Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Afyonkarahisar Ulu Camii (Hocabey Camii), Türkiye'de Afyonkarahisar'ın merkezinde yer alan ahşap direkli anıtsal cami.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Afyonkarahisar |
| Koordinatlar | 38°45′18″K 30°31′46″D / 38.75500°K 30.52944°D |
| İnanç | İslam |
| Açılış | 1277 |
| Dünya miras yılı | 2023 |
| Mimari | |
| Mimari tür | Cami |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 1 |
1272-1277 yılları arasında inşa edilen cami, Anadolu Selçuklu dönemi ve Beylikler dönemi ahşap direkli cami mimarisinin önemli örneklerindendir.
2023 yılında 45. UNESCO Dünya Miras Komitesi toplantısında alınan kararla Dünya Mirası ilan edilmiştir.
Geçmişi
Cami, 13. yüzyılda Anadolu'nun Moğol hakimiyeti altınnda olduğu dönemde, şehrin en eski yerleşim birimlerinden olan Hıdırlık Tepesi ile Afyonkarahisar Kalesi’nin arasındaki derin vadiye inşa edilmiştir. Camide bulunan kitabelerden ve dönem olaylarından yola çıkılarak 1272-1277 yılları arasında inşa edildiği düşünülür. O zamanki adı "Karahisar" olan Afyon, bu dönemde Anadolu'da kurulmuş ilk beyliklerden Sahib Ataoğulları Beyliği'nin başkenti durumunda idi.
Kuzey yöndeki ana giriş kapısı üzerindeki kitabede caminin Sahipata Nusrediddün Hasan tarafından yaptırıldığı yazar, bu yüzden birçok kaynakta yapının banisi Sahipata Nusrediddün Hasan olarak belirtilir. Ancak bu kitabenin özgün olmadığı ve camideki diğer kitabelerden faydalanılarak yazıldığı iddia edilmiştir. Bir diğer görüşe göre cami, mihrapta adı geçen Sivastosoğlu Ali Bey tarafından yaptırılmıştır.
Cami, 19. yüzyıla kadar Hocabey Camii olarak anılmıştır. 19. yüzyıldan itibaren "Ulu Cami" denilmeye başlamıştır. Çatısının ahşap sütunlar üzerinde oturtulmuş olmasından ötürü Kırk Direkli Cami olarak da anılır.
Yapı ilk defa Karamanoğulları Beyliği döneminde 1341 yılında onarım görmüştür; onarıma ait bilgiler doğu cephesindeki kapı üzerine konulmuş kitabede yer alır. Cami, 1765,1851,1950, 1969, 1978, 1983-1984, 2006 yıllarında da bakım ve onarımlar geçirdi Özgün planda düz olan ve ortasında bir aydınlık feneri bulunan çatısı onarımlar sırasında yenilendi. Aydınlık feneri 1947'de kapatıldı, 1950'de çatı piramidal yapılarak galvaniz saçla kaplandı; 1983'ge çatı yenilendi.
2023 yılında Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da düzenlenen 45. UNESCO Dünya Miras Komitesi toplantısında alınan kararla "Anadolu'nun Orta Çağ Dönemi Ahşap Direkli ve Kirişli Camileri"nden birisi olarak Dünya mirası ilan edilmiştir.
Mimari özellikleri ve süslemeleri
Avlu içinde yer alan yamuk dikdörtgen plana sahip ahşap bir camidir. Ahşap tavanlı, ağaç direkli cami, dıştan moloz taş malzemelidir. Orijinal planda düz toprak damlı olan yapı, günümüzde bakır kaplı yüksek piramidal bir çatıya sahiptir.
Kuzey, doğu ve batıda birer sade kapısı vardır; anıtsal bir giriş kapısı bulunmaz. Kuzey yönündeki giriş kapısı üzerinde çiçekli iki pano arasında bulunan mermer kitabeden, caminin, 1341 yılında Mugiseddin Emir İsa bin Muzafferüddin tarafından onarıldığı öğrenilir. Doğudaki kapı cami zemininden aşağıdadır; üç basamaklı bir merdivenle kapıya ulaşılır. Doğudakinin tersine zeminden hayli yüksek olan batı kapısından girince harim zeminine ulaşmak için on basamak inmek gerekir. Düz lentolu batı kapısının bir sultan mahfili kapısı olduğu düşünülür.
İç mekan, mihrap duvarına dik uzanan dokuz neflidir. Her nef, silindirik formda altışar sütunla bölünmüştür. Mermer kaide üzerine oturmuş ahşap sütunların üzerinde kimisi sade, kimisi mukarnaslı ahşap sütun başlıkları bulunur. Restorasyon sırasında zemin yükselmiş olduğundan günümüzde mermer kaidelerin üst kısmı halı seviyesine yakın dgörünür. Aşı boyalı nakışlar işlenmiş sahip sütun başlıklarında, mukarnas birimlerinin her birinin içine birer çiçek ya da Rumî motifi yerleştirilmiştir. Süslemelerin çok azı günümüze gelebilimiştir.
Müezzin mahfili, yerden 50 cm. yükseklikte ve ahşap korkulukludur.
Mihrap
Kıble duvarının ortasındaki kesme beyaz kireçtaşından yapılmış mihrap, dikdörtgen şeklinde ve altı sıra mukarnaslıdır. Bitkisel bezemeli bir bordür ve nesih hatla yazılmış Ayet-el Kürsi içeren bir yazı kuşağı mihrap nişini çevreler. Kitabe kuşağında ayrıca bazı isimler okunur ve bu isimlerden ötürü, mihrabın Selçuklu Sultanı II. İzzettin Keykavus tarafından yaptırıldığı, nakışlarının ise Nakkaş Mahmud oğlu Hacı Murat tarafından yapıldığı düşünülür. Aynı yazı kuşağında yazı ustalarının imzası niteliğinde işaretler vardır. Mihrabın üst kısmındaki küçük bölümde Ihlas Suresi yer alır. İlk iki ayeti düz, son iki ayeti ise ters asimetrik olarak yazılmıştır.
Minber
Mihrabın sağında yer alan ahşap minber kimine göre caminin yapıldığı dönemden kalmıştır, kimine göre yenidir. Minberin giriş kapısı üzerindeki kitabede, yapının ahşap işlerini yapan Neccar Emirhan Bey’in adı yazılıdır. Kimilerine göre minber kapısı özgün minbere aittir, yeni minber bu kapıya uydurularak yapılmıştır. Kimi kaynaklara göre ise bu minber kapısı k başka bir mescide ait olup sonradan buraya taşınmıştır.
Minare
Yapının minaresi, kuzey cepgenin batı köşesindedir. Beşgen formdaki kaidesi kesme taştır; bir sıra kesme taş üç sıra tuğla olarak devam eder. Minarenin gövdesi ise tuğla örgülüdür. Üzerinde yeşil sırlı tuğladan baklava motifleri bulunur. Minare gövdesinde 4 aydınlık penceresi, 76 basamak vardır. 15. yüzyılda Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezid döneminde yapoldığı düşünülür.Aynı dönemde minare kaisesi yanına bir de çeşme eklenmiştir.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Afyonkarahisar Grand Mosque ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ . Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. 9 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2019.
- ^ a b c d e f Karakuş, Filiz (1 Ocak 2021). "13. Yüzyılda Anadolu'da İnşa Edilen Ahşap Direkli Camiler Üzerine Değerlendirme Çalışması". Turkish Online Journal of Design Art and Communication. 11 (1): 131-161. ISSN 2146-5193. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d (PDF). Atatürk Kültür Merkezi. 18 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2019.
- ^ . habitat.org.tr. 17 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2019.
- ^ a b c Üstündağ, Hakan (2018). "Turizm Rehberliği Tezsiz Yüksek Lisans (İ". Afyon Kocatepe Üniversitesi Turizm Rehberliği Tezsiz Yüksek Lisans programı dönem projesi. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından .
- ^ Çiftçi, İsa (19 Eylül 2023). "Anadolu'nun ahşap destekli camileri UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde". www.aa.com.tr. 21 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2023.
- ^ "ULUCAMİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Afyonkarahisar Ulu Camii Hocabey Camii Turkiye de Afyonkarahisar in merkezinde yer alan ahsap direkli anitsal cami Afyonkarahisar Ulu CamiiTemel bilgilerKonumAfyonkarahisarKoordinatlar38 45 18 K 30 31 46 D 38 75500 K 30 52944 D 38 75500 30 52944InancIslamAcilis1277Dunya miras yili2023MimariMimari turCamiOzelliklerMinare sayisi1 1272 1277 yillari arasinda insa edilen cami Anadolu Selcuklu donemi ve Beylikler donemi ahsap direkli cami mimarisinin onemli orneklerindendir 2023 yilinda 45 UNESCO Dunya Miras Komitesi toplantisinda alinan kararla Dunya Mirasi ilan edilmistir GecmisiCami 13 yuzyilda Anadolu nun Mogol hakimiyeti altinnda oldugu donemde sehrin en eski yerlesim birimlerinden olan Hidirlik Tepesi ile Afyonkarahisar Kalesi nin arasindaki derin vadiye insa edilmistir Camide bulunan kitabelerden ve donem olaylarindan yola cikilarak 1272 1277 yillari arasinda insa edildigi dusunulur O zamanki adi Karahisar olan Afyon bu donemde Anadolu da kurulmus ilk beyliklerden Sahib Ataogullari Beyligi nin baskenti durumunda idi Kuzey yondeki ana giris kapisi uzerindeki kitabede caminin Sahipata Nusrediddun Hasan tarafindan yaptirildigi yazar bu yuzden bircok kaynakta yapinin banisi Sahipata Nusrediddun Hasan olarak belirtilir Ancak bu kitabenin ozgun olmadigi ve camideki diger kitabelerden faydalanilarak yazildigi iddia edilmistir Bir diger goruse gore cami mihrapta adi gecen Sivastosoglu Ali Bey tarafindan yaptirilmistir Cami 19 yuzyila kadar Hocabey Camii olarak anilmistir 19 yuzyildan itibaren Ulu Cami denilmeye baslamistir Catisinin ahsap sutunlar uzerinde oturtulmus olmasindan oturu Kirk Direkli Cami olarak da anilir Yapi ilk defa Karamanogullari Beyligi doneminde 1341 yilinda onarim gormustur onarima ait bilgiler dogu cephesindeki kapi uzerine konulmus kitabede yer alir Cami 1765 1851 1950 1969 1978 1983 1984 2006 yillarinda da bakim ve onarimlar gecirdi Ozgun planda duz olan ve ortasinda bir aydinlik feneri bulunan catisi onarimlar sirasinda yenilendi Aydinlik feneri 1947 de kapatildi 1950 de cati piramidal yapilarak galvaniz sacla kaplandi 1983 ge cati yenilendi 2023 yilinda Suudi Arabistan in baskenti Riyad da duzenlenen 45 UNESCO Dunya Miras Komitesi toplantisinda alinan kararla Anadolu nun Orta Cag Donemi Ahsap Direkli ve Kirisli Camileri nden birisi olarak Dunya mirasi ilan edilmistir Mimari ozellikleri ve suslemeleriAvlu icinde yer alan yamuk dikdortgen plana sahip ahsap bir camidir Ahsap tavanli agac direkli cami distan moloz tas malzemelidir Orijinal planda duz toprak damli olan yapi gunumuzde bakir kapli yuksek piramidal bir catiya sahiptir Kuzey dogu ve batida birer sade kapisi vardir anitsal bir giris kapisi bulunmaz Kuzey yonundeki giris kapisi uzerinde cicekli iki pano arasinda bulunan mermer kitabeden caminin 1341 yilinda Mugiseddin Emir Isa bin Muzafferuddin tarafindan onarildigi ogrenilir Dogudaki kapi cami zemininden asagidadir uc basamakli bir merdivenle kapiya ulasilir Dogudakinin tersine zeminden hayli yuksek olan bati kapisindan girince harim zeminine ulasmak icin on basamak inmek gerekir Duz lentolu bati kapisinin bir sultan mahfili kapisi oldugu dusunulur Ahsap sutunlar Ic mekan mihrap duvarina dik uzanan dokuz neflidir Her nef silindirik formda altisar sutunla bolunmustur Mermer kaide uzerine oturmus ahsap sutunlarin uzerinde kimisi sade kimisi mukarnasli ahsap sutun basliklari bulunur Restorasyon sirasinda zemin yukselmis oldugundan gunumuzde mermer kaidelerin ust kismi hali seviyesine yakin dgorunur Asi boyali nakislar islenmis sahip sutun basliklarinda mukarnas birimlerinin her birinin icine birer cicek ya da Rumi motifi yerlestirilmistir Suslemelerin cok azi gunumuze gelebilimistir Muezzin mahfili yerden 50 cm yukseklikte ve ahsap korkulukludur Mihrap Beyaz kesme tastan 6 mukarnasli mihrap bir yazi kusagi ile cevrelenir Kible duvarinin ortasindaki kesme beyaz kirectasindan yapilmis mihrap dikdortgen seklinde ve alti sira mukarnaslidir Bitkisel bezemeli bir bordur ve nesih hatla yazilmis Ayet el Kursi iceren bir yazi kusagi mihrap nisini cevreler Kitabe kusaginda ayrica bazi isimler okunur ve bu isimlerden oturu mihrabin Selcuklu Sultani II Izzettin Keykavus tarafindan yaptirildigi nakislarinin ise Nakkas Mahmud oglu Haci Murat tarafindan yapildigi dusunulur Ayni yazi kusaginda yazi ustalarinin imzasi niteliginde isaretler vardir Mihrabin ust kismindaki kucuk bolumde Ihlas Suresi yer alir Ilk iki ayeti duz son iki ayeti ise ters asimetrik olarak yazilmistir Minber Minber kapisinin ozgun minbere ait oldugu dusunulur Mihrabin saginda yer alan ahsap minber kimine gore caminin yapildigi donemden kalmistir kimine gore yenidir Minberin giris kapisi uzerindeki kitabede yapinin ahsap islerini yapan Neccar Emirhan Bey in adi yazilidir Kimilerine gore minber kapisi ozgun minbere aittir yeni minber bu kapiya uydurularak yapilmistir Kimi kaynaklara gore ise bu minber kapisi k baska bir mescide ait olup sonradan buraya tasinmistir Minare Yapinin minaresi kuzey cepgenin bati kosesindedir Besgen formdaki kaidesi kesme tastir bir sira kesme tas uc sira tugla olarak devam eder Minarenin govdesi ise tugla orguludur Uzerinde yesil sirli tugladan baklava motifleri bulunur Minare govdesinde 4 aydinlik penceresi 76 basamak vardir 15 yuzyilda Osmanli Sultani Yildirim Bayezid doneminde yapoldigi dusunulur Ayni donemde minare kaisesi yanina bir de cesme eklenmistir KaynakcaWikimedia Commons ta Afyonkarahisar Grand Mosque ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Turkiye Cumhuriyeti Kultur ve Turizm Bakanligi 9 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2019 a b c d e f Karakus Filiz 1 Ocak 2021 13 Yuzyilda Anadolu da Insa Edilen Ahsap Direkli Camiler Uzerine Degerlendirme Calismasi Turkish Online Journal of Design Art and Communication 11 1 131 161 ISSN 2146 5193 28 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ekim 2023 a b c d PDF Ataturk Kultur Merkezi 18 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2019 habitat org tr 17 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2019 a b c Ustundag Hakan 2018 Turizm Rehberligi Tezsiz Yuksek Lisans I Afyon Kocatepe Universitesi Turizm Rehberligi Tezsiz Yuksek Lisans programi donem projesi 8 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Ciftci Isa 19 Eylul 2023 Anadolu nun ahsap destekli camileri UNESCO Dunya Mirasi Listesi nde www aa com tr 21 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2023 ULUCAMI TDV Islam Ansiklopedisi 26 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2023