Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ali Paşa Rıdvanbegoviç (Boşnakça: Ali-paša Rizvanbegović) (1783 - 20 Mart 1851), 1813-1833 yılları arasında Ustolça Kaptanı ve 1832-1851 yılları arasında Hersek Sancakbeyi olarak görev yapmış Hersekli siyasetçidir.
| Ali Paşa Rıdvanbegoviç | |
|---|---|
| Hersek Sancakbeyi | |
| Görev süresi 1832-1851 | |
| Ustolça Kaptanı | |
| Görev süresi 1813-1833 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1783 Ustolça, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 20 Mart 1851 Osmanlı İmparatorluğu |
1832’de sancak beyi olduktan sonra 1851’e kadar Hersek’in tek hâkimi idi. Tanzimat'ın ilanından sonra reformların bölgede uygulanmasına muhalefet etti. 1849’da Bosna Hersek’te Tanzimat reformları uygulanmaya başlayınca çıkan ayaklanmada yenildi ve öldürüldü.
Yaşamı
1783 yılında Ustolça'nın Begovina mahallesinde doğdu. Doğum yerinden ötürü İstolçeli Ali Paşa olarak da bilinir. Rıdvanbeyoğulları (Rıdvanbegoviç) ailesine mensuptur. Ailesi yaptıkları mücadeleler sonucu Ustolça kaptanlığını, Şariç ağalarından almıştı. Babası, Osmanlı İmparatorluğu'nun Bosna valilerinden Zülfikar Kaptan; annesi, Bosna mütesellimi Hacı Ömer Babic'in küçük kızı Melikhane'dir.
Babası, daha önce Hacı Ömer Babic'in büyük kızı ile evlenmiş, onun ölümünden sonra Melikhane ile ikinci evliliğini yapmıştı. İlk evliliğinden iki oğlu, ikinci evliliğinden dört oğlu ve bir kızı olan Zülfikar Kaptan, 1802'de Kaptanlık'tan feragat edip yönettiği yerleri çocukları arasında paylaştırdı ve Ustolça kaptanlığını büyük oğlu Hacı Mustafa Bey'e verdi. 1805'te Zülfikar Kaptan'ın ölümünden sonra kardeşler arasında mücadele başladı. 1813'te Hacı Mustafa Bey ölünce Ali Paşa, Ustolça kaptanı; üvey kardeşi Hacı Mehmet Hutova Kaptanı, öz kardeşi Ömer ise Mostar'a Paşa olmuştur.
Ali Paşa, nüfuzunu arttırmak için Hersek’teki güçlü ayan ve kaptanlarla devamlı mücadele etti. En fazla çekişme içinde olduğu Gavran Kaptan'ı 1829 yılında yenerek onun topraklarına da sahip oldu.
Ali Paşa'nın kaptanlık yaptığı dönem, II. Mahmud devrine denk geldi. Bosna eyaleti, bu reformlara şiddetlere karşı çıktığı için bir çoğu öldürüldü ya da sürgün edildi. Ali Paşa, 1831-1833 yılları arasında gerçekleşen Bosna Ayaklanması'nın devletin yanında yer aldı ve ayaklanmanın bastırılmasında önemli rol oynadı.
Aynı dönemde Mısır Hıdıvi Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Osmanlı Devleti'ne karşı ayaklanıp askerleriyle Konya ve Kütahya'ya kadar ilerlemişti. Ali Paşa, Bosna'dan toplanan askerlerin başına komutan tayin edildi ve Konya'da Mısır ordusuna karşı savaştı. Konya’dan dönerken bütün hizmetlerinin karşılığı olarak kendisine Hersek bölgesi, Bosna Eyaletinden bağımsız mutasarrıflık olarak tahsis edildi ve vezir rütbesi verildi. Savaş alanlarında gösterdiği başarının bir nişanesi olarak “Galip” mahlası verildi. Bu nedenle kaynaklara adı sıklıkla "Galip Ali Paşa Rizvanbegoviç” olarak geçer.
Ali Paşa, 1851'de öldürülene kadar Hersek'te valilik yaptı. Mostar merkezli Hersek mutasarrıflığı on beş kadılıktan oluşmaktaydı. Ali Paşa, "Silahlar sustuğunda, çekiç ve çapa konuşsun” diyerek bölgenin ekonomik potansiyelini geliştirmek için uğraştı. Bölgedeki araziler tarıma uygun hale getirildi; pirinç, mısır, patates, tütün, üzüm, zeytin gibi ürünler yetiştirildi ve ihraç edildi. Paşa, Buna’da ve Ustolça’da birer cami ve hayır serlerinin yanı sıra Ustolça'da bir saray külliyesi yaptırdı.
1849 isyanı
1839'da Osmanlı Devleti'nde Tanzimat Fermanı ilan edildi. Bu ferman ile tüm ayrıcalıkların kaldırıldığı ilân edilmişti. Devlet Tanzimat’ın gereği olarak Bosnalılardan da vergi toplamak, asker almak ve tüm bu işlerin sağlıklı gerçekleşebilmesi için nüfus sayımı yapmak istiyordu. Ancak çıkan karışıklıklar nedeniyle Bosna'da Tanzimat reformlarının uygulanması ertelendi. Ali Paşa her ne kadar Hüseyin Kaptan öncülüğünde gerçekleşen ayaklanmada Sultan’dan yana taraf tutmuş olsa da, Tanzimat reformlarının uygulanmasına karşı idi. 1847'de Mehmed Tahir Paşa bölgeye vali olarak atandı ve Tanzimat reformlarının uygulanması ile görevlendirildi. Saraybosna'da küçük bir isyan çıktı. Bu isyanı bastıran vali, Bosna'da Tanzimat'ın uygulanması için henüz erken olduğunu rapor etti ama 15 Mart 1849’da ona Tanzimat’ı tüm yönleri ile uygulaması için İstanbul'dan net bir emir gönderildi. Eyalet çapında büyük bir isyan başladı. Hersek Mutasarrıfı Ali Paşa Rızvanbegoviç, Müslüman Beyler'in Tanzimat aleyhinde faaliyetlerine başkanlık etti. İsyan ancak İstanbul’dan kuvvet gönderilerek bastırılabildi. Ömer Lûtfî Paşa’yı olağanüstü yetkilerle Bosna’daki kuvvetlerin başına komutan olarak atanmıştı. İsyan süreci çok kanlı geçti.
Öldürülmesi
1851'de Mostar'da tutuklanan Ali Paşa, Mostar’da bir eşeğe ters bindirilerek dolaştırıldıktan sonra yanındakilerle birlikte Banyaluka’ya doğru yola çıkarıldı. Yolda çadırında korumasında bulunan askerlerden birinin silâhının ateş alması üzerine öldü. Cenazesi, Banyaluka’da Ferhad Paşa Camii hazîresinde küçük bir türbeye gömüldü.
Çocukları
Ali Paşa, beş evlilik yapmış; bu evliliklerinden Fatma Hanım, Zülfikar Nafiz Paşa, Mehmed Rıdvan Paşa, Uma Hanım, Habibe Hanım, Emine Hanım, Şakire Hanım, Rüstem Refet Bey, Mehmet Ali Bey adlı çocukları dünyaya gelmiştir. Ali Paşa'nın ölümünden sonra ailesi ve sağ kalan çocukları İstanbul’da oturmaya mecbur edilmiştir.
Ayrıca bakınız
- İstolçali Ali Paşazade Zülfikar Nafiz Paşa'nın oğlu 19. yüzyıl divan şairi Hersekli Arif Hikmet
- İstolçali Ali Paşazade Ferik Mehmet Ali Paşa'nın oğlu asker ve diplomat Hüsrev Gerede
Kaynakça
- ^ "Dalmacijom u dolinu Neretve; Page 397" (PDF). Metković. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016.
- ^ a b c d e f İbrişimoviç, Kenan (2019). . Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c Bilge, Mustafa L. . TDV İslam Ansiklopedisi. 23 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2021.
- ^ a b c d GÖLEN, ZAFER (9 Mart 2019). "THE LAST SENATOR: ALI PASHA RIZVANBEGOVIC". Osmanli Mirasi Arastirmalari Dergisi. 6 (14): 243-255. doi:10.17822/omad.2019.122. ISSN 2148-5704.
- ^ a b Gölen, Zafer (2016). "Tabsıratul-eskiya". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2021.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali Pasa Ridvanbegovic Bosnakca Ali pasa Rizvanbegovic 1783 20 Mart 1851 1813 1833 yillari arasinda Ustolca Kaptani ve 1832 1851 yillari arasinda Hersek Sancakbeyi olarak gorev yapmis Hersekli siyasetcidir Ali Pasa RidvanbegovicHersek SancakbeyiGorev suresi 1832 1851Ustolca KaptaniGorev suresi 1813 1833Kisisel bilgilerDogum 1783 Ustolca Osmanli ImparatorluguOlum 20 Mart 1851 Osmanli Imparatorlugu 1832 de sancak beyi olduktan sonra 1851 e kadar Hersek in tek hakimi idi Tanzimat in ilanindan sonra reformlarin bolgede uygulanmasina muhalefet etti 1849 da Bosna Hersek te Tanzimat reformlari uygulanmaya baslayinca cikan ayaklanmada yenildi ve olduruldu Yasami1783 yilinda Ustolca nin Begovina mahallesinde dogdu Dogum yerinden oturu Istolceli Ali Pasa olarak da bilinir Ridvanbeyogullari Ridvanbegovic ailesine mensuptur Ailesi yaptiklari mucadeleler sonucu Ustolca kaptanligini Saric agalarindan almisti Babasi Osmanli Imparatorlugu nun Bosna valilerinden Zulfikar Kaptan annesi Bosna mutesellimi Haci Omer Babic in kucuk kizi Melikhane dir Babasi daha once Haci Omer Babic in buyuk kizi ile evlenmis onun olumunden sonra Melikhane ile ikinci evliligini yapmisti Ilk evliliginden iki oglu ikinci evliliginden dort oglu ve bir kizi olan Zulfikar Kaptan 1802 de Kaptanlik tan feragat edip yonettigi yerleri cocuklari arasinda paylastirdi ve Ustolca kaptanligini buyuk oglu Haci Mustafa Bey e verdi 1805 te Zulfikar Kaptan in olumunden sonra kardesler arasinda mucadele basladi 1813 te Haci Mustafa Bey olunce Ali Pasa Ustolca kaptani uvey kardesi Haci Mehmet Hutova Kaptani oz kardesi Omer ise Mostar a Pasa olmustur Ali Pasa nufuzunu arttirmak icin Hersek teki guclu ayan ve kaptanlarla devamli mucadele etti En fazla cekisme icinde oldugu Gavran Kaptan i 1829 yilinda yenerek onun topraklarina da sahip oldu Ali Pasa nin kaptanlik yaptigi donem II Mahmud devrine denk geldi Bosna eyaleti bu reformlara siddetlere karsi ciktigi icin bir cogu olduruldu ya da surgun edildi Ali Pasa 1831 1833 yillari arasinda gerceklesen Bosna Ayaklanmasi nin devletin yaninda yer aldi ve ayaklanmanin bastirilmasinda onemli rol oynadi Ayni donemde Misir Hidivi Kavalali Mehmed Ali Pasa Osmanli Devleti ne karsi ayaklanip askerleriyle Konya ve Kutahya ya kadar ilerlemisti Ali Pasa Bosna dan toplanan askerlerin basina komutan tayin edildi ve Konya da Misir ordusuna karsi savasti Konya dan donerken butun hizmetlerinin karsiligi olarak kendisine Hersek bolgesi Bosna Eyaletinden bagimsiz mutasarriflik olarak tahsis edildi ve vezir rutbesi verildi Savas alanlarinda gosterdigi basarinin bir nisanesi olarak Galip mahlasi verildi Bu nedenle kaynaklara adi siklikla Galip Ali Pasa Rizvanbegovic olarak gecer Ali Pasa 1851 de oldurulene kadar Hersek te valilik yapti Mostar merkezli Hersek mutasarrifligi on bes kadiliktan olusmaktaydi Ali Pasa Silahlar sustugunda cekic ve capa konussun diyerek bolgenin ekonomik potansiyelini gelistirmek icin ugrasti Bolgedeki araziler tarima uygun hale getirildi pirinc misir patates tutun uzum zeytin gibi urunler yetistirildi ve ihrac edildi Pasa Buna da ve Ustolca da birer cami ve hayir serlerinin yani sira Ustolca da bir saray kulliyesi yaptirdi 1849 isyani 1839 da Osmanli Devleti nde Tanzimat Fermani ilan edildi Bu ferman ile tum ayricaliklarin kaldirildigi ilan edilmisti Devlet Tanzimat in geregi olarak Bosnalilardan da vergi toplamak asker almak ve tum bu islerin saglikli gerceklesebilmesi icin nufus sayimi yapmak istiyordu Ancak cikan karisikliklar nedeniyle Bosna da Tanzimat reformlarinin uygulanmasi ertelendi Ali Pasa her ne kadar Huseyin Kaptan onculugunde gerceklesen ayaklanmada Sultan dan yana taraf tutmus olsa da Tanzimat reformlarinin uygulanmasina karsi idi 1847 de Mehmed Tahir Pasa bolgeye vali olarak atandi ve Tanzimat reformlarinin uygulanmasi ile gorevlendirildi Saraybosna da kucuk bir isyan cikti Bu isyani bastiran vali Bosna da Tanzimat in uygulanmasi icin henuz erken oldugunu rapor etti ama 15 Mart 1849 da ona Tanzimat i tum yonleri ile uygulamasi icin Istanbul dan net bir emir gonderildi Eyalet capinda buyuk bir isyan basladi Hersek Mutasarrifi Ali Pasa Rizvanbegovic Musluman Beyler in Tanzimat aleyhinde faaliyetlerine baskanlik etti Isyan ancak Istanbul dan kuvvet gonderilerek bastirilabildi Omer Lutfi Pasa yi olaganustu yetkilerle Bosna daki kuvvetlerin basina komutan olarak atanmisti Isyan sureci cok kanli gecti Oldurulmesi 1851 de Mostar da tutuklanan Ali Pasa Mostar da bir esege ters bindirilerek dolastirildiktan sonra yanindakilerle birlikte Banyaluka ya dogru yola cikarildi Yolda cadirinda korumasinda bulunan askerlerden birinin silahinin ates almasi uzerine oldu Cenazesi Banyaluka da Ferhad Pasa Camii haziresinde kucuk bir turbeye gomuldu CocuklariAli Pasa bes evlilik yapmis bu evliliklerinden Fatma Hanim Zulfikar Nafiz Pasa Mehmed Ridvan Pasa Uma Hanim Habibe Hanim Emine Hanim Sakire Hanim Rustem Refet Bey Mehmet Ali Bey adli cocuklari dunyaya gelmistir Ali Pasa nin olumunden sonra ailesi ve sag kalan cocuklari Istanbul da oturmaya mecbur edilmistir Ayrica bakinizIstolcali Ali Pasazade Zulfikar Nafiz Pasa nin oglu 19 yuzyil divan sairi Hersekli Arif Hikmet Istolcali Ali Pasazade Ferik Mehmet Ali Pasa nin oglu asker ve diplomat Husrev GeredeKaynakca Dalmacijom u dolinu Neretve Page 397 PDF Metkovic 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Temmuz 2016 a b c d e f Ibrisimovic Kenan 2019 Bursa Uludag Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi 6 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c Bilge Mustafa L TDV Islam Ansiklopedisi 23 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ekim 2021 a b c d GOLEN ZAFER 9 Mart 2019 THE LAST SENATOR ALI PASHA RIZVANBEGOVIC Osmanli Mirasi Arastirmalari Dergisi 6 14 243 255 doi 10 17822 omad 2019 122 ISSN 2148 5704 a b Golen Zafer 2016 Tabsiratul eskiya 6 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2021 Dis baglantilar