbir girisimde bulunmadi Isteksiz olmasina ragmen 21 Nisan da bosanma sozlesmesini imzaladi ve birkac gun sonra da Ingiltere den ayrildi Bu aci ayriligin yani sira Isabella hayati boyunca surekli Byron in ahlaksiz davranislariyla ilgili suclamalarda bulundu Bu olaylar muhafazakar Victoria halki arasinda Ada yi unlu yapti Byron nin kiziyla hicbir baglantisi olmadi ve onu bir daha hic gormedi 1824 te Ada sekiz yasindayken Byron oldu Isabella nin Ada yla pek yakin bir iliskisi olmadi hatta cogunlukla Ada ya onun uzerine titreyen anneannesi Judith Lady Milbanke bakti Bosanma durumunda erkegi destekleyen o donemin toplumsal yaklasimi yuzunden Isabella toplumun geri kalanina kendini sevecen bir anne olarak tanitmak zorunda kaldi Buna Lady Milenka ya Ada nin huzuru hakkinda yazdigi endiseli mektuplar hatta annelik kaygisini gostermek zorunda kalirsa diye bu mektuplari annesinden saklamasini isteyen gizli notu da dahil Lady Milbanke bir mektubunda Ada ya bu diye hitap ederek bununla tatmin olman icin konustum benim icin degil ama bunu yanina alirsan cok iyi olur dedi Ada nin ergenlik yillarinda annesinin yakin arkadaslari Ada herhangi bir ahlaki sapma belirtisi gosterecek mi diye izlediler Ada bu yaklasima kizginlik olarak adlandirdi Sonrasinda ise abarttiklarini ve kendisi hakkinda hikayeler uydurduklarindan yakindi Ada hastalikli bir cocukluk gecirdi 8 yasindayken gorusunu engelleyen bas agrilariyla karsilasti 1829 haziraninda kizamik olduktan sonra felc oldu Yaklasik bir yil boyunca engelli bir doneme uzamasi muhtemel yataga mahkum kaldi 1831 de koltuk degnekleriyle yuruyebiliyordu Ada hasta olmasina ragmen matematiksel ve teknolojik yeteneklerini gelistirdi Ada 12 yasindayken ucmak istedigine karar verdi ve bu karar daha sonradan Charles Babbage in ona sefkatle peri kadin olarak adlandirmasina neden olacakti Ada bu projeye hayaliyle ve tutkusuyla duzenli ve dusunsel olarak giristi Ilk adimi ise 1828 de kanat yapmak oldu Degisik materyaller ve boyutlar arastirdi Kanatlar icin kagit yaga batirilmis ipek tel ve tuy gibi cesitli materyaller dusundu Beden ve kanatlar arasindaki dogru orantiyi bulmak icin kuslarin anatomisini arastirdi Ada ucma bilimi uzerine tabaklarla ve bulduklariyla birlikte bir kitap yazmaya karar verdi Ucmak icin neye ihtiyaci olacagina karar verdi Ornegin En kestirme yoldan ulkeyi gecmek icin boylece daglarin nehirlerin ve vadilerin ustunden gecebilecek bir pusulaya ihtiyaci vardi Ada nin son adimi ise buhari ucma sanatiyla butunlemesi oldu 1833 lerin basinda Ada nin ozel hocasiyla bir iliskisi oldu ve yakalandiktan sonra hocasiyla kacmaya kalkisti Hocasinin akrabalari ve annesine haber verdi Isabella ve arkadaslari skandal cikmasin diye bu olayi gizlediler Ada Lord Byron in Claire Clairmont dan olan kizi Allegra yi Ada nin uvey kardesi hic tanimadi 1822 de ise Allegra bes yasindayken oldu Ada mahkemede tanitildigindan beri mumkun oldugunca Ada dan uzak durmaya calisan Byron in uvey kiz kardesi Augusta yla birkac kez iletisime gecti Yetiskinligi Ada hocasi Mary Somerville e karsi guclu bir sevgisi ve saygisi vardi ve birbirleriyle yillarca mektuplastilar Ada nin arkadaslari arasinda Andrew Crosse Sir David Brewster Charles Wheatstone Charles Dickens ve Michael Faraday de vardi 1834 te ise Ada bircok olaya karismaya basladi Dans etmeyi seven Ada bu ozelligiyle insanlari etkilemeyi basarirdi Bircok insan Ada yi zarif biri olarak tanimlardi Ama Lord Byron in arkadasi John Hobhouse istisnaydi ve Ada yi genis kaba saba derisi soyulmus genc bir kadin olarak tanimladi John la 24 Subat 1834 teki bulusmalarinda Ada John a acikca onu sevmedigini soyledi Ada muhtemelen anne ve babasinin butun arkadaslarindan nefret etmesine sebep olan etkisi yuzunden soylemisti Ama bu ilk izlenim fazla uzun surmedi ve sonradan John la Ada arkadas oldu 8 Temmuz 1835 te Ada 8 Baron William ile evlendi ve Barones oldu Evleri Ockham Park taki genis arazideydi Bununla beraber Loch Torridon da baska bir arazileri ve Londra da bir evleri vardi Balayini da bir koskte gecirdiler 1799 da avci barinagi olarak insa edilen yer Kral tarafindan gelistirilerek balayi icin hazirlandi ve daha sonradan yazliklari oldu ve daha da gelistirildi Ralph Gardon Byron ve Anne Isabella Annabella adlarinda uc cocuklari oldu Annabella nin dogumundan hemen sonra Ada iyilesmesi aylar suren yorucu ve acili bir hastaliga yakalandi 1838 de kocasi Lovelace Kont u olmasindan sonra Ada evli kaldigi sure boyunca saygin Lovelace kontesi olarak yasamini sekillendirdi Ada nin annesi William Benjamin Carpenter i 1843 44 yillari arasinda Ada nin cocuklarina egitim vermesi ve Ada nin danismani olmasi icin gorevlendirdi William Ada ya asik oldu ve kotu hissettigi zamanlarda kendisine acilmasi icin onu cesaretlendirdi William in bir iliski baslatmaya calistigi kesinlesince Ada buna son verdi 1841 de Ada nin annesi Ada ya ve Medora Leigh e Lord Byron in uvey kiz kardesinin cocuguna babalarinin ayni oldugunu soyledi Ada annesine Ben hic sasirmadim Aslinda sen yillarca icten ice kuskulandigim seyi dogruladin Ben ise bundan kuskulandigimi sana ima etmenin uygunsuz oldugunu dusunmeliydim diye yazdi Ada Byron i ensest iliskiden dolayi suclamadi onun yerine Augusta Leigh i sucladi Dahasi Ada Augusta hakkinda korkarim o dogasi geregi babamdan daha kotu ruhlu birisi dedi 1840 larda Ada nin adi bircok skandala karisti Ilk olarak kocasi disinda baska bir erkekle iliski yasadi daha sonra kumar oynamaya basladi Kumar onun erkek arkadaslariyla beraber bir sirket kurmasina onayak oldu 1851 de buyuk iddialar icin matematiksel ornekler yaratarak hirsli bir adim attilar Fakat bu feci bir sekilde kotu gitti dahasi binlerce poundluk zarara soktu sirketi ve bunu kocasina kabul ettirmeye calisti 1844 ten beri Andrew Cross un oglu John la supheli bir iliskisi vardi John yasal bir sozlesme geregi Ada oldukten sonra yazismalarinin cogunu yok etti Ada babasinin ona biraktigi kisisel esyalarini John a verdi Son hastaligi sirasinda John un kendisini ziyaret etmesini engelleyecekler diye panige kapildi Olumu Ada Lovelace 36 yasindayken muhtemelen doktorlarin ondan kan almasiyla siddetlenmis olan rahim kanserinden 27 Kasim 1852 de oldu Hastaligi aylarca surdu ve bu surede annesi yonetimi ele gecirdi ve Ada nin butun arkadaslarinin ve sirdaslarinin gelmesini engelledi Annesinin etkisi altinda Ada dini anlamda donusum gecirdi ve daha once yaptiklari icin pismanlik duymasi ve vasiyetini uygulayan insanin Isabella olmasi icin ikna edildi 30 Agustos ta onu hasta yataginda terk etmesine neden olacak bazi seyler soyledi kocasina ve bir daha ondan haber alamadi Kocasina ne soyledigi ise bilinmemektedir Ada istegi uzerine babasinin yanina Mary Magdalene Kilisesi ne Hucknall Nottingham gomuldu Egitimi Hastaligi boyunca Ada egitimine devam etti Ada nin erken yasta Matematik ogretilmesinin sebeplerinden biri de annesinin bu konuda Lord Byron i sucladigi Ada yi deliliginden kurtarma takintisidir Ada ozel olarak 19 yuzyilin unlu arastirmacilari ve bilim insanlari olan William Frend William King ve Mary Somerville tarafindan matematik ve bilim alanlarinda egitildi Son hocalarindan birisi de matematikci ve mantikci olan Augustus De Morgan di 1832 den yani 17 yasindan beri dikkate deger matematiksel yetenekleri ortaya cikmaya basladi Matematige olan ilgisi yetiskin hayatinin cogunlugunu sekillendirdi De Morgan Lord Byron a yazdigi bir mektupta kizin matematikteki yetenegi onun kendine ozgun bir matematik arastirmacisi olmasina belki de hizla sayginlik kazanmasina neden olabilecegini belirtti Ada genellikle siiri ve bilimi birlestirmek uzerine temel varsayimlari sorgulardi De Morgan a Bircok formulun karsilasabilecegi ilginc donusumleri soyleyebilirim Bence baslangic matematik calismalarinin baslica sorunlarindan biri umulmadik ve bir acemi icin imkansiz kimlik formlarinin ilk bakista son derece farkli olmasidir Su an birinin dirseklerinde bir sekilde duran bazi ruh ve peri okuyucular bana siklikla hatirlatilirdi ve bir daha kine en farkli formda yazdi Ada matematiksel ve bilimsel kavramlarin etkili bir sekilde uygulanabilmesi icin hayalin ve sezginin onemli olduguna inanirdi Metafizige en az matematik kadar deger verirdi ayrica incelemeyi cevremizdeki gorunmeyen dunyayi kesfetmek icin bir arac olarak da gorurdu CalismalariLovelace Menabrea nin Analitik motor kitabi tercume etti Ada hayati boyunca mesmerizm ve frenoloji dahil olmak uzere bilimsel gelismelere ve gunun modasina guclu bir ilgisi vardi Babbage le yaptigi unlu calismasindan sonra bile diger projelerde calismasini surdurdu Arkadasi Woronzow Greig e beynin nasil dusunce urettiginin ve sinirlere duygularimizi nasil aktardiginin matematiksel bir modelini yaratmayi istedigini soyledi Ne yazik ki bunu hicbir zaman basaramadi Ada nin beyne olan ilgisi annesinden kalan uzun suredir kafasini mesgul eden deli olma ihtimalinden geliyordu Bu proje uzerine arastirmasinin bir parcasi olarak 1844 te elektrik muhendisi Andrew Crosse yi elektrik deneylerini nasil yaptigini ogrenmek icin ziyaret etti Ayni yil Karl Von Reichenbach in Manyetizm Uzerine Arastirmalar kitabi hakkinda bir degerlendirme yazisi yazdi Ama bu yazi ne yayinlandi ne de taslak gecmisin ilerledigi goruldu Kanser olmazdan bir sene once 1851 de annesine bazi yapimlardan bahsederek matematikle muzigin baglantisi uzerine calistigini yazdi Ada Charles Babbage la ilk kez 1833 haziranin da ortak arkadaslari Mary Somerville araciligiyla tanisti Hazirandan sonra Babbage Ada yi Fark Makinesi nin ilk ornegini gormesi icin davet etti Makineyi gorunce Ada buyulenmisti ve Somerville olan iliskisini Babbage olabildigince sik gormek icin kullandi Babbage Ada nin cozumleme ve idrak kabiliyetinden etkilenmisti ve Ada ya sayilarin buyucu kadini diyordu Babbage 1843 te Ada hakkinda eger mumkunse bu dunyayi dunyanin dertlerini ve bircok sarlatani unutun Sayilarin buyucu kadini disinda her sey kisa bu dunyada diye yazdi 1842 43 yillari arasindaki dokuz aylik surec boyunca Ada Italyan matematikci Luigi Menabrea nin Babbage in yeni onerilen makinesi hakkindaki anilarini cevirdi Makaleye bircok not ekledi Analitik Motorun islevlerini anlatmak zor bir is diger bilim insanlari motorun konseptini tam kavrayamamakla birlikte Ingiliz kurumlar motorla ilgilenmediler bile Ada nin notlari ayni zamanda motorun Fark Makinesi nin orijinal halinden ne kadar farkli oldugunu aciklamak durumundaydi Ada nin notlari aninin kendisinden daha uzun ve Analitik Motorun duzgun calismasi icin kurulmus Bernoulli sayi dizisini motorla hesaplama yontemini detayli olarak icermektedir Bu calismasi baz alinarak Ada gunumuzde ilk bilgisayar programcisi olarak anilmaktadir yontemi ise ilk bilgisayar programi olarak kabul edilmektedir Calismalari doneminde kabul gordu dahasi Michael Faraday kendisini Ada nin yazilarinin hayrani olarak tanimladi Yazilari yayimladiginda Babbage kendi aciklamasini devletin kendi motoruna karsi tavrina elestirisini imzalamadan birakmak istiyordu ama ayni zamanda aciklamayi Ada nin da yazmis olabilecegini ima ediyordu Bu yuzden Ada ile Babbage in aralari bozuldu Taylor in Bilimsel Inceleme Yazilari aciklamanin imzalanmasi gerektigini belirtince Babbage Ada ya yaziyi geri cekelim mi diye sordu Ada Babbage in ilk defa aciklamayi imzasiz birakacagini biliyordu ve yaziyi geri cekmeyi reddettigini soyledi Tarihci Benjamin Woolly bu olayi Babbage in tavirlari Ada nin unlu biri olmasi nedeniyle hevesle Ada nin da bu ise girmesini istemesini ve bu yuzden onun isteklerini memnuniyetle yapmasini acikliyor sozleriyle teorilestirdi Ada nin Babbage la arasi duzeldi ve yazismaya devam ettiler 12 Agustos 1851 de Ada kanserden olmek uzereyken Babbage a vasiyetimi uygulayan olur musun diye yazdi ama bu mektup Babbage a gerekli yasal yetkiyi vermiyordu Degerli Kosk un teras bolumu Filozof Yuruyusu olarak bilinirdi cunku Ada ve Babbage in matematiksel ilkeleri tartisirken burada yurudukleri farz edilirdi Ilk Bilgisayar Programi1842 de Babbage Turin Universitesi nde Analitik Motoru uzerine bir konusma yapmasi icin davet edildi Genc Italyan muhendis Luigi Menabrea ve gelecegin Italya Basbakani Babbage in konusmasindan ovguyle soz etti Fransa da ve ardindan bu Bibliotheque universelle de Geneve da Ocak 1842 de yayinlandi Babbage in arkadasi Charles Wheatstone Ada dan Menabrea nin yazisini Ingilizceye cevirmesini istedi Ada yaziya kendi notlarini da ekleyerek cevirdi Babbage in da tavsiyelerinin yardimiyla Ada bunu yaparak yilini daha iyi gecirdi Menabrea nin yazisindan daha kapsamli olan bu notlar sonradan Taylor in Bilimsel Inceleme Yazilari nda AAL kisaltmasi altinda yayinlandi 1953 te olumunden bir asir sonra Babbage in Analitik Motor u uzerine notlari tekrar yayimlandi Motor su an Ilk donem bilgisayar modeli Ada nin notlari da bilgisayar ve yazilim tanimlamasi olarak kabul ediliyor Ada nin notlari A dan G ye kadar alfabetik olarak siralandi G notunda Ada Bernoulli sayilarini hesaplamak icin Analitik Motor un algoritmasini tanimliyor Bu bilgisayara uygulanmasi icin uyarlanmis ilk algoritma olarak dusunuluyor Bu yuzden de Ada ilk bilgisayar programcisi olarak kabul ediliyor Motor hicbir zaman tamamlanamadigi gibi Ada nin kodu da hicbir zaman test edilemedi Kavramsal SicramaAda notlarinda Analitik Motor un onceki hesap makinelerinden farkina ozellikle de karmasik problemleri cozmeye programlanmasi ozelligine degindi Ada bu icadin salt sayi hesaplamanin otesine gecme potansiyeli oldugunu fark etti Su sozleri yazdi Analitik Motor un sayilarin yaninda baska seylere de etkisi olabilir Soyut bilimsel islemlerle aciklanabilecek ortak temel iliskileri olan nesneler bulunabilir hatta belki de isletme notasyonunun hareketindeki ve motorun mekanizmasindaki degisimlere duyarli olabilir Ornegin bilimin uyumu ve muzikal kompozisyonun tiz seslerinin temel iliskileri bu tarz ifadelere ve degisimlere duyarlilar o zaman motor da her turlu karmasiklik ve boyut derecesinde ozenle hazirlanmis ve bilimin parcalari olan muzigi besteleyebilirdi Ada nin bu analizi bilgisayarin yetenekleri hakkindaki onceki fikirlerden kavramsal bir sicramaydi ve modern bilgisayarin imasinin hatta yeteneklerinin habercisiydi Bu ongoru Betty Toole Benjamin Woolley gibi yazarlar hatta ilk tamamlanmis Analitik motoru yapma amacinda olan Plan 28 projesinin sahibi programci John Graham Cumming tarafindan onemsendi Katkilarinin boyutlari uzerine tartismalarAda Lovelace genellikle ilk bilgisayar programcisi olarak anilsa da onun katkilarinin boyutlari hatta tam olarak bir programci olarak anilip anilmamasi uzerine anlasmazliklar var Alan G Bromley Analitik Motor ve Fark adli makalesinde 1990 Ada nin notlarinda bahsettigi bir program disinda diger butun programlar 3 7 yil oncesinden Babbage tarafindan hazirlanmistir Ada icinde bir yanlis saptasa da bu istisna program da Babbage tarafindan onun icin hazirlanmistir Ada nin Analitik Motor icin program hazirladigina dair bir kanit olmamasiyla birlikte Babbage la yazismalari da bunu yapmak icin de bir bilgisinin olmadigini gosterir diye yazdi Kurator ve yazar Doron Swade Farkli Motor kitabinda 2001 Babbage da Ada da bu kelimeyi kullanmasa da bugun program olarak kabul ettigimiz cozume onayak olan ilk algoritma ya da asamali islem kesinlikle Ada nin adi altinda yayinlandi Ama bu calisma Babbage tarafindan cok once tamamlanmisti diye yazdi Kim ve Toole bu iddiayi tartistilar Babbage 1836 37 yillari arasinda Analitik Motor icin bircok program yazdi Ama bu programlarin hicbirisi Bernoulli Sayilari programinin karmasikligina erisemedi Tarihci Bruce Collier in kitabi The Little Engine That Could da 1990 daha ileriye giderek Ada ya alakasiz ve asilsiz dedi Babbage in Menabrea nin yazisina notlari yazdigini soylemek biraz abarti olur ama kendine has sebeplerden dolayi akillardaki Ada nin yazdigi sanisini destekledi Ada nin kendi yetenekleri konusunda asilsiz iddialariyla ve hem Babbage hem de Analitik Motor hakkindaki yuzeysel bilgisiyle onun manik depresif oldugunu soylemek abarti olmaz Yazar Benjamin Woolley Ada nin matematiksel yetenekleri yaristirilirken o bazi katkilar inin oldugu iddia edebilecegini soyledi Ilk yazdigi ve Babbage in en az etkisinin oldugu Not A fikrin gelismis bir analizini ve mekanik hesaplamayla ilgili imalar icerir Babbage in icadi hakkindaki imalarin tartismasinin en onemli yonu Ada nin calismalariydi Wooley e gore onun notlari detayli kusursuz metafiziksel ve anlamliydi Makinenin nasil calistigini acikladilar dahasi gercek ihtisamini ortaya cikarmak icin Babbage in olaganustu bulusunun teknik detaylarinin uzerine ciktilar Babbage Ada nin katkilari devaminda Passages from the Life of a Philosopher 1864 i yayinladi Menabrea nin inceleme yazisina Ada nin not eklemesini onerdim bu fikir hemen benimsenmisti Tanitilabilecek cesitli ornekleri beraber tartistik Ben bircok sey onerdim ama secme tamamen ona kalmisti Cesitli problemler haricinde cebir uzerine de calisiyordu Tabi Bernoulli sayilariyla alakali problemler disinda Bunu yapmasini Lady Lovelace i beladan kurtarmak icin onermistim Sonradan bana bir duzeltme icin geri dondu Surecte yaptigim ciddi bir hatayi bulmustu Babbage Eugene Eric Kim ve Betty Alexander Toole ilk bilgisayar programinin yazilmasindaki rolunu acikladilar Bu mektupta iki sey net Birincisi Bernoulli sayilariyla hesaplanan bu programi dahil etmek Ada nin fikriydi Ikincisi Babbage en azindan Bernoulli sayilariyla hesaplamak icin formuller sagladi Babbage ve Ada arasindaki mektuplar Babbage in katkilarinin matematiksel formullerle sinirli kaldigini ve programi Ada nin kendi basina yaptigini gosteriyor Populer Kulturde Ada LovelaceVladimir Nabokov un Ada or Ardor A Family Chronicle kitabi Ada adinda ana karakterlerinden birisine atifta Ada Lovelace a bir selam icerir Ada zarif bir bilgisayara donusturulur ve bagislanir Dahasi olaganustu bir sansla saskina donmus Van a onsezi ve somuru degisimiyle ustun gelecektir Romulus Linney in oyunu Childe Byron da 1977 William Gibson ve Bruce Sterling in bilimkurgu kitabi The Difference Engine de 1990 Conceiving Ada 1997 filminde ve John Crowley in kitabi Lord Byron s Novels da 2005 Ada tasvir edilmistir John Crowley in kitabinda onun notlarinda kisiligi zorla tasvir edilmis ve babasinin kayip kitabini arsivlemek icin caba harcamayan kotu ve gorunmeyen karakter olarak islenmistir Tom Stoppard in oyunu Arcadia da buyumus de kuculmus dahi genc Thomasina Coverly karakter belli ki Ada Lovelace i baz almis oyun ayrica Lord Byron i da icermektedir kaos teoremini ve termodinamigin ikinci yasasinin teoremlerini ikisi de resmi olarak kabul edilmeden once anliyor AnmalarABD Savunma Bakanligi yararina yaratilmis bilgisayar dili Ada Ada Lovelace isminden gelmistir Bu dil referans el kitabi ve ABD Askeri Standart i Department of Defence Military Standard icin kabul 10 Aralik 1980 de kabul edilmistir Onun dogum yili MIL STD 1815 a verilmistir 1998 den beri Ingiliz Bilgisayar Toplulugu British Computer Society onun adinda bir odul vermektedir Ve 2008 de bilgisayar bilimindeki kadin ogrenciler icin onun adinda yillik bir yarisma baslatmistir Ingiltere de kadin universite ogrencileri icin verilen yillik konferans BCSWomen Lovelace Colloquium adini Ada Lovelace dan almistir Ada Lovelace Gunu ocagin ortasinda kutlanan yillik etkinliktir ve amaci bilimdeki teknolojideki muhendislikteki ve matematikteki kadin profilini arttirmaktir Ada Inisiyatifi Ada Initiative kar amaci olmayan bir kurulustur ve acik kaynak hareketlerinde ve serbest kulturde kadinlarin katilimini arttirmaya adamistir kendini Ada nin 197 Dogum yildonumunde Google Google Doodle i ona ithaf etmistir Doodle Lovelace i bilgisayarin evrimini gosteren bir formul uzerine calisirken resmeder Zaragoza Universitesi ndeki Bilgisayar Bilimleri Muhendisligi ve Telekomunikasyon Koleji binasi Ada Byron Binasi olarak anilir Ada Lovelace in yasadigi yerin yakinindaki Porlock koyundeki bilgisayar merkezi adini ondan alir Kirkby in Ashfield deki binanin ismi de Ada Lovelace Evi dir Londra nin Crossrail projesi icin tunel kazan tunel acma makinelerinden birinin adi Ada Lovelace anisina Ada konmustur Kaynakca Ingilizce Fuegi J Francis J October December 2003 Lovelace amp Babbage and the creation of the 1843 notes Annals of the History of Computing IEEE 25 4 16 26 Ingilizce Phillips Ana Lena November December 2011 Crowdsourcing gender equity Ada lovelace day and its companion website aims to raise the profile of women in science and technology American Scientist 99 6 463 Ingilizce Ada Lovelace honoured by Google doodle 25 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Guardian 10 Aralik 2012