Azerbaycan Millî Hükûmeti (Azerice: Azərbaycan Milli Hökuməti;Farsça: حکومت ملی آذربایجان) ya da Azerbaycan Halk Hükûmeti (Rusça: Азербайджанское народное правительство), Kasım 1945'te Sovyetler Birliği'nin desteğiyle İran'ın Azerbaycan bölgesinde kurulan ve Sovyetler Birliği'nin çekilişiyle Kasım 1946'da İran hükûmeti tarafından yıkılan bir Azeri devletidir.
آذربایجان میلی حوکومتی (Azərbaycan Milli Hökuməti) Azerbaycan Millî Hükûmeti | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1945-1946 | |||||||||
Arma | |||||||||
Başkent | Tebriz | ||||||||
Yaygın dil(ler) | İran Azericesi | ||||||||
Hükûmet | Sosyalist cumhuriyet | ||||||||
Cumhurbaşkanı | |||||||||
| |||||||||
Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Günümüzdeki durumu | İran |
Tarih
1941 yılında Nazi Almanyası ile savaşan Sovyetler Birliği'ne yardım etmek isteyen Müttefik Devletler, İran'a girdiler. Müttefiklerin girişiyle birlikte bastırılmış siyasi istekler daha açık bir biçimde ortaya çıktı. Bu şartlar altında Azeriler kültürel ve siyasi baskıdan kurtulma çabasıyla Azerbaycan Millî Hükûmeti'ni 1945 yılında kurdu. Başta özerk bir hükûmet olarak kendini tanıtmasına rağmen bağımsızlık ilân etmeye çalıştı.
3 Mayıs 1946 tarihinde Mahabad Cumhuriyeti ile bir antlaşma imzalandı. Bu antlaşmaya göre:
- İki tarafın topraklarından her birine, tarafların her birinin temsilcileri gönderilecek.
- Kürtlerin çoğunlukta olduğu Azerbaycan topraklarında Kürt yönetimi temsilcileri, Azerilerin çoğunlukta olduğu Kürt topraklarında ise Azeriler arasında temsilciler bulunduracak.
- İki hükûmet, ekonomik sorunlarla uğraşacak olan bir Birleşik Ekonomi Komitesi oluşturacak.
- Gerekli olduğu zaman karşılıklı askerî yardım yapılacak.
- İran hükûmetiyle her türlü görüşmeler, iki hükûmetin onayı alındıktan sonra yürütülecek.
- Azerbaycan hükûmeti, kendi topraklarında yaşayan Kürtler için eğitim alanında girişimler örgütlemek amacıyla gerekli olan önlemleri almayı üstlendi. Kürt hükûmeti de kendi tarafından, İran Kürdistan topraklarında yaşayan Azerbaycanlılar için aynı girişimleri gerçekleştirme vaadinde bulundu.
- İki halk arasında tarih içinde yerleşmiş olan dostluk ve iş birliği ilişkilerini bozma denemesinde bulunan ya da onların ulusal birliğine el uzatan, kim olursa olsun, iki halk tarafından cezalandırılacaktır.
Fakat Soğuk Savaş'ın başlangıç tarihlerine denk gelen bu olayda diğer ülkelerden destek alınamadı ve merkezî hükûmetle anlaşmaya gidildi. Sovyetler Birliği ile anlaşarak İran'ı terk ederken fedai gruplarını silahsızlandırdı. Böylece 1946 yılında İran, bu toprakları yeniden kontrolü altına aldı.
Resmi Dil: Azerbaycan Millî Hükûmeti zamanında Azerbaycan'ın resmi dili Azerice diliydi.
Reformlar
Galeri
- Azerbaycan Halk Hükûmeti'ne ait resmî belge
- Azerbaycan Halk hükûmeti Maarif Bakanlığı'nın hazırladığı ders karnesi
- Azerbaycan Halk hükûmeti tarafından damgalanmış pul
Dış bağlantılar
- William Aegleton, 1946 Mehabad Kürt Cumhuriyeti, Koral Yayınları, Ekim 1990.
- Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü ile Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü Kürt Komisyonu (Çev. M. Aras), Yeni ve Yakın Çağda Kürt Siyaset Tarihi, Pêrî yayınları, İstanbul, Temmuz 1998, .
Kaynakça
- ^ . Dünya Azərbaycanlıları Konqresi. 12 Aralık 2008. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Azerbaycan Milli Hukumeti Azerice Azerbaycan Milli Hokumeti Farsca حکومت ملی آذربایجان ya da Azerbaycan Halk Hukumeti Rusca Azerbajdzhanskoe narodnoe pravitelstvo Kasim 1945 te Sovyetler Birligi nin destegiyle Iran in Azerbaycan bolgesinde kurulan ve Sovyetler Birligi nin cekilisiyle Kasim 1946 da Iran hukumeti tarafindan yikilan bir Azeri devletidir آذربایجان میلی حوکومتی Azerbaycan Milli Hokumeti Azerbaycan Milli Hukumeti1945 1946Bayrak ArmaBaskentTebrizYaygin dil ler Iran AzericesiHukumetSosyalist cumhuriyetCumhurbaskani 1945 1946Seyid Cafer PisevariTarihce Kurulusu1945 Dagilisi1946Onculler ArdillarIran IranGunumuzdeki durumu IranTarih1941 yilinda Nazi Almanyasi ile savasan Sovyetler Birligi ne yardim etmek isteyen Muttefik Devletler Iran a girdiler Muttefiklerin girisiyle birlikte bastirilmis siyasi istekler daha acik bir bicimde ortaya cikti Bu sartlar altinda Azeriler kulturel ve siyasi baskidan kurtulma cabasiyla Azerbaycan Milli Hukumeti ni 1945 yilinda kurdu Basta ozerk bir hukumet olarak kendini tanitmasina ragmen bagimsizlik ilan etmeye calisti 3 Mayis 1946 tarihinde Mahabad Cumhuriyeti ile bir antlasma imzalandi Bu antlasmaya gore Iki tarafin topraklarindan her birine taraflarin her birinin temsilcileri gonderilecek Kurtlerin cogunlukta oldugu Azerbaycan topraklarinda Kurt yonetimi temsilcileri Azerilerin cogunlukta oldugu Kurt topraklarinda ise Azeriler arasinda temsilciler bulunduracak Iki hukumet ekonomik sorunlarla ugrasacak olan bir Birlesik Ekonomi Komitesi olusturacak Gerekli oldugu zaman karsilikli askeri yardim yapilacak Iran hukumetiyle her turlu gorusmeler iki hukumetin onayi alindiktan sonra yurutulecek Azerbaycan hukumeti kendi topraklarinda yasayan Kurtler icin egitim alaninda girisimler orgutlemek amaciyla gerekli olan onlemleri almayi ustlendi Kurt hukumeti de kendi tarafindan Iran Kurdistan topraklarinda yasayan Azerbaycanlilar icin ayni girisimleri gerceklestirme vaadinde bulundu Iki halk arasinda tarih icinde yerlesmis olan dostluk ve is birligi iliskilerini bozma denemesinde bulunan ya da onlarin ulusal birligine el uzatan kim olursa olsun iki halk tarafindan cezalandirilacaktir Fakat Soguk Savas in baslangic tarihlerine denk gelen bu olayda diger ulkelerden destek alinamadi ve merkezi hukumetle anlasmaya gidildi Sovyetler Birligi ile anlasarak Iran i terk ederken fedai gruplarini silahsizlandirdi Boylece 1946 yilinda Iran bu topraklari yeniden kontrolu altina aldi Resmi Dil Azerbaycan Milli Hukumeti zamaninda Azerbaycan in resmi dili Azerice diliydi ReformlarAzerice resmi dil olarak okullarda okutuldu Ilk universite Tebriz de kuruldu Kadinlara oy hakki verildi Agalarin topraklari koyluler arasinda paylastirildi GaleriAzerbaycan Halk Hukumeti ne ait resmi belge Azerbaycan Halk hukumeti Maarif Bakanligi nin hazirladigi ders karnesi Azerbaycan Halk hukumeti tarafindan damgalanmis pulDis baglantilarWilliam Aegleton 1946 Mehabad Kurt Cumhuriyeti Koral Yayinlari Ekim 1990 Sovyetler Birligi Bilimler Akademisi Dogu Bilimleri Enstitusu ile Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Dogu Bilimleri Enstitusu Kurt Komisyonu Cev M Aras Yeni ve Yakin Cagda Kurt Siyaset Tarihi Peri yayinlari Istanbul Temmuz 1998 ISBN 975 8245 06 6 Kaynakca Dunya Azerbaycanlilari Konqresi 12 Aralik 2008 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi