Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eretna Beyliği ya da Eretna Devleti, Anadolu'nun Moğol (İlhanlılar) istilasına uğramasından sonra, Sivas ve Kayseri merkezli kurulan, 1335 - 1381 yılları arası hüküm süren bir Anadolu beyliğidir. Beyliğin kurucusu Alaeddin Eretna, Uygur kökenli olup, İlhanlılar Devletinin Rûm (Anadolu) valisi Timurtaş'a hizmet eden komutanlardan birisiydi. Timurtaş ile kızkardeşini evlendirerek akrabalık bağı da kuran Eretna, onun Mısır'a kendisini yerine vekil bırakmasını fırsat bilip Moğollara karşı ayaklandı. Memlük sultanı adına sikke kestirip hutbe okuttu. Celayirî Emir (Şeyh) Hasan Büzurg kendisine tabiliği reddeden Eretna üzerine bir ordu ile yürüdü ve Sivas ile Erzincan arasında mevkiinde meydana gelen savaşı Eretna kazandı. Bundan sonra nüfuzunu kuvvetlendiren Eretna bağımsızlığını ilan etti. Kayseri'de vefat eden Alaeddin Eretna, Köşk Medresesi avlusundaki kümbete gömüldü. Öldüğünde Sivas, Tunceli, Elazığ (kısmen), Kayseri, Amasya, Tokat, Çorum, Develi, Şebinkarahisar, Ankara, Zile, Canik, Ürgüp, Niğde, Aksaray, Erzincan, ve Darende onun hakimiyeti altındaydı.
Eretna Beyliği | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1335-1381 | |||||||||
 Bayrak | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Sivas, daha sonra Kayseri | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Arapça Eski Anadolu Türkçesi | ||||||||
| Resmî din | İslam | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Bey | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Eretna dindar, iyiliksever ve alim bir hükümdar olarak tanınmıştır. İdaresi altındaki yerleri adilane yönettiğinden ve seyrek çıkan sakalları sebebiyle halk arasında köse peygamber lakabıyla meşhur oldu.
Eretna kelimesinin anlamı
Eretna, Eratna şeklinde günümüzde okunan sözün Arap alfabesindeki orijinali Ertine (آرتين)şeklinde de okunabilir. Aynı zamanda bir Uygur dili de sayabileceğimiz Tuva Türkçesinde bu sözün günümüzde bir anlamı vardır. Tuva dilinde "Ertine" (эртине), hazine, değer verilen manalarına gelir.
Gıyaseddin Mehmed Dönemi
Alâeddin Eretna'nın üç oğlundan en büyüğü olan Hasan Büzurg Sivas valisi iken Ramazan çok genç yaşta vefat etmiş ve Güdük Minare adıyla anılan kümbete gömülmüştü. Diğer oğulları Cafer ve Mehmed beyler babalarının ölümü üzerine birbirlerine karşı iktidar mücadelesine giriştiler. Isfahan Şah Hatun' un oğlu olan Mehmed Bey ümera tarafından Gıyaseddin unvanıyla hükümdar ilan edildi. Adına hutbe okutup sikke kestiren Gıyaseddin Mehmed'in yaşının küçük olması ve dirayetsizliği bir süre sonra nüfuzunu kaybetmesine sebep oldu. Kendisini beğenmeyen ümera ve ulemanın baskısıyla 1354'te tahtını terk ederek Karamanoğulları'na sığındı. Ondan boşalan tahta yine ümerâ tarafından bu defa Cafer Bey çıkarıldı ve İzzeddin unvanıyla sultan ilan edildi. Ancak tahtını tekrar ele geçirmek için harekete geçen Mehmed Bey 1355 Nisan'ında meydana gelen Yalnızgöz Savaşı'nda kardeşi Cafer Bey'i mağlup etti. Kısa bir aradan sonra Eretnalı tahtına yeniden oturan Mehmed Bey büyük yardımlarını gördüğü Hoca Ali Şah ile mücadeleye girdi ve sonunda onu da bertaraf etti (1358). Mehmed Bey iktidarı döneminde en çok Moğollar'ın sebep olduğu olaylarla uğraştı. Her vesileyle karışıklık çıkaran Moğollara karşı giriştiği mücadelede başarısız kalan Mehmed Bey, veziri Kadı Burhâneddin'in bütün gayretlerine rağmen idaresinden ve kendisinden memnun olmayan Hacı Şadgeldi ve Hacı İbrahim gibi devlet adamları tarafından Sivas'ta öldürüldü.
Alaaddin Ali Bey Dönemi
Henüz 13 yaşında tahta geçen Alaaddin Ali Bey ülkede nüfuzunu kaybetti. Valiler bağımsız hareket etmeye başladı. Karamanoğulları Kayseri'yi ele geçirdi. Kadı Burhaneddin'in çabalarıyla ülkede istikrar sağlanmaya çalışılsa da başarılı olunamadı 15 yıl hüküm süren Alaaddin, Amasya üzerine yapılan bir sefer sırasında vebadan öldü.(1380)
II. Mehmed Bey Dönemi
Ali Bey'in henüz yedi yaşında olan oğlu hükümdar ilan edildi. Yaşı küçük olmasından dolayı Şebinkârahisar yöneticisi Kılıç Arslan kendisine naip oldu. Kadı Burhaneddin önce Kılıç Arslan'ı öldürüp onun yerine naiplik yaptı, kısa süre sonra da küçük hükümdarı tasfiye ederek Eretna Devleti'ne son verdi ve kendi adıyla anılacak Kadı Burhaneddin Devleti'ni kurdu.(1381)
Eretna Beyleri Listesi
Kaynakça
- ^ Online Encyclopedia Britannica 7 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Retrieved 28 May 2012
- ^ The New Encyclopaedia Britannica, Vol4, 2003, p.538, Online Snippet, The dynasty's founder, Eretna, was an officer of Uighur origin in the service of Demirtas, the Il-Khanid governor of Anatolia...
- ^ Bruce Alan Masters, Gábor Ágoston, Encyclopedia of the Ottoman Empire, Infobase, 2010, p.41, Online Edition, With the death of the Ilkhanid ruler Ebu Said in 1335, administration of Asia Minor was entrusted to his former governor Eretna Bey, originally an Uighur Turk, who eventually declared himself independent...
- ^ Yılmaz Öztuna, Devletler ve hânedanlar: Türkiye : 1074 - 1990, Vol.2, Türkiye Kültür Bakanlığı, 2005, p.51, Online Edition 2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ John Freely, The companion guide to Turkey, HarperCollins, 1993, p.391, Online Edition 2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . This was erected in 1339 by Eretna, an Uyghur Turk who created an independent principality in central Anatolia after the collapse of the Ilkhanid Mongol Empire in 1335.
- ^ Jonathan M. Bloom, Sheila Blair, Oxford University Press, 2009, p.60, Online Edition 2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . In the early 14th century, the city passed to the Uighur chief Eretna.
- ^ The decline of medieval Hellenism in Asia Minor: and the process of Islamization from the eleventh through the fifteenth century, University of California Press, 1971, p.139, Online Edition 2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., governor Timurlash fled to Egypt in 1327, he was replaced by Ghiyath al-Din Ercrna (of Uighur origin) who succeeded in receiving official appointment from the Ilkhan Abu Sa'id.
- ^ John Freely, The Companion Guide to Turkey, HarperCollins, 1993, p.391 7 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . This was erected in 1339 by Eretna, an Uyghur Turk who created an independent principality in central Anatolia after the collapse of the Ilkhanid Mongol Empire in 1335.
- ^ DİA, "Eretnaoğulları" maddesi, cilt 11, TDV Yayınlar, İstanbul 1996
- ^ İslam Ansiklopedisi, Eretna maddesi,Uzunçarşılı İ. Hakkı, cilt 4, s.309, MEB Yayınları, İstanbul 1964
- ^ Turkic (Tuvan and Turkish) dictionary http://kurgun.com/sozlukler/index.php?a=index&d=32 12 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ 9 (Tos) Ertine http://tosertine.tuva.ru/ertine/ 13 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Uzunçarşılı İ. Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, TTK Yayınları, Ankara 1969, s.159
- ^ Uzunçarşılı İ. Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, TTK Yayınları, Ankara 1969, s.159, 160
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eretna Beyligi ya da Eretna Devleti Anadolu nun Mogol Ilhanlilar istilasina ugramasindan sonra Sivas ve Kayseri merkezli kurulan 1335 1381 yillari arasi hukum suren bir Anadolu beyligidir Beyligin kurucusu Alaeddin Eretna Uygur kokenli olup Ilhanlilar Devletinin Rum Anadolu valisi Timurtas a hizmet eden komutanlardan birisiydi Timurtas ile kizkardesini evlendirerek akrabalik bagi da kuran Eretna onun Misir a kendisini yerine vekil birakmasini firsat bilip Mogollara karsi ayaklandi Memluk sultani adina sikke kestirip hutbe okuttu Celayiri Emir Seyh Hasan Buzurg kendisine tabiligi reddeden Eretna uzerine bir ordu ile yurudu ve Sivas ile Erzincan arasinda mevkiinde meydana gelen savasi Eretna kazandi Bundan sonra nufuzunu kuvvetlendiren Eretna bagimsizligini ilan etti Kayseri de vefat eden Alaeddin Eretna Kosk Medresesi avlusundaki kumbete gomuldu Oldugunde Sivas Tunceli Elazig kismen Kayseri Amasya Tokat Corum Develi Sebinkarahisar Ankara Zile Canik Urgup Nigde Aksaray Erzincan ve Darende onun hakimiyeti altindaydi Eretna Beyligi1335 1381BayrakBaskentSivas daha sonra KayseriYaygin dil ler Arapca Eski Anadolu TurkcesiResmi dinIslamHukumetMonarsiBey 1335 1352Alaeddin Eretna 1380 1381II MehmedTarihce Kurulusu1335 Dagilisi1381Onculler ArdillarIlhanlilar Kadi Burhaneddin Ahmed Devleti Eretna dindar iyiliksever ve alim bir hukumdar olarak taninmistir Idaresi altindaki yerleri adilane yonettiginden ve seyrek cikan sakallari sebebiyle halk arasinda kose peygamber lakabiyla meshur oldu Eretna kelimesinin anlamiEretna Eratna seklinde gunumuzde okunan sozun Arap alfabesindeki orijinali Ertine آرتين seklinde de okunabilir Ayni zamanda bir Uygur dili de sayabilecegimiz Tuva Turkcesinde bu sozun gunumuzde bir anlami vardir Tuva dilinde Ertine ertine hazine deger verilen manalarina gelir Giyaseddin Mehmed DonemiAlaeddin Eretna nin uc oglundan en buyugu olan Hasan Buzurg Sivas valisi iken Ramazan cok genc yasta vefat etmis ve Guduk Minare adiyla anilan kumbete gomulmustu Diger ogullari Cafer ve Mehmed beyler babalarinin olumu uzerine birbirlerine karsi iktidar mucadelesine giristiler Isfahan Sah Hatun un oglu olan Mehmed Bey umera tarafindan Giyaseddin unvaniyla hukumdar ilan edildi Adina hutbe okutup sikke kestiren Giyaseddin Mehmed in yasinin kucuk olmasi ve dirayetsizligi bir sure sonra nufuzunu kaybetmesine sebep oldu Kendisini begenmeyen umera ve ulemanin baskisiyla 1354 te tahtini terk ederek Karamanogullari na sigindi Ondan bosalan tahta yine umera tarafindan bu defa Cafer Bey cikarildi ve Izzeddin unvaniyla sultan ilan edildi Ancak tahtini tekrar ele gecirmek icin harekete gecen Mehmed Bey 1355 Nisan inda meydana gelen Yalnizgoz Savasi nda kardesi Cafer Bey i maglup etti Kisa bir aradan sonra Eretnali tahtina yeniden oturan Mehmed Bey buyuk yardimlarini gordugu Hoca Ali Sah ile mucadeleye girdi ve sonunda onu da bertaraf etti 1358 Mehmed Bey iktidari doneminde en cok Mogollar in sebep oldugu olaylarla ugrasti Her vesileyle karisiklik cikaran Mogollara karsi giristigi mucadelede basarisiz kalan Mehmed Bey veziri Kadi Burhaneddin in butun gayretlerine ragmen idaresinden ve kendisinden memnun olmayan Haci Sadgeldi ve Haci Ibrahim gibi devlet adamlari tarafindan Sivas ta olduruldu Alaaddin Ali Bey DonemiHenuz 13 yasinda tahta gecen Alaaddin Ali Bey ulkede nufuzunu kaybetti Valiler bagimsiz hareket etmeye basladi Karamanogullari Kayseri yi ele gecirdi Kadi Burhaneddin in cabalariyla ulkede istikrar saglanmaya calisilsa da basarili olunamadi 15 yil hukum suren Alaaddin Amasya uzerine yapilan bir sefer sirasinda vebadan oldu 1380 II Mehmed Bey DonemiAli Bey in henuz yedi yasinda olan oglu hukumdar ilan edildi Yasi kucuk olmasindan dolayi Sebinkarahisar yoneticisi Kilic Arslan kendisine naip oldu Kadi Burhaneddin once Kilic Arslan i oldurup onun yerine naiplik yapti kisa sure sonra da kucuk hukumdari tasfiye ederek Eretna Devleti ne son verdi ve kendi adiyla anilacak Kadi Burhaneddin Devleti ni kurdu 1381 Eretna Beyleri ListesiAlaaddin Eretna Bey Giyaseddin Mehmed Izzeddin Cafer Alaaddin Ali Bey II MehmedKaynakca Online Encyclopedia Britannica 7 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Retrieved 28 May 2012 The New Encyclopaedia Britannica Vol4 2003 p 538 Online Snippet The dynasty s founder Eretna was an officer of Uighur origin in the service of Demirtas the Il Khanid governor of Anatolia Bruce Alan Masters Gabor Agoston Encyclopedia of the Ottoman Empire Infobase 2010 p 41 Online Edition With the death of the Ilkhanid ruler Ebu Said in 1335 administration of Asia Minor was entrusted to his former governor Eretna Bey originally an Uighur Turk who eventually declared himself independent Yilmaz Oztuna Devletler ve hanedanlar Turkiye 1074 1990 Vol 2 Turkiye Kultur Bakanligi 2005 p 51 Online Edition 2 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde John Freely The companion guide to Turkey HarperCollins 1993 p 391 Online Edition 2 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde This was erected in 1339 by Eretna an Uyghur Turk who created an independent principality in central Anatolia after the collapse of the Ilkhanid Mongol Empire in 1335 Jonathan M Bloom Sheila Blair Oxford University Press 2009 p 60 Online Edition 2 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde In the early 14th century the city passed to the Uighur chief Eretna The decline of medieval Hellenism in Asia Minor and the process of Islamization from the eleventh through the fifteenth century University of California Press 1971 p 139 Online Edition 2 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde governor Timurlash fled to Egypt in 1327 he was replaced by Ghiyath al Din Ercrna of Uighur origin who succeeded in receiving official appointment from the Ilkhan Abu Sa id John Freely The Companion Guide to Turkey HarperCollins 1993 p 391 7 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde This was erected in 1339 by Eretna an Uyghur Turk who created an independent principality in central Anatolia after the collapse of the Ilkhanid Mongol Empire in 1335 DIA Eretnaogullari maddesi cilt 11 TDV Yayinlar Istanbul 1996 Islam Ansiklopedisi Eretna maddesi Uzuncarsili I Hakki cilt 4 s 309 MEB Yayinlari Istanbul 1964 Turkic Tuvan and Turkish dictionary http kurgun com sozlukler index php a index amp d 32 12 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 9 Tos Ertine http tosertine tuva ru ertine 13 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Uzuncarsili I Hakki Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu Karakoyunlu Devletleri TTK Yayinlari Ankara 1969 s 159 Uzuncarsili I Hakki Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu Karakoyunlu Devletleri TTK Yayinlari Ankara 1969 s 159 160