Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Atlas, Yunan mitolojisinde Titan soyundan bir kişilik olup, Titanlar ile Olymposlu tanrılar arasında yaşanan iktidar savaşının sonunda Gökkubbe’yi taşımakla cezalandırılmıştır.
| Atlas | |
|---|---|
 adlı bu heykel, bilinen en eski göksel küreyi taşırken betimlenmiştir. | |
| Kişisel bilgileri | |
| Eşi | Pleione |
| Çocukları | , Pleiades |
| Ebeveynleri | |
| Kardeşleri | Prometheus, Epimetheus, Menoitios. |
Ozan Hesiodos’a göre “Atlas dünyanın son bulduğu (en batıda) bir yerde güzel sesli Akşam Perilerinin (Hesperides) karşısında dimdik ayakta durup Gökkubbe’yi taşımaktadır. Zeus’un ona biçtiği yazgı budur.” Homeros’a göre de Atlas yer ile göğü birbirinden ayrı tutan sütunlara omuzlarıyla destek verir. Atlas, mitolojide kahramanlıklarıyla tanınan Perseus ve Herakles’in yer aldıkları söylencelerde onlarla karşılaşmış, serüvenlerinin bir karakterini oluşturmuş, Perseus’la karşılaşmasının sonucunda Kuzeybatı Afrika’daki Atlas Dağları ile özdeşleşmiştir.
Kimliği
Atlas altı erkek Titan kardeşten biri olan İapetos ile Okeanid’lerden Asia veya Klymene’nin oğluydu. Üç erkek kardeşi vardı: Prometheus, Epimetheus ve Menoitios. Atlas’ın grup isimleriyle anılan birçok kız çocuğu oldu: Hesperides, Hyades, Pleiades. Söylencelerde kendi isimleriyle öne çıkanlar Pleiades’ten Kalypso ve Maia’dır. Maia, Hermes’i doğurmuştur. Atlas’ın eşleri arasında Hesperis ile Pleione’nin isimleri geçer.
Mitoloji
Cezalandırma
Titanomakhia iktidar savaşında Atlas, kardeşlerinden Menoitios ile birlikte Titanların safında yer almıştı. Karşı saftaki Zeus, amcaları Yüz Kollu Devler’i hapsoldukları yeraltından çıkarıp kendi yanında savaşa sokunca Titan’ları yendi ve Atlas dışında hepsini Tartaros’a gönderdi. Atlas’ı da omuzlarında Gökkubbe’yi taşımakla cezalandırdı.
Söz konusu ceza bazen yanlış anlaşılmış; Atlas omuzlarında dünyayı (yerküreyi) taşıyormuş gibi algılanmıştır. Oysa klasik sanat yapıtları Atlas’ı yerküreyi değil, gökkubbeyi taşırken gösterir. Örneğin 2. yüzyıl ortalarına tarihlenen adlı ünlü heykelde Atlas’ın omuzladığı küre gece göğünü yansıtır, çünkü üzerinde kabartma olarak takımyıldızlar yer almaktadır, yani o küre yerküre değil, gökkubbedir. Heykeldeki kürenin katı görünümü ve heykelin bulunduğu 16. yüzyılda dünya haritalarının Atlas betimlemeleri ve kapak isimleriyle kullanımda yaygınlaşmasının söz konusu yanlış algılamaya yol açmış olduğu düşünülür.
Perseus’la karşılaşma
Torbasında Medusa başıyla Libya çölleri üzerinde yol alan Perseus’un Atlas’la karşılaşmasını Ovidius Dönüşüm öykülerinden birinde anlatır. Fakat bu anlatıda Atlas bir kraldır. Perseus onun kralı olduğu en uç diyarda (en batıda) dinlenmek için durur. Altın elma veren ağacın bulunduğu bahçe buradadır. Perseus dostça bir davranışla kendini Zeus’un soyundan biri olarak tanıtır ve dinlenmek için bir yer göstermesini ister. Atlas o anda halası Themis’ten duyduğu bir kehaneti anımsar. Buna göre Zeus’un soyundan gelen biri altın elmaları çalmak isteyecektir. Atlas sözlerine inanmadığını söyleyerek ve kaba güç kullanarak Perseus’u kovar. Perseus da torbasından Medusa’nın başını çıkarıp Atlas’ın yüzüne tutar. Atlas taşlaşmaya, bulunduğu yerde bir dağ oluşmaya başlar. Başı dağın zirvesini, omuzları bayırları, saçlarıyla sakalı ormanları oluşturur.
Herakles’le karşılaşma
Herakles’in zorlu işlerinden on birincisi, bilinen coğrafyanın en batısındaki bir bahçede dikili bir elma ağacından üç elma koparıp getirmekti. Bu ağacı düğün hediyesi olarak Hera’ya ninesi Gaia vermişti. Dallarından altın elmalar sarkan ağacını ve bulunduğu bahçeyi korumak için Hera, Atlas’ın kızlarından Hesperides grup ismiyle anılan üç kızkardeşi görevlendirmiş, onlara güvenmekle yetinmeyerek Ladon adında yılansı bir ejderi ağacın altına bekçi koymuştu. Baba Atlas kızlarından fazla uzakta değildi, omuzlarındaki yüküyle bahçeye bakan bir tepede duruyordu.
Herakles Atlas’ın karşısına çıkıp da kızlarının bahçesinden üç altın elma almak için geldiğini söylediğinde Atlas sevindi, çünkü altın elmaları almaya giderken Gökkubbe’yi Herakles’in sırtına yükleyecekti; anlaştılar. Herakles yükü sırtladı. Fakat üç altın elmayla geri döndüğünde Atlas yan çizdi. Elmaları kendi götürmek istedi. Herakles bu kurnazlığa başka bir kurnazlıkla karşılık verdi: Sırtına bir altlık koyuncaya kadar Gökkubbe’yi sırtlamasını rica etti. Atlas bu oyuna kanınca Herakles elmaları alıp uzaklaştı.
- Perseus – Herakles – Atlas karşılaşmalarındaki anakronizm
Söz konusu karşılaşmaların kronolojik bağlamda irdelenmesi şu soruya yol açmıştır: Perseus Atlas’ı dağa dönüştürmüş olsaydı Herakles Atlas ile karşılaşabilir miydi? Herakles Perseus’tan çok daha sonraki bir zamanda yaşadığına göre bu sorunun yanıtı ‘hayır’ olacaktır. Diğer bir deyişle Herakles on birinci zorlu işinde Hesperides bahçesinden altın elmaları almaya geldiğinde orada Atlas’la karşılaşması olanaksızdı, çünkü Atlas, Herakles’in annesinin dedesi olan Perseus tarafından yıllar önce dağa dönüştürülmüş bulunuyordu. Tanınmış mit yazarı Robert Graves bu durumu şöyle belirtir: “Bazıları Perseus’un Atlas’a Medusa’nın başını gösterip onu taşlaştırdığını söyler, fakat Perseus’un Herakles’in uzak bir atası olduğunu unuturlar.”
Diğer Atlas’lar
Atlantis’in kralı
Platon’a göre Atlantis’in ilk kralının adı da Atlas’tı, fakat bu Atlas deniz tanrısı Poseidon ile ölümlü bir kadın olan Kleito’nun oğluydu.
Mauretania kralı
Atlas Dağları’nın içinde bulunduğu, günümüzde Cezayir’in ortasından Fas kıyılarına uzanan geniş kıyı şeridine Romalılar Mauri’lerin ülkesi deyişinden hareketle Mauretanya adını koymuşlardı. 16. yüzyılın sonlarında Felemenkli Gerardus Mercator (1512-1594) düzenlediği ilk harita kitabını Atlas adıyla yayımlarken amacını da ifade etmişti: “Bilge filozof, matematikçi ve gökbilimci Mauretanya kralı Titan Atlas’ı onurlandırmak için.”
Kültürel etki
Atlas’ın en iyi bilinen kültürel yansıması haritacılık alanında olmuştur. Hazırladığı bir dizi haritayı 1570’de Roma’da yayımlayan Antonio Lafreri yapıtının ilk sayfasını oluşturan gravürde küresini taşıyan Atlas’ın çizimine yer vermiş, fakat ismini kullanmamıştır. Buna rağmen Lafreri'nin harita kitapları ‘Lafreri atlasları’ olarak anılır. Lafreri’nin çağdaşı Gerardus Mercator ise hazırlayıp yayımladığı harita kitaplarında Atlas’ın hem ismine hem de betimlemelerine yer vermiştir. Böylece "Atlas", coğrafya, tarih üzerine bilgi vermek için derlenmiş harita derlemelerinin adı olmuştur.
Psikolojide Atlas’ın ismi ve omuzlarında taşıdığı yük metaforik bağlamda ‘Atlas Kişiliği’ tanısının oluşmasına yol açmıştır. Bu tanı çocukluğunu normal bir bakım altında yaşamaktan yoksun bırakılarak zorlu yaşam koşullarında bir yetişkin gibi sorumluluk üstlenmek, kendisi bakıma gereksinim duyarken başkalarına yardımcı olmak, onların iş yükünü kendi sırtında duyumsamak zorunda kalan ve yetişkinliğe vardığında geçirdiği deneyimden dolayı kendi gereksinimlerini saptamada, bakımını düzenlemede zorluk, endişe ve depresyon yaşayan bir kişiye konmaktadır.
Rus kökenli Amerikan felsefeci ve yazar Ayn Rand'ın 1957’de yayımladığı dördüncü ve son romanı ‘Atlas shrugged’ (Atlas omuz silkti veya Atlas silkindi) ismini taşır. Roman, distopik bir siyasal ortamda sırtlarında modern dünyayı taşıyan, bunun için bedel ödeyen, kapitalist ve entelektüel modern Atlas’ları işlemektedir.
İnsan anatomisinde omurganın en üst kısmındaki ilk boyun omuruna "Atlas" denilmektedir.
Galeri
-
![image]()
Atlas, Melbourne'de bir binada göküreyi sırtlıyor -
![image]()
'Nautilus Kupası. Saray ziyafetlerinde kullanılan bu içki kabı, Atlas'ı sırtında deniz kabuğundan kabı tutarken tasvir ediyor. The Walters Art Museum -
![image]()
Atlas Heykeli, Santiago de Compostela -
![image]()
Lee Lawrie'nin dev bronz heykeli, Rockefeller Center, New York
Notlar
- ^ Söz konusu heykele adını veren Kardinal Alessandro Farnese, heykeli 1562’de satın alarak villasındaki koleksiyona koydu. Sonraki yıllarda mirasçıları heykeli halen bulunduğu Napoli Arkeoloji Müzesi’ne bağışladılar.
- ^ Perseus, Medusa serüveninden dönüş yolculuğu sırasında Habeş diyarında prenses Andromeda’yı deniz canavarından kurtardıktan sonra onunla evlenmişti. Oğulları Miken kralı Elektryon’un kızı Alkmene, kocası Amphitryon görünümünde kendisine yaklaşan Zeus’tan hamile kalmış ve Herakles’i doğurmuştu.
Kaynakça
- ^ a b Hesiodos, Theogonia, 517-520
- ^ a b "Hesiod, Theogony, line 507". www-perseus-tufts-edu.translate.goog. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mart 2022.
- ^ Homeros, Odysseia, I-54
- ^ Hesiodos, Theogonia, 505-515
- ^ Hesiodos, Theogonia, 630-725
- ^ Ovidius, Dönüşümler, IV-630-663
- ^ Apollodoros, Bibliotheka, II-V-11
- ^ Graves, Robert, The Greek Myths, Cilt 1, Bölüm 39/d.
- ^ Platon, Kritias.
- ^ https://mathshistory.stndrews.ac.uk/Biographies/Mercator_Gerardus[]. (University of St.Andrews, Scotland)
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2022.
- ^ The British Psychological Society – Psychology and Psychotheraphy (Dergi), December 1993, Atlas personality.
- ^ . . 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Atlas Yunan mitolojisinde Titan soyundan bir kisilik olup Titanlar ile Olymposlu tanrilar arasinda yasanan iktidar savasinin sonunda Gokkubbe yi tasimakla cezalandirilmistir Atlasadli bu heykel bilinen en eski goksel kureyi tasirken betimlenmistir Kisisel bilgileriEsiPleioneCocuklari PleiadesEbeveynleriIapetos baba Asya veya Klymene anne KardesleriPrometheus Epimetheus Menoitios Ozan Hesiodos a gore Atlas dunyanin son buldugu en batida bir yerde guzel sesli Aksam Perilerinin Hesperides karsisinda dimdik ayakta durup Gokkubbe yi tasimaktadir Zeus un ona bictigi yazgi budur Homeros a gore de Atlas yer ile gogu birbirinden ayri tutan sutunlara omuzlariyla destek verir Atlas mitolojide kahramanliklariyla taninan Perseus ve Herakles in yer aldiklari soylencelerde onlarla karsilasmis seruvenlerinin bir karakterini olusturmus Perseus la karsilasmasinin sonucunda Kuzeybati Afrika daki Atlas Daglari ile ozdeslesmistir KimligiAtlas alti erkek Titan kardesten biri olan Iapetos ile Okeanid lerden Asia veya Klymene nin ogluydu Uc erkek kardesi vardi Prometheus Epimetheus ve Menoitios Atlas in grup isimleriyle anilan bircok kiz cocugu oldu Hesperides Hyades Pleiades Soylencelerde kendi isimleriyle one cikanlar Pleiades ten Kalypso ve Maia dir Maia Hermes i dogurmustur Atlas in esleri arasinda Hesperis ile Pleione nin isimleri gecer MitolojiCezalandirma Titanomakhia iktidar savasinda Atlas kardeslerinden Menoitios ile birlikte Titanlarin safinda yer almisti Karsi saftaki Zeus amcalari Yuz Kollu Devler i hapsolduklari yeraltindan cikarip kendi yaninda savasa sokunca Titan lari yendi ve Atlas disinda hepsini Tartaros a gonderdi Atlas i da omuzlarinda Gokkubbe yi tasimakla cezalandirdi Soz konusu ceza bazen yanlis anlasilmis Atlas omuzlarinda dunyayi yerkureyi tasiyormus gibi algilanmistir Oysa klasik sanat yapitlari Atlas i yerkureyi degil gokkubbeyi tasirken gosterir Ornegin 2 yuzyil ortalarina tarihlenen adli unlu heykelde Atlas in omuzladigi kure gece gogunu yansitir cunku uzerinde kabartma olarak takimyildizlar yer almaktadir yani o kure yerkure degil gokkubbedir Heykeldeki kurenin kati gorunumu ve heykelin bulundugu 16 yuzyilda dunya haritalarinin Atlas betimlemeleri ve kapak isimleriyle kullanimda yayginlasmasinin soz konusu yanlis algilamaya yol acmis oldugu dusunulur Perseus la karsilasma Torbasinda Medusa basiyla Libya colleri uzerinde yol alan Perseus un Atlas la karsilasmasini Ovidius Donusum oykulerinden birinde anlatir Fakat bu anlatida Atlas bir kraldir Perseus onun krali oldugu en uc diyarda en batida dinlenmek icin durur Altin elma veren agacin bulundugu bahce buradadir Perseus dostca bir davranisla kendini Zeus un soyundan biri olarak tanitir ve dinlenmek icin bir yer gostermesini ister Atlas o anda halasi Themis ten duydugu bir kehaneti animsar Buna gore Zeus un soyundan gelen biri altin elmalari calmak isteyecektir Atlas sozlerine inanmadigini soyleyerek ve kaba guc kullanarak Perseus u kovar Perseus da torbasindan Medusa nin basini cikarip Atlas in yuzune tutar Atlas taslasmaya bulundugu yerde bir dag olusmaya baslar Basi dagin zirvesini omuzlari bayirlari saclariyla sakali ormanlari olusturur Herakles le karsilasma Atlas ile Herakles Herakles in zorlu islerinden on birincisi bilinen cografyanin en batisindaki bir bahcede dikili bir elma agacindan uc elma koparip getirmekti Bu agaci dugun hediyesi olarak Hera ya ninesi Gaia vermisti Dallarindan altin elmalar sarkan agacini ve bulundugu bahceyi korumak icin Hera Atlas in kizlarindan Hesperides grup ismiyle anilan uc kizkardesi gorevlendirmis onlara guvenmekle yetinmeyerek Ladon adinda yilansi bir ejderi agacin altina bekci koymustu Baba Atlas kizlarindan fazla uzakta degildi omuzlarindaki yukuyle bahceye bakan bir tepede duruyordu Herakles Atlas in karsisina cikip da kizlarinin bahcesinden uc altin elma almak icin geldigini soylediginde Atlas sevindi cunku altin elmalari almaya giderken Gokkubbe yi Herakles in sirtina yukleyecekti anlastilar Herakles yuku sirtladi Fakat uc altin elmayla geri dondugunde Atlas yan cizdi Elmalari kendi goturmek istedi Herakles bu kurnazliga baska bir kurnazlikla karsilik verdi Sirtina bir altlik koyuncaya kadar Gokkubbe yi sirtlamasini rica etti Atlas bu oyuna kaninca Herakles elmalari alip uzaklasti Perseus Herakles Atlas karsilasmalarindaki anakronizm Soz konusu karsilasmalarin kronolojik baglamda irdelenmesi su soruya yol acmistir Perseus Atlas i daga donusturmus olsaydi Herakles Atlas ile karsilasabilir miydi Herakles Perseus tan cok daha sonraki bir zamanda yasadigina gore bu sorunun yaniti hayir olacaktir Diger bir deyisle Herakles on birinci zorlu isinde Hesperides bahcesinden altin elmalari almaya geldiginde orada Atlas la karsilasmasi olanaksizdi cunku Atlas Herakles in annesinin dedesi olan Perseus tarafindan yillar once daga donusturulmus bulunuyordu Taninmis mit yazari Robert Graves bu durumu soyle belirtir Bazilari Perseus un Atlas a Medusa nin basini gosterip onu taslastirdigini soyler fakat Perseus un Herakles in uzak bir atasi oldugunu unuturlar Diger Atlas larAtlantis in krali Platon a gore Atlantis in ilk kralinin adi da Atlas ti fakat bu Atlas deniz tanrisi Poseidon ile olumlu bir kadin olan Kleito nun ogluydu Mauretania krali Atlas Daglari nin icinde bulundugu gunumuzde Cezayir in ortasindan Fas kiyilarina uzanan genis kiyi seridine Romalilar Mauri lerin ulkesi deyisinden hareketle Mauretanya adini koymuslardi 16 yuzyilin sonlarinda Felemenkli Gerardus Mercator 1512 1594 duzenledigi ilk harita kitabini Atlas adiyla yayimlarken amacini da ifade etmisti Bilge filozof matematikci ve gokbilimci Mauretanya krali Titan Atlas i onurlandirmak icin Kulturel etkiAtlantis Yeni Ermitaj da heykeltiras Alexander Terebenev in modellerinden sonra gri granitten yontulan Atlas figurleri Atlas in en iyi bilinen kulturel yansimasi haritacilik alaninda olmustur Hazirladigi bir dizi haritayi 1570 de Roma da yayimlayan Antonio Lafreri yapitinin ilk sayfasini olusturan gravurde kuresini tasiyan Atlas in cizimine yer vermis fakat ismini kullanmamistir Buna ragmen Lafreri nin harita kitaplari Lafreri atlaslari olarak anilir Lafreri nin cagdasi Gerardus Mercator ise hazirlayip yayimladigi harita kitaplarinda Atlas in hem ismine hem de betimlemelerine yer vermistir Boylece Atlas cografya tarih uzerine bilgi vermek icin derlenmis harita derlemelerinin adi olmustur Psikolojide Atlas in ismi ve omuzlarinda tasidigi yuk metaforik baglamda Atlas Kisiligi tanisinin olusmasina yol acmistir Bu tani cocuklugunu normal bir bakim altinda yasamaktan yoksun birakilarak zorlu yasam kosullarinda bir yetiskin gibi sorumluluk ustlenmek kendisi bakima gereksinim duyarken baskalarina yardimci olmak onlarin is yukunu kendi sirtinda duyumsamak zorunda kalan ve yetiskinlige vardiginda gecirdigi deneyimden dolayi kendi gereksinimlerini saptamada bakimini duzenlemede zorluk endise ve depresyon yasayan bir kisiye konmaktadir Rus kokenli Amerikan felsefeci ve yazar Ayn Rand in 1957 de yayimladigi dorduncu ve son romani Atlas shrugged Atlas omuz silkti veya Atlas silkindi ismini tasir Roman distopik bir siyasal ortamda sirtlarinda modern dunyayi tasiyan bunun icin bedel odeyen kapitalist ve entelektuel modern Atlas lari islemektedir Insan anatomisinde omurganin en ust kismindaki ilk boyun omuruna Atlas denilmektedir GaleriAtlas Melbourne de bir binada gokureyi sirtliyor Nautilus Kupasi Saray ziyafetlerinde kullanilan bu icki kabi Atlas i sirtinda deniz kabugundan kabi tutarken tasvir ediyor The Walters Art Museum Atlas Heykeli Santiago de Compostela Lee Lawrie nin dev bronz heykeli Rockefeller Center New YorkNotlar Soz konusu heykele adini veren Kardinal Alessandro Farnese heykeli 1562 de satin alarak villasindaki koleksiyona koydu Sonraki yillarda mirascilari heykeli halen bulundugu Napoli Arkeoloji Muzesi ne bagisladilar Perseus Medusa seruveninden donus yolculugu sirasinda Habes diyarinda prenses Andromeda yi deniz canavarindan kurtardiktan sonra onunla evlenmisti Ogullari Miken krali Elektryon un kizi Alkmene kocasi Amphitryon gorunumunde kendisine yaklasan Zeus tan hamile kalmis ve Herakles i dogurmustu Kaynakca a b Hesiodos Theogonia 517 520 a b Hesiod Theogony line 507 www perseus tufts edu translate goog 4 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mart 2022 Homeros Odysseia I 54 Hesiodos Theogonia 505 515 Hesiodos Theogonia 630 725 Ovidius Donusumler IV 630 663 Apollodoros Bibliotheka II V 11 Graves Robert The Greek Myths Cilt 1 Bolum 39 d Platon Kritias https mathshistory stndrews ac uk Biographies Mercator Gerardus olu kirik baglanti University of St Andrews Scotland Arsivlenmis kopya 19 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2022 The British Psychological Society Psychology and Psychotheraphy Dergi December 1993 Atlas personality 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi