Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ali Rıza Ezgi (d. 1949, Taşdere, Arpaçay, Kars), Türk halk ozanı.
Ali Rıza Ezgi | |
|---|---|
| Doğum | 1949 Taşdere, Arpaçay, Kars |
| Meslek | Halk ozanı |
| Ödüller | Yaşayan İnsan Hazinesi Ödülü |
İzmir'de yaşayan ozan, Türk edebiyatına bir çok halk hikayesi ve halk şiiri kazandırmıştır. Köroğlu hikâyelerinin anlatıcılığı konusunda önemli bir isimdir. Âşıklık geleneği alanında Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazinesi ünvanına layık görülmüştür.
Hayatı
1949 yılında Kars’ın Arpaçay ilçesi Taşdere köyünde (eski ismi Sosgert) doğdu. Babası İsmihan Bey, annesi Bahar Hanım'dır. Ailesinin beşinci çocuğu idi. Âşıklık geleneği ile ilkokul eğitimi sırasında tanıştı. 10-11 yaşlarında rüyasında altın tepside sunulan sazı bir dervişin elinden aldığını görmesi üzerine 1961'de Âşık İlhami Demir’in yanında çıraklığa başladı ve 12 yıl çıraklık yaptı. Ustasının yanısıra yöresinde yaşayan aşıklardan şiir ve hikâye sanatının inceliklerini öğrendi.
Özellikle çocukluğunda defalarca dinlediği yakın akrabası , hikaye anlatma geleneğini öğrenmesinde etkili oldu. Başta Köroğlu kolları olmak üzere Kerem ile Aslı, Latif Şah, Salman Bey, Ali İzzet Bey, Alihan Hükümdar ve Peri Han gibi pek çok halk hikâyesini repertuarına aldı. İrticalen şiir söyleme yeteneğini de geliştirdi. Genellikle 7'li, 8'li, 11'li, 14'lü hece vezni ile şiirler söyledi. Şiirlerinde mahlas olarak kendi adını-soyadını kullandı. Ayrıca İrticalen şiir söylemedeki başarısı neticesinde ‘Koca Kartal’ takma adını aldı ve şiirlerinde bu takma adına da gönderme yaptı. Sanatını köy düğünlerinde icra etti.
Ankara'da ve Edirne'de yaptığı askerlik hizmetinden sonra evlendi ve İzmir'e yerleşti. Beş çocuğu oldu. İzmir'de Kars ve Erzurum'dan göç edenlerin yoğun yaşadığı Bayraklı ilçesinde yaşadı. İzmir kahvehanelerinde saz çalarak ve şiir söyleyerek geçimini sağladı. Âşıklık sanatıyla ilgili çeşitli yarışmalara, panel ve diğer etkinliklere katıldı. Konya, Sivas, Kars, Adana gibi şehirlerde düzenlenen Âşıklar Bayramlarında onlarca ödül kazandı; Özellikle atışma dalında birçok defa birincilik aldı. 1970'li yılların sonunda Kars'ta yapılan "Genç Âşıklar Yarışması"nda derece aldıktan sonra ustası İlhami Demir ve Kültür ve Turizm Bakanı Rıfkı Danışman kendisine "Usta Âşık" ünvanını verdi.
Almanya, Fransa, Hollanda, Rusya, Belçika, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Türkmenistan gibi ülkelerde bulundu. Almanya’da düzenlenen bir âşıklar şenliğinde Cumhuriyet ödülü kazandı. Kente göç eden insanların sorunlarını ele alan şiirler söyledi. 250 kadar şiirini yazıya geçiren Ezgi'nin 25 şiirine "İzmir'de Yaşayan Âşıklar Antolojisi" adlı kitapta yer verildi. Gelenekten yararlanarak kendisinin tasnif ettiği Güldane ile Bayram adlı hikayeyi yazmıştır.
Ezgi, Nevruz Ali Çiçek, Murat Ozanoğlu , İrfan Erdağı,ve Metin Bulutlu adlı dört kişiyi çırak olarak yanına alıp usta birer âşık olarak yetiştirmiştir.
Sanatçı, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında UNESCO Bilim Kurulu tarafından verilen Yaşayan İnsan Hazinesi unvanına layık görüldü. 11 Şubat 2020'da Ankara'da Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde gerçekleşen törenle ödülünü aldı.
Notlar
- ^ Ali Rıza Ezgi'nin bildiği sekiz Köroğlu kolu, halkbilimci Metin Ekici tarafından derlenip yayımlanmıştır.
Kaynakça
- ^ a b "Ali Rıza Ezgi". Yaşayan İnsan Hazineleri ve Etkinlikler Genel Müdürlüğü. 6 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
- ^ a b c Öncül, Kürşat (27 Aralık 2018). "ALİ RIZA/KOCA KARTAL, Ali Rıza Ezgi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
- ^ a b c d Ekici, Metin. "İzmir'de Yaşayan Bir Âşık: Âşık Ali Rıza Ezgi Ve Soküm". 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi (20-23 Kasım 2017). Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
- ^ a b Akbal, Volkan (2011). Öncül, Kürşat (Ed.). "Âşık Ali Rıza Ezgi Hayatı Sanatı Şiirleri" (PDF). Kars Aşıklarının Hayatları, Sanatları ve Şiirlerinden ÖrneklerKafkas Üniversitesi Türk Halkbilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları. 21 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "10 yıl gecikmeyle gelen ödülü Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan aldı". www.yeniakit.com.tr. 18 Şubat 2020. Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
Dış bağlantılar
- UNESCO Yaşayan İnsan Hazinesi Koca Kartal: Aşık Ali Rıza Ezgi , Ulusal TV
- Ali Rıza Ezgi (Aşıklık Geleneği Temsilcisi) - Yaşayan Hazineler 25. Bölüm, Diyanet TV
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali Riza Ezgi d 1949 Tasdere Arpacay Kars Turk halk ozani Ali Riza EzgiDogum1949 Tasdere Arpacay KarsMeslekHalk ozaniOdullerYasayan Insan Hazinesi Odulu Izmir de yasayan ozan Turk edebiyatina bir cok halk hikayesi ve halk siiri kazandirmistir Koroglu hikayelerinin anlaticiligi konusunda onemli bir isimdir Asiklik gelenegi alaninda Turkiye nin Yasayan Insan Hazinesi unvanina layik gorulmustur Hayati1949 yilinda Kars in Arpacay ilcesi Tasdere koyunde eski ismi Sosgert dogdu Babasi Ismihan Bey annesi Bahar Hanim dir Ailesinin besinci cocugu idi Asiklik gelenegi ile ilkokul egitimi sirasinda tanisti 10 11 yaslarinda ruyasinda altin tepside sunulan sazi bir dervisin elinden aldigini gormesi uzerine 1961 de Asik Ilhami Demir in yaninda cirakliga basladi ve 12 yil ciraklik yapti Ustasinin yanisira yoresinde yasayan asiklardan siir ve hikaye sanatinin inceliklerini ogrendi Ozellikle cocuklugunda defalarca dinledigi yakin akrabasi hikaye anlatma gelenegini ogrenmesinde etkili oldu Basta Koroglu kollari olmak uzere Kerem ile Asli Latif Sah Salman Bey Ali Izzet Bey Alihan Hukumdar ve Peri Han gibi pek cok halk hikayesini repertuarina aldi Irticalen siir soyleme yetenegini de gelistirdi Genellikle 7 li 8 li 11 li 14 lu hece vezni ile siirler soyledi Siirlerinde mahlas olarak kendi adini soyadini kullandi Ayrica Irticalen siir soylemedeki basarisi neticesinde Koca Kartal takma adini aldi ve siirlerinde bu takma adina da gonderme yapti Sanatini koy dugunlerinde icra etti Ankara da ve Edirne de yaptigi askerlik hizmetinden sonra evlendi ve Izmir e yerlesti Bes cocugu oldu Izmir de Kars ve Erzurum dan goc edenlerin yogun yasadigi Bayrakli ilcesinde yasadi Izmir kahvehanelerinde saz calarak ve siir soyleyerek gecimini sagladi Asiklik sanatiyla ilgili cesitli yarismalara panel ve diger etkinliklere katildi Konya Sivas Kars Adana gibi sehirlerde duzenlenen Asiklar Bayramlarinda onlarca odul kazandi Ozellikle atisma dalinda bircok defa birincilik aldi 1970 li yillarin sonunda Kars ta yapilan Genc Asiklar Yarismasi nda derece aldiktan sonra ustasi Ilhami Demir ve Kultur ve Turizm Bakani Rifki Danisman kendisine Usta Asik unvanini verdi Almanya Fransa Hollanda Rusya Belcika Azerbaycan Gurcistan Kazakistan Turkmenistan gibi ulkelerde bulundu Almanya da duzenlenen bir asiklar senliginde Cumhuriyet odulu kazandi Kente goc eden insanlarin sorunlarini ele alan siirler soyledi 250 kadar siirini yaziya geciren Ezgi nin 25 siirine Izmir de Yasayan Asiklar Antolojisi adli kitapta yer verildi Gelenekten yararlanarak kendisinin tasnif ettigi Guldane ile Bayram adli hikayeyi yazmistir Ezgi Nevruz Ali Cicek Murat Ozanoglu Irfan Erdagi ve Metin Bulutlu adli dort kisiyi cirak olarak yanina alip usta birer asik olarak yetistirmistir Sanatci UNESCO Somut Olmayan Kulturel Mirasin Korunmasi Sozlesmesi kapsaminda UNESCO Bilim Kurulu tarafindan verilen Yasayan Insan Hazinesi unvanina layik goruldu 11 Subat 2020 da Ankara da Cumhurbaskanligi Kulliyesi nde gerceklesen torenle odulunu aldi Notlar Ali Riza Ezgi nin bildigi sekiz Koroglu kolu halkbilimci Metin Ekici tarafindan derlenip yayimlanmistir Kaynakca a b Ali Riza Ezgi Yasayan Insan Hazineleri ve Etkinlikler Genel Mudurlugu 6 Subat 2025 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Mart 2025 a b c Oncul Kursat 27 Aralik 2018 ALI RIZA KOCA KARTAL Ali Riza Ezgi Turk Edebiyati Isimler Sozlugu 11 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Mart 2025 a b c d Ekici Metin Izmir de Yasayan Bir Asik Asik Ali Riza Ezgi Ve Sokum 9 Milletlerarasi Turk Halk Kulturu Kongresi 20 23 Kasim 2017 Erisim tarihi 1 Mart 2025 a b Akbal Volkan 2011 Oncul Kursat Ed Asik Ali Riza Ezgi Hayati Sanati Siirleri PDF Kars Asiklarinin Hayatlari Sanatlari ve Siirlerinden OrneklerKafkas Universitesi Turk Halkbilimi Uygulama ve Arastirma Merkezi Yayinlari 21 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi 10 yil gecikmeyle gelen odulu Cumhurbaskani Erdogan dan aldi www yeniakit com tr 18 Subat 2020 Erisim tarihi 1 Mart 2025 Dis baglantilarUNESCO Yasayan Insan Hazinesi Koca Kartal Asik Ali Riza Ezgi Ulusal TV Ali Riza Ezgi Asiklik Gelenegi Temsilcisi Yasayan Hazineler 25 Bolum Diyanet TV