Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Âdile Sultan (23 Mayıs 1826 - 12 Şubat 1899), Türk Divan edebiyatı şairi. Sultan II. Mahmut'un kızı, Sultan Abdülmecid'in kız kardeşi.
| Âdile Sultan | |
|---|---|
| Doğum | 23 Mayıs 1826 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 12 Şubat 1899 (72 yaşında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin | , Eyüpsultan, İstanbul |
| Eş(ler)i | Damad Mehmed Ali Paşa |
| Çocuk(lar)ı | Hayriye Hanımsultan Sıdıka Hanımsultan Aliye Hanımsultan Sultanzade İsmail Bey |
| Hanedan | Osmanlı Hanedanı |
| Babası | II. Mahmud |
| Annesi | |
| Dini | İslam |
Hayatı
Âdile Sultan 1826 yılında, İstanbul'da, Sultan 2. Mahmut ile eşlerinden 'ın kızı olarak doğdu. Babası Sultan 2. Mahmut sanatçı kişiliği ile öne çıkmış, özellikle hat ve musiki ile yakından ilgilenmiş bir padişahtı. Âdile Sultan sarayda çok iyi bir eğitim görmüş, daha sonra da Kaptan-ı Derya Mehmet Ali Paşa ile evlenmiştir. Mehmet Ali Paşa daha sonra sadrazam olacak, ama çiftin mutlu evliliği ciddi kayıplarla yüzleşecektir. Öncelikle üç çocuklarını kaybederler, daha sonra Mehmet Ali Paşa ölür, son olarak da genç kızı Hayriye Hanım Sultan vefat eder. Ölümlerle sarsılan Adile Sultan yoğun bir kedere gömülür, Nakşibendi tarikatına girer. 12 Şubat 1899'da vefat eder. Mezarı Eyüpsultan'da, Bostan İskelesi yakınındaki Adile Sultan Türbesi'nde, kocası Mehmed Ali Paşa ile birliktedir.
Dudullu'da çeşme yaptırmıştır. Günümüzde çeşme Alemdağ caddesi üzerindedir.
Çalışmaları
Döneminin kadın şairleri Leylâ ve Fıtnat hanımlardan yetenek ve teknik bakımdan daha az başarılı sayılsa da Âdile Sultan özellikle Osmanlı tarihine tuttuğu ışık nedeniyle önemlidir. Babası, annesi, kardeşleri ve çevresi hakkında yazdıkları dönemin saray erkanının ve yönetiminin anlaşılmasına yardımcı olur. Bunun dışında Adile Sultan'ın önemli bir vasfı da Osmanlı hanedanından Divan tertip etmiş tek kadın şair olmasıdır. Ayrıca I. Süleyman (Kanuni Sultan Süleyman) Divanı'nın basılmasını sağlamıştır.
Hayatında bir dönüm noktası teşkil eden kayıplarının etkisini şiirlerinde görmek mümkündür; Çocuklarının ve eşinin arkasından hissettiği hüznü çeşitli şiirlerinde yoğun bir biçimde işlemiştir. Aruzun yanı sıra hece vezniyle (ölçüsü) de şiirler yazmıştır. Şiirlerinde Yunus Emre, Fuzûlî ve Şeyh Gâlip gibi ünlü şairlerin etkisini görmek mümkündür. Şiirleri 1996'da "Adile Sultan Dîvânı" ismiyle yayımlanmıştır.
Döneminin saray erkanı ve devlet yönetimi konusunda ve babası Sultan II. Mahmut, annesi Zenigar Sultan, kardeşi Sultan Abdülmecid hakkında yazıları vardır.
"Gizlice şaha buyur, hâne-yi tenhâya buyur." (Hicaz Hümayun Makamı) adlı bir bestesi ve Bestecisi Hacı Faik bey olan "Merhaba ey fahr-i âlem merhaba." adlı bestelenmiş bir şiiri vardır.
Adile Sultan Vakfı
Adile Sultan kendi vakfını kurarak, özellikle eğitim ve sosyal yardım konularında etkin olmuştur. Adile Sultan'ın vakıfları ile ilgili bilgiler, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi'nde Türkçe Yazmalar Bölümü'nde 4993 numara ile kayıtlıdır. Vakfın gelirleri, Seyid Nizamettin Dergâhı'na gelen yoksulların, Gül Camii Sübyan Mektebi öğrenci ve öğretmenlerinin gereksinimleri için bırakılmıştır.
Adile Sultan'ın Koşuyolu'ndaki köşkü ve korusu, sağlık kurumu vazifesini görmek şartıyla öğretmenlerin kullanımına ayrılmıştır.
Fındıklı'daki Adile Sultan Sarayı, önce 1920 yılında Meclis-i Mebusan (Millet Meclisi) ve 1953-1970 yılları arasında Atatürk Kız Lisesi binası olarak kullanılmıştır. Daha sonra Güzel Sanatlar Akademisi'ne verilen bina şu anda Mimar Sinan Üniversitesi'ne tahsis edilmiş bulunmaktadır.
Kamu yararına inşaatları
Adile Sultan var olan okulları tamir ettirmiş, yeni okullar yaptırmış ve kentin su ihtiyacını karşılayacak çözümler getirmiştir. İstanbul'daki örnekler: Arap Camii Şadırvanı, Bedevi Dergahı Sarnıcı, Laleli Adile Sultan Çeşmesi, Adile Sultan Sıbyan Mektebi (Gül Camii Mektebi), Galata Arap Camii Mektebi, Anadoluhisarı Mektebi. Dudullu'da da çeşme ve namazgâh yaptırmıştır.
Kızı Hayriye Sultan'ı tüberküloz nedeniyle kaybeden Adile Sultan, kızının anısına Validebağ Sanatoryumu`nu yaptırmıştır.
Adile Sultan Sarayı
Adile Sultan, Hassa mimarı Sarkis Balyan'ın (ya da aynı aileden Kirkor Balyan'ın) 1861 yılında yaptığı yazlık sarayını, 1868 yılında kız okulu olması isteği ile zamanın Milli Eğitim Bakanlığı olan Nezaret-i Celile-i Maarif-i Umumiye veya kısa adıyla Maarif Nazırlığı'na bağışlamıştır.
1916 yılında bu binada Selma Rıza Feraceli'in girişimi ile Türkiye'nin ilk yatılı kız lisesi olan Kandilli Adile Sultan İnas Mekteb-i Sultanîsi açılmıştır.
Okul binası, Kurtuluş Savaşı sırasında öksüz çocuklar için barınak ve eğitim kurumu, Cumhuriyet sonrasında ise hasta öğrenci ve öğretmenler için şifa yurtluğu yapan bir sağlık-eğitim merkezi ve daha sonra da Öğretmen Evi ve Kültür Merkezi olarak kullanıldıktan sonra, Kandilli Kız Lisesi Kültür ve Eğitim Vakfı (KANKEV) tarafından Sakıp Sabancı Kandilli Eğitim ve Kültür Merkezi adıyla bir konser mekânına dönüştürülmüştür.
Eserlerinden örnekler
Gazel
Aşkta kanun imiş âşıklara cevr eylemek
Âşık oldur kim cefâ-yı yâre sabretmek gerek
Aşk nâz ü şîve evvel gösterir âşıklara
Âşık ol demde ona cânı fedâ etmek gerek
Âşıkın ancak murâdı dostunun maksûdudur
Çekse de bin derd ü mihnet hep sebât etmek gerek
Arzû-yı dü-cihândan geçmedir aşka nişân
Terk-i cân edip reh-i cânâna azm etmek gerek
Âftâb-âsâ bilip her zerresin nûr-ı safâ
Her belâ dosttan gelir kim merhabâ etmek gerek
Havf-ı a'dâ eylemez olan müsellah aşk ile
Yanmadan Hakka erilmez pertev-i tevhîd gerek
Nefsle cehd et tecellî eylesin aşk-ı Hudâ
Beyt-i kalbi Âdile ma'mûr ü pâk etmek gerek
Kaynakça
Dış bağlantılar
Vikikaynak'ta Âdile Sultan ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
- Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü'nde Sultan 4759
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Adile Sultan 23 Mayis 1826 12 Subat 1899 Turk Divan edebiyati sairi Sultan II Mahmut un kizi Sultan Abdulmecid in kiz kardesi Adile SultanDogum23 Mayis 1826 1826 05 23 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum12 Subat 1899 72 yasinda Istanbul Osmanli ImparatorluguDefin Eyupsultan IstanbulEs ler iDamad Mehmed Ali PasaCocuk lar iHayriye Hanimsultan Sidika Hanimsultan Aliye Hanimsultan Sultanzade Ismail BeyHanedanOsmanli HanedaniBabasiII MahmudAnnesiDiniIslamGunumuzde muze olarak faaliyet gosteren Galata Mevlevihanesi nin avlusundaki 1846 47 tarihli Adile Sultan Sadirvani ve Kitabesi HayatiAdile Sultan 1826 yilinda Istanbul da Sultan 2 Mahmut ile eslerinden in kizi olarak dogdu Babasi Sultan 2 Mahmut sanatci kisiligi ile one cikmis ozellikle hat ve musiki ile yakindan ilgilenmis bir padisahti Adile Sultan sarayda cok iyi bir egitim gormus daha sonra da Kaptan i Derya Mehmet Ali Pasa ile evlenmistir Mehmet Ali Pasa daha sonra sadrazam olacak ama ciftin mutlu evliligi ciddi kayiplarla yuzlesecektir Oncelikle uc cocuklarini kaybederler daha sonra Mehmet Ali Pasa olur son olarak da genc kizi Hayriye Hanim Sultan vefat eder Olumlerle sarsilan Adile Sultan yogun bir kedere gomulur Naksibendi tarikatina girer 12 Subat 1899 da vefat eder Mezari Eyupsultan da Bostan Iskelesi yakinindaki Adile Sultan Turbesi nde kocasi Mehmed Ali Pasa ile birliktedir Dudullu da cesme yaptirmistir Gunumuzde cesme Alemdag caddesi uzerindedir CalismalariDoneminin kadin sairleri Leyla ve Fitnat hanimlardan yetenek ve teknik bakimdan daha az basarili sayilsa da Adile Sultan ozellikle Osmanli tarihine tuttugu isik nedeniyle onemlidir Babasi annesi kardesleri ve cevresi hakkinda yazdiklari donemin saray erkaninin ve yonetiminin anlasilmasina yardimci olur Bunun disinda Adile Sultan in onemli bir vasfi da Osmanli hanedanindan Divan tertip etmis tek kadin sair olmasidir Ayrica I Suleyman Kanuni Sultan Suleyman Divani nin basilmasini saglamistir Hayatinda bir donum noktasi teskil eden kayiplarinin etkisini siirlerinde gormek mumkundur Cocuklarinin ve esinin arkasindan hissettigi huznu cesitli siirlerinde yogun bir bicimde islemistir Aruzun yani sira hece vezniyle olcusu de siirler yazmistir Siirlerinde Yunus Emre Fuzuli ve Seyh Galip gibi unlu sairlerin etkisini gormek mumkundur Siirleri 1996 da Adile Sultan Divani ismiyle yayimlanmistir Doneminin saray erkani ve devlet yonetimi konusunda ve babasi Sultan II Mahmut annesi Zenigar Sultan kardesi Sultan Abdulmecid hakkinda yazilari vardir Gizlice saha buyur hane yi tenhaya buyur Hicaz Humayun Makami adli bir bestesi ve Bestecisi Haci Faik bey olan Merhaba ey fahr i alem merhaba adli bestelenmis bir siiri vardir Adile Sultan VakfiAdile Sultan kendi vakfini kurarak ozellikle egitim ve sosyal yardim konularinda etkin olmustur Adile Sultan in vakiflari ile ilgili bilgiler Istanbul Universitesi Nadir Eserler Kutuphanesi nde Turkce Yazmalar Bolumu nde 4993 numara ile kayitlidir Vakfin gelirleri Seyid Nizamettin Dergahi na gelen yoksullarin Gul Camii Subyan Mektebi ogrenci ve ogretmenlerinin gereksinimleri icin birakilmistir Adile Sultan in Kosuyolu ndaki kosku ve korusu saglik kurumu vazifesini gormek sartiyla ogretmenlerin kullanimina ayrilmistir Findikli daki Adile Sultan Sarayi once 1920 yilinda Meclis i Mebusan Millet Meclisi ve 1953 1970 yillari arasinda Ataturk Kiz Lisesi binasi olarak kullanilmistir Daha sonra Guzel Sanatlar Akademisi ne verilen bina su anda Mimar Sinan Universitesi ne tahsis edilmis bulunmaktadir Kamu yararina insaatlariAdile Sultan var olan okullari tamir ettirmis yeni okullar yaptirmis ve kentin su ihtiyacini karsilayacak cozumler getirmistir Istanbul daki ornekler Arap Camii Sadirvani Bedevi Dergahi Sarnici Laleli Adile Sultan Cesmesi Adile Sultan Sibyan Mektebi Gul Camii Mektebi Galata Arap Camii Mektebi Anadoluhisari Mektebi Dudullu da da cesme ve namazgah yaptirmistir Kizi Hayriye Sultan i tuberkuloz nedeniyle kaybeden Adile Sultan kizinin anisina Validebag Sanatoryumu nu yaptirmistir Adile Sultan SarayiAdile Sultan Hassa mimari Sarkis Balyan in ya da ayni aileden Kirkor Balyan in 1861 yilinda yaptigi yazlik sarayini 1868 yilinda kiz okulu olmasi istegi ile zamanin Milli Egitim Bakanligi olan Nezaret i Celile i Maarif i Umumiye veya kisa adiyla Maarif Nazirligi na bagislamistir 1916 yilinda bu binada Selma Riza Feraceli in girisimi ile Turkiye nin ilk yatili kiz lisesi olan Kandilli Adile Sultan Inas Mekteb i Sultanisi acilmistir Okul binasi Kurtulus Savasi sirasinda oksuz cocuklar icin barinak ve egitim kurumu Cumhuriyet sonrasinda ise hasta ogrenci ve ogretmenler icin sifa yurtlugu yapan bir saglik egitim merkezi ve daha sonra da Ogretmen Evi ve Kultur Merkezi olarak kullanildiktan sonra Kandilli Kiz Lisesi Kultur ve Egitim Vakfi KANKEV tarafindan Sakip Sabanci Kandilli Egitim ve Kultur Merkezi adiyla bir konser mekanina donusturulmustur Eserlerinden orneklerGazel Askta kanun imis asiklara cevr eylemek Asik oldur kim cefa yi yare sabretmek gerek Ask naz u sive evvel gosterir asiklara Asik ol demde ona cani feda etmek gerek Asikin ancak muradi dostunun maksududur Cekse de bin derd u mihnet hep sebat etmek gerek Arzu yi du cihandan gecmedir aska nisan Terk i can edip reh i canana azm etmek gerek Aftab asa bilip her zerresin nur i safa Her bela dosttan gelir kim merhaba etmek gerek Havf i a da eylemez olan musellah ask ile Yanmadan Hakka erilmez pertev i tevhid gerek Nefsle cehd et tecelli eylesin ask i Huda Beyt i kalbi Adile ma mur u pak etmek gerekKaynakca Haskan Mehmet Nermi Eyuplu Meshurlar Eyup Belediyesi Yayinlari cilt 2 s 29 Istanbul 2014 Arsivlenmis kopya 30 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2021 Dis baglantilarVikikaynak ta Adile Sultan ile ilgili metin bulabilirsiniz Turk Edebiyati Isimler Sozlugu nde Sultan 4759