Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Altay aymağı (Hakas Türkçesi:Алтай аймағы / Altay aymağı, Rusça: Алтайский район (Хакасия)) — Rusya Hakasya Cumhuriyetinde ilçe düzeyinde idari birim.
| Altay aymağı Алтай аймағы / Altay aymağı ( Hakas Türkçesi) | |
|---|---|
Алтайский район (Rusça) | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
| Ülke |  Rusya |
| Federal Birim |  Hakasya Cumhuriyeti |
| rayon | Altay aymağı |
| İdare | |
| • ilçe belediye başkanı | Vladimir Ponomarenko (Пономаренко Владимир Дмитриевич) |
| Nüfus | |
| • Toplam | 25,962 |
Resmî site http://www.mo-altay.khakasnet.ru/ | |
Yönetim merkezi — (Bozyar, Akyar) köyü.
Sözkökü
"Altay" sözü etimolojisi ile ilgili çok farklı görüşler bildirilmiştir. Aymak sözü ise Sibirya Türkleri ve Moğol toplumlarında bölge, ilçe gibi anlamlara gelir.
Tarih
SSCB döneminde Ocak 1944 tarihinde SSCB Büyük Şura başkanlığınca belediye sınırları düzenlemesiyle ilgili olarak düzenlenmiştir. Kolektif çiftliklerin yaygınlaştırılmasıyla buraya Türk olmayan bir nüfusun arttığı görülür. Bölgenin merkezi olan Huba çar (Rusça: Belıy Yar) Abakan akarsuyu kıyısında yer alır.
Coğrafya
Altay aymağı, Abakan-Yenisey arasında Koybal bozkırında yer almaktadır. Coğrafi konum olarak Hakasya Cumhuriyetinin doğu kesimindedir. Doğu'da Yenisey akarsuyunun sağ kıyısında olup ile Hakasya arasındaki sınırları ayırmıştır. Batıda Abakan akarsuyu ile aymak sınırları ayrılmış, Ağban piltiri aymağı bulunur. Güneyde Pii aymağı (veya Bey aymağı), kuzeyde Hakasya'nın başkenti Abakan şehri ile sınırdır. İlçenin yüzölçümü 1736 km². Altay Cumhuriyeti ilçeleri arasında yüzölçümü yönünden 8. sıradaki idari bölgesidir. Abakan havalimanına uzaklığı 25 km'dir. Bölgenin sahası içinde ve dolayında Altay Terapötik Çamur Kaplıcası birçok hastalığın tedavisinde faydalanılmaktadır.
İdari bölünüş
Altay aymağında 19 yerleşim alanı bulunmakta olup bunlardan 9 köy idari birimdir. Kır merkezli yönetim bölgeleri:
- Arşanlar kır yerleşimi: Merkezi Arşannar köyü (Hakasça: Аршаннар аалы).3 yerleşim bölgesi vardır. Nüfusu 1795 kişidir. Yüzölçümü: 28,56 km²
- Akyar (Ah şar) kır yerleşimi: merkezi Huba Çar köyü. 2 yerleşim bölgesi var.
- Izıh kır yerleşimi: Izıh (Idık) köyü. 1 yerleşim bölgesi.
- Kirovo kır yerleşimi: Kirovo köyü. 1 yerleşim bölgesi.
- Krasnopol kır yerleşimi: Krasnopol köyü. 2 yerleşim bölgesi.
- Novomihaylov kır yerleşimi: Novomihaylov köyü. 1 yerleşim bölgesi.
- Novorossi kır yerleşimi: Novorossi köyü. 5 yerleşim bölgesi.
- Oçur kır yerleşimi: Oçur köyü. 2 yerleşim bölgesi.
- Kök haydaği kır yerleşimi: Kök haydaği köyü. 1 yerleşim bölgesi.
Nüfus
Son nüfus durumuna göre 25 962 kişi (2015 yılı)
- Etnik yapı
İlçede nüfusun karışık olduğu görülür. Türk gruplarından Hakas Türkleri, Slav gruplarından Ruslar, Ukraynalılar bulunur. Ermeni ve Azeri nüfusları da vardır.
Ekonomi
İlçede başlıca ekonomik uğraş olarak tarımı sayabiliriz. Maden yataklarında en çok kömür çıkarılır. Kömür zengini bir bölgedir.
Toplum Sağlığı
Yöredeki Türk toplumunun ahlaki değerlerinin yüksek oluşu, doğal besinlerle beslenmeleri hastalıkları büyük oranda düşük seviyede tutar. 1940'lı yıllarda ilk sağlık merkezleri kurulur.
Ulaşım
Bölgede Abakan-Sayanagorsk ve Abakan-Bey arası otoyol vardır.
Turizm
Türk Boyları Tarihi'nin günümüze uzantılarını araştırmak isteyen araştırmacılar için Hakasların yaşantısı, kültürü, dili, sözlü tarihleri turizm çekiciliğidir. Yörede bozulmamış tabiatı ile insan bedenini onarıcı etkiye sahiptir. Izıh köyü dolayında tarihi-kültürel abideler bulunur. Izıh Çaatas (yenitaş) adlı kurgan (mezan höyüğü), Oçur köyündedir. Oy ve Oçur taş stelleri görülür.
Ayrıca bakınız
- Hakaslar: Türk ırkını oluşturan bir toplum.
- Hakasya Cumhuriyeti: Hakas denilen Türk kökenli kişilerin öz yurtları.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Eylül 2015.
- ^ . 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015.
- ^ Hakasya Cumhuriyeti Ansiklopedisi - Энциклопедия Республики Хакасия : [ 2 ciltte.] / Правительство Респ. Хакасия ; [baş redak. совет.: В. А. Кузьмин (пред.) и др.]. - Абакан : Поликор, 2007. Т. 1 : [А - Н]. - 2007. - 430, [2] с. : ил., портр. - Библиогр. в конце слов. ст. - s. 37.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015.
- ^ Nüfus http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar 14 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Faydalı çalışmalar
- Энциклопедия Республики Хакасия: [в 2 т.] / Правительство Респ. Хакасия; [науч.-ред. совет.: В. А. Кузьмин (пред.) и др.]. — Абакан: Поликор, 2007. Т. 1 : [А — Н]. — 2007. — 430, [2] с.: ил., портр. — Библиогр. в конце слов. ст. — С. 36.
- Решение Совета депутатов муниципального образования Алтайский район от 14.10.2004 N 55 «О МУНИЦИПАЛЬНОМ ГЕРБЕ»
- Cсылки на сайты https://archive.today/20130417002030/http://www.mo-altay.khakasnet.ru/ Официальный сайт администрации Алтайского района http://belcrb.mz19.ru/org/ 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Сайт Районной больница http://biblio.sxhost.ru/ 11 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . сайт Хакасской Республиканской Детская Библиотеки
Dış bağlantılar
- Altay aymağının resmi sayfası
- https://khakas.er.ru/ 13 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.bankgorodov.ru/region/raion.php?id=356 28 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Turistik harita 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Foto
-
![image]()
Çaatas (Yenitaş)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Altay aymagi Hakas Turkcesi Altaj ajmagy Altay aymagi Rusca Altajskij rajon Hakasiya Rusya Hakasya Cumhuriyetinde ilce duzeyinde idari birim Altay aymagi Altaj ajmagy Altay aymagi Hakas Turkcesi Altajskij rajon Rusca BayrakArmaUlkeRusyaFederal BirimHakasya CumhuriyetirayonAltay aymagiIdare ilce belediye baskaniVladimir Ponomarenko Ponomarenko Vladimir Dmitrievich Nufus 2015 http www gks ru free doc doc 2015 bul dr mun obr2015 rar Toplam25 962Resmi site http www mo altay khakasnet ru Yonetim merkezi Bozyar Akyar koyu Sozkoku Altay sozu etimolojisi ile ilgili cok farkli gorusler bildirilmistir Aymak sozu ise Sibirya Turkleri ve Mogol toplumlarinda bolge ilce gibi anlamlara gelir TarihSSCB doneminde Ocak 1944 tarihinde SSCB Buyuk Sura baskanliginca belediye sinirlari duzenlemesiyle ilgili olarak duzenlenmistir Kolektif ciftliklerin yayginlastirilmasiyla buraya Turk olmayan bir nufusun arttigi gorulur Bolgenin merkezi olan Huba car Rusca Beliy Yar Abakan akarsuyu kiyisinda yer alir CografyaAltay aymaginin Hakasya Cumhuriyetindeki konumu gok renginde Altay aymagi Abakan Yenisey arasinda Koybal bozkirinda yer almaktadir Cografi konum olarak Hakasya Cumhuriyetinin dogu kesimindedir Dogu da Yenisey akarsuyunun sag kiyisinda olup ile Hakasya arasindaki sinirlari ayirmistir Batida Abakan akarsuyu ile aymak sinirlari ayrilmis Agban piltiri aymagi bulunur Guneyde Pii aymagi veya Bey aymagi kuzeyde Hakasya nin baskenti Abakan sehri ile sinirdir Ilcenin yuzolcumu 1736 km Altay Cumhuriyeti ilceleri arasinda yuzolcumu yonunden 8 siradaki idari bolgesidir Abakan havalimanina uzakligi 25 km dir Bolgenin sahasi icinde ve dolayinda Altay Terapotik Camur Kaplicasi bircok hastaligin tedavisinde faydalanilmaktadir Idari bolunusAltay aymaginda 19 yerlesim alani bulunmakta olup bunlardan 9 koy idari birimdir Kir merkezli yonetim bolgeleri Arsanlar kir yerlesimi Merkezi Arsannar koyu Hakasca Arshannar aaly 3 yerlesim bolgesi vardir Nufusu 1795 kisidir Yuzolcumu 28 56 km Akyar Ah sar kir yerlesimi merkezi Huba Car koyu 2 yerlesim bolgesi var Izih kir yerlesimi Izih Idik koyu 1 yerlesim bolgesi Kirovo kir yerlesimi Kirovo koyu 1 yerlesim bolgesi Krasnopol kir yerlesimi Krasnopol koyu 2 yerlesim bolgesi Novomihaylov kir yerlesimi Novomihaylov koyu 1 yerlesim bolgesi Novorossi kir yerlesimi Novorossi koyu 5 yerlesim bolgesi Ocur kir yerlesimi Ocur koyu 2 yerlesim bolgesi Kok haydagi kir yerlesimi Kok haydagi koyu 1 yerlesim bolgesi NufusSon nufus durumuna gore 25 962 kisi 2015 yili Etnik yapi Ilcede nufusun karisik oldugu gorulur Turk gruplarindan Hakas Turkleri Slav gruplarindan Ruslar Ukraynalilar bulunur Ermeni ve Azeri nufuslari da vardir EkonomiIlcede baslica ekonomik ugras olarak tarimi sayabiliriz Maden yataklarinda en cok komur cikarilir Komur zengini bir bolgedir Toplum SagligiYoredeki Turk toplumunun ahlaki degerlerinin yuksek olusu dogal besinlerle beslenmeleri hastaliklari buyuk oranda dusuk seviyede tutar 1940 li yillarda ilk saglik merkezleri kurulur UlasimBolgede Abakan Sayanagorsk ve Abakan Bey arasi otoyol vardir TurizmIzih Caataas kurgan hoyukleri mezar alanlari Turk Boylari Tarihi nin gunumuze uzantilarini arastirmak isteyen arastirmacilar icin Hakaslarin yasantisi kulturu dili sozlu tarihleri turizm cekiciligidir Yorede bozulmamis tabiati ile insan bedenini onarici etkiye sahiptir Izih koyu dolayinda tarihi kulturel abideler bulunur Izih Caatas yenitas adli kurgan mezan hoyugu Ocur koyundedir Oy ve Ocur tas stelleri gorulur Ayrica bakinizHakaslar Turk irkini olusturan bir toplum Hakasya Cumhuriyeti Hakas denilen Turk kokenli kisilerin oz yurtlari Kaynakca Arsivlenmis kopya 13 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Eylul 2015 16 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Eylul 2015 Hakasya Cumhuriyeti Ansiklopedisi Enciklopediya Respubliki Hakasiya 2 ciltte Pravitelstvo Resp Hakasiya bas redak sovet V A Kuzmin pred i dr Abakan Polikor 2007 T 1 A N 2007 430 2 s il portr Bibliogr v konce slov st s 37 Arsivlenmis kopya 6 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Eylul 2015 Nufus http www gks ru free doc doc 2015 bul dr mun obr2015 rar 14 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Faydali calismalarEnciklopediya Respubliki Hakasiya v 2 t Pravitelstvo Resp Hakasiya nauch red sovet V A Kuzmin pred i dr Abakan Polikor 2007 T 1 A N 2007 430 2 s il portr Bibliogr v konce slov st S 36 Reshenie Soveta deputatov municipalnogo obrazovaniya Altajskij rajon ot 14 10 2004 N 55 O MUNICIPALNOM GERBE Csylki na sajty https archive today 20130417002030 http www mo altay khakasnet ru Oficialnyj sajt administracii Altajskogo rajona http belcrb mz19 ru org 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sajt Rajonnoj bolnica http biblio sxhost ru 11 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde sajt Hakasskoj Respublikanskoj Detskaya BibliotekiDis baglantilarAltay aymaginin resmi sayfasi https khakas er ru 13 Agustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www bankgorodov ru region raion php id 356 28 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turistik harita 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde FotoCaatas Yenitas