Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eretna Bey (Eski Anadolu Türkçesi: ارتــنــا) veya tam adıyla Alâeddin Eretna, Eretna Beyliği'nin kurucusu ve ilk sultanıdır.
| Eretna Bey | |
|---|---|
| Eski Anadolu Türkçesi: ارتــنــا | |
 1351 yılında Erzincan'da Eretna adına basılan gümüş dirhem. Üzerinde Uygur alfabesiyle "Adil Sultan" yazmaktadır. | |
| Eretna sultanlığı | |
| Hüküm süresi | 1343–1352 |
| Önce gelen | Bağımsızlık ilan edildi |
| Sonra gelen | Gıyâseddin Mehmed |
| Doğum | ? İlhanlı Devleti |
| Ölüm | Şubat–Mart–Ağustos 1352 Kayseri, Eretna Beyliği |
| Eş(ler)i | Liste
|
| Çocuk(lar)ı | Seyfüddin Hasan, Muhammed, Cafer |
| Babası | Cafer ya da Taiju |
| Annesi | Tükälti |
| Dini | İslam |
Uygur kökenli olan Eretna, 1343-1352 yılları arasında Eretna Beyliği'ni yönetmiştir. Başlangıçta İlhanlı subayı Çopan ve oğlu Timurtaş'ın hizmetinde subay olan Eretna, Timurtaş'ın bölgeye İlhanlı valisi olarak atanmasının ardından Anadolu'ya geldi. Timurtaş'ın yarımadanın batı çevresindeki Türkmen isyanlarını bastırmaya yönelik seferlerine katıldı. İsyan bastırma hareketleri Timurtaş'ın Mısır'a sığınması ve sonrasında ölümü ile yarıda kaldı. Timurtaş'ın ölümünün ardından Eretna Bey saklanmaya başladı. İlhanlıların dağılmasının ardından Hasan Büzürg sultanlığındaki Celayiriler ile ittifak oldu. Celayirid lideri Hasan Buzurg, düşmanı olan Çobanoğulları ve diğer Moğol lordlarıyla çatışmak için doğuya döndüğünde hakimi olduğu Anadolu topraklarını Eretna Bey'in yönetimine bıraktı. Eretna, yönetimine giren bu topraklarda gücünü pekiştirmek için tanınma talebinde bulundu. Sonrasında ise tabiiyeti konusunda Moğol devletleri ve Memlüklüler arasında ikili bir politika güttü. 1343 yılında, kendi topraklarının sultanı olarak bağımsızlığını ilan etti. Saltanatı boyunca beylik büyük ölçüde müreffeh olarak tanımlandı ve ülkesinde düzeni sağlama çabalarıyla Köse Peygamber olarak tanındı.
Hayatı
Hem kendi özellikleri, hem de İlhanlılar'ın Anadolu valisi Timurtaş'ın akrabası olması nedeniyle, İlhanlı hükümdarı Ebu Said Bahadır Han'ın emirleri arasına girdi ve Timurtaş'ın yardımcılığı görevini aldı. Timurtaş'ın Anadoluda hakimiyet kurma idealleri uğruna istilacı ve yayılmacı politikaları sonucu, İlhanlı emirleri olan Eretna ve Sungur Aga'ya karşı cephe aldı. Bu iki emir Karamanoğulları'na kaçtı.
Ebu Said'in Timurtaş'ın babası Emir Çoban'ı öldürmesi üzerine sıranın kendisine geldiğini düşünen Timurtaş 1328'de Mısır'a kaçtı. Bunun üzerine Eretna, Sivas'a geldi ve yönetimi eline aldı.
Timurtaş'ı cezalandırmak isteyen Ebu Said, Iraç Noyan komutasında ordu yolladı. Iraç Noyan, Eretna'ya Timurtaş'ı takip etmek için kendisiyle gelmesini teklif etti. Sivas'ı bırakamayacağını söyleyerek teklifi reddeden Eretna'ya karşılık Iraç, Sivas'ı kuşattı ancak başarılı olmadı. Iraç, Sivas'tan ayrılıp Niksar'a gittiği sırada Karamanoğulları tarafından öldürüldü.
Notlar
Kaynaklar
- ^ Peacock 2019, s. 182.
- ^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (20 Nisan 1968). "Sivas - Kayseri ve Dolaylarında Eretna Devleti". BELLETEN. 32 (126): 161-190. ISSN 0041-4255.
- ^ Nicolle, David (2008). The Ottomans: Empire of Faith (İngilizce). Thalamus. s. 48. ISBN .
- ^ Freely, John (1993). "This was erected in 1339 by Eretna, an Uyghur Turk who created an independent principality in central Anatolia after the collapse of the Ilkhanid Mongol Empire in 1335." [Bu yapı, 1335 yılında İlhanlıların yıkılmasından sonra Orta Anadolu'da bağımsız bir beylik kuran Uygur Türkü Eretna tarafından 1339 yılında inşa edilmiştir.]. The Companion Guide to Turkey (İngilizce). HarperCollins. ISBN .
Bibliyografya
- Bosworth, Clifford Edmund (1996). New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. Edinburgh University Press.
- Cahen, Claude (2012). "Eretna". Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P. (Ed.). . II. E. J. Brill.
- Göde, Kemal (1995). "Eretnaoğulları". TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- Masters, Bruce Alan; Ágoston, Gábor (2010). Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase.
- Melville, Charles (12 Mart 2009). "Anatolia under the Mongols". Fleet, Kate (Ed.). The Cambridge History of Turkey (1 bas.). Cambridge University Press. ss. 51-101. doi:10.1017/chol9780521620932.004. ISBN . Erişim tarihi: 22 Ekim 2023.
- Nicolle, David (2008). The Ottomans: Empire of Faith (İngilizce). Thalamus. ISBN .
- Peacock, Andrew Charles Spencer (17 Ekim 2019). Islam, Literature and Society in Mongol Anatolia. Cambridge University Press.
- Sinclair, T. A. (31 Aralık 1989). Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey (İngilizce). II. Pindar Press. ISBN .
- Sinclair, Thomas (6 Aralık 2019). Eastern Trade and the Mediterranean in the Middle Ages: Pegolotti's Ayas-Tabriz Itinerary and Its Commercial Context. Taylor & Francis.
- Spuler, Bertold; Ettinghausen, Richard (2012). "Īlk̲h̲āns". Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P. (Ed.). . II. E. J. Brill.
- Sümer, Faruk (1969). "Anadolu'da Moğollar" [Mongols in Anatolia] (PDF). Journal of Seljuk Studies. Ankara: Selçuklu Tarih ve Medeniyeti Enstitüsü (1970 tarihinde yayınlandı). Erişim tarihi: 19 Ekim 2023.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (20 Nisan 1968). "Sivas - Kayseri ve Dolaylarında Eretna Devleti" [State of Eretna in Sivas - Kayseri and Around]. Belleten. Turkish Historical Association. 32 (126): 161-190. Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eretna Bey Eski Anadolu Turkcesi ارتــنــا veya tam adiyla Alaeddin Eretna Eretna Beyligi nin kurucusu ve ilk sultanidir Eretna BeyEski Anadolu Turkcesi ارتــنــا1351 yilinda Erzincan da Eretna adina basilan gumus dirhem Uzerinde Uygur alfabesiyle Adil Sultan yazmaktadir Eretna sultanligiHukum suresi1343 1352Once gelenBagimsizlik ilan edildiSonra gelenGiyaseddin MehmedDogum Ilhanli DevletiOlumSubat Mart Agustos 1352 Kayseri Eretna BeyligiEs ler iListe Sulipasa 1339 da oldu Toga Hatun IsfahansahCocuk lar iSeyfuddin Hasan Muhammed CaferBabasiCafer ya da TaijuAnnesiTukaltiDiniIslam Uygur kokenli olan Eretna 1343 1352 yillari arasinda Eretna Beyligi ni yonetmistir Baslangicta Ilhanli subayi Copan ve oglu Timurtas in hizmetinde subay olan Eretna Timurtas in bolgeye Ilhanli valisi olarak atanmasinin ardindan Anadolu ya geldi Timurtas in yarimadanin bati cevresindeki Turkmen isyanlarini bastirmaya yonelik seferlerine katildi Isyan bastirma hareketleri Timurtas in Misir a siginmasi ve sonrasinda olumu ile yarida kaldi Timurtas in olumunun ardindan Eretna Bey saklanmaya basladi Ilhanlilarin dagilmasinin ardindan Hasan Buzurg sultanligindaki Celayiriler ile ittifak oldu Celayirid lideri Hasan Buzurg dusmani olan Cobanogullari ve diger Mogol lordlariyla catismak icin doguya dondugunde hakimi oldugu Anadolu topraklarini Eretna Bey in yonetimine birakti Eretna yonetimine giren bu topraklarda gucunu pekistirmek icin taninma talebinde bulundu Sonrasinda ise tabiiyeti konusunda Mogol devletleri ve Memlukluler arasinda ikili bir politika guttu 1343 yilinda kendi topraklarinin sultani olarak bagimsizligini ilan etti Saltanati boyunca beylik buyuk olcude mureffeh olarak tanimlandi ve ulkesinde duzeni saglama cabalariyla Kose Peygamber olarak tanindi HayatiHem kendi ozellikleri hem de Ilhanlilar in Anadolu valisi Timurtas in akrabasi olmasi nedeniyle Ilhanli hukumdari Ebu Said Bahadir Han in emirleri arasina girdi ve Timurtas in yardimciligi gorevini aldi Timurtas in Anadoluda hakimiyet kurma idealleri ugruna istilaci ve yayilmaci politikalari sonucu Ilhanli emirleri olan Eretna ve Sungur Aga ya karsi cephe aldi Bu iki emir Karamanogullari na kacti Ebu Said in Timurtas in babasi Emir Coban i oldurmesi uzerine siranin kendisine geldigini dusunen Timurtas 1328 de Misir a kacti Bunun uzerine Eretna Sivas a geldi ve yonetimi eline aldi Timurtas i cezalandirmak isteyen Ebu Said Irac Noyan komutasinda ordu yolladi Irac Noyan Eretna ya Timurtas i takip etmek icin kendisiyle gelmesini teklif etti Sivas i birakamayacagini soyleyerek teklifi reddeden Eretna ya karsilik Irac Sivas i kusatti ancak basarili olmadi Irac Sivas tan ayrilip Niksar a gittigi sirada Karamanogullari tarafindan olduruldu Notlar Ibn Battuta seyahatnamesinde onunla Kayseri de tanistigini yazar Budist bir aileden gelmis olabilir Kaynaklar Peacock 2019 s 182 Uzuncarsili Ismail Hakki 20 Nisan 1968 Sivas Kayseri ve Dolaylarinda Eretna Devleti BELLETEN 32 126 161 190 ISSN 0041 4255 Nicolle David 2008 The Ottomans Empire of Faith Ingilizce Thalamus s 48 ISBN 978 1 902886 11 4 Freely John 1993 This was erected in 1339 by Eretna an Uyghur Turk who created an independent principality in central Anatolia after the collapse of the Ilkhanid Mongol Empire in 1335 Bu yapi 1335 yilinda Ilhanlilarin yikilmasindan sonra Orta Anadolu da bagimsiz bir beylik kuran Uygur Turku Eretna tarafindan 1339 yilinda insa edilmistir The Companion Guide to Turkey Ingilizce HarperCollins ISBN 978 0 00 255264 6 BibliyografyaBosworth Clifford Edmund 1996 New Islamic Dynasties A Chronological and Genealogical Manual Edinburgh University Press Cahen Claude 2012 Eretna Bearman P Bianquis Th Bosworth C E van Donzel E Heinrichs W P Ed II E J Brill Gode Kemal 1995 Eretnaogullari TDV Islam Ansiklopedisi TDV Islam Arastirmalari Merkezi Erisim tarihi 22 Ekim 2023 Masters Bruce Alan Agoston Gabor 2010 Encyclopedia of the Ottoman Empire Infobase Melville Charles 12 Mart 2009 Anatolia under the Mongols Fleet Kate Ed The Cambridge History of Turkey 1 bas Cambridge University Press ss 51 101 doi 10 1017 chol9780521620932 004 ISBN 978 1 139 05596 3 Erisim tarihi 22 Ekim 2023 Nicolle David 2008 The Ottomans Empire of Faith Ingilizce Thalamus ISBN 978 1 902886 11 4 Peacock Andrew Charles Spencer 17 Ekim 2019 Islam Literature and Society in Mongol Anatolia Cambridge University Press Sinclair T A 31 Aralik 1989 Eastern Turkey An Architectural amp Archaeological Survey Ingilizce II Pindar Press ISBN 978 0 907132 33 2 Sinclair Thomas 6 Aralik 2019 Eastern Trade and the Mediterranean in the Middle Ages Pegolotti s Ayas Tabriz Itinerary and Its Commercial Context Taylor amp Francis Spuler Bertold Ettinghausen Richard 2012 ilk h ans Bearman P Bianquis Th Bosworth C E van Donzel E Heinrichs W P Ed II E J Brill Sumer Faruk 1969 Anadolu da Mogollar Mongols in Anatolia PDF Journal of Seljuk Studies Ankara Selcuklu Tarih ve Medeniyeti Enstitusu 1970 tarihinde yayinlandi Erisim tarihi 19 Ekim 2023 Uzuncarsili Ismail Hakki 20 Nisan 1968 Sivas Kayseri ve Dolaylarinda Eretna Devleti State of Eretna in Sivas Kayseri and Around Belleten Turkish Historical Association 32 126 161 190 Erisim tarihi 28 Ekim 2023