Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alp Külüg Bilge Kağan, 805-808 arasında Uygur Kağanlığı'nı yöneten Uygur kağanı. Tanrıda Uluğ Bolmış Alp Kutluk Bilge Kağan'ın vârisi olarak toplanan Türk Toyu tarafından tahta çıkarılmıştır. Çin kaynaklarında kendisinden 滕里可汗 yani Tengri Kağan olarak bahsedilmektedir. 808 yılına kadar iktidarda kalan bu hükümdar yerini Alp Bilge Kagan’a bırakmıştır. kendisinden önceki kağanın siyasetini devam ettirmiş ve ülkenin iktisadi kalkınmasına önem verip döneminin şartlarına nazaran Uygur Kağanlığı'nda nispeten bir refah dönemi başlatmıştır. Bu dönemde İç Asya’nın önemli ticaret merkezleriyle bağlantı sağlanmıştır.
| Alp Külüg Bilge Kağan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Uygur Kağanı | |||||
| Hüküm süresi | Uygur Kağanlığı: 805-808 | ||||
| Önce gelen | Kutluk Bilge Kağan | ||||
| Sonra gelen | Alp Bilge Kağan | ||||
| Ölüm | 808 | ||||
| |||||
Kağanlığı
Alp Külüg Bilge Kağan, ülkedeki ticaret faaliyetlerini ve ülkenin ticari hinterlandını geliştirmeyi ana hedef olarak belirlemiştir. Bu nedenle, göçebe kültür ve savaşçı özellikler onun döneminde iyice geri plana atılmış, Mani dini büyük bir yayılım alanı bulmuştur. Alp Külüg Bilge Kağan döneminde Mani rahiplerine Uygur başkentinde devamlı oturma izni verilmiştir. Alp Külüg Bilge Kağan da bu dini kabul etmiş, Çin'de Mani tapınakları inşa edilmesini sağlamış, Çangan'da birçok Mani tapınağı inşa edilmiştir. Ayrıca Uygurların Çin^'deki elçileri konumundaki Maniler, Çinli girişimcilere burada finans desteği sağlamaya başlamış, Maniler ve dolaylı olarak Uygurlar Çin'in iktisadi olanakları üzerinde etkili olmayı başarmıştır. Çin kaynaklarındaki bilgiye göre, 806'da Uygurlar ticari hinterlantlarının güvende olmasını sağlamak amacıyla Çin'e haraç ödemeyi kabul etmiştir. Uygurların devlet meselelerinde danıştığı Manilerin, et ve et ürünleri yemediğinin, akşam vakti haricinde su ve sebze tüketilmediğinin ve kımız içilmediğinin belirtildiği bu kaynakta, Uygur kağanının da bu dine mensup olduğu belirtilmektedir. Maniler ve Uygurların bu iş birliğinin Çin tarafından önyargıyla karşılanmasına başlayan ilk olaylar, Asyalı malları Manilerin vergi ödemeksizin Çin sınırından geçirmeye başlaması oluşturmuştur. Bu vergi kaçakçılığı Çin ile var olan iyi ilişkileri tehdit etmiştir.
Çin kaynaklarına göre, 808'deki Uygurların Çin ziyaretinde kağan “Ay Tengride Kut Bolmış Alp Bilge Kağan"dır. Buradan da "Alp Külüg Bilge Kağan"ın 808'de öldüğü düşünülmektedir.
Alp Külüg Bilge Kağan'ın dönemi her ne kadar bir barış dönemi olsa da onun dönemindeki en önemli savaş Tibetliler ile yapılmıştır. Karabalsagun Yazıtı'nda anlatılanlara göre, Alp Külüg Bilge Kağan Kuça'yı ele geçirmek isteyen Tibetlileri darmadağın bir durumdayken tuzağa düşürmüş ve dört yandan kuşatmıştır. Bu hadise sonucunda Tibetlilere karşı büyük bir zafer kazanılmıştır.
Kaynakça
- ^ Saadettin Gömeç, Uygur Türkleri Tarihi ve Kültürü, Akçağ Yayınları, s. 91.
- ^ Saadettin Gömeç, Uygur Kağan Soyunun Problemleri, Türkiyat Araştırmaları, s. 265.
- ^ a b . omert.de. 14 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2017.
- ^ a b c d Türk Tarihinde Maniheizm (VIII-XIII yüzyıllar). Selim KARAKAŞ. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. doktora tezi. Ankara 2010. s. 80-83.
- ^ Mackerras (1968), The Uighurs, s. 109.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2017.
- ^ "Глава XXX. УЙГУРИЯ В VII - IX вв" (Rusça). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2017.
- ^ a b c Gömeç, UTTK, s.53-54.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Alp Kulug Bilge Kagan 805 808 arasinda Uygur Kaganligi ni yoneten Uygur kagani Tanrida Ulug Bolmis Alp Kutluk Bilge Kagan in varisi olarak toplanan Turk Toyu tarafindan tahta cikarilmistir Cin kaynaklarinda kendisinden 滕里可汗 yani Tengri Kagan olarak bahsedilmektedir 808 yilina kadar iktidarda kalan bu hukumdar yerini Alp Bilge Kagan a birakmistir kendisinden onceki kaganin siyasetini devam ettirmis ve ulkenin iktisadi kalkinmasina onem verip doneminin sartlarina nazaran Uygur Kaganligi nda nispeten bir refah donemi baslatmistir Bu donemde Ic Asya nin onemli ticaret merkezleriyle baglanti saglanmistir Alp Kulug Bilge KaganUygur KaganiHukum suresiUygur Kaganligi 805 808Once gelenKutluk Bilge KaganSonra gelenAlp Bilge KaganOlum808Tam adiAy Tengride Ulug Bolmus Alp Kutlug Ulug Bilge KaganKaganligiAlp Kulug Bilge Kagan ulkedeki ticaret faaliyetlerini ve ulkenin ticari hinterlandini gelistirmeyi ana hedef olarak belirlemistir Bu nedenle gocebe kultur ve savasci ozellikler onun doneminde iyice geri plana atilmis Mani dini buyuk bir yayilim alani bulmustur Alp Kulug Bilge Kagan doneminde Mani rahiplerine Uygur baskentinde devamli oturma izni verilmistir Alp Kulug Bilge Kagan da bu dini kabul etmis Cin de Mani tapinaklari insa edilmesini saglamis Cangan da bircok Mani tapinagi insa edilmistir Ayrica Uygurlarin Cin deki elcileri konumundaki Maniler Cinli girisimcilere burada finans destegi saglamaya baslamis Maniler ve dolayli olarak Uygurlar Cin in iktisadi olanaklari uzerinde etkili olmayi basarmistir Cin kaynaklarindaki bilgiye gore 806 da Uygurlar ticari hinterlantlarinin guvende olmasini saglamak amaciyla Cin e harac odemeyi kabul etmistir Uygurlarin devlet meselelerinde danistigi Manilerin et ve et urunleri yemediginin aksam vakti haricinde su ve sebze tuketilmediginin ve kimiz icilmediginin belirtildigi bu kaynakta Uygur kaganinin da bu dine mensup oldugu belirtilmektedir Maniler ve Uygurlarin bu is birliginin Cin tarafindan onyargiyla karsilanmasina baslayan ilk olaylar Asyali mallari Manilerin vergi odemeksizin Cin sinirindan gecirmeye baslamasi olusturmustur Bu vergi kacakciligi Cin ile var olan iyi iliskileri tehdit etmistir Cin kaynaklarina gore 808 deki Uygurlarin Cin ziyaretinde kagan Ay Tengride Kut Bolmis Alp Bilge Kagan dir Buradan da Alp Kulug Bilge Kagan in 808 de oldugu dusunulmektedir Alp Kulug Bilge Kagan in donemi her ne kadar bir baris donemi olsa da onun donemindeki en onemli savas Tibetliler ile yapilmistir Karabalsagun Yaziti nda anlatilanlara gore Alp Kulug Bilge Kagan Kuca yi ele gecirmek isteyen Tibetlileri darmadagin bir durumdayken tuzaga dusurmus ve dort yandan kusatmistir Bu hadise sonucunda Tibetlilere karsi buyuk bir zafer kazanilmistir Kaynakca Saadettin Gomec Uygur Turkleri Tarihi ve Kulturu Akcag Yayinlari s 91 Saadettin Gomec Uygur Kagan Soyunun Problemleri Turkiyat Arastirmalari s 265 a b omert de 14 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2017 a b c d Turk Tarihinde Maniheizm VIII XIII yuzyillar Selim KARAKAS Hacettepe Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Tarih Anabilim Dali doktora tezi Ankara 2010 s 80 83 Mackerras 1968 The Uighurs s 109 Arsivlenmis kopya 1 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2017 Glava XXX UJGURIYa V VII IX vv Rusca 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2017 a b c Gomec UTTK s 53 54