Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
András Róna-Tas (d. 30 Aralık 1931, Budapeşte), Széchenyi ödüllü Macar dilbilimci, oryantalist, öğretim üyesi, Macar Bilimler Akademisi (Magyar Tudományos Akadémia, MTA) üyesi. Eski Macar Tarihi, Tibetistik, Türkoloji ve Mongolistik bilimlerinin ünlü araştırmacısı. Macarların Türk dili ve kültürü ile ilişkisinin araştırılmasına büyük katkısı oldu. 1990-1992 yılları arası József Attila Üniversitesi Rektörü.
András Róna-Tas | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 30 Aralık 1931 Budapeşte, Macaristan |
| Milliyet | Macar |
| Meslek | dilbilimci, oryantalist |
| Resmî site | Szeged Üniversitesi'ndeki websitesi |
Yaşamı
Üniversite eğitimine 1950 yılında Eötvös Loránd Üniversitesi (ELTE) Halkbilim – Oryantalizm Bölümünde başladı ve 1955 yılında sosyal bilimler diplomasını aldı. Öğretmenleri Lajos Ligeti, Gyula Németh, Gyula Ortutay ve István Tálasi’ydi. Tibetistik ile ilgili teziyle 1958’de üniversite doktoru unvanını aldı. Yan dalı ise Mongolistik ve Genel Halkbilim’di.
Diplomasını aldıktan sonra Akadémia Yayınevi ’nde çalışmaya başladı ve Enciklopédia’nın yayıma hazırlanmasına yardım etti. 1956’dan sonra ELTE İç Asya Enstitüsünde MTA araştırmacısı olarak görev aldı. 1957-1958 yılları arasında Moğolistan’a yapılan araştırma gezisine katıldı. 1960’ta Ulusal Széchényi Kütüphanesi Merkez Katalogunda görev aldı ve 1961’de başkanlığına getirildi. 1965 yılında İdil bölgesinde araştırma yaptı ve Çuvaşlar ile Tatarlar arasında dilbilim ve halkbilimle ilgili veriler derledi. 1968’de József Attila Üniversitesinde (JATE, günümüzde Szeged Üniversitesi) araştırma görevlisi oldu. 1973’te yeniden İdil bölgesini ziyaret etti. 1973’te fahri doçent, 1974’te ise doçent oldu ve ülkede ilk Altayistik eğitimini başlattı. 1984 yılında temelini attığı Altayistik eğitimi bağımsız bir bölüme dönüştü ve bölümün başkanı oldu 1990 yılında MTA ve JATE Eski Macar Tarihi Araştırma Grubunun başkanlığına getirildi. Aynı yıl üniversitenin rektörlüğüne de seçildi. Üniversiteyi 1992’ye kadar yönetti. 1992-1993 yıllarında Macar Yüksek Öğretim Birliğinin başkanıydı. 1999-2002 yılları arasında Széchenyi bursuyla araştırmalar yaptı. 2002’de emekli oldu, ama üniversitede ders vermeye ve araştırmalarına da devam etmektedir.
1964’te Tibet ve Moğol dilbilimiyle ilgili doktorasını, 1971’de Altay dilleri akrabalığı ilişkileri konulu Akademi doktorasını savundu. Oryantalist Komitesi ve Macar Bilimler Akademisi Szeged Komisyonu üyesi oldu. 1990’da Macar Bilimler Akademisi muhabir üyeliğine, 1995’te ise asli üyeliğine seçildi. Çuvaş Ulusal Akademisi, Türkiye Atatürk Kurumu, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi yurt dışı ve Helsinki Fin-Ugor Topluluğu onur üyesi. Szent İstvan Akademisi de üyeleri arasına seçti.
1971–1972 ve 1985–1986 yılları arasında Bonn Üniversitesinde, 1982–1983 yılları arasında Viyana Üniversitesinde konuk profesör olarak dersler verdi. 1982-1989 yılları arasında Tibet Araştırmaları Uluslararası Topluluğu’nun başkanlığını da yaptı. 1994’te ise Ural-Altay Topluluğu asbaşkanlığına, 2006’da başkanlığına seçildi. 1996-2004 yılları arasında Acta Orientalia adlı bilimsel derginin yayın kurulu başkanıydı.
Bilimsel Çalışmaları
Araştırma alanı Tibetçe, Moğolca, Çuvaşça ve Eski Macar Tarihi ile Eski Macarcanın Türk dilleriyle ilişkisi.
Yurt tutuş öncesi Macar-Türk ilişkilerinin araştırılması ve Macar etnogeni ile devlet kurması konusunda önemli bilimsel sonuçlara ulaşır. Oryantalizmde yaptığı lehçe araştırmaları da dikkate değerdir. Tibetoloji alanında Tibet dili tarihinin temelini, Tibet lehçelerinin sistemini ve Çağdaş Tibetçenin sesbirimlerinin değişimini araştırır. Mongolistik alanında Dariganga lehçesi ve göçebe halkların halkbilimiyle uğraşır. Türkoloji araştırmalarında Çuvaş dili tarihi ve kaynakları ile Çuvaşçanın Türk dilleri arasındaki yerini inceler. Bunun yanı sıra Ana Türkçe dönemiyle ilgili rekonstrüksiyonlar da yapar.
Üç yüz elliden fazla bilimsel yapıtın yazarı ya da yazarları arasındadır. Bunlardan yüzden fazlası ise yabancı dillerde yayımlanmıştır.
Ailesi
1958 yılında evlendi. Eşi Nörolog Doç Dr. Éva Veres. İki çocuğu var. Oğlu Sosyolog Ákos Róna-Tas (University of California, San Diego), kızı Hematolog Dr. Ágnes Róna-Tas.
Ödülleri
- Kőrösi Csoma Sándor ödülü (1985)
- Szent-Györgyi Albert ödülü (1992)
- Alexander von Humboldt ödülü (1996)
- Indiana Üniversitesi Altın Madalya (2001)
- Klebelsberg Kunó ödülü (2001)
- Macaristan Cumhuriyeti Liyakat Nişanı Şövalye Haçı (2003)
- Türkiye Cumhuriyeti Liyakat Nişanı (2008)
- Széchenyi ödülü (2012)
Başlıca yapıtları
- Nomádok nyomában (1961)
- The Dariganga Dialect (1961)
- Tibeto-Mongolica (1966)
- Thar-pa chen-po (1967)
- Epigraphica Bulgarica (1973)
- A nyelvrokonság (1978)
- Bevezetés a csuvas nyelv ismeretébe (1978)
- Studies in Chuvash Etimology (1982)
- Language and History (1986)
- A csuvas nyelv vázlatos nyelvtana (1987)
- An Introduction to Turkology (1991)
- A magyarság korai története (1995)
- A honfoglaló magyar nép (1996)
- Hungarians and Europe in the Early Middle Ages (1999)
- Spätformen des Zentralasiatischen Buddhismus (2005)
- Kis magyar őstörténet (2007)
- West Old Turkic - Turkic Loanwords in Hungarian (2011) (with Árpád Berta and László Károly)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Andras Rona Tas d 30 Aralik 1931 Budapeste Szechenyi odullu Macar dilbilimci oryantalist ogretim uyesi Macar Bilimler Akademisi Magyar Tudomanyos Akademia MTA uyesi Eski Macar Tarihi Tibetistik Turkoloji ve Mongolistik bilimlerinin unlu arastirmacisi Macarlarin Turk dili ve kulturu ile iliskisinin arastirilmasina buyuk katkisi oldu 1990 1992 yillari arasi Jozsef Attila Universitesi Rektoru Andras Rona TasDogum30 Aralik 1931 Budapeste MacaristanMilliyetMacarMeslekdilbilimci oryantalistResmi siteSzeged Universitesi ndeki websitesiYasamiUniversite egitimine 1950 yilinda Eotvos Lorand Universitesi ELTE Halkbilim Oryantalizm Bolumunde basladi ve 1955 yilinda sosyal bilimler diplomasini aldi Ogretmenleri Lajos Ligeti Gyula Nemeth Gyula Ortutay ve Istvan Talasi ydi Tibetistik ile ilgili teziyle 1958 de universite doktoru unvanini aldi Yan dali ise Mongolistik ve Genel Halkbilim di Diplomasini aldiktan sonra Akademia Yayinevi nde calismaya basladi ve Enciklopedia nin yayima hazirlanmasina yardim etti 1956 dan sonra ELTE Ic Asya Enstitusunde MTA arastirmacisi olarak gorev aldi 1957 1958 yillari arasinda Mogolistan a yapilan arastirma gezisine katildi 1960 ta Ulusal Szechenyi Kutuphanesi Merkez Katalogunda gorev aldi ve 1961 de baskanligina getirildi 1965 yilinda Idil bolgesinde arastirma yapti ve Cuvaslar ile Tatarlar arasinda dilbilim ve halkbilimle ilgili veriler derledi 1968 de Jozsef Attila Universitesinde JATE gunumuzde Szeged Universitesi arastirma gorevlisi oldu 1973 te yeniden Idil bolgesini ziyaret etti 1973 te fahri docent 1974 te ise docent oldu ve ulkede ilk Altayistik egitimini baslatti 1984 yilinda temelini attigi Altayistik egitimi bagimsiz bir bolume donustu ve bolumun baskani oldu 1990 yilinda MTA ve JATE Eski Macar Tarihi Arastirma Grubunun baskanligina getirildi Ayni yil universitenin rektorlugune de secildi Universiteyi 1992 ye kadar yonetti 1992 1993 yillarinda Macar Yuksek Ogretim Birliginin baskaniydi 1999 2002 yillari arasinda Szechenyi bursuyla arastirmalar yapti 2002 de emekli oldu ama universitede ders vermeye ve arastirmalarina da devam etmektedir 1964 te Tibet ve Mogol dilbilimiyle ilgili doktorasini 1971 de Altay dilleri akrabaligi iliskileri konulu Akademi doktorasini savundu Oryantalist Komitesi ve Macar Bilimler Akademisi Szeged Komisyonu uyesi oldu 1990 da Macar Bilimler Akademisi muhabir uyeligine 1995 te ise asli uyeligine secildi Cuvas Ulusal Akademisi Turkiye Ataturk Kurumu Isvec Kraliyet Bilimler Akademisi yurt disi ve Helsinki Fin Ugor Toplulugu onur uyesi Szent Istvan Akademisi de uyeleri arasina secti 1971 1972 ve 1985 1986 yillari arasinda Bonn Universitesinde 1982 1983 yillari arasinda Viyana Universitesinde konuk profesor olarak dersler verdi 1982 1989 yillari arasinda Tibet Arastirmalari Uluslararasi Toplulugu nun baskanligini da yapti 1994 te ise Ural Altay Toplulugu asbaskanligina 2006 da baskanligina secildi 1996 2004 yillari arasinda Acta Orientalia adli bilimsel derginin yayin kurulu baskaniydi Bilimsel CalismalariArastirma alani Tibetce Mogolca Cuvasca ve Eski Macar Tarihi ile Eski Macarcanin Turk dilleriyle iliskisi Yurt tutus oncesi Macar Turk iliskilerinin arastirilmasi ve Macar etnogeni ile devlet kurmasi konusunda onemli bilimsel sonuclara ulasir Oryantalizmde yaptigi lehce arastirmalari da dikkate degerdir Tibetoloji alaninda Tibet dili tarihinin temelini Tibet lehcelerinin sistemini ve Cagdas Tibetcenin sesbirimlerinin degisimini arastirir Mongolistik alaninda Dariganga lehcesi ve gocebe halklarin halkbilimiyle ugrasir Turkoloji arastirmalarinda Cuvas dili tarihi ve kaynaklari ile Cuvascanin Turk dilleri arasindaki yerini inceler Bunun yani sira Ana Turkce donemiyle ilgili rekonstruksiyonlar da yapar Uc yuz elliden fazla bilimsel yapitin yazari ya da yazarlari arasindadir Bunlardan yuzden fazlasi ise yabanci dillerde yayimlanmistir Ailesi1958 yilinda evlendi Esi Norolog Doc Dr Eva Veres Iki cocugu var Oglu Sosyolog Akos Rona Tas University of California San Diego kizi Hematolog Dr Agnes Rona Tas OdulleriKorosi Csoma Sandor odulu 1985 Szent Gyorgyi Albert odulu 1992 Alexander von Humboldt odulu 1996 Indiana Universitesi Altin Madalya 2001 Klebelsberg Kuno odulu 2001 Macaristan Cumhuriyeti Liyakat Nisani Sovalye Haci 2003 Turkiye Cumhuriyeti Liyakat Nisani 2008 Szechenyi odulu 2012 Baslica yapitlariNomadok nyomaban 1961 The Dariganga Dialect 1961 Tibeto Mongolica 1966 Thar pa chen po 1967 Epigraphica Bulgarica 1973 A nyelvrokonsag 1978 Bevezetes a csuvas nyelv ismeretebe 1978 Studies in Chuvash Etimology 1982 Language and History 1986 A csuvas nyelv vazlatos nyelvtana 1987 An Introduction to Turkology 1991 A magyarsag korai tortenete 1995 A honfoglalo magyar nep 1996 Hungarians and Europe in the Early Middle Ages 1999 Spatformen des Zentralasiatischen Buddhismus 2005 Kis magyar ostortenet 2007 West Old Turkic Turkic Loanwords in Hungarian 2011 with Arpad Berta and Laszlo Karoly