Arthur Wellesley, lakabı Demir Dük (1 Mayıs 1769 - 14 Eylül 1852), Napolyon Savaşları sırasında Britanya ordusu komutanlığı ve sonradan başbakanlık (1828-1830) yapan asker ve devlet adamı.
Arthur Wellesley | |
---|---|
Birleşik Krallık Başbakanı | |
Görev süresi 14 Kasım 1834 - 10 Aralık 1834 | |
Hükümdar | IV. William |
Yerine geldiği | William Lamb |
Yerine gelen | Robert Peel |
Görev süresi 28 Ocak 1828 - 16 Kasım 1830 | |
Hükümdar | IV. George IV. William |
Yerine geldiği | |
Yerine gelen | Charles Grey |
Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı | |
Görev süresi 14 Kasım 1834 - 18 Nisan 1835 | |
Başbakan | Kendisi |
Yerine geldiği | Henry John Temple |
Yerine gelen | Henry John Temple |
Birleşik Krallık İçişleri Bakanı | |
Görev süresi 17 Kasım 1834 - 15 Aralık 1834 | |
Başbakan | Kendisi |
Yerine geldiği | Henry John Temple |
Yerine gelen | Henry John Temple |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 1 Mayıs 1769 6 Merrion Street, Dublin, İrlanda |
Ölüm | 14 Eylül 1852 (83 yaşında) Walmer, Kent, İngiltere |
İmzası | |
Askerî hizmeti | |
Bağlılığı | Birleşik Krallık |
Branşı | Britanya Ordusu |
Hizmet yılları | 1787–1852 |
Rütbesi | Mareşal |
Hayatı
İlk askeri başarılarını Hindistan'da ve İspanya'daki Yarımada Savaşı'nda (1808-1814) kazanmış ve Napolyon'un Waterloo Savaşı'nda kesin yenilgiye uğratılmasında belirleyici rol oynamıştır (1815).
Mornington 1. kontu Garret Wesley'nin beşinci oğluydu. Eton'da ve Angers'deki askeri akademide öğrenim gördü. 1787'de orduya katıldı ve hızla yükselerek İrlanda kral vekilinin yaverliğine atandı. Daha sonra İrlanda Avam Kamarası'na girdi. 1796'da, Hindistan'a gönderildi. 'nda (1799) tümen komutanı olarak deneyim kazandı. (1803-1805) arasında Assaye ve Argaon'da önemli zaferler elde etti. Sindhia ailesini ve Berar racasını barışa zorladı. Bu başarılarından dolayı sir unvanı aldı (1804). Hindistan'dan döndükten sonra Kopenhag'a karşı düzenlenen bir seferde (1807) görev aldı ve 'de Danimarka birliklerini yenilgiye uğrattı. 1808'de başlayan Yarımada Savaşı'na katılmak üzere küçük bir kuvvetle gittiği Portekiz'de Lizbon yakınlarında General A. Junot'yu yenilgiye uğrattı. Ertesi yıl bir kez daha Portekiz'e geçerek Fransızları bu ülkeden çıkardı. Başarısından dolayı Wellington vikontu unvanıyla ödüllendirildi. Madrid'e doğru ilerlediği Şubat 1812'de, kont unvanı aldı. Salamanca'da Mareşal Marmont'u yenerek Madrid'i ele geçirdi. Ekim 1812'de marki unvanını aldıktan sonra 'da Fransızları bozguna uğrattı. Harekât sona ermeden, sınırı aşarak Fransa'yı girdi. Yarımada Savaşı'nın son çarpışması Napolyon'un çekilme haberinin henüz ulaşmadığı Güney Fransa'da Nisan 1814'te yapıldı.
1813'te mareşalliğe yükseltilmiş olan Wellington, ülkesine döndüğünde dük unvanıyla ödüllendirildi. Paris Antlaşması'nın (1814) imzalanmasının ardından Fransa'ya Briton büyükelçisi olarak atandı.Bir süre bu görevi yürüttükten sonra İngiltere adına Viyana Kongresi'ne (1814-1815) katılmak üzere Paris'ten ayrıldı.Viyana'da bulunduğu sırada, Napolyon'un Elba'dan kaçtığı haberini aldı. Müttefiklerin Napolyon'a karşı düzenledikleri yeni harekât çerçevesinde Mareşal von Blücher ile birlikte Belçika üzerinden Fransa'ya karşı harekete geçti. Kısa sürede zaferle sonuçlanan harekâtın getirdiği saygınlıkla Avrupa'nın önde gelen kişilikleri arasına girdi. Müttefikler tarafından oybirliğiyle Fransa'nın kuzeyindeki işgal ordusunun komutanlığına seçildi ve üç yıl bu görevde kaldı. İngiltere dışişleri bakanı 'ın da yardımıyla Fransa'nın Yüz Gün'den sonra parçalanmasını önledi.
Wellington İngiltere'nin siyasi karışıklıklar içinde olduğu 1828'de başbakan oldu. Ama Katoliklere özgürlük tanınmasını öngören yasa tasarısını benimsemesi ve seçim reformuna karşı çıkması yüzünden 1830'da hükûmeti düştü. Öldükten sonra Saint Paul Katedrali'nde Lord Nelson'un yanına gömüldü.
Mareşal Arthur Wellesley, 1. Wellington Dükü, KG, GCB, GCH, PC, FRS (1 Mayıs 1769 - 14 Eylül 1852), Anglo-İrlandalı bir asker ve 19. yüzyılın önde gelen askeri ve politik figürlerinden biri olan Tory devlet adamıydı. 19. yüzyılda Britanya'da, iki kez başbakan olarak görev yaptı. Napolyon Savaşlarını 1815'te Waterloo Muharebesi'nde Napolyon'u mağlup ederek bitirdi.
Wellesley, Dublin'de İrlanda'da Protestan Yükselişinde doğdu. 1787'de İngiliz Ordusunda bir teğmen olarak görevlendirildi ve İrlanda'da İrlanda'nın iki ardışık lord teğmenine yardımcı kamp olarak hizmet etti. Ayrıca İrlanda Avam Kamarası'nda Parlamento üyesi olarak seçildi. 1796'da bir albaydı ve Seringapatam Savaşı'nda Dördüncü Anglo-Mysore Savaşı'nda savaştığı Hollanda ve Hindistan'da eylem gördü. 1799'da Seringapatam ve Mysore valiliğine atandı ve yeni atanan bir tümgeneral olarak 1803'te Assaye Savaşı'nda Maratha Konfederasyonuna karşı kesin bir zafer kazandı.
Wellesley, Napolyon Savaşları'nın Yarımada seferi sırasında general olarak öne çıktı ve 1813'teki Vitoria Savaşı'nda müttefik güçleri Fransız İmparatorluğu'na karşı zafere taşıdıktan sonra mareşal rütbesine terfi etti. Napolyon'un 1814'teki sürgününün ardından, Fransa Büyükelçisi olarak görev yaptı ve kendisine düklük verildi. 1815'teki Yüz Gün boyunca, müttefik ordusuna komuta etti ve Blücher komutasındaki bir Prusya Ordusu ile birlikte Napolyon'u Waterloo'da mağlup etti. Wellington'un savaş rekoru örnek niteliğindedir; nihayetinde askeri kariyeri boyunca yaklaşık 60 savaşa katıldı.
Wellington, uyarlanabilir savunma savaş tarzıyla ünlüdür ve kendi kayıplarını en aza indirirken sayısal olarak üstün güçlere karşı birçok zafer kazanmıştır. Tüm zamanların en büyük savunma komutanlarından biri olarak kabul edilir ve taktiklerinin ve savaş planlarının çoğu hala dünyanın dört bir yanındaki askeri akademilerde incelenmektedir. Aktif askeri kariyerinin sona ermesinden sonra siyasete döndü. 1828'den 1830'a kadar Muhafazakâr Parti'nin bir üyesi olarak iki kez İngiliz başbakanıydı ve 1834'te bir aydan biraz daha kısa bir süre için oldu. 1829 Roma Katolik Yardım Yasası'nın geçişini denetledi, ancak Reform Yasası 1832'ye karşı çıktı. Lordlar Kamarası'nın emekli olana kadar önde gelen isimlerinden biri ve ölümüne kadar İngiliz Ordusu Başkomutanı olarak kaldı.
Erken dönem
Aile
Wellesley, İrlanda'da The Hon adıyla, Protestan Yükselişine mensup aristokrat bir Anglo-İrlandalı ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Arthur Wesley. Wellesley, Anne Wellesley, Mornington Kontesi ve Mornington 1. Kontu Garret Wesley'in oğlu olarak dünyaya geldi. Babası Garret Wesley, 1. Baron Mornington Richard Wesley'in oğluydu ve 1758'de babasını 2. Baron Mornington olarak değiştirmeden önce İrlanda Avam Kamarası'nda seçim bölgesi Trim'i temsil eden kısa bir siyaset kariyeri vardı. Garret Wesley de başarılıydı. besteci ve müzikal ve hayırsever başarılarının tanınmasıyla 1760 yılında Earl of Mornington rütbesine yükseltildi. Wellesley'nin annesi, Wellesley'in adını aldığı 1. Viscount Dungannon olan Arthur Hill-Trevor'ın en büyük kızıydı.
Wellesley, Earl ve Mornington Kontesi'nde doğan dokuz çocuğun altıncısıydı. Kardeşleri arasında Richard, Viscount Wellesley (20 Haziran 1760 - 26 Eylül 1842); daha sonra 1. Marki Wellesley, 2. Mornington Kontu ve The Hon. William Wellesley (20 Mayıs 1763 - 22 Şubat 1845); daha sonra William Wellesley-Pole, 3. Mornington Kontu, 1. Baron Maryborough.
Doğum tarihi ve yeri
Wellesley'in doğumunun kesin tarihi ve nerede olduğu bilinmemektedir, ancak biyografi yazarları, Dublin'deki St Peters Kilisesi'nde vaftiz edilmesinden bir gün önce 1 Mayıs 1769'da doğduğunu söylerken çoğunlukla aynı çağdaş gazete kanıtlarını izlerler. Wellesley'in doğumunun nerede olduğuna gelince, büyük olasılıkla ebeveynlerinin şehir evinde, 24 Upper Merrion Street, Dublin, şimdi Merrion Hotel'de doğmuştu. Bu, annesi Anne Anne'in 1815'te Dublin, 6 Merrion Caddesi'nde doğduğunu hatırladığı raporlarına aykırıdır. Babasının iddia ettiği gibi Mornington House (Yukarı Merrion'daki yan taraftaki ev) dahil olmak üzere başka yerler onun doğum yeri olarak öne sürüldü; Dublin paket teknesi; ve Dük'ün 1851 nüfus sayımına geri döndüğü anlaşılan Athy'nin aile malikanesindeki (1916 yangınlarında tüketilen) konak.
Çocukluk
Wellesley, erken çocukluğunun çoğunu ailesinin atalarının evi olan County Meath, İrlanda'daki Dangan Kalesi'nde geçirdi (gravür, 1842).
Wellesley, çocukluğunun çoğunu ailesinin iki evinde geçirdi; ilki Dublin'de büyük bir evde ve ikinci Dangan Kalesi, County Meath'te Summerhill'in 3 mil (5 km) kuzeyinde. 1781'de Arthur'un babası öldü ve en büyük erkek kardeşi Richard, babasının tapusunu miras aldı.
Dangan'dayken Trim'deki piskoposluk okuluna, Dublin'de Bay Whyte's Academy'ye ve Londra'dayken Chelsea'deki Brown's School'a gitti. Daha sonra 1781'den 1784'e kadar okuduğu Eton Koleji'ne kaydoldu. Oradaki yalnızlığı ondan nefret etmesine neden oldu ve aslında "Waterloo Muharebesi Eton'un oyun alanlarında kazanıldı" demesi pek olası değil. bu genellikle ona atfedilir. Dahası, Eton'un o zamanlar oyun alanı yoktu. 1785'te, Eton'daki başarısızlık, babasının ölümü nedeniyle aile fonlarının yetersizliği ile birleşince, genç Wellesley ve annesini Brüksel'e taşınmaya zorladı. Yirmili yaşlarının başına kadar, Arthur çok az bir ayrım işareti gösterdi ve annesi onun aylaklığına giderek daha fazla endişelenmeye başladı ve "Garip oğlum Arthur ile ne yapacağımı bilmiyorum" dedi.
Bir yıl sonra, Arthur, önemli ölçüde ilerleme kaydettiği, iyi bir atlı olduğu ve daha sonra çok faydalı olduğu anlaşılan Fransızca öğrenen Angers'deki Fransız Kraliyet Eşitlik Akademisi'ne kaydoldu. 1786'nın sonlarında İngiltere'ye döndükten sonra, gelişmesiyle annesini şaşkına çevirdi.
Askeri kariyer
Erken kariyer
1787'den itibaren Wellesley, Dublin Kalesi'nde (resimde) İrlanda'nın iki ardışık Lord Teğmenine yardımcı olarak görev yaptı.
Yeni sözüne rağmen, henüz bir iş bulamamıştı ve ailesinin hala parası yoktu, bu yüzden annesinin tavsiyesi üzerine kardeşi Richard, arkadaşı Rutland Dükü'nden (o zamanki İrlanda Lord Teğmeni) Arthur'u düşünmesini istedi. Orduda bir komisyon. Kısa bir süre sonra, 7 Mart 1787'de 73. Foot of Foot'da resmen ilan edildi. Ekim ayında, erkek kardeşinin yardımıyla, günde on şilinle (bir sancak olarak maaşının iki katı), İrlanda'nın yeni Lord Teğmeni Lord Buckingham'a yardımcısı olarak atandı. Ayrıca İrlanda'da kurulan yeni 76. Alay'a transfer edildi ve 1787 Noel Günü'nde teğmen olarak terfi ettirildi. Dublin'de bulunduğu süre boyunca görevleri çoğunlukla sosyaldi; balolara katılmak, konukları eğlendirmek ve Buckingham'a tavsiyelerde bulunmak. İrlanda'dayken, ara sıra kumar oynadığı için borçlanmada kendini aşırı genişletti, ancak savunmasında "Para ihtiyacının ne olduğunu sık sık biliyordum ama asla çaresizce borçlanmadım" dedi.
23 Ocak 1788'de 41.Ayak Alayına, ardından 25 Haziran 1789'da yine teğmen olarak, 12. (Galler Prensi) Ejderhalar Alayı'na transfer oldu ve askeri tarihçi Richard Holmes'a göre, ayrıca siyasete gönülsüz bir şekilde ayak bastı. 1789 genel seçimlerinden kısa bir süre önce, İrlanda Vatanseverler Partisi'nin parlamento lideri Henry Grattan'a Dublin'in "Freeman" unvanının verilmesine karşı konuşmak için Trim'in çürümüş ilçesine gitti. Başarılı olduktan sonra aday gösterildi ve İrlanda Avam Kamarası'nda Trim için Parlamento Üyesi (Milletvekili) olarak uygun şekilde seçildi. O zamanki sınırlı oy hakkı nedeniyle, üyelerin en az üçte ikisinin seçimlerini yüzden az ilçenin toprak sahiplerine borçlu olduğu bir parlamentoda oturuyordu. Wellesley, önümüzdeki iki yıl boyunca İrlanda parlamentosunda hükûmete oy vererek Dublin Kalesi'nde hizmet vermeye devam etti. 30 Ocak 1791'de kaptan oldu ve 58. Ayak Alayına transfer edildi.
31 Ekim'de 18. Işık Ejderhalarına transfer oldu ve bu dönemde Edward Pakenham, 2. Baron Longford'un kızı Kitty Pakenham'a giderek daha fazla ilgi duymaya başladı. O 'neşe ve çekicilik' dolu olarak tanımlandı. 1793'te elini aradı, ancak Wellesley'i borçlu, çok zayıf bir genç adam olarak gören erkek kardeşi Thomas, Longford Kontu tarafından reddedildi. Hevesli bir amatör müzisyen olan Wellesley, reddedilmekten mahvoldu, kemanlarını öfkeyle yaktı ve ciddi bir askeri kariyere devam etmeye karar verdi. 1793'te 33. Alay'da satın alarak binbaşı oldu. Birkaç ay sonra, Eylül ayında kardeşi ona daha fazla borç verdi ve onunla 33.'de bir yarbaylık aldı.
Hollanda
1793'te York Dükü, Fransa'nın işgaline yönelik bir müttefik gücün İngiliz birliğinin komutanı olarak Flanders'a gönderildi. Haziran 1794'te, 33. alay ile Wellesley, Flanders'deki ordu için takviye getiren bir keşif gezisinin bir parçası olarak Cork'tan Oostende'ye doğru yola çıktı. Çok geç geldiler ve Hollanda'ya doğru geri çekilirken York Dükü'ne katıldılar. 15 Eylül 1794'te, Breda'nın doğusundaki Boxtel Muharebesi'nde, tugayının geçici komutasındaki Wellington, ilk savaş deneyimini yaşadı. General Abercromby'nin üstün Fransız kuvvetleri karşısında geri çekilmesi sırasında 33. süvariler, komşu birimlerin güvenli bir şekilde geri çekilmesine izin vererek düşman süvarilerini durdurdu. Takip eden aşırı sert kış boyunca Wellesley ve alayı, Waal Nehri boyunca savunma hattını tutan müttefik bir gücün bir parçasını oluşturdu. 33'üncü, ordunun geri kalanıyla birlikte, hastalık ve açığa çıkma nedeniyle ağır kayıplara uğradı. Wellesley'in sağlığı da nemli ortamdan etkilendi. İngiltere ordusunun Birleşik Eyaletlerden Almanya'ya sürülmesiyle kampanya feci bir şekilde sona erecek olsa da, Wellesley, ilerleyen sütunlara karşı sabit piyade hatlarının kullanılması ve deniz gücünü desteklemenin yararları dahil olmak üzere birkaç değerli ders öğrenecekti. Kampanyanın başarısızlığının kısmen liderlerin ve genel merkezdeki zayıf örgütün kusurlarından kaynaklandığını anladı. Hollanda'da geçirdiği zamanın ilerleyen saatlerinde, "En azından ne yapmamam gerektiğini öğrendim ve bu her zaman değerli bir ders" dedi.
Mart 1795'te İngiltere'ye döndüğünde, ikinci kez Trim için parlamento üyesi olarak geri döndü. Yeni İrlanda hükûmetinde savaş bakanı olarak görevlendirilmeyi umuyordu, ancak yeni lord-teğmen Lord Camden, ona sadece Ordnance Surveyor-General görevini teklif edebildi. Görevi reddederek, şimdi Southampton'da, Batı Hint Adaları'na yelken açmaya hazırlanan alayına döndü. Denizde yedi hafta geçirdikten sonra, bir fırtına filoyu Poole'a geri döndürdü. 33'üne iyileşmesi için zaman verildi ve birkaç ay sonra Whitehall alayı Hindistan'a göndermeye karar verdi. Wellesley, 3 Mayıs 1796'da kıdeme göre tam albay olarak terfi etti ve birkaç hafta sonra alayıyla Kalküta'ya yelken açtı.
Hindistan
Şubat 1797'de Kalküta'ya vardığında, Filipinler'e kısa bir sefer için gönderilmeden önce orada birkaç ay geçirdi ve burada adamlarının alışılmadık iklimle başa çıkmaları için yeni hijyen önlemlerinin bir listesini oluşturdu. Kasım ayında Hindistan'a döndüğünde, şimdi Lord Mornington olarak bilinen ağabeyi Richard'ın Hindistan'ın yeni Genel Valisi olarak atandığını öğrendi.
1798'de soyadının yazılışını "Wellesley" olarak değiştirdi; o zamana kadar, en büyük ağabeyinin eski ve doğru hecelemeyi düşündüğü Wesley olarak biliniyordu.
Dördüncü İngiliz-Mysore Savaşı
İngiliz Doğu Hindistan Şirketi'nin yönetimini genişletme kampanyasının bir parçası olarak, Dördüncü Anglo-Mysore Savaşı 1798'de Mysore Sultanı Tipu Sultan'a karşı çıktı. Arthur'un kardeşi Richard, Seringapatam'ı yakalamak ve Tipu'yu yenmek için bir silahlı kuvvet gönderilmesini emretti. Savaş sırasında birkaç kez roketler kullanıldı. Wellesley, Sultanpet Tope Savaşı'nda Tipu'nun Diwan'ı Purnaiah'a yenildi. Forrest'ten alıntı yapmak,
Bu noktada (Sultanpet köyü yakınında, Şekil 5) Tipu'nun roket adamlarına barınak sağlayan ve kuşatma Srirangapattana adasına yaklaşmadan önce temizlenmesi gereken büyük bir tepe veya koru vardı. Bu operasyon için seçilen komutan Albay Wellesley'di, ancak 5 Nisan 1799'da hava karardıktan sonra tepeye doğru ilerliyordu, roketler ve tüfek ateşleriyle karşılaştı, yolunu kaybetti ve Beatson'ın kibarca ifade ettiği gibi "ertelemek zorunda kaldı" saldırıya "kadar daha elverişli bir fırsat sunmalıdır.
Ertesi gün Wellesley, daha büyük bir kuvvetle yeni bir saldırı başlattı ve tek bir adam bile kaybetmeden tüm pozisyonu aldı. 22 Nisan 1799'da, ana savaştan on iki gün önce, roketçiler İngiliz ordugahının arka tarafına doğru ilerledi, ardından 6.000 Hint piyade tarafından saldırıya başladığını bildirmek için 'aynı anda çok sayıda roket fırlattı' ve Mir Golam Hussain ve Mohomed Hulleen Mir Miran tarafından yönetilen bir Fransız ordusu. Roketlerin yaklaşık 1000 yarda menzili vardı. Bazıları havada deniz kabukları gibi patladı. Yer roketleri olarak adlandırılan diğerleri, yere vurarak tekrar yükselir ve kuvvetleri harcanana kadar yılan gibi bir hareketle ilerlerdi. Bir İngiliz gözlemciye göre, Bayly adlı genç bir İngiliz subayı: "Roket çocuklarına o kadar rahatsız olmuştuk ki, yıkıcı füzelerden tehlike olmadan hareket edemezdik ...". O devam etti:
20.000 düşmanın roketleri ve tüfekleri aralıksızdı. Hiçbir dolu daha kalın olamaz. Mavi ışıkların her aydınlatmasına, bazıları sütunun başına giren, arkaya geçen, yirmi ya da otuz fit uzunluğundaki uzun bambulardan ölüme, yaralara ve korkunç yaralara neden olan roket yağmuru eşlik ediyordu. onlara bağlı.
General Harris'in komutası altında, Madras'a yaklaşık 24.000 asker gönderildi (batıdaki Bombay'dan gönderilen eşit bir güce katılmak için). Arthur ve 33. Ağustos'ta onlara katılmak için yelken açtı.
Kapsamlı ve dikkatli lojistik hazırlıktan sonra (Wellesley'in ana özelliklerinden biri olacaktı) 33'üncü, Aralık ayında ana kuvvetlerden ayrıldı ve Madras'tan Mysore'a kadar 250 mil (402 km) ormandan geçti. Kardeşi yüzünden, yolculuk sırasında Wellesley'e, Haydarabad'ın Nizam ordusunun baş danışmanı (İngiliz kuvvetlerine eşlik etmek üzere gönderilen) ek bir komut verildi. Bu pozisyon, (bazıları Wellesley'de kıdemli olan) birçok kıdemli subay arasında sürtüşmeye neden olacaktı. Bu sürtüşmenin çoğu, Harris'in ordusunun sultanın ordusunun büyük bir kısmına saldırdığı Seringapatam'dan yaklaşık 32 km uzaklıkta, Mallavelly Savaşı'ndan sonra dinlendi. Savaş sırasında Wellesley, adamlarını iki kademeli bir savaş çizgisinde düşmana karşı yumuşak bir sırta götürdü ve ateş etme emrini verdi. Yaylım ateşlerinin yoğun bir tekrarından ve ardından bir süngü hücumundan sonra, Harris'in gücünün geri kalanıyla birlikte 33'üncü, Tipu'nun piyadesini geri çekilmeye zorladı.
Seringapatam
5 Nisan 1799'da Seringapatam'a varışlarından hemen sonra, Seringapatam Savaşı başladı ve Wellesley'e, topçuların önünü açmak için kalenin yanındaki Sultanpettah köyüne bir gece saldırısı düzenlemesi emredildi. Düşmanın güçlü savunma hazırlıkları ve ortaya çıkan kafa karışıklığı ile birlikte karanlık nedeniyle saldırı 25 zayiatla başarısız oldu. Wellesley, tükenmiş bir tüfek topu nedeniyle dizinde küçük bir yaralanma yaşadı. Ertesi gün başarılı bir şekilde yeniden saldıracak olsalar da, bir süre sonra düşmanın mevzilerini araştırmak için olay Wellesley'i etkiledi. "Hazırlık yapan, güçlü bir şekilde görevlendirilen ve mevzileri gün ışığında yeniden tanımlanmayan bir düşmana asla saldırmamaya" karar verdi.
Lewin Bentham Bowring şu alternatif açıklamayı veriyor:
Bu korulardan biri olan Sultanpet Tepesi, kaleden yaklaşık bir mil ötede doğu yönünde uzanan bir kanaldan sulanan derin hendeklerle kesişiyordu. General Baird, bu koruyu araştırmaya ve düşmanı yerinden etmeye yönlendirildi, ancak 5. gecesi bu nesneyle ilerlediğinde tepeyi boş buldu. Ancak ertesi gün, Mysore birlikleri tekrar yerin kontrolünü ele geçirdi ve onları kovmak kesinlikle gerekli olduğundan, bu amaçla günbatımında iki sütun koparıldı. Bunlardan ilki, Albay Shawe yönetiminde, başarılı bir şekilde elinde tuttuğu yıkık bir köye sahip oldu. Tepeye doğru ilerleyen Albay Wellesley'in yönetimindeki ikinci sütun, hemen gecenin karanlığında muazzam bir tüfek ve roket ateşi tarafından saldırıya uğradı. Ağaçların ve su yollarının ortasında bocalayan adamlar sonunda kırıldılar ve kargaşa içinde geri döndüler, bazıları öldürüldü ve birkaçı da esir alındı. Karışıklıkta Albay Wellesley, dizine boş bir topla vuruldu ve düşmanın eline düşerek kıl payı kurtuldu.
Birkaç hafta sonra, yoğun topçu bombardımanından sonra, Seringapatam kalesinin ana duvarlarında bir gedik açıldı. Tümgeneral Baird liderliğindeki bir saldırı, kalenin güvenliğini sağladı. Wellesley, ilerlemenin arkasını güvence altına aldı, gedikte muhafızları görevlendirdi ve ardından alayını ana sarayda konuşlandırdı. Tipu Sultan'ın ölüm haberini duyan Wellesley, olay yerinde ölümünü teyit eden ilk kişi oldu ve nabzını kontrol etti. Önümüzdeki gün Wellesley, kaleyi ve şehri içip yağmalayan adamları arasındaki disiplin eksikliğinden giderek daha fazla endişe duymaya başladı. Düzeni sağlamak için birkaç asker kırbaçlandı ve dördü asıldı.
Savaştan ve savaşın sona ermesinden sonra, General Harris komutasındaki ana güç Seringapatam'dan ayrıldı ve 30 yaşındaki Wellesley, yeni Seringapatam ve Mysore Valisi olarak bölgeyi komuta etmek için geride kaldı. Hindistan'dayken Wellesley, önce sudan gelen şiddetli ishal, ardından ateş ve ardından trikofitonun neden olduğu ciddi bir deri enfeksiyonu ile hatırı sayılır bir süre hastaydı.
Wellesley, Batavia ve Mauritius'un Fransızlardan ele geçirilmesi için 1801'in başlarında Trincomali'de bir Anglo-Hint seferi gücü yetiştirmekten sorumluydu. Ancak, ayrılmasının arifesinde İngiltere'den, Fransızların Mısır'dan sürülmesinde Sir Ralph Abercromby ile işbirliği yapmak üzere Mısır'a gönderilmesi emri geldi. Wellesley, Baird'e ikinci komutan olarak atanmıştı, ancak sağlığı kötü olduğu için 9 Nisan 1801'deki keşif gezisine eşlik etmedi. Bu durum, Wellesley için çok şükür oldu, çünkü yelken açacağı geminin kendisi de tüm elleriyle battı. Kızıl Deniz.
17 Temmuz 1801 tarihinde Tuğgeneralliğe terfi etti. Padişahın yazlık sarayında ikamet etti ve düzeni sağlamak ve rüşveti önlemek için ilindeki vergi ve adalet sistemlerinde reform yaptı. Ayrıca Conaghull Muharebesi'nde asi savaş lordu Dhoondiah Waugh'u, ikincisi oradaki savaş sırasında Seringapatam'daki hapishaneden kaçtıktan sonra yendi.
Dhoondiah Waugh isyan
Wellesley, 1800 yılında Mysore Valisi olarak hizmet verirken, daha önce Tipu Sultan'ın Patan askeri olan Dhoondiah Waugh liderliğindeki bir isyanı bastırmakla görevlendirildi. Seringapatam'ın düşüşünden sonra güçlü bir haydut oldu, Maratha-Mysore sınır bölgesindeki köylere baskınlar düzenledi. Başlangıçtaki aksiliklere rağmen, bir zamanlar kuvvetlerini takip edip yok eden Doğu Hindistan Şirketi, Ağustos 1799'da onu geri çekilmeye zorladı, dağılmış Mysore askerlerinden oluşan oldukça büyük bir kuvveti kaldırdı, Mysore'daki küçük karakolları ve kaleleri ele geçirdi ve desteğini alıyordu. İngiliz işgaline karşı çıkan birkaç Maratha öldürüldü. Bu, 1800 yılında baskınları, genişlemesi ve İngiliz otoritesini istikrarsızlaştırmaya yönelik tehditleri aniden arttığı için onu bir hayduttan daha fazlası olarak tanımaya başlayan İngiliz yönetiminin dikkatini çekti. Tipu Sultan'ın ölümü bir iktidar boşluğu yarattı ve Waugh doldurmaya çalışıyordu.
Birleşik Doğu Hindistan Şirketi ve İngiliz Ordusu gücünün bağımsız komutası verilen Wellesley, Waugh'un kuvvetlerinin çoğunluğunun (yaklaşık 30.000) 50.000'in üzerinde olduğunu öğrendikten sonra, Haziran 1800'de 8.000 piyade ve süvari ordusuyla Waugh ile yüzleşmek için kuzeye girişimde bulundu düzensiz hafif süvari ve İngiliz piyade ve topçuları için ciddi bir tehdit oluşturması olası değil.
Haziran-Ağustos 1800 boyunca Wellesley, Waugh'un topraklarında ilerledi, birlikleri sırayla kaleleri tırmandırdı ve her birini "önemsiz bir kayıpla" ele geçirdi. Kaleler, zayıf yapıları ve tasarımları nedeniyle genellikle çok az direnç gösterdi. Wellesley, her kaleye garnizon yapacak yeterli birliğe sahip değildi ve bir sonraki kaleye ilerlemeden önce çevredeki isyancıları temizlemek zorunda kaldı. 31 Temmuz'da "Dhoondiah'ın bagajını ve altı silahını alıp imha etti ve yaklaşık beş bin kişiyi (boğuldukları yer) Malpoorba'ya götürdü". Dhoondiah geri çekilmeye devam etti, ancak kuvvetleri hızla kaçıyordu, piyadesi yoktu ve muson havasının sel nehir geçişleri nedeniyle artık İngiliz ilerlemesini geçemedi. Wellesley, 10 Eylül'de Conaghul Muharebesi'nde, Dhoondiah ve geri kalan 5.000 süvarisine karşı tek sıra halinde 1.400 İngiliz ejderhası ve Hint süvarisini şahsen yönetti. Dhoondiah çatışma sırasında öldürüldü, cesedi keşfedildi ve bir topa bağlı olarak İngiliz kampına götürüldü. Bu zaferle Wellesley'in kampanyası sona erdi ve İngiliz otoritesi yeniden kuruldu.
Wellesley, dört alayın komutanlığıyla, Dhoondiah'ın daha büyük isyancı kuvvetini ve son savaşta öldürülen Dhoondiah'ın kendisini yendi. Wellesley daha sonra Dhoondiah'ın yetim oğlunun gelecekteki bakımı için ödeme yaptı.
İkinci İngiliz-Maratha Savaşı
Eylül 1802'de Wellesley, tümgeneral rütbesine terfi ettiğini öğrendi. 29 Nisan 1802'de gazetede yayınlandı, ancak haberin kendisine deniz yoluyla ulaşması birkaç ay sürdü. İkinci Anglo-Maratha Savaşı'nda bir orduya komuta etmek için gönderildiği Kasım ayına kadar Mysore'da kaldı.
Wellesley, uzun bir savunma savaşının ordusunu mahvedeceğini belirlediğinde, Maratha İmparatorluğu'nun sayısal olarak daha büyük gücünü yenmek için cesurca hareket etmeye karar verdi. Ordusunun lojistik meclisi tamamlandıktan sonra (toplamda 24.000 adam), 8 Ağustos 1803'te kampı kırma ve en yakın Maratha kalesine saldırı emri verdi. duvar. Kalenin şimdi İngiliz kontrolünde olmasıyla Wellesley, kontrolü güneye Godavari nehrine kadar genişletebildi.
Assaye
Ana Marathas ordusunu takip etmek ve bulmak için ordusunu ikiye ayıran (Albay Stevenson komutasındaki ikinci kuvvet çok daha küçüktü) Wellesley, 24 Eylül'de kuvvetlerine yeniden katılmaya hazırlanıyordu. Ancak istihbaratı, Marathas'ın ana ordusunun Assaye yakınlarındaki iki nehir arasındaki yerini bildirdi. İkinci kuvvetinin gelişini beklerse, Marathalar geri çekilebilirdi, bu yüzden Wellesley hemen bir saldırı başlatmaya karar verdi.
23 Eylül'de Wellesley, güçlerini Kaitna nehrindeki bir geçidin üzerinden geçirdi ve Assaye Savaşı başladı. Geçidi geçtikten sonra piyade birkaç hat halinde yeniden düzenlendi ve Maratha piyadelerine karşı ilerledi. Wellesley süvarilerine, köyün hemen yakınındaki Maratha ordusunun yanından yararlanmalarını emretti. Savaş sırasında Wellesley kendisi ateş altına girdi; atlarından ikisi altından vuruldu ve üçüncüsüne binmek zorunda kaldı. Önemli bir anda Wellesley, güçlerini yeniden bir araya getirdi ve Albay Maxwell'e (daha sonra saldırıda öldürüldü) Maratha mevkisinin doğu ucuna saldırmasını emrederken, Wellesley de merkeze karşı yenilenmiş bir piyade saldırısı düzenledi.
Saldırıdaki bir subay, Wellesley'in kişisel liderliğinin önemi hakkında şunları yazdı: "General, her zaman eylemin içindeydi ... Onun kadar havalı ve kendini toparlayan bir adam görmedim ... yine de sizi temin edebilirim, 'Askerlerimiz günün kaderini ilerletme emrini alana kadar şüpheli görünüyordu ... "Yaklaşık 6.000 Maratha öldürüldü veya yaralandı, düşman bozguna uğradı, ancak Wellesley'in kuvveti peşinden koşacak durumda değildi. İngiliz kayıpları ağırdı: İngiliz kayıpları, 164'ü Avrupalı ve kalan 245'i Hint olmak üzere öldürülen 409 asker olarak sayıldı; 1.622 İngiliz askeri daha yaralandı ve 26 askerin kayıp olduğu bildirildi (İngiliz zayiat rakamları Wellesley'in kendi gönderisinden alındı). Wellesley, erkek kaybından rahatsız oldu ve "23 Eylül'de yaşadığım bu kaybı, böyle bir kazanca katılsam bile bir daha görmeyi sevmemem gerektiğini" umduğunu belirtti. Ancak yıllar sonra, Waterloo'nun değil, Assaye'nin savaştığı en iyi savaş olduğunu söyledi.
Argaum ve Gawilghur
Maratha ordusuna verilen zarara rağmen, savaş savaşı sona erdirmedi. Birkaç ay sonra Kasım ayında Wellesley, Argaum yakınlarında daha büyük bir kuvvete saldırdı ve ordusunu tekrar zafere taşıdı ve sadece 361 İngiliz zayiatı pahasına 5.000 düşman öldü. Gawilghur'daki kaleye yapılan başarılı bir saldırı, Delhi'deki General Lake'in zaferiyle birleştiğinde, Maratha'yı Anjangaon'da Surji-Anjangaon Antlaşması adı verilen bir barış anlaşması imzalamaya zorladı (bir yıl sonrasına kadar sonuçlanmadı).
Askeri tarihçi Richard Holmes, Wellesley'in Hindistan'daki deneyimlerinin kişiliği ve askeri taktikleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu ve ona Yarımada Savaşı'ndaki başarısı için hayati öneme sahip askeri konular hakkında çok şey öğrettiğini belirtti. Bunlar arasında tatbikat ve düzen yoluyla güçlü bir disiplin duygusu, müttefik kazanmak için diplomasi kullanımı ve güvenli bir ikmal hattı için yaşamsal gereklilik vardı. Ayrıca izciler ve casuslar aracılığıyla istihbarat edinilmesine büyük saygı duydu. Kendini beyaz pantolon, koyu bir tunik, Hessian botları ve siyah eğri şapka (daha sonra tarzı ile eşanlamlı hale geldi) giydirmek de dahil olmak üzere kişisel zevkleri de gelişti.
Hindistan'dan ayrılmak
Wellesley Hindistan'da geçirdiği zamandan bıkmıştı ve "Hindistan'da başka herhangi bir yerde hizmet edebilecek herhangi bir erkeğin yapması gerektiği kadar uzun süre hizmet ettim" diyordu. Haziran 1804'te eve dönmek için izin başvurusunda bulundu ve Hindistan'daki hizmetinin bir ödülü olarak Eylül'de Bath Şövalyesi yapıldı. Wellesley Hindistan'dayken, esas olarak kampanyasından elde edilen ödül parasından oluşan 42.000 £ (o sırada hatırı sayılır miktarda) bir servet biriktirmişti. Kardeşinin Hindistan Genel Valisi olarak görev süresi Mart 1805'te sona erdiğinde, kardeşler HMS Howe'da birlikte İngiltere'ye döndüler. Arthur, tesadüfen, küçük Saint Helena adasındaki yolculuğunu durdurdu ve daha sonra Napolyon I'in sürgüne gönderileceği aynı binada kaldı.
Britanya'ya geri döndüm, Nelson'la tanıştım
Eylül 1805'te, Tümgeneral Wellesley Hindistan'daki seferlerinden yeni döndü ve henüz halk tarafından çok iyi tanınmıyordu. Yeni bir görev talep etmek için Savaş Bakanı ofisine rapor verdi. Bekleme odasında, Nil ve Kopenhag'daki zaferlerinin ardından efsanevi bir şahsiyet olan ve Fransız Toulon filosunu Batı Hint Adaları'na kadar takip edip geri döndükten sonra kısa bir süre İngiltere'de bulunan Koramiral Horatio Nelson ile tanıştı. Yaklaşık 30 yıl sonra Wellington, Nelson'ın kendisiyle başladığı ve Wellesley'nin "beni şaşırtacak ve neredeyse tiksindirecek kadar boş ve aptalca bir tarzda neredeyse tamamen kendi tarafında" bulduğu bir konuşmayı hatırladı. Nelson genç generalin kim olduğunu sormak için odadan çıktı ve dönüşünde çok farklı bir üsluba geçerek savaşı, kolonilerin durumunu ve eşitler arasındaki jeopolitik durumu tartıştı. Bu ikinci tartışmada Wellington, "Beni daha çok ilgilendiren bir konuşma yaptığımı bilmiyorum" diye hatırladı. Bu, iki adamın tanıştığı tek zamandı; Nelson, yedi hafta sonra Trafalgar'daki zaferinde öldürüldü.
Wellesley daha sonra, Elbe'ye bir tugay alarak 1805'te Kuzey Almanya'ya yapılan başarısız İngiliz-Rus seferinde görev yaptı.
Daha sonra ordudan bir süre izin aldı ve Ocak 1806'da İngiliz parlamentosunun Tory üyesi olarak Çavdar için seçildi. Bir yıl sonra, Wight Adası'nda Newport milletvekili seçildi ve daha sonra görev yapmak üzere atandı. Richmond Dükü yönetimindeki İrlanda Baş Sekreteri. Aynı zamanda özel bir danışman yapıldı. İrlanda'dayken, kalan Ceza Yasalarının büyük bir ılımlılıkla uygulanacağına dair sözlü bir söz verdi, bu belki de daha sonra Katolik Kurtuluşunu destekleme isteğinin bir göstergesi.
Danimarka'ya karşı savaş
Wellesley, İngiltere'nin Danimarka seferini duyduğunda Mayıs 1807'de İrlanda'daydı. Siyasi atamalarını sürdürürken gitmeye karar verdi ve Ağustos ayında gerçekleşen Kopenhag İkinci Muharebesi'nde bir piyade tugayına komuta etmek için atandı. O, teslim sırasında Wellesley ile birlikte, komutasındaki adamların 1.500 esir aldığı Køge'de savaştı.
30 Eylül'de İngiltere'ye döndü ve 25 Nisan 1808'de korgeneral rütbesine yükseltildi. Haziran 1808'de 9.000 kişilik bir seferin komutasını kabul etti. Güney Amerika'daki İspanyol kolonilerine (Latin Amerikalı vatansever Francisco de Miranda'ya yardım etmek için) bir saldırı için yelken açmaya hazırlanan gücünün, bunun yerine Portekiz'e yelken açması, Yarımada Kampanyası'na katılması ve Cebelitarık'tan 5.000 askerle buluşması emredildi.
Yarımada Savaşı
Savaşa hazır Wellesley, test edilen ve geliştirilen bir komutan olarak becerileriyle İber Yarımadası'ndaki Fransız kuvvetlerine karşı savaşa katılmak için 12 Temmuz 1808'de Cork'tan ayrıldı. Tarihçi Robin Neillands'e göre, "Wellesley artık daha sonraki başarılarının dayandığı deneyimi edinmişti. Komutanlığı, lojistiğin önemi, düşmanca bir ortamda kampanya yürütmenin önemini sıfırdan biliyordu. Siyasi etkiye sahipti ve evde desteği sürdürme ihtiyacını fark etti. Her şeyden önce, ulaşılabilir hedefler belirleyerek ve kendi gücüne ve yeteneklerine güvenerek bir kampanyanın nasıl savaşılabileceği ve kazanılabileceği konusunda net bir fikir edinmişti. "
1808
Wellesley, 1808'de Roliça Savaşı ve Vimeiro Savaşı'nda Fransızları yendi, ancak ikinci savaştan hemen sonra komuta yerine geçti. General Dalrymple daha sonra, Kraliyet Donanması'nın Fransız ordusunu tüm ganimetleriyle Lizbon'dan nakletmesini şart koşan tartışmalı Sintra Konvansiyonunu imzaladı ve mevcut tek hükûmet bakanı Wellesley'in birlikteliği konusunda ısrar etti. Dalrymple ve Wellesley, bir Soruşturma Mahkemesi'ne başvurmak için İngiltere'ye geri çağrıldı. Wellesley, ön ateşkes anlaşmasını imzalamayı kabul etmiş, ancak sözleşmeyi imzalamamış ve temize çıkmıştı.
Bu arada Napolyon, emektar birlikleriyle isyanı bastırmak için İspanya'ya girdi; Yarımada'daki İngiliz kuvvetlerinin yeni komutanı Sir John Moore, Ocak 1809'da Corunna Savaşı sırasında öldü.
Genel olarak Fransa ile kara savaşı İngiliz açısından iyi gitmese de, Yarımada Portekizlilerle birlikte Fransa ve müttefiklerine karşı güçlü bir direniş sergiledikleri tek tiyatrodur. Bu, zamanın yanlış yönetilen İngiliz operasyonlarının tipik bir örneği olan felaket Walcheren seferi ile tezat oluşturuyordu. Wellesley, Portekiz'in savunması üzerine Lord Castlereagh'a bir muhtıra sundu. Dağlık sınırlarını vurguladı ve Lizbon'u ana üs olarak savundu çünkü Kraliyet Donanması onu savunmaya yardımcı olabilirdi. Castlereagh ve kabine notu onayladı ve onu Portekiz'deki tüm İngiliz kuvvetlerinin başına atadı.
1809
Wellesley, gemi enkazından kıl payı kurtulduktan sonra 22 Nisan 1809'da HMS Gözetim gemisinde Lizbon'a geldi. Güçlendirilmiş, saldırıya geçti. İkinci Porto Savaşı'nda Douro nehrini ana darbeyle geçti ve Mareşal Soult'un Fransız birliklerini Porto'ya bozguna uğrattı.
Portekiz güvence altına alındığında Wellesley, General Cuesta'nın güçleriyle birleşmek için İspanya'ya ilerledi. Birleşik müttefik kuvveti, 23 Temmuz'da Talavera'da Mareşal Victor'un 1. Kolordu'na saldırı için hazırlandı. Bununla birlikte Cuesta, anlaşmaya isteksizdi ve ancak ertesi gün ilerlemeye ikna edildi. Gecikme, Fransızların geri çekilmesine izin verdi, ancak Cuesta ordusunu Victor'un peşine gönderdi ve kendisini Yeni Kastilya'da neredeyse tüm Fransız ordusu ile karşı karşıya buldu - Victor, Toledo ve Madrid garnizonları tarafından takviye edilmişti. İspanyollar aniden geri çekildi ve geri çekilmelerini örtmek için iki İngiliz tümeninin ilerlemesini gerektirdi.
Ertesi gün, 27 Temmuz'da Talavera Muharebesi'nde Fransızlar üç sütun halinde ilerledi ve Wellesley tarafından gün boyunca defalarca geri püskürtüldüler, ancak İngiliz kuvvetleri için ağır bir maliyetle. Sonrasında Mareşal Soult'un ordusunun güneye ilerlediği ve Wellesley'i Portekiz'den ayırmakla tehdit ettiği keşfedildi. Wellesley, 3 Ağustos'ta onu engellemek için doğuya hareket etti ve İspanyolların gözetiminde 1.500 yaralı bıraktı ve Fransızların gerçekte 30.000 güçlü olduğunu öğrenmeden önce Soult ile yüzleşmeyi planladı. İngiliz komutan, Almaraz'daki Tagus üzerindeki köprüyü tutmak için Hafif Süvari Tugayını bir atıyla gönderdi. Şimdilik Lizbon'dan gelen iletişim ve ikmal ile birlikte, Wellesley, Cuesta'ya tekrar katılmayı düşündü, ancak İspanyol müttefikinin, yaralı İngilizleri Fransızlara terk ettiğini ve tamamen işbirlikçi olmadığını, söz verdiğini ve ardından İngiliz kuvvetlerini tedarik etmeyi reddettiğini, Wellesley'i ağırlaştırdığını ve neden olduğunu öğrendi İngilizler ve İspanyol müttefikleri arasında önemli sürtüşme. İlkbaharda Fransız takviye tehdidiyle (Napolyon'un kendisinin olası dahil edilmesi dahil) birleştiğinde malzeme eksikliği, İngilizlerin Portekiz'e geri çekilmeye karar vermesine yol açtı.
Talavera'daki zaferinin ardından, Wellesley 26 Ağustos 1809'da Talavera'dan Viscount Wellington ve Somerset İlçesinde Wellington, Wellesley'li Baron Douro'nun yan kuruluş unvanıyla Birleşik Krallık Peerage statüsüne yükseldi.
1810
1810'da, Mareşal André Masséna komutasındaki yeni genişletilmiş bir Fransız ordusu Portekiz'i işgal etti. Hem ülke içinde hem de orduda İngiliz görüşü olumsuzdu ve Portekiz'i boşaltmaları gerektiği yönünde öneriler vardı. Bunun yerine, Lord Wellington önce Fransızları Buçaco'da yavaşlattı; daha sonra devasa toprak işleri olan Torres Vedras Hatları'nın inşa edilmesiyle Lizbon Yarımadası'nı ele geçirmelerini engelledi ve bunlar tamamen gizlilik içinde bir araya getirilmiş ve kanatları Kraliyet Donanması tarafından korunmuştu. Şaşkın ve açlıktan ölmekte olan Fransız işgal kuvvetleri altı ay sonra geri çekildi. Wellington'un takibi, çok övülen arka koruma kampanyasında Mareşal Ney tarafından yapılan bir dizi tersine çevirme nedeniyle hayal kırıklığına uğradı.
1811
1811'de Masséna, Almeida'yı rahatlatmak için Portekiz'e döndü; Wellington, Fransızları Fuentes de Onoro Muharebesi'nde az farkla kontrol etti. Eşzamanlı olarak, astı Viscount Beresford, Mayıs ayında Albuera Muharebesi'nde Soult'un 'Güney Ordusu' ile karşılıklı kanlı bir durma noktasına kadar savaştı. Wellington hizmetleri nedeniyle 31 Temmuz'da tam generalliğe terfi etti. Fransız, Almeida'yı terk ederek İngilizlerin peşinden kaçtı, ancak Ciudad Rodrigo ve Badajoz'un ikiz İspanyol kalelerini korudu, dağ geçitlerinden Portekiz'e giden yolları koruyan 'Anahtarlar'.
1812
1812'de Wellington, Fransızlar kışlık bölgelere girerken hızlı bir hareketle Ciudad Rodrigo'yu ele geçirip tepki veremeden baskın yaptı. Daha sonra hızla güneye hareket etti, Badajoz kalesini bir ay boyunca kuşattı ve kanlı bir gecede onu ele geçirdi. Badajoz Fırtınası'nın sonrasını gören Wellington, soğukkanlılığını yitirdi ve gediklerdeki kanlı katliamı görünce ağladı.
Ordusu şimdi, yeniden eğitilmiş Portekiz ordusunun birlikleri tarafından takviye edilen kıdemli bir İngiliz kuvvetiydi. İspanya'da kampanya yürütürken, Fransızları küçük bir yanlış konumlandırmadan yararlanarak Salamanca Muharebesi'nde bozguna uğrattı. Zafer, İspanya'nın başkenti Madrid'i kurtardı. Bir ödül olarak, 22 Şubat 1812'de Somerset ilçesinde Wellington Kontu ve ardından 18 Ağustos 1812'de adı geçen ilçede Wellington Markisi olarak yaratıldı ve İspanya'daki tüm Müttefik ordularının komutasına verildi.
Wellington, Madrid'i Fransa'ya bağlayan önemli Burgos kalesini ele geçirmeye çalıştı. Ancak, kısmen kuşatma silahlarının eksikliğinden kaynaklanan başarısızlık, onu 2.000'den fazla can kaybıyla baştan aşağı geri çekilmeye zorladı.
Fransızlar Endülüs'ü terk etti ve Soult ve Marmont birliklerini birleştirdi. Böylelikle birleşince, Fransızların sayısı İngilizlerden üstündü ve İngiliz kuvvetlerini istikrarsız bir konuma getirdi. Wellington ordusunu geri çekti ve Rowland Hill komutasındaki daha küçük kolordu ile birlikte Portekiz'e çekilmeye başladı. Mareşal Soult saldırmayı reddetti.
1813
1813'te Wellington, bu kez Fransız iletişim hattına karşı yeni bir saldırı başlattı. Burgos'un kuzeyindeki Tras os Montes tepelerine çarptı ve tedarik hattını Portekiz'den İspanya'nın kuzey kıyısındaki Santander'e çevirdi; bu, Fransızların Madrid ve Burgos'u terk etmesine yol açtı. Fransız hatlarını geçmeye devam eden Wellington, 21 Haziran'da Mareşalliğe terfi ettiği Vitoria Muharebesi'nde Kral Joseph Bonaparte'ın ordusunu yakaladı ve parçaladı. Sör Thomas Graham, Rowland Hill ve Dalhousie Kontu tarafından yönetilen diğer sütunlar Fransızların sağında ve solunda dönerken (bu savaş Beethoven'ın orkestral eseri Wellington'un Zaferi'nin konusu oldu (Opus 91 İngiliz birlikleri, dövülmüş düşmanı kovalamak yerine terk edilmiş Fransız vagonlarını yağmalamak için safları bozdu. Disiplinin bu kadar büyük bir şekilde terk edilmesi, öfkeli bir Wellington'un ünlü bir gönderide Earl Bathurst'a yazmasına neden oldu: "Hizmette yeryüzünün pislikleri var. sıradan askerler olarak ".
Daha sonra, öfkesi soğuduktan sonra, emrindeki adamları övmek için yorumunu genişletti ve şöyle dedi: "Dünyanın pisliği; onları iyi arkadaşlara yapmalıydık gerçekten harika. onlar".
Küçük Pamplona kalelerini ele geçirdikten sonra Wellington, San Sebastián'a yatırım yaptı ancak inatçı Fransız garnizonu tarafından hayal kırıklığına uğradı, başarısız bir saldırıda 693 ölü ve 316 yakalandı ve Temmuz sonunda kuşatmayı askıya aldı. Soult'un yardım girişimi, San Marcial'da İspanyol Galiçya Ordusu tarafından engellendi ve Müttefiklerin konumlarını pekiştirmelerine ve ikinci bir canlı savunmanın ardından Eylül ayında düşen şehirdeki halkayı sıkılaştırmalarına izin verdi. Wellington daha sonra Soult'un morali bozuk ve hırpalanmış ordusunu Pyrenees, Bidassoa ve Nivelle'deki savaşlarla noktalanan Fransa'ya geri çekilmeye zorladı. Wellington, Güney Fransa'yı işgal ederek Nive ve Orthez'de kazandı. Wellington'un rakibi Soult'a karşı son savaşı, Müttefik tümenlerinin Fransız tabyalarına baskın düzenleyerek 4.600 adam kaybettiği Toulouse'da gerçekleşti. Bu anlık zafere rağmen, Napolyon'un yenilgisi ve tahttan çekilmesiyle ilgili haberler geldi ve savaşa devam etmek için hiçbir neden görmeyen Soult, Wellington ile ateşkes konusunda anlaşarak Soult'un şehri boşaltmasına izin verdi.
Sonrası
İngilizler tarafından fetheden kahraman olarak selamlanan Wellington, 3 Mayıs 1814'te Somerset ilçesinde Wellington Dükü ilan edildi ve bu ilçede Marquess Douro'nun yan kuruluş unvanıyla birlikte yapıldı.
Yaşamı boyunca bir miktar takdir topladı ("Duque de Ciudad Rodrigo" ve "Grandee of Spain" unvanı) ve İspanyol Kralı Ferdinand VII, ona, koleksiyonundan çıkardığı Kraliyet Koleksiyonu'ndaki sanat eserlerinin bir kısmını saklamasına izin verdi. Fransızca. Atlı portresi, günümüz Vitoria-Gasteiz'deki Vitoria Muharebesi Anıtı'nda öne çıkıyor.
Britanya'daki popülaritesi, imajı ve görünüşünün yanı sıra askeri zaferlerinden kaynaklanıyordu. Zaferi, bireyselliğe vurgu yapan Romantik hareketin tutku ve yoğunluğuna çok iyi uyuyordu. Kişisel tarzı o zamanlar İngiltere'deki modayı etkiledi: uzun, zayıf figürü ve tüylü siyah şapkası ve büyük ancak klasik üniforması ve beyaz pantolonu çok popüler oldu.
1814'ün sonlarında, Başbakan Kanada'da komuta etmesini ve ABD'ye karşı 1812 Savaşı'nı kazanma görevini üstlenmesini istedi. Wellesley, Amerika'ya gideceğini söyledi, ancak Avrupa'da kendisine daha çok ihtiyaç duyulduğuna inanıyordu. Belirtti:
Savaş halinden Amerika'dan herhangi bir toprak imtiyazı talep etme hakkınız olmadığını düşünüyorum ... Askeri başarınıza rağmen onu düşman topraklarına taşıyamadınız ve şimdi şüphesiz askeri üstünlüğünüz var ve var Saldırı noktasında kendi bölgenizi bile temizlemedi. Müzakerede eşitlik ilkesine dayanarak, kendi gücünüzde sahip olduğunuz diğer avantajlar karşılığında bir bölgenin terk edilmesini talep edemezsiniz ... Öyleyse, eğer bu mantık doğruysa, neden uti possidetis'i şart koşuyorsunuz? Hiçbir toprak elde edemezsiniz: Aslında, askeri operasyonlarınızın durumu ne kadar güvenilir olursa olsun, size herhangi bir talepte bulunma hakkı vermez.
Fransa Büyükelçisi olarak atandı, ardından Lord Castlereagh'ın yerini Viyana Kongresi'ne ilk tam yetkili olarak aldı ve burada Fransa'nın Avrupa güç dengesinde yerini korumasına izin vermesini şiddetle savundu. 2 Ocak 1815'te Hamam Şövalyeliği unvanı, bu düzenin genişletilmesiyle Knight Grand Cross'a dönüştürüldü.
Waterloo savaşı
26 Şubat 1815'te Napolyon, Elba'dan kaçarak Fransa'ya döndü. Mayıs ayına kadar ülkenin kontrolünü yeniden ele geçirdi ve ona karşı yenilenmiş bir ittifakla karşı karşıya kaldı. Wellington, Waterloo Kampanyası olarak bilinen olay için Viyana'dan ayrıldı. Generalfeldmarschall Gebhard Leberecht von Blücher'in Prusya güçlerinin yanında konuşlanmış İngiliz-Alman ordusunun ve müttefik Hollandalılarının komutasını almak için Hollanda'ya geldi.
Napolyon'un stratejisi, Müttefik ve Prusya ordularını izole etmek ve Avusturyalılar ve Ruslar gelmeden önce her birini ayrı ayrı yok etmekti. Bunu yapmakla, Koalisyonun sayısındaki muazzam üstünlük büyük ölçüde azalacaktır. Daha sonra Avusturya ve Rusya ile barış olasılığını arayacaktı.
Fransızlar, Napolyon'un Ligny'de Prusyalıları mağlup etmesiyle Hollanda'yı işgal etti ve Mareşal Ney, Quatre Bras Savaşı'nda Wellington ile kararsız bir şekilde çatışmaya girdi. Prusyalılar 18 mil kuzeyden Wavre'ye çekilirken, Wellington'un Anglo-Müttefik ordusu, bir önceki yıl bir savaş için elverişli olduğunu belirttiği bir bölgeye 25 mil kuzeyden çekildi: Brüksel yolundaki sığ bir vadinin kuzey sırtı, küçüğün hemen güneyinde. Waterloo kasabası. 17 Haziran'da, hareketi ciddi şekilde engelleyen şiddetli yağmur yağdı ve ertesi gün, Waterloo Savaşı'nın yapıldığı 18 Haziran'da önemli bir etki yarattı. Bu Wellington'un Napolyon ile ilk karşılaşmasıydı; 26.000'i İngiliz olmak üzere yaklaşık 73.000 askerden oluşan bir İngiliz-Hollanda-Alman ordusuna komuta etti. Bu 26.000 kişinin yaklaşık yüzde 30'u İrlandalıydı.
Savaş
Waterloo Muharebesi, Fransız askerlerinin bir bölüğünün Hougoumont'a yaptığı şaşırtma saldırısıyla başladı. 80 top bombardımanından sonra, ilk Fransız piyade saldırısı Comte D'Erlon'un I. Kolordu tarafından başlatıldı. D'Erlon'un birlikleri Müttefik merkezden ilerledi ve Müttefik birliklerinin sırtın önünde ana pozisyondan düzensiz bir şekilde geri çekilmesine neden oldu. D'Erlon'un kolordu en müstahkem Müttefik mevkii La Haye Sainte'ye saldırdı, ancak onu alamadı. Thomas Picton komutasındaki bir Müttefik tümeni, D'Erlon'un kolordu geri kalanıyla kafa kafaya karşılaştı ve onları Picton'un düştüğü bir piyade düellosuna soktu. Bu mücadele sırasında Lord Uxbridge, iki süvari tugayını düşmana fırlattı, Fransız piyadelerini hazırlıksız yakaladı, onları yamacın dibine sürerek ve iki Fransız İmparatorluk Kartalını ele geçirdi. Bununla birlikte, hücum aşıldı ve Napolyon'un onlara fırlattığı taze Fransız atlıları tarafından ezilen İngiliz süvarileri, büyük kayıplar vererek geri püskürtüldü.
Saat 16: 00'dan biraz önce Mareşal Ney, Wellington'un merkezinden bariz bir göç olduğunu fark etti. Bir geri çekilmenin başlangıcı olarak zayiatların arkaya hareketini yanlış anladı ve onu kullanmaya çalıştı. Piyadelerin çoğu ya boşuna Hougoumont saldırısına ya da Fransız sağının savunmasına bağlı olduğu için, Ney'de çok az piyade rezervi kalmıştı. Bu nedenle Ney, Wellington'un merkezini tek başına bir süvari hücumuyla kırmaya çalıştı.
Yaklaşık 16: 30'da ilk Prusya birlikleri geldi. Freiherr von Bülow komutasındaki IV. Kolordu, Fransız süvari saldırısı tüm hızıyla devam ederken geldi. Bülow, 15. Tugayı, Wellington'un Frichermont – La Haie bölgesindeki sol kanadıyla bağlantı kurması için gönderirken, tugayın atlı topçu bataryası ve ek tugay topçuları destek için soluna konuşlandırıldı. Napolyon, Lobau'nun birliğini, Bülow'un Plancenoit'e giden IV. Kolordu'nun geri kalanını durdurmaları için gönderdi. 15. Tugay, Lobau'nun birliklerini Plancenoit bölgesine geri çekilmeye gönderdi. Von Hiller'in 16. Tugayı da Plancenoit'e karşı altı taburla öne çıktı. Napolyon, şu anda düşman tarafından ciddi şekilde baskı altına alınan Lobau'yu takviye etmek için Genç Muhafızlar'ın sekiz taburunu da göndermişti. Napolyon'un Genç Muhafızları karşı saldırıya geçti ve çok sert bir çatışmadan sonra Plancenoit'i güvence altına aldı, ancak kendileri karşı saldırıya uğradı ve sürüldü. Napolyon daha sonra Orta ve Eski Muhafızların iki taburunu Plancenoit'e göndermeye başvurdu ve şiddetli çatışmalardan sonra köyü geri aldılar. Fransız süvarileri, İngiliz piyade meydanlarına defalarca saldırdı, her biri Fransızlar için ağır bir maliyetle, ancak birkaç İngiliz zayiatı ile. Ney, dört kez atından çıkarıldı. Sonunda, Ney için bile süvarilerin çok az şey başardığı belli oldu. Geç bir süre sonra, Bachelu'nun tümenini ve Tissot'un Foy'un Reille'in II. Kolordu tümeni artı savaşmak için uygun durumda kalan Fransız süvarilerini kullanarak birleşik silahlı bir saldırı düzenledi. Bu saldırı, önceki ağır süvari saldırılarıyla hemen hemen aynı rotaya yönlendirildi.
Bu arada, Ney'in Wellington hattının sağ merkezindeki birleşik silahlı saldırısıyla yaklaşık olarak aynı zamanda, Napolyon Ney'e ne pahasına olursa olsun La Haye Sainte'yi yakalamasını emretti. Ney bunu 18: 00'dan hemen sonra D'Erlon'un kolordudan kalanları ile başardı. Ney daha sonra at toplarını Wellington'un merkezine doğru hareket ettirdi ve piyade meydanlarını teneke kutu ile kısa mesafeden yok etmeye başladı. Bu, 27. (Inniskilling) Alayı'nı neredeyse tamamen yok etti ve 30. ve 73. Alaylar o kadar ağır kayıplara uğradılar ki, uygun bir kare oluşturmak için birleştirmek zorunda kaldılar. Wellington'un merkezi artık çöküşün eşiğindeydi ve Fransızların saldırısına açıktı. Neyse ki Wellington için Pirch I ve Zieten'in Prusya Ordusu birlikleri artık hazırdı. Zieten'in kolordu, Wellington'un en solundaki Vivian ve Vandeleur'un iki yeni süvari tugayının hareket ettirilmesine ve tükenmiş merkezin arkasına yerleştirilmesine izin verdi. Pirch I Corps daha sonra Bülow'u desteklemeye devam etti ve birlikte Plancenoit'e sahip oldular ve Charleroi yolu bir kez daha Prusya yuvarlak atışıyla süpürüldü. Bu özel andaki bu takviyenin değeri neredeyse hiç tahmin edilemez.
Wellington, Waterloo Muharebesinde
Fransız ordusu şimdi tüm hat boyunca Koalisyona şiddetle saldırdı ve Napolyon 19: 30'da İmparatorluk Muhafızlarını gönderdiğinde doruk noktasına ulaşıldı. İmparatorluk Muhafızlarının saldırısı, Eski Muhafızların Grenadiers veya Chasseur'ları tarafından değil, Orta Muhafızların beş taburu tarafından gerçekleştirildi. Bir teneke kutu ve avcı ateşi yağmuru içinde ilerleyen ve sayıca az olan 3.000 kadar Orta Muhafız, La Haye Sainte'nin batısına ilerledi ve üç farklı saldırı kuvvetine ayrıldı. İki Grenadiers taburundan oluşan biri Koalisyonun ilk hattını yenerek yoluna devam etti. Chassé'nin nispeten yeni Hollanda tümeni onlara karşı gönderildi ve Müttefik topçuları muzaffer Grenadiers'ın kanadına ateş etti. Bu yine de Muhafızların ilerlemesini durduramadı, bu yüzden Chassé, ilk tugayına, sendeleyen ve kırılan sayıca az Fransızlara hücum etmesini emretti.
Daha batıda, Maitland komutasındaki 1.500 İngiliz Ayak Muhafızları kendilerini Fransız topçularından korumak için yatıyorlardı. İki Chasseurs taburu yaklaşırken, İmparatorluk Muhafızlarının saldırısının ikinci ayağı, Maitland'ın muhafızları ayağa kalktı ve onları nokta vuruşlu voleybollarla harap etti. Chasseur'lar karşı saldırıya geçtiler ama tereddüt etmeye başladılar. Ayak Muhafızlarının süngü saldırısı onları kırdı. Üçüncü uç, taze bir Chasseur taburu, şimdi destek olarak ortaya çıktı. İngiliz muhafızlar peşinde bu Chasseur'larla geri çekildiler, ancak ikincisi, 52. Hafif Piyade yan taraflarına doğru sıraya girip onlara yıkıcı bir ateş döktüğü ve ardından hücum edince durduruldu. Bu saldırı altında onlar da kırıldılar.
Muhafızların sonuncusu baş aşağı geri çekildi. Şaşırtıcı haber yayılırken Fransız hatlarından bir panik dalgası geçti: "La Garde recule. Sauve qui peut!" ("Muhafız geri çekilmektir. Her insan kendisi için!"). Wellington daha sonra Kopenhag'ın üzengilerinde ayağa kalktı ve tıpkı Prusyalılar doğudaki Fransız mevzilerini aşarken Müttefik hattının ilerleyişini işaret etmek için şapkasını havada salladı. Fransız ordusundan geriye kalanlar daha sonra kargaşa içinde sahayı terk etti. Wellington ve Blücher, savaş alanını ikiye bölen kuzey-güney yolundaki La Belle Alliance handa buluştu ve Prusyalıların geri çekilen Fransız ordusunu Fransa'ya geri götürmeleri konusunda anlaşmaya varıldı. Paris Antlaşması 20 Kasım 1815'te imzalandı.
Zaferin ardından Duke, Waterloo Savaşına katılan tüm İngiliz askerlerine madalya verilmesi önerilerini destekledi ve 28 Haziran 1815'te York Dükü'ne şunları yazdı:
Waterloo Muharebesi'ne katılan astsubay ve askerlere madalya vermenin yararı. Bunun orduda en iyi etkiye sahip olacağına inanıyorum ve eğer savaş endişelerimizi çözerse, bunu hak edecekler.
Waterloo Madalyası, usulüne uygun olarak onaylandı ve 1816'da tüm kademelere dağıtıldı.
Tartışma
Napolyon'un Prusyalıları engellemek için Mareşal Grouchy komutasında 33.000 asker gönderme kararı hakkında pek çok tarihsel tartışma yapıldı, ancak - 16 Haziran'da Ligny'de Blücher'i mağlup edip Müttefikleri farklı yönlerde geri zorlayarak - Napolyon bir yargıda stratejik olarak zekice davranmış olabilir. Birleşik Müttefik kuvvetlerini tek bir savaş alanında yenemeyeceğini söyledi. Wellington'un karşılaştırılabilir stratejik kumarı, Mons-Hal-Brüksel yolunda bir Fransız ilerlemesi durumunda, çoğu Hollandalı olan 17.000 asker ve topçu birliğini Mont-Saint-Jean'ın kuzeybatısındaki Halle'de 13.0 km uzaklıkta bırakmaktı.
Kampanya, özellikle Prusyalılarla ilgili birçok başka tartışmaya yol açtı. Örneğin: Wellington'un Napolyon'un Hollanda'yı işgalinden önce askerlik durumu kulağa hoş geliyor muydu? Wellington, Blücher'e söz vererek, sonra da Ligny'deki Blücher'ın yardımına doğrudan gelmeyerek Blücher'e bir şekilde yanılttı veya ihanet etti mi? Zafer için aslan payını kim hak etti — Wellington mu yoksa Prusyalılar mı? Kampanya sırasında Blücher, Wellington ve Napolyon'un kararlarıyla ilgili bu ve benzeri konular, ünlü Prusyalı siyasi-askeri teorisyen Carl von Clausewitz, Feldzug von 1815: Strategische Uebersicht des Feldzugs von 1815, İngilizce title: 1815 Kampanyası: Kampanyaya Stratejik Bakış. Yaklaşık 1827'de yazılmış olan bu çalışma Clausewitz'in bu türden son çalışmasıydı ve bu tür analizlerle ilgili Clausewitz'in olgun teorilerinin en iyi örneği olarak kabul ediliyor. Duke'un kampanyayla ilgili yayınladığı tek makalesini (derhal, eylem sonrası resmi raporu "The Waterloo Dispatch" dışında), 1842 tarihli "Waterloo Savaşı Üzerine Memorandum" yazması için harekete geçiren Wellington personelinin dikkatini çekti. . Wellington, Clausewitz'e birkaç noktada itiraz ederken, Prusyalı yazar Wellington'u milliyetçi Alman baltalı öğütücüler tarafından kendisine yöneltilen suçlamalardan büyük ölçüde affetti. Clausewitz ile olan bu görüşme 19. yüzyılda İngiltere'de oldukça ünlüydü (örneğin Chesney's Waterloo Derslerinde (1868) yoğun bir şekilde tartışıldı.) Bununla birlikte, 1914'ten beri İngiliz tarihçiler tarafından sistematik olarak görmezden gelinmiş gibi görünüyor. Wellington'un yazdığı iki savaş tartışmasından biri olduğu düşünüldüğünde garip. Açıklama, ne yazık ki, muhtemelen Wellington'un zaferinde belirleyici Alman rolüne çok fazla dikkat çekmiş olmasıdır - Wellington bunu kabul etmekten son derece mutluydu, ancak 20. yüzyılda İngiliz-Alman düşmanlıkları göz önüne alındığında garip bir konu haline geldi.
Siyasi kariyer
Wellington, 26 Aralık 1818'de Lord Liverpool'un Tory hükûmetinde Mühimmat Başkomutanı olarak atandığında yeniden siyasete girdi. 9 Ekim 1819'da Plymouth Valisi oldu. 22 Ocak 1827 ve 5 Şubat 1827'de Londra Kulesi Polisi.
Başbakan
Robert Peel ile birlikte Wellington, Tory partisinin giderek daha etkili bir üyesi oldu ve 1828'de Başkomutanlıktan istifa ederek Başbakan oldu.
Başbakan olarak geçirdiği ilk yedi ayda, Downing Street 10 adresindeki resmi ikametgâhı çok küçük bularak yaşamamayı seçti. Sadece kendi evi olan Apsley Evi'nin kapsamlı tadilat gerektirmesi nedeniyle taşındı. Bu süre zarfında, King's College London'ın kuruluşunda büyük ölçüde etkili oldu. 20 Ocak 1829'da Wellington, Cinque Limanları'nın Lord Muhafızı olarak atandı.
Katolik özgürleşme
Terimine Katolik özgürlüğü damgasını vurdu: Büyük Britanya ve İrlanda'daki Katoliklere neredeyse tüm sivil hakların verilmesi. Bu değişiklik, Parlamento'da oturmasına yasal olarak izin verilmemesine rağmen seçilen İrlandalı bir Katolik kurtuluş savunucusu olan Daniel O'Connell'in heyelan ara seçim galibiyetinden kaynaklandı. Lordlar Kamarası'nda sert bir muhalefetle karşı karşıya kalan Wellington, Katoliklerin Kurtuluşu adına konuştu ve bazı kaynaklara göre kariyerinin en iyi konuşmalarından birini yaptı. İrlanda'da doğdu ve oradaki Katolik cemaatlerinin şikayetlerini biraz anladı; Baş Sekreter olarak, kalan Ceza Kanunlarının ancak mümkün olduğu kadar "hafif" uygulanacağına dair bir taahhütte bulunmuştur. 1811'de Katolik askerlere ibadet özgürlüğü verildi ve 18 yıl sonra Katolik Yardım Yasası 1829, 105 çoğunluk ile kabul edildi. Pek çok Muhafazakâr Kanun'a karşı oy kullandı ve sadece Whiglerin yardımıyla kabul edildi. Wellington, Kral'ın (IV. George) Kraliyet Onayını vermemesi halinde Başbakanlıktan istifa etmekle tehdit etmişti.
Winchilsea Kontu Dükü "özgürlüklerimizi ihlal eden sinsi bir tasarım ve Devletin her departmanına Popery'yi sokmakla" suçladı. Wellington, hemen Winchilsea'ye düelloya meydan okuyarak karşılık verdi. 21 Mart 1829'da Wellington ve Winchilsea, Battersea tarlalarında buluştu. Ateş etme zamanı geldiğinde Dük nişan aldı ve Winchilsea kolunu aşağıda tuttu. Dük sağa doğru geniş ateş etti. Hesaplar, düellolarda zar olarak bilinen bir eylem olan kasıtlı olarak kaçırıp kaçırmadığına göre farklılık gösterir. Wellington yaptığını iddia etti. Bununla birlikte, kötü amacı ile dikkat çekildi ve Winchilsea'ye daha sempatik olduğu raporlar, öldürmeyi amaçladığını iddia etti. Winchilsea, kendisinin ve ikincisinin düellodan önce neredeyse kesin olarak kararlaştırdığı bir plan olan tabancasını havaya fırlattı. Onur kurtarıldı ve Winchilsea, Wellington'a bir özür yazdı.
"Iron Duke" lakabı, kişisel ve politik olarak yüksek derecede popüler olmama durumunun yaşandığı bu dönemden gelmektedir. 1830 Haziran'ında Freeman's Journal'da tekrar tekrar kullanılması, İrlandalı editörlerinin lekeleriyle birlikte kararlı siyasi iradesine gönderme yapıyor gibi görünüyor. Bu süre zarfında Wellington, Liverpool ve Manchester Demiryolu'nun açılışında kalabalığın düşmanca tepkisiyle karşılandı.
Wellington hükûmeti 1830'da düştü. O yılın yazında ve sonbaharında, ülkeyi bir isyan dalgası kasıp kavurdu. Whigler, 1770'lerden bu yana çoğu yıldır iktidarsızdı ve ayaklanmalara yanıt olarak siyasi reformu dönüşlerinin anahtarı olarak görüyorlardı. Wellington, Tory politikasına, reform yapılmaması ve oy hakkının genişletilmemesine bağlı kaldı ve sonuç olarak, 15 Kasım 1830'da güven oyunu kaybetti.
Reform Yasası
Whigler ilk Reform Tasarısını sunarken, Wellington ve Muhafazakarlar onun geçişini engellemek için çalıştılar. Whigler, tasarıyı İngiliz Avam Kamarası'ndaki ikinci okumasını geçemedi ve girişim başarısız oldu. Doğrudan yanıt olarak bir seçim yapıldı ve Whigler heyelan çoğunluk ile geri döndü. İkinci bir Reform Yasası getirildi ve Avam Kamarasında kabul edildi, ancak Tory kontrolündeki Lordlar Kamarası'nda yenilgiye uğradı. Başka bir ayaklanma dalgası ülkeyi kasıp kavurdu. Wellington'un Apsley House'daki konutu 27 Nisan 1831'de ve 12 Ekim'de bir göstericiler çetesi tarafından hedef alındı ve camları kırıldı. Haziran 1832'de, şiddetle karşı çıktığı Reform Yasa Tasarısını reddeden kızgın kalabalığın daha fazla zarar görmesini önlemek için demir kepenkler takıldı. Whig Hükûmeti 1832'de düştü ve Wellington, İngiltere Merkez Bankası'ndaki bir operasyon nedeniyle kısmen bir Tory Hükûmeti kuramadı. Bu, Kral IV. William'ın Earl Grey'i başbakanlığa geri getirmekten başka çaresi kalmadı. Sonunda, Kral bu Evi, değilse yeni oluşturulan Whig meslektaşlarıyla doldurmakla tehdit ettikten sonra, tasarı Lordlar Kamarası'ndan geçti. Wellington bu değişiklikle asla uzlaşmadı; Parlamento, genişletilmiş imtiyaz altındaki ilk seçimden sonra ilk kez toplandığında, Wellington'ın "Hayatımda hiç bu kadar şok edici kötü şapka görmedim" dediği bildirildi.
Yahudi özgürleşmesi
Wellington, Yahudi Sivil Engellilerin Yürürlükten Kaldırılması Yasa Tasarısına karşı çıktı ve 1 Ağustos 1833'te Parlamento'da İngiltere'nin "Hristiyan bir ülke ve Hristiyan bir yasama organı olduğunu ve bu önlemin etkisinin bu tuhaf karakteri ortadan kaldırmak olacağını" söyledi. Tasarı, 104'e karşı 54 oyla mağlup oldu.
Muhafazakar hükümet
Parti Muhafazakârlara dönüşürken, Wellington yavaş yavaş Robert Peel tarafından Muhafazakarların lideri olarak değiştirildi. Muhafazakârlar 1834'te tekrar iktidara geldiğinde Wellington, Avam Kamarası üyeliğinin zorunlu hale geldiğini düşündüğü için Başbakan olmayı reddetti. Kral, İtalya'da bulunan Peel'i gönülsüzce onayladı. Dolayısıyla Wellington, Kasım ve Aralık 1834'te üç hafta geçici lider olarak hareket etti ve Başbakan ile diğer bakanlıkların çoğunun sorumluluklarını üstlendi. Peel'in ilk kabinesinde (1834–1835) Wellington, Dışişleri Bakanı olurken, ikincisinde (1841–1846) Portföysüz bir Bakan ve Lordlar Kamarası'nın Lideriydi. Wellington, Lord Hill'in istifasını takiben 15 Ağustos 1842'de İngiliz Ordusu Başkomutanı olarak yeniden atandı.
Wellington, 1828'den 1846'ya kadar Lordlar Kamarası'nda Muhafazakar partinin lideri olarak görev yaptı. Bazı tarihçiler onu şaşkın bir gerici olarak küçümsediler, ancak 20. yüzyılın sonlarındaki bir fikir birliği onu zekasını cephenin arkasına saklayan kurnaz bir operatör olarak tasvir ediyor. bilgisiz, yaşlı bir askerin. Wellington, Lordları kraliyet aristokrasisine bağlılıkla, kraliyetin sınırsız desteğinden siyasi manevrada aktif bir oyuncuya dönüştürmek için çalıştı. Londra'daki konutunu samimi akşam yemekleri ve özel istişareler için bir mekan olarak kullandı ve onu Avam Kamarasındaki parti liderleri ve Lordlar'daki ana kişiyle yakın temas halinde tutan kapsamlı yazışmalarla birlikte kullandı. Ultra-Tory reform karşıtı pozisyonlara kamuoyunda retorik destek verdi, ancak daha sonra, özellikle Peel'in üst meclisin desteğine ihtiyacı olduğunda, ustaca partinin merkezine doğru pozisyon değiştirdi. Wellington'un başarısı, seçimlerini kontrol ettiği İskoçya ve İrlanda'dan seçilmiş 44 akranına dayanıyordu.
Aile
Wellesley, bir din adamı olan kardeşi Gerald tarafından 10 Nisan 1806'da Dublin, St Georges Kilisesi'ndeki Kitty Pakenham ile evlendi. İki çocukları oldu: Arthur 1807'de, Charles 1808'de doğdu. Evlilik tatmin edici olmadı ve ikisi Wellesley kampanya yürütürken ve sonrasında yıllarca ayrı kaldı. Kitty depresyona girdi ve Wellesley diğer cinsel ve romantik partnerlerin peşine düştü. Çift büyük ölçüde ayrı yaşıyordu ve Kitty zamanının çoğunu kır evlerinde, Stratfield Saye House ve Wellesley'i Londra'daki evleri Apsley House'da geçiriyordu. Kitty'nin erkek kardeşi Edward Pakenham, Yarımada Savaşı boyunca Wellesley altında görev yaptı ve Wellesley'in ona olan saygısı, Pakenham'ın 1815'te New Orleans Savaşı'nda ölümüne kadar Kitty ile ilişkilerini yumuşatmaya yardımcı oldu.
Emeklilik
Wellington, Başkomutan olarak kalmasına rağmen, 1846'da siyasi yaşamdan emekli oldu ve 1848'de, Avrupa devrimi sırasında Londra'yı korumak için bir askerî gücün örgütlenmesine yardım ettiğinde kısa bir süre sahne ışığına döndü. Muhafazakar Parti, 1846'da Mısır Yasalarının Kaldırılması konusunda bölünmüştü, Wellington ve eski Kabine'nin çoğu hala Peel'i destekliyordu, ancak Lord Derby liderliğindeki milletvekillerinin çoğu korumacı bir tavrı destekliyordu. 1852'nin başlarında, o zamanlar çok sağır olan Wellington, Derby'nin ilk hükûmetine "Kim? Kim?" Diye bağırarak takma adını verdi. Deneyimsiz Kabine Bakanları listesi Lordlar Kamarası'nda okundu. 31 Ağustos 1850'de Hyde Park ve St James's Park'ın Baş Korucusu ve Bekçisi oldu. Aynı zamanda 1 Şubat 1806'dan 33. Ayak Alayının albayıydı ve 22 Ocak 1827'den itibaren Grenadier Muhafızları'nın albayıydı. Kitty 1831'de kanserden öldü; Etkili bir ayrılığa yol açan genel mutsuz ilişkilerine rağmen Wellington'un, onun ölümünden çok üzüldüğü söyleniyordu, tek rahatlığı, "birlikte geçirdikleri yarım ömürden sonra, sonunda birbirlerini anlamaya başlamış olmalarıydı". Meslektaşı Charles Arbuthnot'un karısı olan günlük yazarı Harriet Arbuthnot ile olan sıcak dostluğundaki mutsuz evliliği için teselli bulmuştu. Harriet'in 1834 kolera salgınında ölmesi, kocasına olduğu kadar Wellington'a da büyük bir darbe oldu. İki dul, son yıllarını Apsley House'da birlikte geçirdi.
Ölüm ve cenaze
Wellington, Kent'teki Walmer Kalesi'nde, Cinque Ports'un Lord Muhafızı ve en sevdiği ev olduğu söylenen ikametgâhı 14 Eylül 1852'de öldü. O sabah hasta olduğu tespit edildi ve başından beri kullandığı sefer yatağından yardım aldı. askeri kariyeri ve öldüğü koltuğuna oturdu. Ölümü, bir dizi nöbetle sonuçlanan bir felç sonrası etkiler nedeniyle kaydedildi. 83 yaşındaydı.
Hayatta demiryoluyla seyahat etmekten nefret etmesine rağmen, ilk demiryolu kazası kayıplarından biri olan William Huskisson'un ölümüne tanıklık etmiş olmasına rağmen, cesedi trenle Londra'ya götürüldü ve burada kendisine bir devlet cenazesi verildi - az sayıda İngiliz tebaasından biri. çok şeref duyulmalıdır - diğer örnekler arasında Lord Nelson ve Sir Winston Churchill yer alır). Cenaze 18 Kasım 1852'de gerçekleşti. Cenazeden önce Dük'ün cesedi Chelsea Kraliyet Hastanesi'nde yatıyordu. Kraliçe Victoria, Prens Consort, Galler Prensi ve Prenses Kraliyet de dahil olmak üzere kraliyet ailesinin üyeleri, saygılarını sunmak için ziyaret ettiler. Seyir halka açıldığında, kalabalıklar ziyarete geldi ve çarpışmada birkaç kişi öldü.
Cenazesinde, katılanların sayısı nedeniyle ayakta duracak çok az yer vardı ve Tennyson'ın "Wellington Dükü'nün Ölümü Üzerine Ode" adlı kitabında kendisine verilen övgü, onun ölümü sırasındaki itibarını kanıtlıyor. Lord Nelson'un yanındaki St Paul Katedrali'nde bir lahit lahitine gömüldü. Alfred Stevens tarafından yapılan bronz bir anıtın heykelinde iki karmaşık destek bulunuyor: "Gerçek, False-Hood'un ağzından dili yırtıyor" ve "Cesaret, Korkaklığı ayak altında çiğniyor". Stevens, evine katedralin kemerlerinden birinin altına yerleştirildiğini görecek kadar yaşamadı.
Wellington'un tabutu, cenaze alayı için yapılmış pankartlarla süslenmişti. Başlangıçta, Birinci Dünya Savaşı sırasında kaldırılan ve asla eski durumuna getirilmeyen Prusya'dan bir tane vardı. Alayda, "Büyük Afiş", Kraliçe Victoria'nın emriyle 4. Dragoon Muhafızlarından General Sir James Charles Chatterton tarafından taşındı.
Weymouth gazetesi sahibi Joseph Drew tarafından yazılan, Wellington'un Geç Wellington Askeri ve Siyasi Kariyerinin Biyografik Kariyeri adlı kitabının çoğu, devlette ve cenazede yatan ölümünün ayrıntılı bir çağdaş anlatımıdır.
Ölümünden sonra İrlandalı ve İngiliz gazeteleri Wellington'un İrlandalı mı yoksa İngiliz olarak mı doğduğunu tartıştı. 2002'de BBC'nin 100 En Büyük Britanyalı anketinde 15. sıradaydı.
Alayın eski komutanı ve albay olan Wellington ile olan bağlantıları nedeniyle, 33. Ayak Alayına 18 Haziran 1853'te (Savaşın 38. yıldönümü) "33. (Wellington Dükü) Alayı" unvanı verildi. of Waterloo), Kraliçe Victoria. Wellington'un savaş rekoru örnek niteliğindedir; askeri kariyeri boyunca 60 kadar savaşa katıldı.
Kişilik
Wellington her zaman erken kalkar; ordu yürüyüşte olmasa bile "yatakta uyanık yatmaya dayanamıyordu". 1815'ten sonra sivil hayata döndüğünde bile, bir kamp yatağında uyudu, bu da yaratıkların rahatına olan saygısızlığını yansıtıyordu; Walmer Kalesi'nde sergilenmeye devam ediyor. General Miguel de Álava, Wellington'un ordunun "gün ağarırken" yürüdüğünü ve "soğuk et" yediğini söylediğinden, bu iki cümleden korktuğundan şikayet etti. Kampanya sırasında kahvaltı ve akşam yemeği arasında nadiren bir şey yerdi. 1811'de Portekiz'e geri çekilirken, onunla yemek yiyen personelinin çaresizliğine, "soğuk et ve ekmek" ile geçimini sağladı. Bununla birlikte, içtiği ve servis ettiği şarabın kalitesiyle ünlüydü, genellikle akşam yemeğinde bir şişe içerdi (gününün standartlarına göre büyük bir miktar değil).
Halk arasında nadiren duygu gösterdi ve kendisinden daha az yetkin veya daha az iyi doğmuş olanlara (neredeyse herkes) küçümseyici göründü. Ancak Álava, Salamanca Savaşı'ndan hemen önce bir olaya tanık oldu. Wellington, bir dürbünle Fransız ordusunun manevralarını izlerken bir tavuk bacağı yiyordu. Fransız sol kanadında bir aşırı genişleme gördü ve orada başarılı bir saldırı başlatabileceğini fark etti. Sopayı havaya fırlattı ve "Les français sont perdus!" Diye bağırdı. ("Fransızlar kayboldu!"). Toulouse Savaşı'ndan sonra, bir yardımcısı ona Napolyon'un tahttan çekilme haberini getirdi ve Wellington hazırlıksız bir flamenko dansına girdi, topuklarının üzerinde dönüp parmaklarını tıkladı.
Askeri tarihçi Charles Dalton, İspanya'da zorlu bir savaşın ardından genç bir subayın "Bu gece Wellington ile yemek yiyeceğim" yorumunu yaptığını kaydetti ve bu, Dük'ün yanından geçerken kulak misafiri oldu. Wellington, "Bana en azından ismimden önce Bay'ın önekini verin," dedi. "Lordum," dedi memur, "Bay Sezar veya Bay İskender'den bahsetmiyoruz, öyleyse neden Bay Wellington'dan söz edeyim?"
Sert yüzü ve sert disiplini meşhurdu; askerlerin tezahürat yapmasını "neredeyse bir fikir ifadesi" olarak onaylamadığı söylendi. Yine de Wellington adamlarına değer veriyordu; Porto ve Salamanca savaşlarından sonra Fransızları takip etmeyi reddetti, engebeli arazide azalan bir düşmanı kovalamanın ordusuna kaçınılmaz bir maliyet olacağını öngördü. Halk arasında kederini gösterdiği tek zaman Badajoz'un fırtınasından sonraydı; gediklerde ölen İngilizleri görünce ağladı. Bu bağlamda, Vitoria Savaşı'ndan sonra onlara "dünyanın pisliği" adını veren ünlü gönderisinin, öfke kadar saflarındaki hayal kırıklığıyla da körüklendiği görülebilir. Waterloo'dan sonraki gece doktorunun önünde ve daha sonra ailesiyle kederini açıkça dile getirdi; Zaferi için tebrik edilmek istemeyen, gözyaşlarına boğuldu, dövüş ruhu savaşın yüksek maliyeti ve büyük kişisel kayıp nedeniyle azaldı.
Wellington'un asker hizmetkarı, Beckerman adında huysuz bir Alman ve 25 yıl boyunca kendisine hizmet eden ve öldüğünde yanında olan uzun süredir hizmet eden uşağı James Kendall, her ikisi de ona bağlıydı. (Hizmetçileriyle hiç konuşmadığı ve bunun yerine emirlerini tuvalet masasındaki bir not defterine yazmayı tercih ettiği bir hikâye, aslında muhtemelen oğlu 2. Dük'e atıfta bulunuyor. 3. Dük'ün yeğeni Viva Seton Montgomerie (1879–1959), Napolyon'a çok benzediği söylenen eski bir hizmetli Charles Holman'dan duyduğu bir anekdot olarak Holman, 1871'den 1905'e kadar Wellington Dükleri'nin hizmetkarı olarak kaydedildi).
Ordnance'ın Başkomutanı olarak büyük bir patlamaya yakın olduğu bir olayın ardından Wellington, sağırlık ve kulakla ilgili diğer problemler yaşamaya başladı. 1822'de sol kulağın işitmesini iyileştirmek için bir ameliyat geçirdi. Ancak sonuç, o tarafta kalıcı olarak sağır olmasıydı. "Sonrasında asla pek iyi olmadığı" iddia ediliyor.
Wellington, Kitty ile evliliği sırasında "güçlü bir cinsel iştah" ve birçok aşk ilişkisine sahipti. Özellikle Waterloo Savaşı'ndan ve ardından Paris'teki büyükelçilik görevinden sonra, onlarca yıl boyunca entelektüel ve çekici kadınlarla arkadaşlıktan keyif aldı. İngiliz basını, ulusal kahramanın bu tarafını küçümsedi. 1824'te, Wellington bir yayıncıdan bir mektup aldığında, John Joseph Stockdale, metreslerinden biri Harriette Wilson'ın oldukça müstehcen anılarının bir baskısını para karşılığında yayınlamaktan kaçınmayı teklif ettiğinde, bir irtibat görevlisi ona musallat oldu. Dük'ün "Yayınlayın ve lanetlenin" mektubu karaladıktan sonra derhal geri verdiği söylenir. Bununla birlikte, Hibbert biyografisinde mektubun Dük'ün kağıtları arasında üzerinde hiçbir şey yazılmadan bulunabileceğini belirtiyor. Wellington'un yanıt verdiği kesindir ve yayıncıdan, Longford tarafından alıntı yapılan bir başka mektubun tonu, en güçlü dille şantaj yapmayı reddettiğini ima eder.
Aynı zamanda, kısa ve öz konuşan, oldukça pratik bir adamdı. 1851'de, Büyük Sergi açılmadan hemen önce Kristal Saray'da çok sayıda serçenin uçuştuğu keşfedildi. Kraliçe Victoria'ya tavsiyesi "Atmaca, hanımefendi" idi.
Wellington, savaşlarının çoğu, belki de çoğu, saldırgan olmasına rağmen (Argaum, Assaye, Oporto, Salamanca, Vitoria, Toulouse) çoğu zaman bir savunma generali olarak tasvir edilmiştir. Bununla birlikte, şöhretini kazandığı Yarımada Savaşı'nın çoğunda ordusu stratejik olarak saldırgan bir duruş için sayılardan yoksundu.
Demir Dük
Bu yaygın olarak kullanılan takma ad, aslında herhangi bir özel olaydan ziyade tutarlı siyasi kararlılığıyla ilişkiliydi. Çeşitli durumlarda editoryal kullanımı aşağılayıcı görünmektedir. 1832'de isyancıların Apsley House'da camları kırmasını önlemek için metal kepenkler taktığı bir olaydan sonra kullanımının daha yaygın hale gelmesi muhtemeldir. Bu terim, 1844-45'te yayınlanan Punch karikatürleri tarafından giderek daha popüler hale getirilmiş olabilir.
Kaynakça
Diğer kaynaklar
- Adkin, Mark (2001). The Waterloo Companion: The Complete Guide to History's Most Famous Land Battle. Aurum Press. ISBN .
- Barbero, Alessandro (2005). The Battle: A New History Of Waterloo. Walker & Company. ISBN .
- (1974). . Delli: Idarah-I Adabiyat-I. ISBN . 17 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- Cawthorne, Chris (2015). The Origin and Numismatics of the British Waterloo Medal Orders & Medals Research Society Journal, June 2015. Volume 54, number 2. ISSN 1474-3353.
Daha fazlası
- Brett-James, Antony, (Ed.) (1961). Wellington at War 1794–1815. New York: St. Martin's Press.
- Bryant, Arthur (1972). The Great Duke: Or, The Invincible General. Morrow. OCLC 410380.
- Coates, Berwick (2003). Wellington's Charge: A Portrait of the Duke's England. London: Robson Books. ISBN .
- Davies, Huw (2012). Wellington's War: The Making of a Military Genius. Yale University Press. ISBN .
Siyasi görevi | ||
---|---|---|
Önce gelen: | Birleşik Krallık Başbakanı 1828–1830 | Sonra gelen: Charles Grey |
Önce gelen: William Lamb | Birleşik Krallık Başbakanı 1834 | Sonra gelen: Robert Peel |
Önce gelen: Henry John Temple | Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı 1834–1835 | Sonra gelen: Henry John Temple |
Önce gelen: | Birleşik Krallık İçişleri Bakanı 1834 | Sonra gelen: |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Arthur Wellesley lakabi Demir Duk 1 Mayis 1769 14 Eylul 1852 Napolyon Savaslari sirasinda Britanya ordusu komutanligi ve sonradan basbakanlik 1828 1830 yapan asker ve devlet adami Arthur WellesleyBirlesik Krallik BasbakaniGorev suresi 14 Kasim 1834 10 Aralik 1834Hukumdar IV WilliamYerine geldigi William LambYerine gelen Robert PeelGorev suresi 28 Ocak 1828 16 Kasim 1830Hukumdar IV George IV WilliamYerine geldigiYerine gelen Charles GreyBirlesik Krallik Disisleri BakaniGorev suresi 14 Kasim 1834 18 Nisan 1835Basbakan KendisiYerine geldigi Henry John TempleYerine gelen Henry John TempleBirlesik Krallik Icisleri BakaniGorev suresi 17 Kasim 1834 15 Aralik 1834Basbakan KendisiYerine geldigi Henry John TempleYerine gelen Henry John TempleKisisel bilgilerDogum 1 Mayis 1769 6 Merrion Street Dublin IrlandaOlum 14 Eylul 1852 83 yasinda Walmer Kent IngiltereImzasiAskeri hizmetiBagliligi Birlesik KrallikBransi Britanya OrdusuHizmet yillari 1787 1852Rutbesi MaresalHayatiIlk askeri basarilarini Hindistan da ve Ispanya daki Yarimada Savasi nda 1808 1814 kazanmis ve Napolyon un Waterloo Savasi nda kesin yenilgiye ugratilmasinda belirleyici rol oynamistir 1815 Mornington 1 kontu Garret Wesley nin besinci ogluydu Eton da ve Angers deki askeri akademide ogrenim gordu 1787 de orduya katildi ve hizla yukselerek Irlanda kral vekilinin yaverligine atandi Daha sonra Irlanda Avam Kamarasi na girdi 1796 da Hindistan a gonderildi nda 1799 tumen komutani olarak deneyim kazandi 1803 1805 arasinda Assaye ve Argaon da onemli zaferler elde etti Sindhia ailesini ve Berar racasini barisa zorladi Bu basarilarindan dolayi sir unvani aldi 1804 Hindistan dan dondukten sonra Kopenhag a karsi duzenlenen bir seferde 1807 gorev aldi ve de Danimarka birliklerini yenilgiye ugratti 1808 de baslayan Yarimada Savasi na katilmak uzere kucuk bir kuvvetle gittigi Portekiz de Lizbon yakinlarinda General A Junot yu yenilgiye ugratti Ertesi yil bir kez daha Portekiz e gecerek Fransizlari bu ulkeden cikardi Basarisindan dolayi Wellington vikontu unvaniyla odullendirildi Madrid e dogru ilerledigi Subat 1812 de kont unvani aldi Salamanca da Maresal Marmont u yenerek Madrid i ele gecirdi Ekim 1812 de marki unvanini aldiktan sonra da Fransizlari bozguna ugratti Harekat sona ermeden siniri asarak Fransa yi girdi Yarimada Savasi nin son carpismasi Napolyon un cekilme haberinin henuz ulasmadigi Guney Fransa da Nisan 1814 te yapildi 1813 te maresallige yukseltilmis olan Wellington ulkesine dondugunde duk unvaniyla odullendirildi Paris Antlasmasi nin 1814 imzalanmasinin ardindan Fransa ya Briton buyukelcisi olarak atandi Bir sure bu gorevi yuruttukten sonra Ingiltere adina Viyana Kongresi ne 1814 1815 katilmak uzere Paris ten ayrildi Viyana da bulundugu sirada Napolyon un Elba dan kactigi haberini aldi Muttefiklerin Napolyon a karsi duzenledikleri yeni harekat cercevesinde Maresal von Blucher ile birlikte Belcika uzerinden Fransa ya karsi harekete gecti Kisa surede zaferle sonuclanan harekatin getirdigi sayginlikla Avrupa nin onde gelen kisilikleri arasina girdi Muttefikler tarafindan oybirligiyle Fransa nin kuzeyindeki isgal ordusunun komutanligina secildi ve uc yil bu gorevde kaldi Ingiltere disisleri bakani in da yardimiyla Fransa nin Yuz Gun den sonra parcalanmasini onledi Wellington Ingiltere nin siyasi karisikliklar icinde oldugu 1828 de basbakan oldu Ama Katoliklere ozgurluk taninmasini ongoren yasa tasarisini benimsemesi ve secim reformuna karsi cikmasi yuzunden 1830 da hukumeti dustu Oldukten sonra Saint Paul Katedrali nde Lord Nelson un yanina gomuldu Maresal Arthur Wellesley 1 Wellington Duku KG GCB GCH PC FRS 1 Mayis 1769 14 Eylul 1852 Anglo Irlandali bir asker ve 19 yuzyilin onde gelen askeri ve politik figurlerinden biri olan Tory devlet adamiydi 19 yuzyilda Britanya da iki kez basbakan olarak gorev yapti Napolyon Savaslarini 1815 te Waterloo Muharebesi nde Napolyon u maglup ederek bitirdi Wellesley Dublin de Irlanda da Protestan Yukselisinde dogdu 1787 de Ingiliz Ordusunda bir tegmen olarak gorevlendirildi ve Irlanda da Irlanda nin iki ardisik lord tegmenine yardimci kamp olarak hizmet etti Ayrica Irlanda Avam Kamarasi nda Parlamento uyesi olarak secildi 1796 da bir albaydi ve Seringapatam Savasi nda Dorduncu Anglo Mysore Savasi nda savastigi Hollanda ve Hindistan da eylem gordu 1799 da Seringapatam ve Mysore valiligine atandi ve yeni atanan bir tumgeneral olarak 1803 te Assaye Savasi nda Maratha Konfederasyonuna karsi kesin bir zafer kazandi Wellesley Napolyon Savaslari nin Yarimada seferi sirasinda general olarak one cikti ve 1813 teki Vitoria Savasi nda muttefik gucleri Fransiz Imparatorlugu na karsi zafere tasidiktan sonra maresal rutbesine terfi etti Napolyon un 1814 teki surgununun ardindan Fransa Buyukelcisi olarak gorev yapti ve kendisine dukluk verildi 1815 teki Yuz Gun boyunca muttefik ordusuna komuta etti ve Blucher komutasindaki bir Prusya Ordusu ile birlikte Napolyon u Waterloo da maglup etti Wellington un savas rekoru ornek niteligindedir nihayetinde askeri kariyeri boyunca yaklasik 60 savasa katildi Wellington uyarlanabilir savunma savas tarziyla unludur ve kendi kayiplarini en aza indirirken sayisal olarak ustun guclere karsi bircok zafer kazanmistir Tum zamanlarin en buyuk savunma komutanlarindan biri olarak kabul edilir ve taktiklerinin ve savas planlarinin cogu hala dunyanin dort bir yanindaki askeri akademilerde incelenmektedir Aktif askeri kariyerinin sona ermesinden sonra siyasete dondu 1828 den 1830 a kadar Muhafazakar Parti nin bir uyesi olarak iki kez Ingiliz basbakaniydi ve 1834 te bir aydan biraz daha kisa bir sure icin oldu 1829 Roma Katolik Yardim Yasasi nin gecisini denetledi ancak Reform Yasasi 1832 ye karsi cikti Lordlar Kamarasi nin emekli olana kadar onde gelen isimlerinden biri ve olumune kadar Ingiliz Ordusu Baskomutani olarak kaldi Erken donemAile Wellesley Irlanda da The Hon adiyla Protestan Yukselisine mensup aristokrat bir Anglo Irlandali ailenin cocugu olarak dunyaya geldi Arthur Wesley Wellesley Anne Wellesley Mornington Kontesi ve Mornington 1 Kontu Garret Wesley in oglu olarak dunyaya geldi Babasi Garret Wesley 1 Baron Mornington Richard Wesley in ogluydu ve 1758 de babasini 2 Baron Mornington olarak degistirmeden once Irlanda Avam Kamarasi nda secim bolgesi Trim i temsil eden kisa bir siyaset kariyeri vardi Garret Wesley de basariliydi besteci ve muzikal ve hayirsever basarilarinin taninmasiyla 1760 yilinda Earl of Mornington rutbesine yukseltildi Wellesley nin annesi Wellesley in adini aldigi 1 Viscount Dungannon olan Arthur Hill Trevor in en buyuk kiziydi Wellesley Earl ve Mornington Kontesi nde dogan dokuz cocugun altincisiydi Kardesleri arasinda Richard Viscount Wellesley 20 Haziran 1760 26 Eylul 1842 daha sonra 1 Marki Wellesley 2 Mornington Kontu ve The Hon William Wellesley 20 Mayis 1763 22 Subat 1845 daha sonra William Wellesley Pole 3 Mornington Kontu 1 Baron Maryborough Dogum tarihi ve yeriWellesley in dogumunun kesin tarihi ve nerede oldugu bilinmemektedir ancak biyografi yazarlari Dublin deki St Peters Kilisesi nde vaftiz edilmesinden bir gun once 1 Mayis 1769 da dogdugunu soylerken cogunlukla ayni cagdas gazete kanitlarini izlerler Wellesley in dogumunun nerede olduguna gelince buyuk olasilikla ebeveynlerinin sehir evinde 24 Upper Merrion Street Dublin simdi Merrion Hotel de dogmustu Bu annesi Anne Anne in 1815 te Dublin 6 Merrion Caddesi nde dogdugunu hatirladigi raporlarina aykiridir Babasinin iddia ettigi gibi Mornington House Yukari Merrion daki yan taraftaki ev dahil olmak uzere baska yerler onun dogum yeri olarak one suruldu Dublin paket teknesi ve Duk un 1851 nufus sayimina geri dondugu anlasilan Athy nin aile malikanesindeki 1916 yanginlarinda tuketilen konak CocuklukWellesley erken cocuklugunun cogunu ailesinin atalarinin evi olan County Meath Irlanda daki Dangan Kalesi nde gecirdi gravur 1842 Wellesley cocuklugunun cogunu ailesinin iki evinde gecirdi ilki Dublin de buyuk bir evde ve ikinci Dangan Kalesi County Meath te Summerhill in 3 mil 5 km kuzeyinde 1781 de Arthur un babasi oldu ve en buyuk erkek kardesi Richard babasinin tapusunu miras aldi Dangan dayken Trim deki piskoposluk okuluna Dublin de Bay Whyte s Academy ye ve Londra dayken Chelsea deki Brown s School a gitti Daha sonra 1781 den 1784 e kadar okudugu Eton Koleji ne kaydoldu Oradaki yalnizligi ondan nefret etmesine neden oldu ve aslinda Waterloo Muharebesi Eton un oyun alanlarinda kazanildi demesi pek olasi degil bu genellikle ona atfedilir Dahasi Eton un o zamanlar oyun alani yoktu 1785 te Eton daki basarisizlik babasinin olumu nedeniyle aile fonlarinin yetersizligi ile birlesince genc Wellesley ve annesini Bruksel e tasinmaya zorladi Yirmili yaslarinin basina kadar Arthur cok az bir ayrim isareti gosterdi ve annesi onun aylakligina giderek daha fazla endiselenmeye basladi ve Garip oglum Arthur ile ne yapacagimi bilmiyorum dedi Bir yil sonra Arthur onemli olcude ilerleme kaydettigi iyi bir atli oldugu ve daha sonra cok faydali oldugu anlasilan Fransizca ogrenen Angers deki Fransiz Kraliyet Esitlik Akademisi ne kaydoldu 1786 nin sonlarinda Ingiltere ye dondukten sonra gelismesiyle annesini saskina cevirdi Askeri kariyer1812 ile 1816 yillari arasinda Napolyon Savaslarinda savasan 33 Piyade Alayi nin Wellington s Redcoats uniformali reenaktorleri burada 8 Bolugun standart hattini gosteriyor Erken kariyer 1787 den itibaren Wellesley Dublin Kalesi nde resimde Irlanda nin iki ardisik Lord Tegmenine yardimci olarak gorev yapti Yeni sozune ragmen henuz bir is bulamamisti ve ailesinin hala parasi yoktu bu yuzden annesinin tavsiyesi uzerine kardesi Richard arkadasi Rutland Duku nden o zamanki Irlanda Lord Tegmeni Arthur u dusunmesini istedi Orduda bir komisyon Kisa bir sure sonra 7 Mart 1787 de 73 Foot of Foot da resmen ilan edildi Ekim ayinda erkek kardesinin yardimiyla gunde on silinle bir sancak olarak maasinin iki kati Irlanda nin yeni Lord Tegmeni Lord Buckingham a yardimcisi olarak atandi Ayrica Irlanda da kurulan yeni 76 Alay a transfer edildi ve 1787 Noel Gunu nde tegmen olarak terfi ettirildi Dublin de bulundugu sure boyunca gorevleri cogunlukla sosyaldi balolara katilmak konuklari eglendirmek ve Buckingham a tavsiyelerde bulunmak Irlanda dayken ara sira kumar oynadigi icin borclanmada kendini asiri genisletti ancak savunmasinda Para ihtiyacinin ne oldugunu sik sik biliyordum ama asla caresizce borclanmadim dedi 23 Ocak 1788 de 41 Ayak Alayina ardindan 25 Haziran 1789 da yine tegmen olarak 12 Galler Prensi Ejderhalar Alayi na transfer oldu ve askeri tarihci Richard Holmes a gore ayrica siyasete gonulsuz bir sekilde ayak basti 1789 genel secimlerinden kisa bir sure once Irlanda Vatanseverler Partisi nin parlamento lideri Henry Grattan a Dublin in Freeman unvaninin verilmesine karsi konusmak icin Trim in curumus ilcesine gitti Basarili olduktan sonra aday gosterildi ve Irlanda Avam Kamarasi nda Trim icin Parlamento Uyesi Milletvekili olarak uygun sekilde secildi O zamanki sinirli oy hakki nedeniyle uyelerin en az ucte ikisinin secimlerini yuzden az ilcenin toprak sahiplerine borclu oldugu bir parlamentoda oturuyordu Wellesley onumuzdeki iki yil boyunca Irlanda parlamentosunda hukumete oy vererek Dublin Kalesi nde hizmet vermeye devam etti 30 Ocak 1791 de kaptan oldu ve 58 Ayak Alayina transfer edildi 31 Ekim de 18 Isik Ejderhalarina transfer oldu ve bu donemde Edward Pakenham 2 Baron Longford un kizi Kitty Pakenham a giderek daha fazla ilgi duymaya basladi O nese ve cekicilik dolu olarak tanimlandi 1793 te elini aradi ancak Wellesley i borclu cok zayif bir genc adam olarak goren erkek kardesi Thomas Longford Kontu tarafindan reddedildi Hevesli bir amator muzisyen olan Wellesley reddedilmekten mahvoldu kemanlarini ofkeyle yakti ve ciddi bir askeri kariyere devam etmeye karar verdi 1793 te 33 Alay da satin alarak binbasi oldu Birkac ay sonra Eylul ayinda kardesi ona daha fazla borc verdi ve onunla 33 de bir yarbaylik aldi Hollanda1793 te York Duku Fransa nin isgaline yonelik bir muttefik gucun Ingiliz birliginin komutani olarak Flanders a gonderildi Haziran 1794 te 33 alay ile Wellesley Flanders deki ordu icin takviye getiren bir kesif gezisinin bir parcasi olarak Cork tan Oostende ye dogru yola cikti Cok gec geldiler ve Hollanda ya dogru geri cekilirken York Duku ne katildilar 15 Eylul 1794 te Breda nin dogusundaki Boxtel Muharebesi nde tugayinin gecici komutasindaki Wellington ilk savas deneyimini yasadi General Abercromby nin ustun Fransiz kuvvetleri karsisinda geri cekilmesi sirasinda 33 suvariler komsu birimlerin guvenli bir sekilde geri cekilmesine izin vererek dusman suvarilerini durdurdu Takip eden asiri sert kis boyunca Wellesley ve alayi Waal Nehri boyunca savunma hattini tutan muttefik bir gucun bir parcasini olusturdu 33 uncu ordunun geri kalaniyla birlikte hastalik ve aciga cikma nedeniyle agir kayiplara ugradi Wellesley in sagligi da nemli ortamdan etkilendi Ingiltere ordusunun Birlesik Eyaletlerden Almanya ya surulmesiyle kampanya feci bir sekilde sona erecek olsa da Wellesley ilerleyen sutunlara karsi sabit piyade hatlarinin kullanilmasi ve deniz gucunu desteklemenin yararlari dahil olmak uzere birkac degerli ders ogrenecekti Kampanyanin basarisizliginin kismen liderlerin ve genel merkezdeki zayif orgutun kusurlarindan kaynaklandigini anladi Hollanda da gecirdigi zamanin ilerleyen saatlerinde En azindan ne yapmamam gerektigini ogrendim ve bu her zaman degerli bir ders dedi Mart 1795 te Ingiltere ye dondugunde ikinci kez Trim icin parlamento uyesi olarak geri dondu Yeni Irlanda hukumetinde savas bakani olarak gorevlendirilmeyi umuyordu ancak yeni lord tegmen Lord Camden ona sadece Ordnance Surveyor General gorevini teklif edebildi Gorevi reddederek simdi Southampton da Bati Hint Adalari na yelken acmaya hazirlanan alayina dondu Denizde yedi hafta gecirdikten sonra bir firtina filoyu Poole a geri dondurdu 33 une iyilesmesi icin zaman verildi ve birkac ay sonra Whitehall alayi Hindistan a gondermeye karar verdi Wellesley 3 Mayis 1796 da kideme gore tam albay olarak terfi etti ve birkac hafta sonra alayiyla Kalkuta ya yelken acti HindistanSubat 1797 de Kalkuta ya vardiginda Filipinler e kisa bir sefer icin gonderilmeden once orada birkac ay gecirdi ve burada adamlarinin alisilmadik iklimle basa cikmalari icin yeni hijyen onlemlerinin bir listesini olusturdu Kasim ayinda Hindistan a dondugunde simdi Lord Mornington olarak bilinen agabeyi Richard in Hindistan in yeni Genel Valisi olarak atandigini ogrendi 1798 de soyadinin yazilisini Wellesley olarak degistirdi o zamana kadar en buyuk agabeyinin eski ve dogru hecelemeyi dusundugu Wesley olarak biliniyordu Dorduncu Ingiliz Mysore Savasi Ingiliz Dogu Hindistan Sirketi nin yonetimini genisletme kampanyasinin bir parcasi olarak Dorduncu Anglo Mysore Savasi 1798 de Mysore Sultani Tipu Sultan a karsi cikti Arthur un kardesi Richard Seringapatam i yakalamak ve Tipu yu yenmek icin bir silahli kuvvet gonderilmesini emretti Savas sirasinda birkac kez roketler kullanildi Wellesley Sultanpet Tope Savasi nda Tipu nun Diwan i Purnaiah a yenildi Forrest ten alinti yapmak Bu noktada Sultanpet koyu yakininda Sekil 5 Tipu nun roket adamlarina barinak saglayan ve kusatma Srirangapattana adasina yaklasmadan once temizlenmesi gereken buyuk bir tepe veya koru vardi Bu operasyon icin secilen komutan Albay Wellesley di ancak 5 Nisan 1799 da hava karardiktan sonra tepeye dogru ilerliyordu roketler ve tufek atesleriyle karsilasti yolunu kaybetti ve Beatson in kibarca ifade ettigi gibi ertelemek zorunda kaldi saldiriya kadar daha elverisli bir firsat sunmalidir Ertesi gun Wellesley daha buyuk bir kuvvetle yeni bir saldiri baslatti ve tek bir adam bile kaybetmeden tum pozisyonu aldi 22 Nisan 1799 da ana savastan on iki gun once roketciler Ingiliz ordugahinin arka tarafina dogru ilerledi ardindan 6 000 Hint piyade tarafindan saldiriya basladigini bildirmek icin ayni anda cok sayida roket firlatti ve Mir Golam Hussain ve Mohomed Hulleen Mir Miran tarafindan yonetilen bir Fransiz ordusu Roketlerin yaklasik 1000 yarda menzili vardi Bazilari havada deniz kabuklari gibi patladi Yer roketleri olarak adlandirilan digerleri yere vurarak tekrar yukselir ve kuvvetleri harcanana kadar yilan gibi bir hareketle ilerlerdi Bir Ingiliz gozlemciye gore Bayly adli genc bir Ingiliz subayi Roket cocuklarina o kadar rahatsiz olmustuk ki yikici fuzelerden tehlike olmadan hareket edemezdik O devam etti 20 000 dusmanin roketleri ve tufekleri araliksizdi Hicbir dolu daha kalin olamaz Mavi isiklarin her aydinlatmasina bazilari sutunun basina giren arkaya gecen yirmi ya da otuz fit uzunlugundaki uzun bambulardan olume yaralara ve korkunc yaralara neden olan roket yagmuru eslik ediyordu onlara bagli General Harris in komutasi altinda Madras a yaklasik 24 000 asker gonderildi batidaki Bombay dan gonderilen esit bir guce katilmak icin Arthur ve 33 Agustos ta onlara katilmak icin yelken acti Kapsamli ve dikkatli lojistik hazirliktan sonra Wellesley in ana ozelliklerinden biri olacakti 33 uncu Aralik ayinda ana kuvvetlerden ayrildi ve Madras tan Mysore a kadar 250 mil 402 km ormandan gecti Kardesi yuzunden yolculuk sirasinda Wellesley e Haydarabad in Nizam ordusunun bas danismani Ingiliz kuvvetlerine eslik etmek uzere gonderilen ek bir komut verildi Bu pozisyon bazilari Wellesley de kidemli olan bircok kidemli subay arasinda surtusmeye neden olacakti Bu surtusmenin cogu Harris in ordusunun sultanin ordusunun buyuk bir kismina saldirdigi Seringapatam dan yaklasik 32 km uzaklikta Mallavelly Savasi ndan sonra dinlendi Savas sirasinda Wellesley adamlarini iki kademeli bir savas cizgisinde dusmana karsi yumusak bir sirta goturdu ve ates etme emrini verdi Yaylim ateslerinin yogun bir tekrarindan ve ardindan bir sungu hucumundan sonra Harris in gucunun geri kalaniyla birlikte 33 uncu Tipu nun piyadesini geri cekilmeye zorladi Seringapatam5 Nisan 1799 da Seringapatam a varislarindan hemen sonra Seringapatam Savasi basladi ve Wellesley e topcularin onunu acmak icin kalenin yanindaki Sultanpettah koyune bir gece saldirisi duzenlemesi emredildi Dusmanin guclu savunma hazirliklari ve ortaya cikan kafa karisikligi ile birlikte karanlik nedeniyle saldiri 25 zayiatla basarisiz oldu Wellesley tukenmis bir tufek topu nedeniyle dizinde kucuk bir yaralanma yasadi Ertesi gun basarili bir sekilde yeniden saldiracak olsalar da bir sure sonra dusmanin mevzilerini arastirmak icin olay Wellesley i etkiledi Hazirlik yapan guclu bir sekilde gorevlendirilen ve mevzileri gun isiginda yeniden tanimlanmayan bir dusmana asla saldirmamaya karar verdi Lewin Bentham Bowring su alternatif aciklamayi veriyor Bu korulardan biri olan Sultanpet Tepesi kaleden yaklasik bir mil otede dogu yonunde uzanan bir kanaldan sulanan derin hendeklerle kesisiyordu General Baird bu koruyu arastirmaya ve dusmani yerinden etmeye yonlendirildi ancak 5 gecesi bu nesneyle ilerlediginde tepeyi bos buldu Ancak ertesi gun Mysore birlikleri tekrar yerin kontrolunu ele gecirdi ve onlari kovmak kesinlikle gerekli oldugundan bu amacla gunbatiminda iki sutun koparildi Bunlardan ilki Albay Shawe yonetiminde basarili bir sekilde elinde tuttugu yikik bir koye sahip oldu Tepeye dogru ilerleyen Albay Wellesley in yonetimindeki ikinci sutun hemen gecenin karanliginda muazzam bir tufek ve roket atesi tarafindan saldiriya ugradi Agaclarin ve su yollarinin ortasinda bocalayan adamlar sonunda kirildilar ve kargasa icinde geri donduler bazilari olduruldu ve birkaci da esir alindi Karisiklikta Albay Wellesley dizine bos bir topla vuruldu ve dusmanin eline duserek kil payi kurtuldu Birkac hafta sonra yogun topcu bombardimanindan sonra Seringapatam kalesinin ana duvarlarinda bir gedik acildi Tumgeneral Baird liderligindeki bir saldiri kalenin guvenligini sagladi Wellesley ilerlemenin arkasini guvence altina aldi gedikte muhafizlari gorevlendirdi ve ardindan alayini ana sarayda konuslandirdi Tipu Sultan in olum haberini duyan Wellesley olay yerinde olumunu teyit eden ilk kisi oldu ve nabzini kontrol etti Onumuzdeki gun Wellesley kaleyi ve sehri icip yagmalayan adamlari arasindaki disiplin eksikliginden giderek daha fazla endise duymaya basladi Duzeni saglamak icin birkac asker kirbaclandi ve dordu asildi Savastan ve savasin sona ermesinden sonra General Harris komutasindaki ana guc Seringapatam dan ayrildi ve 30 yasindaki Wellesley yeni Seringapatam ve Mysore Valisi olarak bolgeyi komuta etmek icin geride kaldi Hindistan dayken Wellesley once sudan gelen siddetli ishal ardindan ates ve ardindan trikofitonun neden oldugu ciddi bir deri enfeksiyonu ile hatiri sayilir bir sure hastaydi Wellesley Batavia ve Mauritius un Fransizlardan ele gecirilmesi icin 1801 in baslarinda Trincomali de bir Anglo Hint seferi gucu yetistirmekten sorumluydu Ancak ayrilmasinin arifesinde Ingiltere den Fransizlarin Misir dan surulmesinde Sir Ralph Abercromby ile isbirligi yapmak uzere Misir a gonderilmesi emri geldi Wellesley Baird e ikinci komutan olarak atanmisti ancak sagligi kotu oldugu icin 9 Nisan 1801 deki kesif gezisine eslik etmedi Bu durum Wellesley icin cok sukur oldu cunku yelken acacagi geminin kendisi de tum elleriyle batti Kizil Deniz 17 Temmuz 1801 tarihinde Tuggenerallige terfi etti Padisahin yazlik sarayinda ikamet etti ve duzeni saglamak ve rusveti onlemek icin ilindeki vergi ve adalet sistemlerinde reform yapti Ayrica Conaghull Muharebesi nde asi savas lordu Dhoondiah Waugh u ikincisi oradaki savas sirasinda Seringapatam daki hapishaneden kactiktan sonra yendi Dhoondiah Waugh isyanWellesley 1800 yilinda Mysore Valisi olarak hizmet verirken daha once Tipu Sultan in Patan askeri olan Dhoondiah Waugh liderligindeki bir isyani bastirmakla gorevlendirildi Seringapatam in dususunden sonra guclu bir haydut oldu Maratha Mysore sinir bolgesindeki koylere baskinlar duzenledi Baslangictaki aksiliklere ragmen bir zamanlar kuvvetlerini takip edip yok eden Dogu Hindistan Sirketi Agustos 1799 da onu geri cekilmeye zorladi dagilmis Mysore askerlerinden olusan oldukca buyuk bir kuvveti kaldirdi Mysore daki kucuk karakollari ve kaleleri ele gecirdi ve destegini aliyordu Ingiliz isgaline karsi cikan birkac Maratha olduruldu Bu 1800 yilinda baskinlari genislemesi ve Ingiliz otoritesini istikrarsizlastirmaya yonelik tehditleri aniden arttigi icin onu bir hayduttan daha fazlasi olarak tanimaya baslayan Ingiliz yonetiminin dikkatini cekti Tipu Sultan in olumu bir iktidar boslugu yaratti ve Waugh doldurmaya calisiyordu Birlesik Dogu Hindistan Sirketi ve Ingiliz Ordusu gucunun bagimsiz komutasi verilen Wellesley Waugh un kuvvetlerinin cogunlugunun yaklasik 30 000 50 000 in uzerinde oldugunu ogrendikten sonra Haziran 1800 de 8 000 piyade ve suvari ordusuyla Waugh ile yuzlesmek icin kuzeye girisimde bulundu duzensiz hafif suvari ve Ingiliz piyade ve topculari icin ciddi bir tehdit olusturmasi olasi degil Haziran Agustos 1800 boyunca Wellesley Waugh un topraklarinda ilerledi birlikleri sirayla kaleleri tirmandirdi ve her birini onemsiz bir kayipla ele gecirdi Kaleler zayif yapilari ve tasarimlari nedeniyle genellikle cok az direnc gosterdi Wellesley her kaleye garnizon yapacak yeterli birlige sahip degildi ve bir sonraki kaleye ilerlemeden once cevredeki isyancilari temizlemek zorunda kaldi 31 Temmuz da Dhoondiah in bagajini ve alti silahini alip imha etti ve yaklasik bes bin kisiyi bogulduklari yer Malpoorba ya goturdu Dhoondiah geri cekilmeye devam etti ancak kuvvetleri hizla kaciyordu piyadesi yoktu ve muson havasinin sel nehir gecisleri nedeniyle artik Ingiliz ilerlemesini gecemedi Wellesley 10 Eylul de Conaghul Muharebesi nde Dhoondiah ve geri kalan 5 000 suvarisine karsi tek sira halinde 1 400 Ingiliz ejderhasi ve Hint suvarisini sahsen yonetti Dhoondiah catisma sirasinda olduruldu cesedi kesfedildi ve bir topa bagli olarak Ingiliz kampina goturuldu Bu zaferle Wellesley in kampanyasi sona erdi ve Ingiliz otoritesi yeniden kuruldu Wellesley dort alayin komutanligiyla Dhoondiah in daha buyuk isyanci kuvvetini ve son savasta oldurulen Dhoondiah in kendisini yendi Wellesley daha sonra Dhoondiah in yetim oglunun gelecekteki bakimi icin odeme yapti Ikinci Ingiliz Maratha SavasiEylul 1802 de Wellesley tumgeneral rutbesine terfi ettigini ogrendi 29 Nisan 1802 de gazetede yayinlandi ancak haberin kendisine deniz yoluyla ulasmasi birkac ay surdu Ikinci Anglo Maratha Savasi nda bir orduya komuta etmek icin gonderildigi Kasim ayina kadar Mysore da kaldi Wellesley uzun bir savunma savasinin ordusunu mahvedecegini belirlediginde Maratha Imparatorlugu nun sayisal olarak daha buyuk gucunu yenmek icin cesurca hareket etmeye karar verdi Ordusunun lojistik meclisi tamamlandiktan sonra toplamda 24 000 adam 8 Agustos 1803 te kampi kirma ve en yakin Maratha kalesine saldiri emri verdi duvar Kalenin simdi Ingiliz kontrolunde olmasiyla Wellesley kontrolu guneye Godavari nehrine kadar genisletebildi AssayeAna Marathas ordusunu takip etmek ve bulmak icin ordusunu ikiye ayiran Albay Stevenson komutasindaki ikinci kuvvet cok daha kucuktu Wellesley 24 Eylul de kuvvetlerine yeniden katilmaya hazirlaniyordu Ancak istihbarati Marathas in ana ordusunun Assaye yakinlarindaki iki nehir arasindaki yerini bildirdi Ikinci kuvvetinin gelisini beklerse Marathalar geri cekilebilirdi bu yuzden Wellesley hemen bir saldiri baslatmaya karar verdi 23 Eylul de Wellesley guclerini Kaitna nehrindeki bir gecidin uzerinden gecirdi ve Assaye Savasi basladi Gecidi gectikten sonra piyade birkac hat halinde yeniden duzenlendi ve Maratha piyadelerine karsi ilerledi Wellesley suvarilerine koyun hemen yakinindaki Maratha ordusunun yanindan yararlanmalarini emretti Savas sirasinda Wellesley kendisi ates altina girdi atlarindan ikisi altindan vuruldu ve ucuncusune binmek zorunda kaldi Onemli bir anda Wellesley guclerini yeniden bir araya getirdi ve Albay Maxwell e daha sonra saldirida olduruldu Maratha mevkisinin dogu ucuna saldirmasini emrederken Wellesley de merkeze karsi yenilenmis bir piyade saldirisi duzenledi Saldiridaki bir subay Wellesley in kisisel liderliginin onemi hakkinda sunlari yazdi General her zaman eylemin icindeydi Onun kadar havali ve kendini toparlayan bir adam gormedim yine de sizi temin edebilirim Askerlerimiz gunun kaderini ilerletme emrini alana kadar supheli gorunuyordu Yaklasik 6 000 Maratha olduruldu veya yaralandi dusman bozguna ugradi ancak Wellesley in kuvveti pesinden kosacak durumda degildi Ingiliz kayiplari agirdi Ingiliz kayiplari 164 u Avrupali ve kalan 245 i Hint olmak uzere oldurulen 409 asker olarak sayildi 1 622 Ingiliz askeri daha yaralandi ve 26 askerin kayip oldugu bildirildi Ingiliz zayiat rakamlari Wellesley in kendi gonderisinden alindi Wellesley erkek kaybindan rahatsiz oldu ve 23 Eylul de yasadigim bu kaybi boyle bir kazanca katilsam bile bir daha gormeyi sevmemem gerektigini umdugunu belirtti Ancak yillar sonra Waterloo nun degil Assaye nin savastigi en iyi savas oldugunu soyledi Argaum ve GawilghurMaratha ordusuna verilen zarara ragmen savas savasi sona erdirmedi Birkac ay sonra Kasim ayinda Wellesley Argaum yakinlarinda daha buyuk bir kuvvete saldirdi ve ordusunu tekrar zafere tasidi ve sadece 361 Ingiliz zayiati pahasina 5 000 dusman oldu Gawilghur daki kaleye yapilan basarili bir saldiri Delhi deki General Lake in zaferiyle birlestiginde Maratha yi Anjangaon da Surji Anjangaon Antlasmasi adi verilen bir baris anlasmasi imzalamaya zorladi bir yil sonrasina kadar sonuclanmadi Askeri tarihci Richard Holmes Wellesley in Hindistan daki deneyimlerinin kisiligi ve askeri taktikleri uzerinde onemli bir etkiye sahip oldugunu ve ona Yarimada Savasi ndaki basarisi icin hayati oneme sahip askeri konular hakkinda cok sey ogrettigini belirtti Bunlar arasinda tatbikat ve duzen yoluyla guclu bir disiplin duygusu muttefik kazanmak icin diplomasi kullanimi ve guvenli bir ikmal hatti icin yasamsal gereklilik vardi Ayrica izciler ve casuslar araciligiyla istihbarat edinilmesine buyuk saygi duydu Kendini beyaz pantolon koyu bir tunik Hessian botlari ve siyah egri sapka daha sonra tarzi ile esanlamli hale geldi giydirmek de dahil olmak uzere kisisel zevkleri de gelisti Hindistan dan ayrilmakWellesley Hindistan da gecirdigi zamandan bikmisti ve Hindistan da baska herhangi bir yerde hizmet edebilecek herhangi bir erkegin yapmasi gerektigi kadar uzun sure hizmet ettim diyordu Haziran 1804 te eve donmek icin izin basvurusunda bulundu ve Hindistan daki hizmetinin bir odulu olarak Eylul de Bath Sovalyesi yapildi Wellesley Hindistan dayken esas olarak kampanyasindan elde edilen odul parasindan olusan 42 000 o sirada hatiri sayilir miktarda bir servet biriktirmisti Kardesinin Hindistan Genel Valisi olarak gorev suresi Mart 1805 te sona erdiginde kardesler HMS Howe da birlikte Ingiltere ye donduler Arthur tesadufen kucuk Saint Helena adasindaki yolculugunu durdurdu ve daha sonra Napolyon I in surgune gonderilecegi ayni binada kaldi Britanya ya geri dondum Nelson la tanistim Eylul 1805 te Tumgeneral Wellesley Hindistan daki seferlerinden yeni dondu ve henuz halk tarafindan cok iyi taninmiyordu Yeni bir gorev talep etmek icin Savas Bakani ofisine rapor verdi Bekleme odasinda Nil ve Kopenhag daki zaferlerinin ardindan efsanevi bir sahsiyet olan ve Fransiz Toulon filosunu Bati Hint Adalari na kadar takip edip geri dondukten sonra kisa bir sure Ingiltere de bulunan Koramiral Horatio Nelson ile tanisti Yaklasik 30 yil sonra Wellington Nelson in kendisiyle basladigi ve Wellesley nin beni sasirtacak ve neredeyse tiksindirecek kadar bos ve aptalca bir tarzda neredeyse tamamen kendi tarafinda buldugu bir konusmayi hatirladi Nelson genc generalin kim oldugunu sormak icin odadan cikti ve donusunde cok farkli bir usluba gecerek savasi kolonilerin durumunu ve esitler arasindaki jeopolitik durumu tartisti Bu ikinci tartismada Wellington Beni daha cok ilgilendiren bir konusma yaptigimi bilmiyorum diye hatirladi Bu iki adamin tanistigi tek zamandi Nelson yedi hafta sonra Trafalgar daki zaferinde olduruldu Wellesley daha sonra Elbe ye bir tugay alarak 1805 te Kuzey Almanya ya yapilan basarisiz Ingiliz Rus seferinde gorev yapti Daha sonra ordudan bir sure izin aldi ve Ocak 1806 da Ingiliz parlamentosunun Tory uyesi olarak Cavdar icin secildi Bir yil sonra Wight Adasi nda Newport milletvekili secildi ve daha sonra gorev yapmak uzere atandi Richmond Duku yonetimindeki Irlanda Bas Sekreteri Ayni zamanda ozel bir danisman yapildi Irlanda dayken kalan Ceza Yasalarinin buyuk bir ilimlilikla uygulanacagina dair sozlu bir soz verdi bu belki de daha sonra Katolik Kurtulusunu destekleme isteginin bir gostergesi Danimarka ya karsi savasWellesley Ingiltere nin Danimarka seferini duydugunda Mayis 1807 de Irlanda daydi Siyasi atamalarini surdururken gitmeye karar verdi ve Agustos ayinda gerceklesen Kopenhag Ikinci Muharebesi nde bir piyade tugayina komuta etmek icin atandi O teslim sirasinda Wellesley ile birlikte komutasindaki adamlarin 1 500 esir aldigi Koge de savasti 30 Eylul de Ingiltere ye dondu ve 25 Nisan 1808 de korgeneral rutbesine yukseltildi Haziran 1808 de 9 000 kisilik bir seferin komutasini kabul etti Guney Amerika daki Ispanyol kolonilerine Latin Amerikali vatansever Francisco de Miranda ya yardim etmek icin bir saldiri icin yelken acmaya hazirlanan gucunun bunun yerine Portekiz e yelken acmasi Yarimada Kampanyasi na katilmasi ve Cebelitarik tan 5 000 askerle bulusmasi emredildi Yarimada SavasiSavasa hazir Wellesley test edilen ve gelistirilen bir komutan olarak becerileriyle Iber Yarimadasi ndaki Fransiz kuvvetlerine karsi savasa katilmak icin 12 Temmuz 1808 de Cork tan ayrildi Tarihci Robin Neillands e gore Wellesley artik daha sonraki basarilarinin dayandigi deneyimi edinmisti Komutanligi lojistigin onemi dusmanca bir ortamda kampanya yurutmenin onemini sifirdan biliyordu Siyasi etkiye sahipti ve evde destegi surdurme ihtiyacini fark etti Her seyden once ulasilabilir hedefler belirleyerek ve kendi gucune ve yeteneklerine guvenerek bir kampanyanin nasil savasilabilecegi ve kazanilabilecegi konusunda net bir fikir edinmisti 1808Wellesley 1808 de Rolica Savasi ve Vimeiro Savasi nda Fransizlari yendi ancak ikinci savastan hemen sonra komuta yerine gecti General Dalrymple daha sonra Kraliyet Donanmasi nin Fransiz ordusunu tum ganimetleriyle Lizbon dan nakletmesini sart kosan tartismali Sintra Konvansiyonunu imzaladi ve mevcut tek hukumet bakani Wellesley in birlikteligi konusunda israr etti Dalrymple ve Wellesley bir Sorusturma Mahkemesi ne basvurmak icin Ingiltere ye geri cagrildi Wellesley on ateskes anlasmasini imzalamayi kabul etmis ancak sozlesmeyi imzalamamis ve temize cikmisti Bu arada Napolyon emektar birlikleriyle isyani bastirmak icin Ispanya ya girdi Yarimada daki Ingiliz kuvvetlerinin yeni komutani Sir John Moore Ocak 1809 da Corunna Savasi sirasinda oldu Genel olarak Fransa ile kara savasi Ingiliz acisindan iyi gitmese de Yarimada Portekizlilerle birlikte Fransa ve muttefiklerine karsi guclu bir direnis sergiledikleri tek tiyatrodur Bu zamanin yanlis yonetilen Ingiliz operasyonlarinin tipik bir ornegi olan felaket Walcheren seferi ile tezat olusturuyordu Wellesley Portekiz in savunmasi uzerine Lord Castlereagh a bir muhtira sundu Daglik sinirlarini vurguladi ve Lizbon u ana us olarak savundu cunku Kraliyet Donanmasi onu savunmaya yardimci olabilirdi Castlereagh ve kabine notu onayladi ve onu Portekiz deki tum Ingiliz kuvvetlerinin basina atadi 1809Wellesley gemi enkazindan kil payi kurtulduktan sonra 22 Nisan 1809 da HMS Gozetim gemisinde Lizbon a geldi Guclendirilmis saldiriya gecti Ikinci Porto Savasi nda Douro nehrini ana darbeyle gecti ve Maresal Soult un Fransiz birliklerini Porto ya bozguna ugratti Portekiz guvence altina alindiginda Wellesley General Cuesta nin gucleriyle birlesmek icin Ispanya ya ilerledi Birlesik muttefik kuvveti 23 Temmuz da Talavera da Maresal Victor un 1 Kolordu na saldiri icin hazirlandi Bununla birlikte Cuesta anlasmaya isteksizdi ve ancak ertesi gun ilerlemeye ikna edildi Gecikme Fransizlarin geri cekilmesine izin verdi ancak Cuesta ordusunu Victor un pesine gonderdi ve kendisini Yeni Kastilya da neredeyse tum Fransiz ordusu ile karsi karsiya buldu Victor Toledo ve Madrid garnizonlari tarafindan takviye edilmisti Ispanyollar aniden geri cekildi ve geri cekilmelerini ortmek icin iki Ingiliz tumeninin ilerlemesini gerektirdi Ertesi gun 27 Temmuz da Talavera Muharebesi nde Fransizlar uc sutun halinde ilerledi ve Wellesley tarafindan gun boyunca defalarca geri puskurtulduler ancak Ingiliz kuvvetleri icin agir bir maliyetle Sonrasinda Maresal Soult un ordusunun guneye ilerledigi ve Wellesley i Portekiz den ayirmakla tehdit ettigi kesfedildi Wellesley 3 Agustos ta onu engellemek icin doguya hareket etti ve Ispanyollarin gozetiminde 1 500 yarali birakti ve Fransizlarin gercekte 30 000 guclu oldugunu ogrenmeden once Soult ile yuzlesmeyi planladi Ingiliz komutan Almaraz daki Tagus uzerindeki kopruyu tutmak icin Hafif Suvari Tugayini bir atiyla gonderdi Simdilik Lizbon dan gelen iletisim ve ikmal ile birlikte Wellesley Cuesta ya tekrar katilmayi dusundu ancak Ispanyol muttefikinin yarali Ingilizleri Fransizlara terk ettigini ve tamamen isbirlikci olmadigini soz verdigini ve ardindan Ingiliz kuvvetlerini tedarik etmeyi reddettigini Wellesley i agirlastirdigini ve neden oldugunu ogrendi Ingilizler ve Ispanyol muttefikleri arasinda onemli surtusme Ilkbaharda Fransiz takviye tehdidiyle Napolyon un kendisinin olasi dahil edilmesi dahil birlestiginde malzeme eksikligi Ingilizlerin Portekiz e geri cekilmeye karar vermesine yol acti Talavera daki zaferinin ardindan Wellesley 26 Agustos 1809 da Talavera dan Viscount Wellington ve Somerset Ilcesinde Wellington Wellesley li Baron Douro nun yan kurulus unvaniyla Birlesik Krallik Peerage statusune yukseldi 18101810 da Maresal Andre Massena komutasindaki yeni genisletilmis bir Fransiz ordusu Portekiz i isgal etti Hem ulke icinde hem de orduda Ingiliz gorusu olumsuzdu ve Portekiz i bosaltmalari gerektigi yonunde oneriler vardi Bunun yerine Lord Wellington once Fransizlari Bucaco da yavaslatti daha sonra devasa toprak isleri olan Torres Vedras Hatlari nin insa edilmesiyle Lizbon Yarimadasi ni ele gecirmelerini engelledi ve bunlar tamamen gizlilik icinde bir araya getirilmis ve kanatlari Kraliyet Donanmasi tarafindan korunmustu Saskin ve acliktan olmekte olan Fransiz isgal kuvvetleri alti ay sonra geri cekildi Wellington un takibi cok ovulen arka koruma kampanyasinda Maresal Ney tarafindan yapilan bir dizi tersine cevirme nedeniyle hayal kirikligina ugradi 18111811 de Massena Almeida yi rahatlatmak icin Portekiz e dondu Wellington Fransizlari Fuentes de Onoro Muharebesi nde az farkla kontrol etti Eszamanli olarak asti Viscount Beresford Mayis ayinda Albuera Muharebesi nde Soult un Guney Ordusu ile karsilikli kanli bir durma noktasina kadar savasti Wellington hizmetleri nedeniyle 31 Temmuz da tam generallige terfi etti Fransiz Almeida yi terk ederek Ingilizlerin pesinden kacti ancak Ciudad Rodrigo ve Badajoz un ikiz Ispanyol kalelerini korudu dag gecitlerinden Portekiz e giden yollari koruyan Anahtarlar 18121812 de Wellington Fransizlar kislik bolgelere girerken hizli bir hareketle Ciudad Rodrigo yu ele gecirip tepki veremeden baskin yapti Daha sonra hizla guneye hareket etti Badajoz kalesini bir ay boyunca kusatti ve kanli bir gecede onu ele gecirdi Badajoz Firtinasi nin sonrasini goren Wellington sogukkanliligini yitirdi ve gediklerdeki kanli katliami gorunce agladi Ordusu simdi yeniden egitilmis Portekiz ordusunun birlikleri tarafindan takviye edilen kidemli bir Ingiliz kuvvetiydi Ispanya da kampanya yuruturken Fransizlari kucuk bir yanlis konumlandirmadan yararlanarak Salamanca Muharebesi nde bozguna ugratti Zafer Ispanya nin baskenti Madrid i kurtardi Bir odul olarak 22 Subat 1812 de Somerset ilcesinde Wellington Kontu ve ardindan 18 Agustos 1812 de adi gecen ilcede Wellington Markisi olarak yaratildi ve Ispanya daki tum Muttefik ordularinin komutasina verildi Wellington Madrid i Fransa ya baglayan onemli Burgos kalesini ele gecirmeye calisti Ancak kismen kusatma silahlarinin eksikliginden kaynaklanan basarisizlik onu 2 000 den fazla can kaybiyla bastan asagi geri cekilmeye zorladi Fransizlar Endulus u terk etti ve Soult ve Marmont birliklerini birlestirdi Boylelikle birlesince Fransizlarin sayisi Ingilizlerden ustundu ve Ingiliz kuvvetlerini istikrarsiz bir konuma getirdi Wellington ordusunu geri cekti ve Rowland Hill komutasindaki daha kucuk kolordu ile birlikte Portekiz e cekilmeye basladi Maresal Soult saldirmayi reddetti 18131813 te Wellington bu kez Fransiz iletisim hattina karsi yeni bir saldiri baslatti Burgos un kuzeyindeki Tras os Montes tepelerine carpti ve tedarik hattini Portekiz den Ispanya nin kuzey kiyisindaki Santander e cevirdi bu Fransizlarin Madrid ve Burgos u terk etmesine yol acti Fransiz hatlarini gecmeye devam eden Wellington 21 Haziran da Maresallige terfi ettigi Vitoria Muharebesi nde Kral Joseph Bonaparte in ordusunu yakaladi ve parcaladi Sor Thomas Graham Rowland Hill ve Dalhousie Kontu tarafindan yonetilen diger sutunlar Fransizlarin saginda ve solunda donerken bu savas Beethoven in orkestral eseri Wellington un Zaferi nin konusu oldu Opus 91 Ingiliz birlikleri dovulmus dusmani kovalamak yerine terk edilmis Fransiz vagonlarini yagmalamak icin saflari bozdu Disiplinin bu kadar buyuk bir sekilde terk edilmesi ofkeli bir Wellington un unlu bir gonderide Earl Bathurst a yazmasina neden oldu Hizmette yeryuzunun pislikleri var siradan askerler olarak Daha sonra ofkesi soguduktan sonra emrindeki adamlari ovmek icin yorumunu genisletti ve soyle dedi Dunyanin pisligi onlari iyi arkadaslara yapmaliydik gercekten harika onlar Kucuk Pamplona kalelerini ele gecirdikten sonra Wellington San Sebastian a yatirim yapti ancak inatci Fransiz garnizonu tarafindan hayal kirikligina ugradi basarisiz bir saldirida 693 olu ve 316 yakalandi ve Temmuz sonunda kusatmayi askiya aldi Soult un yardim girisimi San Marcial da Ispanyol Galicya Ordusu tarafindan engellendi ve Muttefiklerin konumlarini pekistirmelerine ve ikinci bir canli savunmanin ardindan Eylul ayinda dusen sehirdeki halkayi sikilastirmalarina izin verdi Wellington daha sonra Soult un morali bozuk ve hirpalanmis ordusunu Pyrenees Bidassoa ve Nivelle deki savaslarla noktalanan Fransa ya geri cekilmeye zorladi Wellington Guney Fransa yi isgal ederek Nive ve Orthez de kazandi Wellington un rakibi Soult a karsi son savasi Muttefik tumenlerinin Fransiz tabyalarina baskin duzenleyerek 4 600 adam kaybettigi Toulouse da gerceklesti Bu anlik zafere ragmen Napolyon un yenilgisi ve tahttan cekilmesiyle ilgili haberler geldi ve savasa devam etmek icin hicbir neden gormeyen Soult Wellington ile ateskes konusunda anlasarak Soult un sehri bosaltmasina izin verdi Sonrasi Ingilizler tarafindan fetheden kahraman olarak selamlanan Wellington 3 Mayis 1814 te Somerset ilcesinde Wellington Duku ilan edildi ve bu ilcede Marquess Douro nun yan kurulus unvaniyla birlikte yapildi Yasami boyunca bir miktar takdir topladi Duque de Ciudad Rodrigo ve Grandee of Spain unvani ve Ispanyol Krali Ferdinand VII ona koleksiyonundan cikardigi Kraliyet Koleksiyonu ndaki sanat eserlerinin bir kismini saklamasina izin verdi Fransizca Atli portresi gunumuz Vitoria Gasteiz deki Vitoria Muharebesi Aniti nda one cikiyor Britanya daki popularitesi imaji ve gorunusunun yani sira askeri zaferlerinden kaynaklaniyordu Zaferi bireysellige vurgu yapan Romantik hareketin tutku ve yogunluguna cok iyi uyuyordu Kisisel tarzi o zamanlar Ingiltere deki modayi etkiledi uzun zayif figuru ve tuylu siyah sapkasi ve buyuk ancak klasik uniformasi ve beyaz pantolonu cok populer oldu 1814 un sonlarinda Basbakan Kanada da komuta etmesini ve ABD ye karsi 1812 Savasi ni kazanma gorevini ustlenmesini istedi Wellesley Amerika ya gidecegini soyledi ancak Avrupa da kendisine daha cok ihtiyac duyulduguna inaniyordu Belirtti Savas halinden Amerika dan herhangi bir toprak imtiyazi talep etme hakkiniz olmadigini dusunuyorum Askeri basariniza ragmen onu dusman topraklarina tasiyamadiniz ve simdi suphesiz askeri ustunlugunuz var ve var Saldiri noktasinda kendi bolgenizi bile temizlemedi Muzakerede esitlik ilkesine dayanarak kendi gucunuzde sahip oldugunuz diger avantajlar karsiliginda bir bolgenin terk edilmesini talep edemezsiniz Oyleyse eger bu mantik dogruysa neden uti possidetis i sart kosuyorsunuz Hicbir toprak elde edemezsiniz Aslinda askeri operasyonlarinizin durumu ne kadar guvenilir olursa olsun size herhangi bir talepte bulunma hakki vermez Fransa Buyukelcisi olarak atandi ardindan Lord Castlereagh in yerini Viyana Kongresi ne ilk tam yetkili olarak aldi ve burada Fransa nin Avrupa guc dengesinde yerini korumasina izin vermesini siddetle savundu 2 Ocak 1815 te Hamam Sovalyeligi unvani bu duzenin genisletilmesiyle Knight Grand Cross a donusturuldu Waterloo savasi26 Subat 1815 te Napolyon Elba dan kacarak Fransa ya dondu Mayis ayina kadar ulkenin kontrolunu yeniden ele gecirdi ve ona karsi yenilenmis bir ittifakla karsi karsiya kaldi Wellington Waterloo Kampanyasi olarak bilinen olay icin Viyana dan ayrildi Generalfeldmarschall Gebhard Leberecht von Blucher in Prusya guclerinin yaninda konuslanmis Ingiliz Alman ordusunun ve muttefik Hollandalilarinin komutasini almak icin Hollanda ya geldi Napolyon un stratejisi Muttefik ve Prusya ordularini izole etmek ve Avusturyalilar ve Ruslar gelmeden once her birini ayri ayri yok etmekti Bunu yapmakla Koalisyonun sayisindaki muazzam ustunluk buyuk olcude azalacaktir Daha sonra Avusturya ve Rusya ile baris olasiligini arayacakti Fransizlar Napolyon un Ligny de Prusyalilari maglup etmesiyle Hollanda yi isgal etti ve Maresal Ney Quatre Bras Savasi nda Wellington ile kararsiz bir sekilde catismaya girdi Prusyalilar 18 mil kuzeyden Wavre ye cekilirken Wellington un Anglo Muttefik ordusu bir onceki yil bir savas icin elverisli oldugunu belirttigi bir bolgeye 25 mil kuzeyden cekildi Bruksel yolundaki sig bir vadinin kuzey sirti kucugun hemen guneyinde Waterloo kasabasi 17 Haziran da hareketi ciddi sekilde engelleyen siddetli yagmur yagdi ve ertesi gun Waterloo Savasi nin yapildigi 18 Haziran da onemli bir etki yaratti Bu Wellington un Napolyon ile ilk karsilasmasiydi 26 000 i Ingiliz olmak uzere yaklasik 73 000 askerden olusan bir Ingiliz Hollanda Alman ordusuna komuta etti Bu 26 000 kisinin yaklasik yuzde 30 u Irlandaliydi SavasWaterloo Muharebesi Fransiz askerlerinin bir bolugunun Hougoumont a yaptigi sasirtma saldirisiyla basladi 80 top bombardimanindan sonra ilk Fransiz piyade saldirisi Comte D Erlon un I Kolordu tarafindan baslatildi D Erlon un birlikleri Muttefik merkezden ilerledi ve Muttefik birliklerinin sirtin onunde ana pozisyondan duzensiz bir sekilde geri cekilmesine neden oldu D Erlon un kolordu en mustahkem Muttefik mevkii La Haye Sainte ye saldirdi ancak onu alamadi Thomas Picton komutasindaki bir Muttefik tumeni D Erlon un kolordu geri kalaniyla kafa kafaya karsilasti ve onlari Picton un dustugu bir piyade duellosuna soktu Bu mucadele sirasinda Lord Uxbridge iki suvari tugayini dusmana firlatti Fransiz piyadelerini hazirliksiz yakaladi onlari yamacin dibine surerek ve iki Fransiz Imparatorluk Kartalini ele gecirdi Bununla birlikte hucum asildi ve Napolyon un onlara firlattigi taze Fransiz atlilari tarafindan ezilen Ingiliz suvarileri buyuk kayiplar vererek geri puskurtuldu Saat 16 00 dan biraz once Maresal Ney Wellington un merkezinden bariz bir goc oldugunu fark etti Bir geri cekilmenin baslangici olarak zayiatlarin arkaya hareketini yanlis anladi ve onu kullanmaya calisti Piyadelerin cogu ya bosuna Hougoumont saldirisina ya da Fransiz saginin savunmasina bagli oldugu icin Ney de cok az piyade rezervi kalmisti Bu nedenle Ney Wellington un merkezini tek basina bir suvari hucumuyla kirmaya calisti Yaklasik 16 30 da ilk Prusya birlikleri geldi Freiherr von Bulow komutasindaki IV Kolordu Fransiz suvari saldirisi tum hiziyla devam ederken geldi Bulow 15 Tugayi Wellington un Frichermont La Haie bolgesindeki sol kanadiyla baglanti kurmasi icin gonderirken tugayin atli topcu bataryasi ve ek tugay topculari destek icin soluna konuslandirildi Napolyon Lobau nun birligini Bulow un Plancenoit e giden IV Kolordu nun geri kalanini durdurmalari icin gonderdi 15 Tugay Lobau nun birliklerini Plancenoit bolgesine geri cekilmeye gonderdi Von Hiller in 16 Tugayi da Plancenoit e karsi alti taburla one cikti Napolyon su anda dusman tarafindan ciddi sekilde baski altina alinan Lobau yu takviye etmek icin Genc Muhafizlar in sekiz taburunu da gondermisti Napolyon un Genc Muhafizlari karsi saldiriya gecti ve cok sert bir catismadan sonra Plancenoit i guvence altina aldi ancak kendileri karsi saldiriya ugradi ve suruldu Napolyon daha sonra Orta ve Eski Muhafizlarin iki taburunu Plancenoit e gondermeye basvurdu ve siddetli catismalardan sonra koyu geri aldilar Fransiz suvarileri Ingiliz piyade meydanlarina defalarca saldirdi her biri Fransizlar icin agir bir maliyetle ancak birkac Ingiliz zayiati ile Ney dort kez atindan cikarildi Sonunda Ney icin bile suvarilerin cok az sey basardigi belli oldu Gec bir sure sonra Bachelu nun tumenini ve Tissot un Foy un Reille in II Kolordu tumeni arti savasmak icin uygun durumda kalan Fransiz suvarilerini kullanarak birlesik silahli bir saldiri duzenledi Bu saldiri onceki agir suvari saldirilariyla hemen hemen ayni rotaya yonlendirildi Bu arada Ney in Wellington hattinin sag merkezindeki birlesik silahli saldirisiyla yaklasik olarak ayni zamanda Napolyon Ney e ne pahasina olursa olsun La Haye Sainte yi yakalamasini emretti Ney bunu 18 00 dan hemen sonra D Erlon un kolordudan kalanlari ile basardi Ney daha sonra at toplarini Wellington un merkezine dogru hareket ettirdi ve piyade meydanlarini teneke kutu ile kisa mesafeden yok etmeye basladi Bu 27 Inniskilling Alayi ni neredeyse tamamen yok etti ve 30 ve 73 Alaylar o kadar agir kayiplara ugradilar ki uygun bir kare olusturmak icin birlestirmek zorunda kaldilar Wellington un merkezi artik cokusun esigindeydi ve Fransizlarin saldirisina acikti Neyse ki Wellington icin Pirch I ve Zieten in Prusya Ordusu birlikleri artik hazirdi Zieten in kolordu Wellington un en solundaki Vivian ve Vandeleur un iki yeni suvari tugayinin hareket ettirilmesine ve tukenmis merkezin arkasina yerlestirilmesine izin verdi Pirch I Corps daha sonra Bulow u desteklemeye devam etti ve birlikte Plancenoit e sahip oldular ve Charleroi yolu bir kez daha Prusya yuvarlak atisiyla supuruldu Bu ozel andaki bu takviyenin degeri neredeyse hic tahmin edilemez Wellington Waterloo MuharebesindeFransiz ordusu simdi tum hat boyunca Koalisyona siddetle saldirdi ve Napolyon 19 30 da Imparatorluk Muhafizlarini gonderdiginde doruk noktasina ulasildi Imparatorluk Muhafizlarinin saldirisi Eski Muhafizlarin Grenadiers veya Chasseur lari tarafindan degil Orta Muhafizlarin bes taburu tarafindan gerceklestirildi Bir teneke kutu ve avci atesi yagmuru icinde ilerleyen ve sayica az olan 3 000 kadar Orta Muhafiz La Haye Sainte nin batisina ilerledi ve uc farkli saldiri kuvvetine ayrildi Iki Grenadiers taburundan olusan biri Koalisyonun ilk hattini yenerek yoluna devam etti Chasse nin nispeten yeni Hollanda tumeni onlara karsi gonderildi ve Muttefik topculari muzaffer Grenadiers in kanadina ates etti Bu yine de Muhafizlarin ilerlemesini durduramadi bu yuzden Chasse ilk tugayina sendeleyen ve kirilan sayica az Fransizlara hucum etmesini emretti Daha batida Maitland komutasindaki 1 500 Ingiliz Ayak Muhafizlari kendilerini Fransiz topcularindan korumak icin yatiyorlardi Iki Chasseurs taburu yaklasirken Imparatorluk Muhafizlarinin saldirisinin ikinci ayagi Maitland in muhafizlari ayaga kalkti ve onlari nokta vuruslu voleybollarla harap etti Chasseur lar karsi saldiriya gectiler ama tereddut etmeye basladilar Ayak Muhafizlarinin sungu saldirisi onlari kirdi Ucuncu uc taze bir Chasseur taburu simdi destek olarak ortaya cikti Ingiliz muhafizlar pesinde bu Chasseur larla geri cekildiler ancak ikincisi 52 Hafif Piyade yan taraflarina dogru siraya girip onlara yikici bir ates doktugu ve ardindan hucum edince durduruldu Bu saldiri altinda onlar da kirildilar Muhafizlarin sonuncusu bas asagi geri cekildi Sasirtici haber yayilirken Fransiz hatlarindan bir panik dalgasi gecti La Garde recule Sauve qui peut Muhafiz geri cekilmektir Her insan kendisi icin Wellington daha sonra Kopenhag in uzengilerinde ayaga kalkti ve tipki Prusyalilar dogudaki Fransiz mevzilerini asarken Muttefik hattinin ilerleyisini isaret etmek icin sapkasini havada salladi Fransiz ordusundan geriye kalanlar daha sonra kargasa icinde sahayi terk etti Wellington ve Blucher savas alanini ikiye bolen kuzey guney yolundaki La Belle Alliance handa bulustu ve Prusyalilarin geri cekilen Fransiz ordusunu Fransa ya geri goturmeleri konusunda anlasmaya varildi Paris Antlasmasi 20 Kasim 1815 te imzalandi Zaferin ardindan Duke Waterloo Savasina katilan tum Ingiliz askerlerine madalya verilmesi onerilerini destekledi ve 28 Haziran 1815 te York Duku ne sunlari yazdi Waterloo Muharebesi ne katilan astsubay ve askerlere madalya vermenin yarari Bunun orduda en iyi etkiye sahip olacagina inaniyorum ve eger savas endiselerimizi cozerse bunu hak edecekler Waterloo Madalyasi usulune uygun olarak onaylandi ve 1816 da tum kademelere dagitildi TartismaNapolyon un Prusyalilari engellemek icin Maresal Grouchy komutasinda 33 000 asker gonderme karari hakkinda pek cok tarihsel tartisma yapildi ancak 16 Haziran da Ligny de Blucher i maglup edip Muttefikleri farkli yonlerde geri zorlayarak Napolyon bir yargida stratejik olarak zekice davranmis olabilir Birlesik Muttefik kuvvetlerini tek bir savas alaninda yenemeyecegini soyledi Wellington un karsilastirilabilir stratejik kumari Mons Hal Bruksel yolunda bir Fransiz ilerlemesi durumunda cogu Hollandali olan 17 000 asker ve topcu birligini Mont Saint Jean in kuzeybatisindaki Halle de 13 0 km uzaklikta birakmakti Kampanya ozellikle Prusyalilarla ilgili bircok baska tartismaya yol acti Ornegin Wellington un Napolyon un Hollanda yi isgalinden once askerlik durumu kulaga hos geliyor muydu Wellington Blucher e soz vererek sonra da Ligny deki Blucher in yardimina dogrudan gelmeyerek Blucher e bir sekilde yaniltti veya ihanet etti mi Zafer icin aslan payini kim hak etti Wellington mu yoksa Prusyalilar mi Kampanya sirasinda Blucher Wellington ve Napolyon un kararlariyla ilgili bu ve benzeri konular unlu Prusyali siyasi askeri teorisyen Carl von Clausewitz Feldzug von 1815 Strategische Uebersicht des Feldzugs von 1815 Ingilizce title 1815 Kampanyasi Kampanyaya Stratejik Bakis Yaklasik 1827 de yazilmis olan bu calisma Clausewitz in bu turden son calismasiydi ve bu tur analizlerle ilgili Clausewitz in olgun teorilerinin en iyi ornegi olarak kabul ediliyor Duke un kampanyayla ilgili yayinladigi tek makalesini derhal eylem sonrasi resmi raporu The Waterloo Dispatch disinda 1842 tarihli Waterloo Savasi Uzerine Memorandum yazmasi icin harekete geciren Wellington personelinin dikkatini cekti Wellington Clausewitz e birkac noktada itiraz ederken Prusyali yazar Wellington u milliyetci Alman baltali ogutuculer tarafindan kendisine yoneltilen suclamalardan buyuk olcude affetti Clausewitz ile olan bu gorusme 19 yuzyilda Ingiltere de oldukca unluydu ornegin Chesney s Waterloo Derslerinde 1868 yogun bir sekilde tartisildi Bununla birlikte 1914 ten beri Ingiliz tarihciler tarafindan sistematik olarak gormezden gelinmis gibi gorunuyor Wellington un yazdigi iki savas tartismasindan biri oldugu dusunuldugunde garip Aciklama ne yazik ki muhtemelen Wellington un zaferinde belirleyici Alman rolune cok fazla dikkat cekmis olmasidir Wellington bunu kabul etmekten son derece mutluydu ancak 20 yuzyilda Ingiliz Alman dusmanliklari goz onune alindiginda garip bir konu haline geldi Siyasi kariyerWellington 26 Aralik 1818 de Lord Liverpool un Tory hukumetinde Muhimmat Baskomutani olarak atandiginda yeniden siyasete girdi 9 Ekim 1819 da Plymouth Valisi oldu 22 Ocak 1827 ve 5 Subat 1827 de Londra Kulesi Polisi Basbakan Robert Peel ile birlikte Wellington Tory partisinin giderek daha etkili bir uyesi oldu ve 1828 de Baskomutanliktan istifa ederek Basbakan oldu Basbakan olarak gecirdigi ilk yedi ayda Downing Street 10 adresindeki resmi ikametgahi cok kucuk bularak yasamamayi secti Sadece kendi evi olan Apsley Evi nin kapsamli tadilat gerektirmesi nedeniyle tasindi Bu sure zarfinda King s College London in kurulusunda buyuk olcude etkili oldu 20 Ocak 1829 da Wellington Cinque Limanlari nin Lord Muhafizi olarak atandi Katolik ozgurlesmeTerimine Katolik ozgurlugu damgasini vurdu Buyuk Britanya ve Irlanda daki Katoliklere neredeyse tum sivil haklarin verilmesi Bu degisiklik Parlamento da oturmasina yasal olarak izin verilmemesine ragmen secilen Irlandali bir Katolik kurtulus savunucusu olan Daniel O Connell in heyelan ara secim galibiyetinden kaynaklandi Lordlar Kamarasi nda sert bir muhalefetle karsi karsiya kalan Wellington Katoliklerin Kurtulusu adina konustu ve bazi kaynaklara gore kariyerinin en iyi konusmalarindan birini yapti Irlanda da dogdu ve oradaki Katolik cemaatlerinin sikayetlerini biraz anladi Bas Sekreter olarak kalan Ceza Kanunlarinin ancak mumkun oldugu kadar hafif uygulanacagina dair bir taahhutte bulunmustur 1811 de Katolik askerlere ibadet ozgurlugu verildi ve 18 yil sonra Katolik Yardim Yasasi 1829 105 cogunluk ile kabul edildi Pek cok Muhafazakar Kanun a karsi oy kullandi ve sadece Whiglerin yardimiyla kabul edildi Wellington Kral in IV George Kraliyet Onayini vermemesi halinde Basbakanliktan istifa etmekle tehdit etmisti Winchilsea Kontu Duku ozgurluklerimizi ihlal eden sinsi bir tasarim ve Devletin her departmanina Popery yi sokmakla sucladi Wellington hemen Winchilsea ye duelloya meydan okuyarak karsilik verdi 21 Mart 1829 da Wellington ve Winchilsea Battersea tarlalarinda bulustu Ates etme zamani geldiginde Duk nisan aldi ve Winchilsea kolunu asagida tuttu Duk saga dogru genis ates etti Hesaplar duellolarda zar olarak bilinen bir eylem olan kasitli olarak kacirip kacirmadigina gore farklilik gosterir Wellington yaptigini iddia etti Bununla birlikte kotu amaci ile dikkat cekildi ve Winchilsea ye daha sempatik oldugu raporlar oldurmeyi amacladigini iddia etti Winchilsea kendisinin ve ikincisinin duellodan once neredeyse kesin olarak kararlastirdigi bir plan olan tabancasini havaya firlatti Onur kurtarildi ve Winchilsea Wellington a bir ozur yazdi Iron Duke lakabi kisisel ve politik olarak yuksek derecede populer olmama durumunun yasandigi bu donemden gelmektedir 1830 Haziran inda Freeman s Journal da tekrar tekrar kullanilmasi Irlandali editorlerinin lekeleriyle birlikte kararli siyasi iradesine gonderme yapiyor gibi gorunuyor Bu sure zarfinda Wellington Liverpool ve Manchester Demiryolu nun acilisinda kalabaligin dusmanca tepkisiyle karsilandi Wellington hukumeti 1830 da dustu O yilin yazinda ve sonbaharinda ulkeyi bir isyan dalgasi kasip kavurdu Whigler 1770 lerden bu yana cogu yildir iktidarsizdi ve ayaklanmalara yanit olarak siyasi reformu donuslerinin anahtari olarak goruyorlardi Wellington Tory politikasina reform yapilmamasi ve oy hakkinin genisletilmemesine bagli kaldi ve sonuc olarak 15 Kasim 1830 da guven oyunu kaybetti Reform YasasiWhigler ilk Reform Tasarisini sunarken Wellington ve Muhafazakarlar onun gecisini engellemek icin calistilar Whigler tasariyi Ingiliz Avam Kamarasi ndaki ikinci okumasini gecemedi ve girisim basarisiz oldu Dogrudan yanit olarak bir secim yapildi ve Whigler heyelan cogunluk ile geri dondu Ikinci bir Reform Yasasi getirildi ve Avam Kamarasinda kabul edildi ancak Tory kontrolundeki Lordlar Kamarasi nda yenilgiye ugradi Baska bir ayaklanma dalgasi ulkeyi kasip kavurdu Wellington un Apsley House daki konutu 27 Nisan 1831 de ve 12 Ekim de bir gostericiler cetesi tarafindan hedef alindi ve camlari kirildi Haziran 1832 de siddetle karsi ciktigi Reform Yasa Tasarisini reddeden kizgin kalabaligin daha fazla zarar gormesini onlemek icin demir kepenkler takildi Whig Hukumeti 1832 de dustu ve Wellington Ingiltere Merkez Bankasi ndaki bir operasyon nedeniyle kismen bir Tory Hukumeti kuramadi Bu Kral IV William in Earl Grey i basbakanliga geri getirmekten baska caresi kalmadi Sonunda Kral bu Evi degilse yeni olusturulan Whig meslektaslariyla doldurmakla tehdit ettikten sonra tasari Lordlar Kamarasi ndan gecti Wellington bu degisiklikle asla uzlasmadi Parlamento genisletilmis imtiyaz altindaki ilk secimden sonra ilk kez toplandiginda Wellington in Hayatimda hic bu kadar sok edici kotu sapka gormedim dedigi bildirildi Yahudi ozgurlesmesi Wellington Yahudi Sivil Engellilerin Yururlukten Kaldirilmasi Yasa Tasarisina karsi cikti ve 1 Agustos 1833 te Parlamento da Ingiltere nin Hristiyan bir ulke ve Hristiyan bir yasama organi oldugunu ve bu onlemin etkisinin bu tuhaf karakteri ortadan kaldirmak olacagini soyledi Tasari 104 e karsi 54 oyla maglup oldu Muhafazakar hukumetParti Muhafazakarlara donusurken Wellington yavas yavas Robert Peel tarafindan Muhafazakarlarin lideri olarak degistirildi Muhafazakarlar 1834 te tekrar iktidara geldiginde Wellington Avam Kamarasi uyeliginin zorunlu hale geldigini dusundugu icin Basbakan olmayi reddetti Kral Italya da bulunan Peel i gonulsuzce onayladi Dolayisiyla Wellington Kasim ve Aralik 1834 te uc hafta gecici lider olarak hareket etti ve Basbakan ile diger bakanliklarin cogunun sorumluluklarini ustlendi Peel in ilk kabinesinde 1834 1835 Wellington Disisleri Bakani olurken ikincisinde 1841 1846 Portfoysuz bir Bakan ve Lordlar Kamarasi nin Lideriydi Wellington Lord Hill in istifasini takiben 15 Agustos 1842 de Ingiliz Ordusu Baskomutani olarak yeniden atandi Wellington 1828 den 1846 ya kadar Lordlar Kamarasi nda Muhafazakar partinin lideri olarak gorev yapti Bazi tarihciler onu saskin bir gerici olarak kucumsediler ancak 20 yuzyilin sonlarindaki bir fikir birligi onu zekasini cephenin arkasina saklayan kurnaz bir operator olarak tasvir ediyor bilgisiz yasli bir askerin Wellington Lordlari kraliyet aristokrasisine baglilikla kraliyetin sinirsiz desteginden siyasi manevrada aktif bir oyuncuya donusturmek icin calisti Londra daki konutunu samimi aksam yemekleri ve ozel istisareler icin bir mekan olarak kullandi ve onu Avam Kamarasindaki parti liderleri ve Lordlar daki ana kisiyle yakin temas halinde tutan kapsamli yazismalarla birlikte kullandi Ultra Tory reform karsiti pozisyonlara kamuoyunda retorik destek verdi ancak daha sonra ozellikle Peel in ust meclisin destegine ihtiyaci oldugunda ustaca partinin merkezine dogru pozisyon degistirdi Wellington un basarisi secimlerini kontrol ettigi Iskocya ve Irlanda dan secilmis 44 akranina dayaniyordu AileWellesley bir din adami olan kardesi Gerald tarafindan 10 Nisan 1806 da Dublin St Georges Kilisesi ndeki Kitty Pakenham ile evlendi Iki cocuklari oldu Arthur 1807 de Charles 1808 de dogdu Evlilik tatmin edici olmadi ve ikisi Wellesley kampanya yuruturken ve sonrasinda yillarca ayri kaldi Kitty depresyona girdi ve Wellesley diger cinsel ve romantik partnerlerin pesine dustu Cift buyuk olcude ayri yasiyordu ve Kitty zamaninin cogunu kir evlerinde Stratfield Saye House ve Wellesley i Londra daki evleri Apsley House da geciriyordu Kitty nin erkek kardesi Edward Pakenham Yarimada Savasi boyunca Wellesley altinda gorev yapti ve Wellesley in ona olan saygisi Pakenham in 1815 te New Orleans Savasi nda olumune kadar Kitty ile iliskilerini yumusatmaya yardimci oldu EmeklilikWellington Baskomutan olarak kalmasina ragmen 1846 da siyasi yasamdan emekli oldu ve 1848 de Avrupa devrimi sirasinda Londra yi korumak icin bir askeri gucun orgutlenmesine yardim ettiginde kisa bir sure sahne isigina dondu Muhafazakar Parti 1846 da Misir Yasalarinin Kaldirilmasi konusunda bolunmustu Wellington ve eski Kabine nin cogu hala Peel i destekliyordu ancak Lord Derby liderligindeki milletvekillerinin cogu korumaci bir tavri destekliyordu 1852 nin baslarinda o zamanlar cok sagir olan Wellington Derby nin ilk hukumetine Kim Kim Diye bagirarak takma adini verdi Deneyimsiz Kabine Bakanlari listesi Lordlar Kamarasi nda okundu 31 Agustos 1850 de Hyde Park ve St James s Park in Bas Korucusu ve Bekcisi oldu Ayni zamanda 1 Subat 1806 dan 33 Ayak Alayinin albayiydi ve 22 Ocak 1827 den itibaren Grenadier Muhafizlari nin albayiydi Kitty 1831 de kanserden oldu Etkili bir ayriliga yol acan genel mutsuz iliskilerine ragmen Wellington un onun olumunden cok uzuldugu soyleniyordu tek rahatligi birlikte gecirdikleri yarim omurden sonra sonunda birbirlerini anlamaya baslamis olmalariydi Meslektasi Charles Arbuthnot un karisi olan gunluk yazari Harriet Arbuthnot ile olan sicak dostlugundaki mutsuz evliligi icin teselli bulmustu Harriet in 1834 kolera salgininda olmesi kocasina oldugu kadar Wellington a da buyuk bir darbe oldu Iki dul son yillarini Apsley House da birlikte gecirdi Olum ve cenazeWellington Kent teki Walmer Kalesi nde Cinque Ports un Lord Muhafizi ve en sevdigi ev oldugu soylenen ikametgahi 14 Eylul 1852 de oldu O sabah hasta oldugu tespit edildi ve basindan beri kullandigi sefer yatagindan yardim aldi askeri kariyeri ve oldugu koltuguna oturdu Olumu bir dizi nobetle sonuclanan bir felc sonrasi etkiler nedeniyle kaydedildi 83 yasindaydi Hayatta demiryoluyla seyahat etmekten nefret etmesine ragmen ilk demiryolu kazasi kayiplarindan biri olan William Huskisson un olumune taniklik etmis olmasina ragmen cesedi trenle Londra ya goturuldu ve burada kendisine bir devlet cenazesi verildi az sayida Ingiliz tebaasindan biri cok seref duyulmalidir diger ornekler arasinda Lord Nelson ve Sir Winston Churchill yer alir Cenaze 18 Kasim 1852 de gerceklesti Cenazeden once Duk un cesedi Chelsea Kraliyet Hastanesi nde yatiyordu Kralice Victoria Prens Consort Galler Prensi ve Prenses Kraliyet de dahil olmak uzere kraliyet ailesinin uyeleri saygilarini sunmak icin ziyaret ettiler Seyir halka acildiginda kalabaliklar ziyarete geldi ve carpismada birkac kisi oldu Cenazesinde katilanlarin sayisi nedeniyle ayakta duracak cok az yer vardi ve Tennyson in Wellington Duku nun Olumu Uzerine Ode adli kitabinda kendisine verilen ovgu onun olumu sirasindaki itibarini kanitliyor Lord Nelson un yanindaki St Paul Katedrali nde bir lahit lahitine gomuldu Alfred Stevens tarafindan yapilan bronz bir anitin heykelinde iki karmasik destek bulunuyor Gercek False Hood un agzindan dili yirtiyor ve Cesaret Korkakligi ayak altinda cigniyor Stevens evine katedralin kemerlerinden birinin altina yerlestirildigini gorecek kadar yasamadi Wellington un tabutu cenaze alayi icin yapilmis pankartlarla suslenmisti Baslangicta Birinci Dunya Savasi sirasinda kaldirilan ve asla eski durumuna getirilmeyen Prusya dan bir tane vardi Alayda Buyuk Afis Kralice Victoria nin emriyle 4 Dragoon Muhafizlarindan General Sir James Charles Chatterton tarafindan tasindi Weymouth gazetesi sahibi Joseph Drew tarafindan yazilan Wellington un Gec Wellington Askeri ve Siyasi Kariyerinin Biyografik Kariyeri adli kitabinin cogu devlette ve cenazede yatan olumunun ayrintili bir cagdas anlatimidir Olumunden sonra Irlandali ve Ingiliz gazeteleri Wellington un Irlandali mi yoksa Ingiliz olarak mi dogdugunu tartisti 2002 de BBC nin 100 En Buyuk Britanyali anketinde 15 siradaydi Alayin eski komutani ve albay olan Wellington ile olan baglantilari nedeniyle 33 Ayak Alayina 18 Haziran 1853 te Savasin 38 yildonumu 33 Wellington Duku Alayi unvani verildi of Waterloo Kralice Victoria Wellington un savas rekoru ornek niteligindedir askeri kariyeri boyunca 60 kadar savasa katildi KisilikWellington her zaman erken kalkar ordu yuruyuste olmasa bile yatakta uyanik yatmaya dayanamiyordu 1815 ten sonra sivil hayata dondugunde bile bir kamp yataginda uyudu bu da yaratiklarin rahatina olan saygisizligini yansitiyordu Walmer Kalesi nde sergilenmeye devam ediyor General Miguel de Alava Wellington un ordunun gun agarirken yurudugunu ve soguk et yedigini soylediginden bu iki cumleden korktugundan sikayet etti Kampanya sirasinda kahvalti ve aksam yemegi arasinda nadiren bir sey yerdi 1811 de Portekiz e geri cekilirken onunla yemek yiyen personelinin caresizligine soguk et ve ekmek ile gecimini sagladi Bununla birlikte ictigi ve servis ettigi sarabin kalitesiyle unluydu genellikle aksam yemeginde bir sise icerdi gununun standartlarina gore buyuk bir miktar degil Halk arasinda nadiren duygu gosterdi ve kendisinden daha az yetkin veya daha az iyi dogmus olanlara neredeyse herkes kucumseyici gorundu Ancak Alava Salamanca Savasi ndan hemen once bir olaya tanik oldu Wellington bir durbunle Fransiz ordusunun manevralarini izlerken bir tavuk bacagi yiyordu Fransiz sol kanadinda bir asiri genisleme gordu ve orada basarili bir saldiri baslatabilecegini fark etti Sopayi havaya firlatti ve Les francais sont perdus Diye bagirdi Fransizlar kayboldu Toulouse Savasi ndan sonra bir yardimcisi ona Napolyon un tahttan cekilme haberini getirdi ve Wellington hazirliksiz bir flamenko dansina girdi topuklarinin uzerinde donup parmaklarini tikladi Askeri tarihci Charles Dalton Ispanya da zorlu bir savasin ardindan genc bir subayin Bu gece Wellington ile yemek yiyecegim yorumunu yaptigini kaydetti ve bu Duk un yanindan gecerken kulak misafiri oldu Wellington Bana en azindan ismimden once Bay in onekini verin dedi Lordum dedi memur Bay Sezar veya Bay Iskender den bahsetmiyoruz oyleyse neden Bay Wellington dan soz edeyim Sert yuzu ve sert disiplini meshurdu askerlerin tezahurat yapmasini neredeyse bir fikir ifadesi olarak onaylamadigi soylendi Yine de Wellington adamlarina deger veriyordu Porto ve Salamanca savaslarindan sonra Fransizlari takip etmeyi reddetti engebeli arazide azalan bir dusmani kovalamanin ordusuna kacinilmaz bir maliyet olacagini ongordu Halk arasinda kederini gosterdigi tek zaman Badajoz un firtinasindan sonraydi gediklerde olen Ingilizleri gorunce agladi Bu baglamda Vitoria Savasi ndan sonra onlara dunyanin pisligi adini veren unlu gonderisinin ofke kadar saflarindaki hayal kirikligiyla da koruklendigi gorulebilir Waterloo dan sonraki gece doktorunun onunde ve daha sonra ailesiyle kederini acikca dile getirdi Zaferi icin tebrik edilmek istemeyen gozyaslarina boguldu dovus ruhu savasin yuksek maliyeti ve buyuk kisisel kayip nedeniyle azaldi Wellington un asker hizmetkari Beckerman adinda huysuz bir Alman ve 25 yil boyunca kendisine hizmet eden ve oldugunde yaninda olan uzun suredir hizmet eden usagi James Kendall her ikisi de ona bagliydi Hizmetcileriyle hic konusmadigi ve bunun yerine emirlerini tuvalet masasindaki bir not defterine yazmayi tercih ettigi bir hikaye aslinda muhtemelen oglu 2 Duk e atifta bulunuyor 3 Duk un yegeni Viva Seton Montgomerie 1879 1959 Napolyon a cok benzedigi soylenen eski bir hizmetli Charles Holman dan duydugu bir anekdot olarak Holman 1871 den 1905 e kadar Wellington Dukleri nin hizmetkari olarak kaydedildi Ordnance in Baskomutani olarak buyuk bir patlamaya yakin oldugu bir olayin ardindan Wellington sagirlik ve kulakla ilgili diger problemler yasamaya basladi 1822 de sol kulagin isitmesini iyilestirmek icin bir ameliyat gecirdi Ancak sonuc o tarafta kalici olarak sagir olmasiydi Sonrasinda asla pek iyi olmadigi iddia ediliyor Wellington Kitty ile evliligi sirasinda guclu bir cinsel istah ve bircok ask iliskisine sahipti Ozellikle Waterloo Savasi ndan ve ardindan Paris teki buyukelcilik gorevinden sonra onlarca yil boyunca entelektuel ve cekici kadinlarla arkadasliktan keyif aldi Ingiliz basini ulusal kahramanin bu tarafini kucumsedi 1824 te Wellington bir yayincidan bir mektup aldiginda John Joseph Stockdale metreslerinden biri Harriette Wilson in oldukca mustehcen anilarinin bir baskisini para karsiliginda yayinlamaktan kacinmayi teklif ettiginde bir irtibat gorevlisi ona musallat oldu Duk un Yayinlayin ve lanetlenin mektubu karaladiktan sonra derhal geri verdigi soylenir Bununla birlikte Hibbert biyografisinde mektubun Duk un kagitlari arasinda uzerinde hicbir sey yazilmadan bulunabilecegini belirtiyor Wellington un yanit verdigi kesindir ve yayincidan Longford tarafindan alinti yapilan bir baska mektubun tonu en guclu dille santaj yapmayi reddettigini ima eder Ayni zamanda kisa ve oz konusan oldukca pratik bir adamdi 1851 de Buyuk Sergi acilmadan hemen once Kristal Saray da cok sayida sercenin ucustugu kesfedildi Kralice Victoria ya tavsiyesi Atmaca hanimefendi idi Wellington savaslarinin cogu belki de cogu saldirgan olmasina ragmen Argaum Assaye Oporto Salamanca Vitoria Toulouse cogu zaman bir savunma generali olarak tasvir edilmistir Bununla birlikte sohretini kazandigi Yarimada Savasi nin cogunda ordusu stratejik olarak saldirgan bir durus icin sayilardan yoksundu Demir DukBu yaygin olarak kullanilan takma ad aslinda herhangi bir ozel olaydan ziyade tutarli siyasi kararliligiyla iliskiliydi Cesitli durumlarda editoryal kullanimi asagilayici gorunmektedir 1832 de isyancilarin Apsley House da camlari kirmasini onlemek icin metal kepenkler taktigi bir olaydan sonra kullaniminin daha yaygin hale gelmesi muhtemeldir Bu terim 1844 45 te yayinlanan Punch karikaturleri tarafindan giderek daha populer hale getirilmis olabilir Kaynakca Wellesley 2008 p 16 Severn 2007 p 13 Holmes 2002 p 8 Holmes 2002 p 9 Holmes 2002 p 7 Diger kaynaklarAdkin Mark 2001 The Waterloo Companion The Complete Guide to History s Most Famous Land Battle Aurum Press ISBN 978 1 85410 764 0 Barbero Alessandro 2005 The Battle A New History Of Waterloo Walker amp Company ISBN 978 0 8027 1453 4 1974 Delli Idarah I Adabiyat I ISBN 978 81 206 1299 0 17 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Cawthorne Chris 2015 The Origin and Numismatics of the British Waterloo MedalOrders amp Medals Research Society Journal June 2015 Volume 54 number 2 ISSN 1474 3353 Daha fazlasiBrett James Antony Ed 1961 Wellington at War 1794 1815 New York St Martin s Press Bryant Arthur 1972 The Great Duke Or The Invincible General Morrow OCLC 410380 Coates Berwick 2003 Wellington s Charge A Portrait of the Duke s England London Robson Books ISBN 978 1 86105 653 5 Davies Huw 2012 Wellington s War The Making of a Military Genius Yale University Press ISBN 978 0 300 16417 6 Siyasi goreviOnce gelen Birlesik Krallik Basbakani 1828 1830 Sonra gelen Charles GreyOnce gelen William Lamb Birlesik Krallik Basbakani 1834 Sonra gelen Robert PeelOnce gelen Henry John Temple Birlesik Krallik Disisleri Bakani 1834 1835 Sonra gelen Henry John TempleOnce gelen Birlesik Krallik Icisleri Bakani 1834 Sonra gelen