Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ayaz Ata (Türkmence: Aýaz Baba ve Aýaz Ata, Özbekçe: Ayoz Bobo veya Ayaz Ota, Kırgızca: Аяз Ата, Kazakça: Аяз Ата), Türk, Altay ve Orta Asya mitolojilerinde, özellikle Kazaklarda ve Kırgızlarda soğuk tanrısı. Noel Baba ile de özdeşleşmiş durumdadır. Ayas Han olarak da bilinir. Ay ışığından yaratılmıştır. Soğuk havaya neden olur. “Ak Ayas” olarak adı geçer. Ülker burcunun altı yıldızı göğün altı deliğidir ve oradan soğuk hava üfler. Böylece kış gelir. Ayaz, tüm Türk coğrafyasında yakıcı soğuk anlamına gelir ki, Ay'ın gökte rahatlıkla görüldüğü açık havalarda meydana geldiği için Ay Tanrısı'nın (veya ona bağlı Ayas Han’ın) gönderdiği düşünülmüştür. Bir tür Noel Baba olarak düşünülebilir. Hatta Kazaklarda birebir Noel Baba ile özdeşleşmiştir. Kimi kültürlerde kışın soğukta ortaya çıkan ve kimsesizlere, açlara yardım eden bir evliyadır.Hristiyan azizi olduğu yönünde görüşler de vardır. Kimi görüşlere göre Ayas Han ile aynı kişidir. Kazaklarda kışın karşılanması ile ilgili olarak Soğumbası isimli bir eğlence bulunmaktadır. İlk karın yağması ve ilk soğuğun vurması ile kutlanan bayramdır. Bu bayramla bir ilgisi olması muhtemeldir. Azerice'deki Şahta Ata "Şaxta Baba (Azerice)" sözcüğü de yine birebir çeviriyle Soğuk Ata veya Ayaz Ata anlamına gelir. Özbekçede Şahta (Shaxta, Şaxta) sözcüğünün ocak mânasına gelmesi ise kelimenin anlamı açısından dikkat çekicidir.
Diğer kültürlerde
Azerbaycan
Şaxta Baba olarak bilinir. Torunun adı ise Qar Qızı'dır ("Kar Kızı"). Yeni yılda çocuklara hediye dağıtırlar.
Başkurtya
Başkurt dilinde, Ayaz Ata Ҡыш бабай (Qïš babay "Kış Babası") olarak yer alır. Torunu ise Ҡарһылыу (Qarhïlïw "Kar Güzeli") adıyla anılır.
Tataristan
Tatar kültüründe Qış Babay (Кыш Бабай "Kış Babası") ve Rus kültüründe Sneguroçka olarak anılan torunu ise Qar Qızı (Кар Кызы "Kar Kızı") isimleriyle tanınır.
Etimoloji
Ay kökünden türemiştir. Soğuk ve ayışığı anlamı vardır. Zemheri, kara kış anlamlarına gelir. Ayas aynı zamanda mehtap (ayışığı) demektir. Açık ve bulutsuz havada ay göründüğü zaman çıkan soğuk demektir. Eski Altayca'da Ayas/Hacas kelimesi açık gökyüzü manası taşır.
Slav milletlerinde de Rusça Дед Мороз, Belarusça Дзед Мароз, Ukraynca Дід Мороз, Sırpça Деда мраз, Bulgarca Дядо мраз, Slovence Dedek Mraz, Makedonca Дедо мраз, Hırvatça Djed Mraz aynı anlamdadır ve aslında Orta Asya ile komşuluğu bulunmayan bu toplumlarda da bulunması bunun Ruslar'dan Orta Asya'ya ve Azerbaycan'a geçtiğinin göstergesi gibidir.
Kaynakça
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Qış Babay and Qar Qızı, Tatar Santa and Snow Maiden respectively, Dec 26, 2009". Ria Novosti. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010.[]
Dış bağlantılar
- Russian Ded Moroz and Kyrgyz Ayaz Ata (İngilizce)
- Grandfather Frost29 Kasım 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
- Ak Ayas - Soner Canözer, Budapest Symhony Orchestra (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ayaz Ata Turkmence Ayaz Baba ve Ayaz Ata Ozbekce Ayoz Bobo veya Ayaz Ota Kirgizca Ayaz Ata Kazakca Ayaz Ata Turk Altay ve Orta Asya mitolojilerinde ozellikle Kazaklarda ve Kirgizlarda soguk tanrisi Noel Baba ile de ozdeslesmis durumdadir Ayas Han olarak da bilinir Ay isigindan yaratilmistir Soguk havaya neden olur Ak Ayas olarak adi gecer Ulker burcunun alti yildizi gogun alti deligidir ve oradan soguk hava ufler Boylece kis gelir Ayaz tum Turk cografyasinda yakici soguk anlamina gelir ki Ay in gokte rahatlikla goruldugu acik havalarda meydana geldigi icin Ay Tanrisi nin veya ona bagli Ayas Han in gonderdigi dusunulmustur Bir tur Noel Baba olarak dusunulebilir Hatta Kazaklarda birebir Noel Baba ile ozdeslesmistir Kimi kulturlerde kisin sogukta ortaya cikan ve kimsesizlere aclara yardim eden bir evliyadir Hristiyan azizi oldugu yonunde gorusler de vardir Kimi goruslere gore Ayas Han ile ayni kisidir Kazaklarda kisin karsilanmasi ile ilgili olarak Sogumbasi isimli bir eglence bulunmaktadir Ilk karin yagmasi ve ilk sogugun vurmasi ile kutlanan bayramdir Bu bayramla bir ilgisi olmasi muhtemeldir Azerice deki Sahta Ata Saxta Baba Azerice sozcugu de yine birebir ceviriyle Soguk Ata veya Ayaz Ata anlamina gelir Ozbekcede Sahta Shaxta Saxta sozcugunun ocak manasina gelmesi ise kelimenin anlami acisindan dikkat cekicidir Diger kulturlerdeAzerbaycan Saxta Baba olarak bilinir Torunun adi ise Qar Qizi dir Kar Kizi Yeni yilda cocuklara hediye dagitirlar Baskurtya Baskurt dilinde Ayaz Ata Ҡysh babaj Qis babay Kis Babasi olarak yer alir Torunu ise Ҡarһylyu Qarhiliw Kar Guzeli adiyla anilir Tataristan Tatar kulturunde Qis Babay Kysh Babaj Kis Babasi ve Rus kulturunde Snegurocka olarak anilan torunu ise Qar Qizi Kar Kyzy Kar Kizi isimleriyle taninir EtimolojiAy kokunden turemistir Soguk ve ayisigi anlami vardir Zemheri kara kis anlamlarina gelir Ayas ayni zamanda mehtap ayisigi demektir Acik ve bulutsuz havada ay gorundugu zaman cikan soguk demektir Eski Altayca da Ayas Hacas kelimesi acik gokyuzu manasi tasir Slav milletlerinde de Rusca Ded Moroz Belarusca Dzed Maroz Ukraynca Did Moroz Sirpca Deda mraz Bulgarca Dyado mraz Slovence Dedek Mraz Makedonca Dedo mraz Hirvatca Djed Mraz ayni anlamdadir ve aslinda Orta Asya ile komsulugu bulunmayan bu toplumlarda da bulunmasi bunun Ruslar dan Orta Asya ya ve Azerbaycan a gectiginin gostergesi gibidir Kaynakca Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Qis Babay and Qar Qizi Tatar Santa and Snow Maiden respectively Dec 26 2009 Ria Novosti Erisim tarihi 26 Kasim 2010 olu kirik baglanti Dis baglantilarRussian Ded Moroz and Kyrgyz Ayaz Ata Ingilizce Grandfather Frost29 Kasim 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Ingilizce Ak Ayas Soner Canozer Budapest Symhony Orchestra Ingilizce