Agromyzidae, infratakımına bağlı bir hayvan familyasıdır. Bitkilerin yapraklarında ve diğer kısımlarında yaşayan, açık yeşilimsi, beyaz ve farklı şekillerde olan larvaları vardır. Bitki oyan sineklerin yarısı bu familyaya aittir.
Agromyzidae | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||
|
Türkiye'de 2009 yılı verilerine göre 165 türü bulunur. Türkiye'de Agromyzidae familyasına bağlı türlerle ilgili yapılan çalışmalar oldukça yenidir. Ekonomik zararlarına yönelik ilk çalışma Prof Dr. Niyazi Lodos tarafından 1962 yılında yapılmıştır.
Kazıcı (oyucu) böcek larvalarının aksine, larvalar bitki dokularının iç yüzeylerinin üzerinde bulunurlar ve öne doğru uzatılabilen, alt arkaya doğru yönelmiş çift sıralı ağız kancaları ile hareket ederler. Öyle ki, yay şeklinde bir yol izleyerek, sonuçta ork gibi bir iz ya da delik oluştururlar. Bitki hücreleri sert kısımları ile birlikte yenerek bağırsakta sindirilir. Yeme şekilleri türlere özgüdür.
Özellikler
Larvaları 1,8–4,0 mm uzunluğunda ve beyazımsı-sarı renktedir.
Pupaları 1,5–3,0 mm olup, renkleri sarı, sarımsı kahverengi, koyu kahverengi ve siyahtır. Puplaşma yaprakta galeri içinde ya da toprağın birkaç cm altında olabilir. Galeri içinde gelişenlerin pupalarının bir kısmı yenme açıklığında serbest olarak, nir kısmı ise ipeğimsi ipliklerle ya da yapışkan bir sıvıyla bağlanmış olarak bulunur. Çoğu kez pupanın ön stigmaları yaprak epidermisinden dışarıya açılır. Puplaşması toprakta olan larvalar, yaprağın epidermisini yay şeklindeki bir yarık hâlinde keserek dışarıya çıkarlar.
Erginlerin vücutları dar, ince ve uzun olup, genellikle mat veya parlak siyah, grimsi siyah renkte, bazı türler sarı, bazı türler ise metalik yeşil, mavi renktedir. Kanatları, 1,3 mm den 4,8 mm ye kadar değişen ölçülerdedir. Tür teşhislerinin yapılabilmesindeki en önemli özellik erkek genital organının yapısı olup, bunu ergine ait dış morfolojik özellikler izlemektedir.
Taksonomi
Türkiye'deki türler:
Agromyzinae alt familyası
- Alt familya : Agromyzinae
- Oymak :
- Agromyza Fallén, 1810
- Zetterstedt, 1848
- Meigen, 1830
- Meigen, 1830
- Fallén, 1823
- Spencer, 1976
- Meigen, 1830
- Strobl, 1902
- Spencer, 1966
- Hering, 1941
- Hendel, 1920
- (Rondani, 1875)
- Hendel, 1931
- Becker, 1908
- Hardy, 1853
- Becker, 1907
- Griffiths, 1963
- Hering, 1933
- Kaltenbach, 1864
- Meigen, 1830
- Hendel, 1920
- Meigen, 1830
- Sasakawa, 2008
- Hendel, 1931
- Spencer, 1957
- Fallén, 1823
- Strobl, 1900
- Strobl, 1900
- Hering, 1932
- Japanagromyza Sasakawa, 1958
- (Collin, 1911)
- Agromyza Fallén, 1810
- Oymak :
- Hexomyza Enderlein, 1936
- (Loew 1869)
- Melanagromyza Hendel, 1920
- (Fallén, 1823)
- (Meigen, 1830)
- Hendel, 1923
- Spencer, 1957
- Spencer, 1959
- Ophiomyia Braschnikov, 1897
- (Hendel, 1923)
- (Hendel, 1920)
- (Zetterstedt, 1848)
- Hendel, 1928
- Hering, 1937
- (Hendel, 1931)
- Hering, 1937
- (Meigen, 1838)
- Spencer, 1974
- (Hendel, 1931)
- (Tryon, 1895)
- (Fallén, 1820)
- (Meigen, 1830)
- Hering, 1926
- Hexomyza Enderlein, 1936
- Oymak :
Phytomyzinae alt familyası
- Alt familya : Phytomyzinae
- Amauromyza Hendel, 1931
- Alt cins: Amauromyza Hendel, 1931
- (Zetterstedt, 1848)
- Alt cins: Hendel, 1931
- (Meigen, 1830)
- (Hendel, 1920)
- Alt cins: Amauromyza Hendel, 1931
- Enderlein, 1936
- (de Meijere, 1938)
- (Hendel, 1932)
- (Hendel, 1920)
- (Hendel, 1920)
- (Kaltenbach, 1864)
- (Loew, 1873)
- Calycomyza Hendel, 1931
- (von Roser, 1840)
- Cerodontha Rondani, 1861
- Alt cins: Nowakovski, 1967
- (Loew, 1869)
- (Hendel, 1931)
- (von Roser, 1840)
- Alt cins: Cerodontha Rondani, 1861
- (Panzer, 1806)
- (Meigen, 1830)
- Alt cins: Hendel, 1920
- (Meigen, 1830)
- Alt cins: Hendel, 1931
- (Meigen, 1838)
- (Meigen, 1830)
- (Macquart, 1835)
- (Meigen, 1830)
- Alt cins: Nowakovski, 1967
- Chromatomyia Hardy, 1849
- (Hendel, 1935)
- (Zetterstedt, 1838)
- (Goureau, 1851)
- (Hering, 1924)
- (Kaltenbach, 1864)
- (Meigen, 1830)
- (Robineau-Desvoidy, 1851)
- (Hering, 1922)
- Spencer, 1981
- (Hendel, 1932)
- Liriomyza Mik, 1894
- (Hering, 1960)
- Hering, 1963
- (Meigen, 1830)
- (Strobl, 1900)
- (Riley, 1884)
- (Kaltenbach, 1858)
- Hering, 1937
- Hendel, 1931
- Sasakawa, 2008
- Hering, 1927
- (Hering, 1927)
- Liriomyza cicerina (Rondani, 1875) (Nohut sineği)
- (Becker, 1903)
- Hering, 1932
- (Kaltenbach, 1873)
- Martinez, 1999
- (Fallén 1823)
- Spencer, 1976
- Spencer, 1971
- (Blanchard, 1926)
- (Meigen, 1830)
- (Meigen, 1838)
- Hendel, 1931
- (Meigen, 1830)
- Blanchard, 1938
- (Meigen, 1830)
- (Burgess in Comstock, 1880) ()
- Frey, 1946
- Metopomyza Enderlein, 1936
- (Fallén, 1823)
- (Loew, 1858)
- Napomyza Westwood, 1840
- Griffiths, 1967
- Spencer, 1966
- Spencer, 1966
- (Meigen, 1830)
- (Fallén, 1823)
- Nemorimyza
- Phytobia
- Phytoliriomyza Hendel, 1931
- (Lundbeck, 1901)
- (Siebke, 1863)
- (Becker, 1907)
- (Meigen, 1830)
- Phytomyza Fallén, 1810
- Hendel, 1927
- Fallén, 1823
- (Fallén, 1823)
- Kaltenbach, 1872
- Hendel, 1924
- Frey, 1946
- Hering, 1931
- Hendel, 1934
- Hering, 1937
- Spencer, 1969
- Hendel, 1923
- Kaltenbach, 1859
- Hendel, 1920
- Hering, 1920
- Zetterstedt, 1860
- Brischke, 1880
- Hering, 1927
- Fallén, 1823
- Sasakawa, 2008
- Hendel, 1935
- Loew, 1858
- Hendel, 1922
- Goureau, 1851
- Zetterstedt, 1838
- Hering, 1931
- Kaltenbach, 1864
- Hering, 1924
- Hering in Buhr, 1930
- Robineau-Desvoidy, 1851
- Hering, 1954
- Hendel, 1920
- (Schrank, 1803)
- Hering, 1934
- von Roser, 1840
- Meigen, 1830
- Hering, 1930
- Strobl, 1906
- Brischke, 1880
- Meigen, 1830
- Hendel, 1927
- Hering, 1924
- Pseudonapomyza Hendel, 1920
- (Meigen, 1830)
- Spencer, 1973
- Spencer, 1973
- Sasakawa, 2008
- (Malloch, 1914)
- Spencer, 1973
- Spencer, 1973
- Amauromyza Hendel, 1931
Yaşam döngüsü
Ergin dişiler hem beslenmek hem de yumurta bırakmak için ovipozitörlerini (yumurta koyma borusu) bitki dokularına batırıp çıkarır ve çıkan bitki özsuyunu emerek beslenir. Çiğbalı, erginlerin temel besinini oluşturur. Dişiler çoğu kez yaprakları sadece özsu aksın diye delerler. Yumurtalar ovipozitör yardımıyla açılan her bir noktacığa teker teker olmak üzere epidermisin altına bırakılır. İnkubasyon süresini 3–5 günde tamamlayan yumurtadan çıkan larva, yaprakta 2 epidermis arasındaki mesofil tabakasında galeri açarak beslenmeye başlar. Larvaları 3 deri değiştirerek pupa dönemine geçerler. Larvaların gelişme süreleri türlere ve ortam sıcaklığına bağlı olarak bir hafta ile birkaç ay arasında değişiklik gösterir. Pupa süreleri türlere ve ortam sıcaklığına göre farklılık göstermekte olup, en az 10 gün en fazla ise 6–10 ay sürmektedir. Pupalaşma yaprakta galeri içinde ya da toprağın birkaç cm altında gerçekleşir.
Kışı çoğunlukla pupa bazen de son dönem larva olarak bitki artıkları içinde, toprak üzerinde veya içinde geçirmektedirler. Sera koşullarında yıl boyunca aktif olabilen galerisineği türleri erginleri Mart ayı başından itibaren, hatta iklim koşullarının ılıman olması durumunda Ocak ayı sonundan itibaren doğada görülmeye, beslenmeye ve çiftleşmeye başlar.
Besin kaynağı
Tamamı fitofag olup, larvaları bitki dokuları içinde beslenir. Erginleri, deldikleri bitkiden akan özsu ile beslenirler.
Konuyla ilgili yayınlar
- Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)
- , Revised checklist of Turkish Agromyzidae (Diptera) fauna of Turkey, TÜBİTAK, Turk J Zool, 33 (2009) 349-358
- Türkiye Agromyzidae (Diptera) Faunasına Katkılar, Türkiye Entomoloji Dergisi, 2007, 31 (2): 153-159
- , Doğu Akdeniz Bölgesi Agromyzidae (Diptera) familyası türleri üzerinde faunistik çalışmalar, Türkiye Entomoloji Dergisi, 1995, 19 (2): 123-136
Dış bağlantılar
- Wikimedia Commons'ta Agromyzidae ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
- Vikitür'de Agromyzidae ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
- ^ . 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2022.
- ^ Niyazi Lodos (1962), Ege’de nohutlarda zararlı olan iki sinek türü: Liriomyza cicerina Rond. ve Phytomyza atricornis Meigen. Bitki Koruma Bülteni, 2 (10), 44-49.
ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |