Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Altıgen satranç, altıgen bir tahtanın üzerinde oynanan satranç türevlerinin ortak adıdır. En fazla bilineni 1936 yılında Władysław Gliński tarafından oluşturulmuş Gliński'nin altıgen satrancıdır.
Gliński'nin altıgen satrancı
Altıgen satrançların en fazla bilinenidir. Hatta en çok oynandığı zamanlarda yarım milyondan fazla oyuncusu olduğu ve 130.000 adet altıgen satranç takımının satıldığı bildirilmiştir. Oyun özellikle Doğu Avrupa'da, özellikle de Gliński'nin ülkesi Polonya'da yaygın biçimde oynanmıştır.
Oyun, üzerinde üç ayrı renkte (açık, koyu ve gri) altıgenler bulunan altıgen bir tahta üzerinde oynanır. Tahtanın tam ortasındaki altıgen genellikle gridir. Oyunda, sıradan satrançta kullanılan satranç taşlarına ek olarak her bir oyuncunun fazladan bir fili ve bir piyonu vardır. Taşların oyunun başındaki dizilişi sağdaki resimde görülmektedir. Kullanılan tahtanın a, b, c, d, e, f, g, h, i, k, l ile gösterilen 11 sütunu (j harfi sütun adı olarak kullanılmaz) ve birden onbire kadar olan sayılarla gösterilen 11 satırı bulunur. 1'den 6'ya kadar olan satırlarda 11 altıgen bulunur ve bu satırlar f sütunundan sonra 120°'lik açıyla döner. 7inci satırda 9, 8inci satırda 7 ve 11inci satırda ise f11 olarak adlandırılan yalnızca 1 altıgen bulunur.
Aşağıdaki çizelgeler altıgen satrançta taşların nasıl hareket ettiğini göstermektedir. Sıradan satrançta olduğu gibi At diğer taşların üzerinden atlayabilir. Üç farklı renkteki altıgenlerde duran filler hiçbir zaman aynı kareleri işgal edemez. Vezir kale ve filin birleşimi gibi hareket eder. Bu oyunda rok hamlesi yoktur.
 |  |  |
 |  |  |
McCooey'in altıgen satrancı
Altıgen satrancın diğer bir uyarlaması Dave McCooey ve Richard Honeycutt tarafından geliştirilmiştir. Glinski'nin altıgen satrancına oldukça benzerdir ancak aralarında dört fark vardır:
- Başlangıç dizilişi
- Piyonun başka taşları alma hareketi
- f altıgenlerindeki piyonlar çift adım atamayışları
- Pat durumunun beraberlik olarak algılanıp her oyuncuya yarım puan kazandırması
Aşağıdaki oyun sonu durumları hem Galinski'nin hem de Maccoey'in altıgen satrancı için geçerlidir:
- Şah ve iki at yalnız kaln şahı mat edebilir.
- Şah ve kale ikilisi şah ve at ikilisine karşı kazanır.
- Şah ve kale ikilisi şah ve fil ikilisine karşı kazanır.
- Şah ve iki fil olağanüstü durumlar dışında (%0,17) yalnız kalan bir şahı mat edemez.
- Şah, at ve fil çok nadir durumların dışında (%0,5) yalnız kalan bir şahı mat edemez.
- Şah ve vezir ikilisi şah ve ikisine karşı kazanmaz. Oyun sonlarının %4,3'ü art arda gelen şah çekme yüzünden, %37,2'si ise savunma konumu nedeniyle beraberlikle sonuçlanır.
- Şah ve kale ikilisi yalnız kalan bir şahı mat edebilir.
Shafran'ın altıgen satrancı
1939 yılında Sovyet yer bilimci Isaak Grigorevich Shafran tarafından yaratılmış ve 1956 yılında kayıtlara geçmiştir. 1960 yılında Leipzig'de yapılan dünya satranç sergisinde gösterilmiştir.
Shafran'ın altıgen satrancında kullanılan tahta eş kenar olmayan bir altıgen biçimindedir ve üzerinde dokuz kolon ile on satır bulunur. Glinski ve McCooey satrancındaki 91 altıgenin aksine tahtada 70 altıgen bulunur. Tahtadaki dikey sütunlar a'dan i'ye kadar olan harflerle, saat 10'dan saat 4 yönüne doğru bir çizgi oluşturan altıgenler ise 1'den 10'a kadar olan sayılarla gösterilir. Açılışta beyaz şah e1'de, siyah şah e10'da bulunur. Açılışta beyazın kaleleri a1 ve i5'te, siyahın kaleleri a6 ve i10'da bulunur. i1 şeklinde gösterilen bir altıgen yoktur! Ayrıca siyah ve beyaz taşlar birbirinin yansıması biçiminde konumlandırılmaz. Vezir daima oynayan oyuncunun baktığı yöne göre şahın sol yanında bulunur.
Oyundaki taşların hamle ve diğer taşları alma kuralları McCooer'in altıgen satrancındaki hamle ve taş alma kuralları ile aynıdır. Kurallardaki tek fark, piyonların ilk hamlelerinde ancak bulundukları dikey sütunun ortasına kadar gelebilmeleridir. Bu nedenle a ve i sütunlarındaki piyonlar ilk hamlelerinde yalnızca bir altıgen ilerleyebilir. d, e ve f sütunlarındaki piyonlar ise açılışta üç altıgen ilerleyebilirler. Birden fazla kare ilerleyen piyonlar sıradan satrançta olduğu gibi rakip bir piyonun yanına geldiklerinde çaprazda olmamalarına karşın rakip piyonun arkalarına dolaşması sonucu oyundan çıkabilirler. Örneğin soldaki resimde d8'deki siyah piyon üç değişik hamle yapabilir, ancak bütün bu hamleler sonucunda beyaz piyon siyah piyonu alabilir. Siyah piyon 1..d7 hamlesinin ardından 2.exd7 ile, 1..d6 hamlesinin ardından 2.exd7 ya da 2.cxd7 ile ve 1..d5 hamlesinin ardından iki beyaz piyonun da arkasına dolaşması ile oyun dışı kalabilir.
Sharfran'ın altıgen satrancında rok yapılabilir. Sıradan satrançtaki rok kuralları geçerlidir ancak hem vezir yönünde hem de fil yönünde büyük ve küçük rok yapılabilir. Vezir yönünde yapılan roklar için Q-, fil yönünde yapılan roklar için B- gösterimi kullanılır. Örneğin soldaki resimde h10 karesindeki siyah şah vezir tarafında büyük rok (1..Q-0-0-0), c8 karesindeki siyah şah ise fil yönünde küçük rok (1..B-0-0) yapmıştır. Sıradan satrançtan farklı olarak Shafran'ın altıgen satrancında rok hamlesi şahın daha güvenli konuma gelmesini ya da kalelerin daha etkin olmasını sağlamaz. Ancak yine de oyunun bütünlüğü açısından oyun kuralları arasında yer alır.
Kaynakça
- ^ Pritchard, D. (2000). Popular Chess Variants. Batsford Chess Books. .
- ^ "McCooey'in Altıgen Satrancı". 19 Haziran 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2008.
- ^ "Altıgen satranç için oyun sonu incelemeleri". 7 Mart 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2008.
Dış bağlantılar
- Gliński'nin Altıgen Satrancı11 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- I G Shafran tarafından açıklanan altıgen satranç12 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (Rusça) - Gliński'nin altıgen satrancıyla ilgili pek çok bilgi:
- .
- Kurallar27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Rusça sayfa İngilizceye çevrilmiş.
- Scatha11 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Mac OS için hazırlanmış Glinski'nin altıgen satrancını oynayan ücretsiz bir grafik arayüzü.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Altigen satranc altigen bir tahtanin uzerinde oynanan satranc turevlerinin ortak adidir En fazla bilineni 1936 yilinda Wladyslaw Glinski tarafindan olusturulmus Glinski nin altigen satrancidir Glinski nin altigen satranci nda taslarin acilistaki konumu Glinski nin altigen satranciAltigen satranclarin en fazla bilinenidir Hatta en cok oynandigi zamanlarda yarim milyondan fazla oyuncusu oldugu ve 130 000 adet altigen satranc takiminin satildigi bildirilmistir Oyun ozellikle Dogu Avrupa da ozellikle de Glinski nin ulkesi Polonya da yaygin bicimde oynanmistir Oyun uzerinde uc ayri renkte acik koyu ve gri altigenler bulunan altigen bir tahta uzerinde oynanir Tahtanin tam ortasindaki altigen genellikle gridir Oyunda siradan satrancta kullanilan satranc taslarina ek olarak her bir oyuncunun fazladan bir fili ve bir piyonu vardir Taslarin oyunun basindaki dizilisi sagdaki resimde gorulmektedir Kullanilan tahtanin a b c d e f g h i k l ile gosterilen 11 sutunu j harfi sutun adi olarak kullanilmaz ve birden onbire kadar olan sayilarla gosterilen 11 satiri bulunur 1 den 6 ya kadar olan satirlarda 11 altigen bulunur ve bu satirlar f sutunundan sonra 120 lik aciyla doner 7inci satirda 9 8inci satirda 7 ve 11inci satirda ise f11 olarak adlandirilan yalnizca 1 altigen bulunur Asagidaki cizelgeler altigen satrancta taslarin nasil hareket ettigini gostermektedir Siradan satrancta oldugu gibi At diger taslarin uzerinden atlayabilir Uc farkli renkteki altigenlerde duran filler hicbir zaman ayni kareleri isgal edemez Vezir kale ve filin birlesimi gibi hareket eder Bu oyunda rok hamlesi yoktur Sah At VezirFil Kale PiyonMcCooey in altigen satranciMcCooey in altigen satranci nda taslarin acilistaki konumuPiyonun hareketi Altigen satrancin diger bir uyarlamasi Dave McCooey ve Richard Honeycutt tarafindan gelistirilmistir Glinski nin altigen satrancina oldukca benzerdir ancak aralarinda dort fark vardir Baslangic dizilisi Piyonun baska taslari alma hareketi f altigenlerindeki piyonlar cift adim atamayislari Pat durumunun beraberlik olarak algilanip her oyuncuya yarim puan kazandirmasi Asagidaki oyun sonu durumlari hem Galinski nin hem de Maccoey in altigen satranci icin gecerlidir Sah ve iki at yalniz kaln sahi mat edebilir Sah ve kale ikilisi sah ve at ikilisine karsi kazanir Sah ve kale ikilisi sah ve fil ikilisine karsi kazanir Sah ve iki fil olaganustu durumlar disinda 0 17 yalniz kalan bir sahi mat edemez Sah at ve fil cok nadir durumlarin disinda 0 5 yalniz kalan bir sahi mat edemez Sah ve vezir ikilisi sah ve ikisine karsi kazanmaz Oyun sonlarinin 4 3 u art arda gelen sah cekme yuzunden 37 2 si ise savunma konumu nedeniyle beraberlikle sonuclanir Sah ve kale ikilisi yalniz kalan bir sahi mat edebilir Shafran in altigen satranciShafran in altigen satrancinda taslarin acilistaki konumu 1939 yilinda Sovyet yer bilimci Isaak Grigorevich Shafran tarafindan yaratilmis ve 1956 yilinda kayitlara gecmistir 1960 yilinda Leipzig de yapilan dunya satranc sergisinde gosterilmistir Shafran in altigen satrancinda kullanilan tahta es kenar olmayan bir altigen bicimindedir ve uzerinde dokuz kolon ile on satir bulunur Glinski ve McCooey satrancindaki 91 altigenin aksine tahtada 70 altigen bulunur Tahtadaki dikey sutunlar a dan i ye kadar olan harflerle saat 10 dan saat 4 yonune dogru bir cizgi olusturan altigenler ise 1 den 10 a kadar olan sayilarla gosterilir Acilista beyaz sah e1 de siyah sah e10 da bulunur Acilista beyazin kaleleri a1 ve i5 te siyahin kaleleri a6 ve i10 da bulunur i1 seklinde gosterilen bir altigen yoktur Ayrica siyah ve beyaz taslar birbirinin yansimasi biciminde konumlandirilmaz Vezir daima oynayan oyuncunun baktigi yone gore sahin sol yaninda bulunur Shafran in altigen satrancinda rok ve piyonlarin gecerken almasi ornegi Oyundaki taslarin hamle ve diger taslari alma kurallari McCooer in altigen satrancindaki hamle ve tas alma kurallari ile aynidir Kurallardaki tek fark piyonlarin ilk hamlelerinde ancak bulunduklari dikey sutunun ortasina kadar gelebilmeleridir Bu nedenle a ve i sutunlarindaki piyonlar ilk hamlelerinde yalnizca bir altigen ilerleyebilir d e ve f sutunlarindaki piyonlar ise acilista uc altigen ilerleyebilirler Birden fazla kare ilerleyen piyonlar siradan satrancta oldugu gibi rakip bir piyonun yanina geldiklerinde caprazda olmamalarina karsin rakip piyonun arkalarina dolasmasi sonucu oyundan cikabilirler Ornegin soldaki resimde d8 deki siyah piyon uc degisik hamle yapabilir ancak butun bu hamleler sonucunda beyaz piyon siyah piyonu alabilir Siyah piyon 1 d7 hamlesinin ardindan 2 exd7 ile 1 d6 hamlesinin ardindan 2 exd7 ya da 2 cxd7 ile ve 1 d5 hamlesinin ardindan iki beyaz piyonun da arkasina dolasmasi ile oyun disi kalabilir Sharfran in altigen satrancinda rok yapilabilir Siradan satranctaki rok kurallari gecerlidir ancak hem vezir yonunde hem de fil yonunde buyuk ve kucuk rok yapilabilir Vezir yonunde yapilan roklar icin Q fil yonunde yapilan roklar icin B gosterimi kullanilir Ornegin soldaki resimde h10 karesindeki siyah sah vezir tarafinda buyuk rok 1 Q 0 0 0 c8 karesindeki siyah sah ise fil yonunde kucuk rok 1 B 0 0 yapmistir Siradan satranctan farkli olarak Shafran in altigen satrancinda rok hamlesi sahin daha guvenli konuma gelmesini ya da kalelerin daha etkin olmasini saglamaz Ancak yine de oyunun butunlugu acisindan oyun kurallari arasinda yer alir Kaynakca Pritchard D 2000 Popular Chess Variants Batsford Chess Books ISBN 0 7134 8578 7 McCooey in Altigen Satranci 19 Haziran 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2008 Altigen satranc icin oyun sonu incelemeleri 7 Mart 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2008 Dis baglantilarGlinski nin Altigen Satranci11 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde I G Shafran tarafindan aciklanan altigen satranc12 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca Glinski nin altigen satranciyla ilgili pek cok bilgi Kurallar27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca sayfa Ingilizceye cevrilmis Scatha11 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mac OS icin hazirlanmis Glinski nin altigen satrancini oynayan ucretsiz bir grafik arayuzu