Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahlat, Van Gölü'nün kuzeybatısında Bitlis iline bağlı bir ilçedir.
| Ahlat | |
|---|---|
 Ahlat'ta Bayındır Kümbeti | |
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Bitlis |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Köy sayısı | 26 |
| İdare | |
| • Kaymakam | Batuhan Bingöl |
| • Belediye başkanı | Yavuz Gülmez (Ak Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.044 km² |
| Rakım | 1.650 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 40,806 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| Posta kodu | 13.400 |
| İl alan kodu | 434 |
| İl plaka kodu | 13 |
Resmî site www.ahlat.gov.tr | |
Etimoloji
Şehrin en eski sakinleri olan Urartular buraya "Halads" derken, Türkler ve İranlılar "Ahlat", Kürtler "Xelat", Ermeniler "Şaleat", Süryaniler "Kelath" ve Araplar "Hil’at" demişlerdir.
Tarihçe
Ahlat, Selçuklular çağında Ahlatşâhlar Beyliği’ne başkentlik yapmış, politik ve kültürel sahalarda önemli rol oynamış bir Oğuz/Türkmen şehridir. Türk istila yolları üzerinde yer alan bu şehir, Anadolu’ya yapılan akınların planlandığı ve dönüşlerinde de toplandıkları bir askerî hareket üssü ve aynı zamanda Oğuz boylarına mensup kitlelerin yerleştiği bir Orta Çağ Selçuklu şehridir. Nitekim bu Oğuz boylarına mensup kitleler arasında Osmanlıların mensup olduğu Kayı Boyu da vardır. Bundan ötürü Ahlat, Osmanlılar açısından da hatırı sayılır öneme sahip ata yadigarı bir Osmanlı şehridir. Türkler Anadolu’ya geldikleri esnada, Van Gölü’nün kuzeybatı kıyısında yer alan Ahlat hariç olmak üzere, Malazgirt, Erciş, Bargiri (bugünkü Muradiye), Van ve Vestan (Gevaş) gibi şehirler Bizans İmparatorluğu’nun hakimiyeti altındaydı. Bu sebeple 1054 yılında harekete geçen Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey Türkmenlere yol açmak amacıyla Van Gölü’nün kuzey doğusunda yer alan Bargiri ve daha sonra da Erciş’i kısa bir kuşatmadan sonra ele geçirdi. Ahlat üzerinden ilerleyişine devam ederek Malazgirt’i kuşattı. Ancak şehir iyi tahkim edilmiş olduğundan fethedilemedi. Bununla birlikte Süphan ve Nemrut dağları arasında Van Gölü’ne nazır eğilimli platolar üzerinde kurulmuş olan ve Türk istila yolları üzerinde bulunmasından dolayı stratejik bir konuma sahip olan Ahlat, Anadolu’ya yapılan akınların planlandığı ve dönüşlerinde de toplandıkları bir askerî hareket üssü haline getirildi. Nitekim Malazgirt Zaferi’nden hemen önce, Alparslan’ın emriyle Ahlat’ta hazırlıklarını tamamlayan Selçuklu ve Türkmen beyleri ile emirleri Doğu ve Orta Anadolu’da fetihlere giriştiler. Bunlardan Hâcib Gümüş Tegin (1066) beraberinde Afşin, Ahmed Şâh ve diğer Türkmen boy ve beyleri olduğu halde, Murat ve Dicle nehri havzalarından ilerleyerek el - Cezire bölgesinde yer alan Nizip, Nusaybin ve Adıyaman (Hısn Mansur)’da mücadele verirken, Ahlat’ı hareket üssü edinen Er - Basgan ve Sanduk gibi beyler de Anadolu’ya düzenli seferler gerçekleştirmekteydiler. İşte bu sıralarda Sultan Alparslan, Ahlat’ı Mervânîler’in idaresinden alarak, Anadolu gazalarında şöhret kazanmış olan meşhur kumandanlarından Sanduk’un idaresine verdi. Zira Emir Sanduk, Alparslan’ın komutanları içinde birinci derece cesarete sahip olup, Malazgirt Savaşı öncesinde Ahlat’ı Türklerin cihat ve gaza üssü haline getirerek Anadolu’ya düzenli akınlarda bulunmuştu. Hatta Sanduk Bey, Bizans İmparatoru’nun Ahlat üzerine gönderdiği yirmi bin kişilik öncü kuvveti yenerek (3 Agustos 1071) güçlü bir kumandan oldugunu göstermişti. Ne var ki, Alparslan Malazgirt Savaşı'ndan biraz sonra Ahlat'ı tekrar eski sahibi olan Mervânîlere geri verdi. ibnü'l - Ezrak, Alparslan'ın Malazgirt Savaşı'ndan sonra Ahlat'a ve Malazgirt'e valiler tayin ettiğini ve ondan sonra gelen sultanların da ayn şekilde hareket ettiğini yazar. Ancak Ahlat'ın Malazgirt Savaşı'ndan önce Selçuklular idaresine geçtiği kesindir. Diğer taraftan Büyük Selçuklu Sultan Meliksâh, 1085'te Mervânì Devleti'ni ortadan kaldırmış olmasına rağmen, Ahlat halen bir Mervânì emirinin elindeydi. Ancak Mervânì emirinin zulüm ve iskencesinden bıkmış olan halk, adalet ve iyiliği ile şöhret kazanmış Türk emirlerinden Sökmen el. - Kutbi'ye haber göndererek onu Ahlat'a davet etti. Bu davete icabet eden Sökmen el - Kutbì de kuvvetleriyle birlikte Ahlat'a gelerek güç kullanmaksızın şehri teslim aldı. Bunun üzerine Mervânîler Ahlat'tan uzaklaştı. Muhammed Tapar da taht mücadeleleri sırasında daima kendisini destekleyen ve başarılı hizmetler veren Ahlat ve Van Gölü havzasını Sökmen el- Kutbi'ye ikta etti. Böylece Ahlat, Sökmen el- Kutbì tarafından kurulan Ahlatşahlar Beyliği' nin başkenti ve o devrin en başta gelen siyasi ve kültürel merkezlerinden biri oldu. Nitekim Selçuklu sultanı Berkyaruk ile Muhammed Tapar arasındaki taht mücadelesi esnasında, Hoy' da yapılan savaşı kaybeden (1103) Muhammed Tapar, Türklerin güç merkezi olan Ahlat'a geldi. Burada Doğu Anadolu Türk beylerinden Ahlatşâh'ı Sökmen el - Kutbi, Erzurum Saltuklu Beyi Ali ve Ani emiri Menuçehr'i hizmetine alarak Berkyaruk'a karşı yeniden mücadeleye hazırlandı.
1 Haziran 1929 tarih ve 1509 numaralı kanun ile Bitlis ilçe haline getirilerek il merkezi durumuna getirilen Muş'a bağlanırken Bitlis'e bağlı olan Ahlat, Van iline bağlanmış ve Tatvan da Ahlat'a bağlı bir nahiye statüsüne getirilmiştir. Muş ilinin Bitlis ile Mutki ve Van ilinin Ahlat ilçesiyle, Hizan ve Kotum (Tatvan) ilçelerinden oluşmak üzere merkezi Bitlis olmak üzere Bitlis ilinin yeniden tesis edilmesine 25 Aralık 1935 tarih ve 2885 nolu kanun ile karar verilmiştir.
Coğrafya
1044 km²’lik kırsal bir alana yayılmış olan ilçenin yüzey şekilleri, gerek biçim, gerekse meydana geliş şekilleri bakımından farklılıklar gösterir. Yeryüzünün sayılı volkanlarından olan Nemrut, Ahlat'ın batısında; Süphan ise doğusunda yer almaktadır. İlçenin; kuzeyinde Muş iline bağlı Bulanık ve Malazgirt ilçeleri, batısında Güroymak ve Muş ili, güneyinde Van Gölü, güneybatısında Tatvan ve Bitlis, doğusunda ise yine Van Gölü ve Adilcevaz ilçesiyle sınırlıdır.
İlçe Van Gölü’nün kuzey kıyısında yer almış olmakla beraber iklimi kara iklimi özelliği taşır. Yörede kış oldukça erken başlar ve uzun sürer. Havanın ısınmaya başlaması ancak Nisan ayının ortalarında olur. Yörenin yaz mevsiminin Ağustos ayının sonuna kadar sürmekte olması yanında kısmen bazı yıllar Eylül ayını da kapsar. Yıllık ortalama yağış miktarı 1000–1500 mm dir.
Gerek Van Gölü’nün kıyısında olmasının gerekse yıllık yağışın bolluğu sebebiyle Ahlat, bölgenin genel bitki örtüsü olan bozkır bitki örtüsünün dışında daha yeşil ve gür bir bitki örtüsüne sahiptir.
Nüfus
İlçe; 1 belde, 26 köy ve 12 mahalleden oluşmaktadır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| Ahlat ilçesi (Bitlis) | |||
| 1927 | 7.959 | 1.619 | 6.340 |
| Ahlat ilçesi (Van) | |||
| 1935 | 14.880 | 2.703 | 12.177 |
| Ahlat ilçesi (Bitlis) | |||
| 1940 | 12.298 | 2.825 | 9.473 |
| 1945 | 13.702 | 3.124 | 10.578 |
| 1950 | 17.172 | 3.684 | 13.488 |
| 1955 | 11.617 | 4.292 | 7.325 |
| 1960 | 14.499 | 5.080 | 9.419 |
| 1965 | 16.974 | 5.879 | 11.095 |
| 1970 | 20.822 | 7.819 | 13.003 |
| 1975 | 23.232 | 7.995 | 15.237 |
| 1980 | 26.639 | 10.422 | 16.217 |
| 1985 | 28.983 | 11.163 | 17.820 |
| 1990 | 34.217 | 16.742 | 17.475 |
| 2000 | 52.814 | 34.787 | 18.027 |
| 2007 | 35.623 | 22.699 | 12.924 |
| 2008 | 35.236 | 19.551 | 15.685 |
| 2009 | 35.411 | 19.078 | 16.333 |
| 2010 | 35.647 | 19.182 | 16.465 |
| 2011 | 36.577 | 20.141 | 16.436 |
| 2012 | 37.358 | 21.122 | 16.236 |
| 2013 | 37.872 | 21.539 | 16.333 |
| 2014 | 38.121 | 22.172 | 15.949 |
| 2015 | 38.622 | 22.998 | 15.624 |
| 2016 | 39.171 | 23.684 | 15.487 |
| 2017 | 39.371 | 24.183 | 15.188 |
| 2018 | 40.806 | 25.385 | 15.421 |
| 2019 | 40.699 | 25.589 | 15.110 |
| 2020 | 41.633 | 26.656 | 14.977 |
| 2021 | 42.131 | 27.563 | 14.568 |
| 2022 | 42.810 | 28.904 | 13.906 |
| 2023 | 44.475 | 30.004 | 14.471 |
Kültür
Halkın uğraş alanlarından biri olan bastonculuk geleneği günümüzde de önemli bir kültür-sanat faaliyeti olarak yer almaktadır. Özel teknikler kullanılarak yapılan bu bastonların her biri, büyük emekler ve özveriler neticesinde oluşturulmaktadır. Ağaca ilginç ve bir o kadar da yaratıcı figürler aktararak bu konudaki ustalıklarını gösteren ilçe halkı, bu yeteneğini önemli bir kültür turizmi aracı olarak kullanmakta ve başarılı olmaktadır.
Tarihi Yapılar
Ahlat Mezar Taşları
Ahlat şehri, tarihi mezarlıklarıyla ön plana çıkan bir ilçedir.Selçuklu döneminden kalan mezar taşları Türk tarihi açısından önemli bir değere sahiptir. Ahlat Selçuklu Mezarlığı, dünya üzerindeki en büyük Müslüman mezarlığıdır.
Bunların yanı sıra yine Selçuklular dönemine ait, lahit mezar özelliği taşıyan kümbet mezarlar bulunmaktadır ki bu mezarlar yörede sıkça kullanılan Ahlat'a özgü taşlarla yapılmıştır. İlçede taş işlemeciliğinin ön planda olduğunun bir göstergesi olan bu kümbetlerde, dönemin saygın kişilerinin mezarları bulunmaktadır.
Urartu ve Osmanlı Eski Yerleşimi Mezar Taşları, 2000 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne kaydedilmiştir. Ahlat'ın tarihi M.Ö. 900 yıllarına dayanır. M.S. 12-15. yüzyıllar arasında yapılmış olan mezar taşları önem arz etmektedir. Anadolu türbe mimarisinin estetik ve boyut çeşitliliği İslam dünyasına katkı sunmaktadır.
Ahlat Müzesi
1971 yılında insanları ağırlamaya başlayan Ahlat Müzesi; Tunç Çağı, Demir Çağı, Roma, Helenistik, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinin izlerini göstermektedir. Yakın alandaki tek müzedir. İnşa süreci 4 yıl sürmüştür.
Emir Bayındır Kümbeti ve Camii
Emir Bayındır Kümbeti, 15.yy. mimarisini günümüze taşıyan bir yapıdır. Rüstem Bey Bayındır'ın yaptırdığı kümbein kaide kısmı üzerindeki gövdesi estetik anlamda önemli bir unsurdur.
İskender Paşa Cami
Cami'nin üzerinde yer alan kitabede 1584 tarihinde yapıldığı yazmaktadır. Mimarının Mimar Sinan olduğu söylentiler arasındadır. Üzeri kubbe biçiminde olan İskender Paşa Cami, Osmanlı mimarisinin izlerini bünyesinde barındırmaktadır. Yine caminin çevresinde bulunan kalıntılardan alanda hamam olduğu çıkarımı yapılmıştır ancak hamam tamamen yok olmuştur.
Emir Bayındır Köprüsü
Akkoyunlu Türkmen beylerinden olan Emir Bayındır tarafından Van Gölü’nün kıyısına yaptırılan Emir Bayındır Köprüsü, Tahtı Süleyman Deresi olarak bilinen akarsuyun üzerinde yer almaktadır. TEmir Bayındır Köprüsü 21 metre uzunluğunda olup tek gözlü kesme taştan yapılmıştır.Her iki ucunda merdiven bulunan köprünün 13. yüzyılda yapıldığı sanılıyor. En son 1954 yılında restore edilen köprüyü bölge halkı hâlâ kullanıyor.
Notlar
Kaynakça
- ^ "Ahlat Kaymakamı - Batuhan Bingöl". www.bitlis.gov.tr. 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2024.
- ^ . Dergipark. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2023.
- ^ T.C. Dâhiliye Vekâleti Vilayetler İdaresi Umum Müdürlüğü, İdare Taksimatı, 1929, s. 165.
- ^ T.C. Resmî Gazete, 04.01.1936, Sayı: 1336
- ^ Ekinci, Rezzan. "Bitlis İlinin Doğal Afet Çeşitliliğinin Değerlendirilmesi". Doğal Afetler ve Çevre Dergisi. 30 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ağustos 2023.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h i
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Ahlat Nüfusu - Bitlis". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Bitlis Ahlat Nüfusu". nufusune.com.
- ^ Karamağaralı, B., 1992, Ahlat Mezar Taşları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- ^ "UNESCO Türkiye Millî Komisyonu". www.unesco.org.tr. 18 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mart 2024.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "The Tombstones of Ahlat the Urartian and Ottoman citadel". UNESCO World Heritage Centre (İngilizce). 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mart 2024.
- ^ "Gezilecek Yerler – AHLAT KÜLTÜR VE EĞİTİM VAKFI". 22 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mart 2024.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Ahlat, Bitlis ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Ahlat Belediyesi 2 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ahlat Kaymakamlığı 30 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahlat Van Golu nun kuzeybatisinda Bitlis iline bagli bir ilcedir AhlatIlceAhlat ta Bayindir KumbetiTurkiye de yeriIlce sinirlari haritasiUlkeTurkiyeIlBitlisCografi bolgeDogu Anadolu BolgesiKoy sayisi26Idare KaymakamBatuhan Bingol Belediye baskaniYavuz Gulmez Ak Parti Yuzolcumu Toplam1 044 km Rakim1 650 mNufus 2018 Toplam40 806 Kir Sehir Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Posta kodu13 400Il alan kodu434Il plaka kodu13Resmi site www ahlat gov trEtimolojiSehrin en eski sakinleri olan Urartular buraya Halads derken Turkler ve Iranlilar Ahlat Kurtler Xelat Ermeniler Saleat Suryaniler Kelath ve Araplar Hil at demislerdir TarihceAhlat Selcuklular caginda Ahlatsahlar Beyligi ne baskentlik yapmis politik ve kulturel sahalarda onemli rol oynamis bir Oguz Turkmen sehridir Turk istila yollari uzerinde yer alan bu sehir Anadolu ya yapilan akinlarin planlandigi ve donuslerinde de toplandiklari bir askeri hareket ussu ve ayni zamanda Oguz boylarina mensup kitlelerin yerlestigi bir Orta Cag Selcuklu sehridir Nitekim bu Oguz boylarina mensup kitleler arasinda Osmanlilarin mensup oldugu Kayi Boyu da vardir Bundan oturu Ahlat Osmanlilar acisindan da hatiri sayilir oneme sahip ata yadigari bir Osmanli sehridir Turkler Anadolu ya geldikleri esnada Van Golu nun kuzeybati kiyisinda yer alan Ahlat haric olmak uzere Malazgirt Ercis Bargiri bugunku Muradiye Van ve Vestan Gevas gibi sehirler Bizans Imparatorlugu nun hakimiyeti altindaydi Bu sebeple 1054 yilinda harekete gecen Selcuklu Sultani Tugrul Bey Turkmenlere yol acmak amaciyla Van Golu nun kuzey dogusunda yer alan Bargiri ve daha sonra da Ercis i kisa bir kusatmadan sonra ele gecirdi Ahlat uzerinden ilerleyisine devam ederek Malazgirt i kusatti Ancak sehir iyi tahkim edilmis oldugundan fethedilemedi Bununla birlikte Suphan ve Nemrut daglari arasinda Van Golu ne nazir egilimli platolar uzerinde kurulmus olan ve Turk istila yollari uzerinde bulunmasindan dolayi stratejik bir konuma sahip olan Ahlat Anadolu ya yapilan akinlarin planlandigi ve donuslerinde de toplandiklari bir askeri hareket ussu haline getirildi Nitekim Malazgirt Zaferi nden hemen once Alparslan in emriyle Ahlat ta hazirliklarini tamamlayan Selcuklu ve Turkmen beyleri ile emirleri Dogu ve Orta Anadolu da fetihlere giristiler Bunlardan Hacib Gumus Tegin 1066 beraberinde Afsin Ahmed Sah ve diger Turkmen boy ve beyleri oldugu halde Murat ve Dicle nehri havzalarindan ilerleyerek el Cezire bolgesinde yer alan Nizip Nusaybin ve Adiyaman Hisn Mansur da mucadele verirken Ahlat i hareket ussu edinen Er Basgan ve Sanduk gibi beyler de Anadolu ya duzenli seferler gerceklestirmekteydiler Iste bu siralarda Sultan Alparslan Ahlat i Mervaniler in idaresinden alarak Anadolu gazalarinda sohret kazanmis olan meshur kumandanlarindan Sanduk un idaresine verdi Zira Emir Sanduk Alparslan in komutanlari icinde birinci derece cesarete sahip olup Malazgirt Savasi oncesinde Ahlat i Turklerin cihat ve gaza ussu haline getirerek Anadolu ya duzenli akinlarda bulunmustu Hatta Sanduk Bey Bizans Imparatoru nun Ahlat uzerine gonderdigi yirmi bin kisilik oncu kuvveti yenerek 3 Agustos 1071 guclu bir kumandan oldugunu gostermisti Ne var ki Alparslan Malazgirt Savasi ndan biraz sonra Ahlat i tekrar eski sahibi olan Mervanilere geri verdi ibnu l Ezrak Alparslan in Malazgirt Savasi ndan sonra Ahlat a ve Malazgirt e valiler tayin ettigini ve ondan sonra gelen sultanlarin da ayn sekilde hareket ettigini yazar Ancak Ahlat in Malazgirt Savasi ndan once Selcuklular idaresine gectigi kesindir Diger taraftan Buyuk Selcuklu Sultan Meliksah 1085 te Mervani Devleti ni ortadan kaldirmis olmasina ragmen Ahlat halen bir Mervani emirinin elindeydi Ancak Mervani emirinin zulum ve iskencesinden bikmis olan halk adalet ve iyiligi ile sohret kazanmis Turk emirlerinden Sokmen el Kutbi ye haber gondererek onu Ahlat a davet etti Bu davete icabet eden Sokmen el Kutbi de kuvvetleriyle birlikte Ahlat a gelerek guc kullanmaksizin sehri teslim aldi Bunun uzerine Mervaniler Ahlat tan uzaklasti Muhammed Tapar da taht mucadeleleri sirasinda daima kendisini destekleyen ve basarili hizmetler veren Ahlat ve Van Golu havzasini Sokmen el Kutbi ye ikta etti Boylece Ahlat Sokmen el Kutbi tarafindan kurulan Ahlatsahlar Beyligi nin baskenti ve o devrin en basta gelen siyasi ve kulturel merkezlerinden biri oldu Nitekim Selcuklu sultani Berkyaruk ile Muhammed Tapar arasindaki taht mucadelesi esnasinda Hoy da yapilan savasi kaybeden 1103 Muhammed Tapar Turklerin guc merkezi olan Ahlat a geldi Burada Dogu Anadolu Turk beylerinden Ahlatsah i Sokmen el Kutbi Erzurum Saltuklu Beyi Ali ve Ani emiri Menucehr i hizmetine alarak Berkyaruk a karsi yeniden mucadeleye hazirlandi 1 Haziran 1929 tarih ve 1509 numarali kanun ile Bitlis ilce haline getirilerek il merkezi durumuna getirilen Mus a baglanirken Bitlis e bagli olan Ahlat Van iline baglanmis ve Tatvan da Ahlat a bagli bir nahiye statusune getirilmistir Mus ilinin Bitlis ile Mutki ve Van ilinin Ahlat ilcesiyle Hizan ve Kotum Tatvan ilcelerinden olusmak uzere merkezi Bitlis olmak uzere Bitlis ilinin yeniden tesis edilmesine 25 Aralik 1935 tarih ve 2885 nolu kanun ile karar verilmistir Cografya1044 km lik kirsal bir alana yayilmis olan ilcenin yuzey sekilleri gerek bicim gerekse meydana gelis sekilleri bakimindan farkliliklar gosterir Yeryuzunun sayili volkanlarindan olan Nemrut Ahlat in batisinda Suphan ise dogusunda yer almaktadir Ilcenin kuzeyinde Mus iline bagli Bulanik ve Malazgirt ilceleri batisinda Guroymak ve Mus ili guneyinde Van Golu guneybatisinda Tatvan ve Bitlis dogusunda ise yine Van Golu ve Adilcevaz ilcesiyle sinirlidir Ilce Van Golu nun kuzey kiyisinda yer almis olmakla beraber iklimi kara iklimi ozelligi tasir Yorede kis oldukca erken baslar ve uzun surer Havanin isinmaya baslamasi ancak Nisan ayinin ortalarinda olur Yorenin yaz mevsiminin Agustos ayinin sonuna kadar surmekte olmasi yaninda kismen bazi yillar Eylul ayini da kapsar Yillik ortalama yagis miktari 1000 1500 mm dir Gerek Van Golu nun kiyisinda olmasinin gerekse yillik yagisin bollugu sebebiyle Ahlat bolgenin genel bitki ortusu olan bozkir bitki ortusunun disinda daha yesil ve gur bir bitki ortusune sahiptir Nufusbinasi Mayis 2018 Ilce 1 belde 26 koy ve 12 mahalleden olusmaktadir Yil Toplam Sehir KirAhlat ilcesi Bitlis 1927 7 959 1 619 6 340Ahlat ilcesi Van 1935 14 880 2 703 12 177Ahlat ilcesi Bitlis 1940 12 298 2 825 9 4731945 13 702 3 124 10 5781950 17 172 3 684 13 4881955 11 617 4 292 7 3251960 14 499 5 080 9 4191965 16 974 5 879 11 0951970 20 822 7 819 13 0031975 23 232 7 995 15 2371980 26 639 10 422 16 2171985 28 983 11 163 17 8201990 34 217 16 742 17 4752000 52 814 34 787 18 0272007 35 623 22 699 12 9242008 35 236 19 551 15 6852009 35 411 19 078 16 3332010 35 647 19 182 16 4652011 36 577 20 141 16 4362012 37 358 21 122 16 2362013 37 872 21 539 16 3332014 38 121 22 172 15 9492015 38 622 22 998 15 6242016 39 171 23 684 15 4872017 39 371 24 183 15 1882018 40 806 25 385 15 4212019 40 699 25 589 15 1102020 41 633 26 656 14 9772021 42 131 27 563 14 5682022 42 810 28 904 13 9062023 44 475 30 004 14 471KulturHalkin ugras alanlarindan biri olan bastonculuk gelenegi gunumuzde de onemli bir kultur sanat faaliyeti olarak yer almaktadir Ozel teknikler kullanilarak yapilan bu bastonlarin her biri buyuk emekler ve ozveriler neticesinde olusturulmaktadir Agaca ilginc ve bir o kadar da yaratici figurler aktararak bu konudaki ustaliklarini gosteren ilce halki bu yetenegini onemli bir kultur turizmi araci olarak kullanmakta ve basarili olmaktadir Tarihi YapilarAhlat Mezar Taslari Ahlat Selcuklu Mezarligi Ahlat sehri tarihi mezarliklariyla on plana cikan bir ilcedir Selcuklu doneminden kalan mezar taslari Turk tarihi acisindan onemli bir degere sahiptir Ahlat Selcuklu Mezarligi dunya uzerindeki en buyuk Musluman mezarligidir Bunlarin yani sira yine Selcuklular donemine ait lahit mezar ozelligi tasiyan kumbet mezarlar bulunmaktadir ki bu mezarlar yorede sikca kullanilan Ahlat a ozgu taslarla yapilmistir Ilcede tas islemeciliginin on planda oldugunun bir gostergesi olan bu kumbetlerde donemin saygin kisilerinin mezarlari bulunmaktadir Urartu ve Osmanli Eski Yerlesimi Mezar Taslari 2000 yilinda UNESCO Dunya Mirasi Gecici Listesi ne kaydedilmistir Ahlat in tarihi M O 900 yillarina dayanir M S 12 15 yuzyillar arasinda yapilmis olan mezar taslari onem arz etmektedir Anadolu turbe mimarisinin estetik ve boyut cesitliligi Islam dunyasina katki sunmaktadir Ahlat Muzesi 1971 yilinda insanlari agirlamaya baslayan Ahlat Muzesi Tunc Cagi Demir Cagi Roma Helenistik Selcuklu ve Osmanli donemlerinin izlerini gostermektedir Yakin alandaki tek muzedir Insa sureci 4 yil surmustur Emir Bayindir Kumbeti ve Camii Emir Bayindir Kumbeti 15 yy mimarisini gunumuze tasiyan bir yapidir Rustem Bey Bayindir in yaptirdigi kumbein kaide kismi uzerindeki govdesi estetik anlamda onemli bir unsurdur Iskender Pasa Cami Cami nin uzerinde yer alan kitabede 1584 tarihinde yapildigi yazmaktadir Mimarinin Mimar Sinan oldugu soylentiler arasindadir Uzeri kubbe biciminde olan Iskender Pasa Cami Osmanli mimarisinin izlerini bunyesinde barindirmaktadir Yine caminin cevresinde bulunan kalintilardan alanda hamam oldugu cikarimi yapilmistir ancak hamam tamamen yok olmustur Emir Bayindir Koprusu Akkoyunlu Turkmen beylerinden olan Emir Bayindir tarafindan Van Golu nun kiyisina yaptirilan Emir Bayindir Koprusu Tahti Suleyman Deresi olarak bilinen akarsuyun uzerinde yer almaktadir TEmir Bayindir Koprusu 21 metre uzunlugunda olup tek gozlu kesme tastan yapilmistir Her iki ucunda merdiven bulunan koprunun 13 yuzyilda yapildigi saniliyor En son 1954 yilinda restore edilen kopruyu bolge halki hala kullaniyor Notlar Tatvan ilcesinin kurulmasi ile nufus azalmistir Adilcevaz ilcesinin kurulmasi ile nufus azalmistir Kaynakca Ahlat Kaymakami Batuhan Bingol www bitlis gov tr 29 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2024 Dergipark 25 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Agustos 2023 T C Dahiliye Vekaleti Vilayetler Idaresi Umum Mudurlugu Idare Taksimati 1929 s 165 T C Resmi Gazete 04 01 1936 Sayi 1336 Ekinci Rezzan Bitlis Ilinin Dogal Afet Cesitliliginin Degerlendirilmesi Dogal Afetler ve Cevre Dergisi 30 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Agustos 2023 Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f g h i Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Ahlat Nufusu Bitlis nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Bitlis Ahlat Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Karamagarali B 1992 Ahlat Mezar Taslari Kultur Bakanligi Yayinlari Ankara UNESCO Turkiye Milli Komisyonu www unesco org tr 18 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mart 2024 Centre UNESCO World Heritage The Tombstones of Ahlat the Urartian and Ottoman citadel UNESCO World Heritage Centre Ingilizce 29 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mart 2024 Gezilecek Yerler AHLAT KULTUR VE EGITIM VAKFI 22 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mart 2024 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Ahlat Bitlis ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ahlat Belediyesi 2 Subat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ahlat Kaymakamligi 30 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde