Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Büyük Kıtlık ya da bir diğer ismiyle İrlanda Patates Kıtlığı, İrlanda'da 1845 yılında başlayıp 1852 yılında son bulan kitlesel açlık, hastalık ve göç dönemi.İrlandacada Gorta Mór (Büyük Açlık) ve Drochshaol (kötü yaşam) adlarıyla anılmaktadır.
| Büyük Kıtlık | |
|---|---|
| Gorta Mór | |
 Sanatçı James Mahony'nin 'te yayınlanan adlı çalışması. | |
| Ülke | Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı |
| Bölge | İrlanda |
| Dönem | 1845 - 1852 |
| Toplam ölü | yak. 1.000.000 kişi |
| Nedenler | Politik başarısızlık, patates kırılması, |
| Alınan dış yardım | #Dış yardımlar |
| Demografik etki | Ölüm ve göç nedeniyle nüfus %20-25 oranında düştü. |
| Sonuç | Ülkenin demografik, politik ve kültürel yapısı değişti. |
| Önce gelen | |
| Sonra gelen | |
Yaklaşık 1.000.000 kişinin ölümü, hastalanması ve de göç etmesiyle sonuçlanan büyük kıtlığa halkın temel gıda maddesi olan patateslere bulaşan phytophthora infestans mantarı sebep olmuştur. 1845'te ekilen patatesin %40'ını, sonraki yıl tamamını yok eden mantar yalnızca tarladaki değil ambarlardaki patatesleri de etkilemiştir. Bunun sonunda halk yedi yıl boyunca açlık çekmiştir. Yedi yıllık kıtlık sona erdiğinde adanın nüfusu %20-25 oranında azalmıştı.
Kıtlık, İrlanda tarihinde bir dönüm noktası olmuştur. Adanın demografik, siyasi ve kültürel manzarası değişmiştir. İrlandacanın kullanımı azalmış ve çoğunluk İngilizce konuşmaya başlamış, ülke Britanya'ya bağlı kalmayı savunan Birlikçiler ve bağımsızlığı savunan Milliyetçiler olarak iki gruba ayrılmıştır.
Büyük Kıtlık sonucunda İrlanda milliyetçiliği yükselişe geçmiş, Katolik olan halk Protestan olan kraliyet ailesine karşı nefret gütmeye başlamıştır. Tüm bunlar 20. yüzyılda İrlanda'nın bağımsızlığına gidecek yolun birer kilometre taşıdır. Günümüz tarihçileri İrlanda tarihini kıtlık öncesi ve kıtlık sonrası olmak üzere ikiye ayırmaktadırlar.
Dış yardımlar
Osmanlı yardımı
Adadaki İngiliz ablukası sonucu yayılan kıtlık için dönemin Osmanlı Padişahı Abdülmecid 1847 yılında yardımda bulunmaya karar vermiştir. Padişahın İrlanda halkı için 10.000£ yardımda bulunmak istediği İngiliz hükûmetine bildirilmiş fakat bu yardım isteği Kraliçe Victoria'nın dahi kendi vatandaşlarına ancak 2.000£ yardımda bulunduğu gerekçesiyle geri çevrilmiştir. Yapılmak istenen yardımın 1.000£'e düşürülmesini rica eden İngilizlerin bu isteğini kabul eden padişah 4.000£ değerinde buğdayı da gemilerle İrlanda'ya göndermiştir.
İlk olarak 'na yanaşan gemilerin yüklerinin buraya boşaltılmasına Kraliçe Victoria izin vermemiştir ama Osmanlılar 50 km kuzeyde bulunan 'na demirlemiştir. Kraliçe ve İngiliz hükûmeti bu yardımları nedeniyle padişaha 25 Mayıs 1847 tarihli bir mektupla yazılı olarak teşekkür etmiştir. İrlanda halkı da aynı şekilde padişaha teşekkür maksadıyla bir teşekkür mektubu yollamışlardır.
Drogheda kentinin ve Drogheda United'ın amblemlerinde bulunan ay-yıldızın bu yardımlar anısına koyulduğu iddia edilse de bu bilgi yanlıştır. Amblemlerde yer alan ay-yıldız Drogheda kentine haklarını bağışlayan Aslan Yürekli Richard'dan gelmektedir.
Kızılderili yardımı
1847 yılında bir Kızılderili kabilesi olan Çoktavlar aralarında 710$ toplayarak bu parayı İrlanda'ya göndermişlerdir. , The Rise and Fall of the Choctaw Republic adlı kitabında miktarın aslında 170$ olduğunu savunmaktadır.
1848 isyanı
1847 yılında 'nin başkanı olan kendisini başkanı ilan etmiş ve Birlik Yasası'nın yürürlükten kaldırılması amacıyla bir kampanya başlatarak limanları kapatmıştır.
Ertesi yıl ise köylüleri organize ederek County Tipperary'de soylular ve toprak sahiplerine karşı direniş başlatmıştır.
Kaynakça
- ^ Kinealy, Christine (1995). his Great Calamity: The Irish Famine 1845–52 (İngilizce). Dublin: Gill & Macmillan. ss. 16-17. ISBN .
- ^ O'Neill, Joseph R. (2009). The Irish Potato Famine (İngilizce). Edina, Minn.: ABDO Pub. Co. ss. 1. ISBN .
- ^ Ross, David (2002). Ireland: History of a Nation (İngilizce) (New ed. bas.). New Lanark: Geddes & Grosset. ss. 226. ISBN .
- ^ Ó'Gráda, Cormac (2005). Ireland's Great Famine: Interdisciplinary Perspectives (İngilizce) (1. publ. bas.). Dublin: University College Dublin P. ISBN .
- ^ Kinealy, Christine (2006). This Great Calamity (İngilizce). Dublin: Gill & Macmillan. s. 357. ISBN .
- ^ Kinealy, Christine (1995). This Great Calamity: The Irish Famine 1845–52 (İngilizce). Dublin: Gill & Macmillan. ss. 17. ISBN .
- ^ Akay, Latifa (29 Ocak 2012). (İngilizce). todayszaman.com. 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2013.
- ^ Aymaz, Abdullah (2007). (İngilizce). . 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2013.
- ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Hariciye, 1888
- ^ Albayrak, Muzaffer (Aralık 2012). "Patates kıtlığı nedir?". NTV Tarih, 47. s. 102.
- ^ Doheny, Michael (1951). The Felon's Track. M.H. Gill & Son.
- ^ Mitchel, John (1869). The history of Ireland: from the Treaty of Limerick to the present time. s. 414.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Buyuk Kitlik ya da bir diger ismiyle Irlanda Patates Kitligi Irlanda da 1845 yilinda baslayip 1852 yilinda son bulan kitlesel aclik hastalik ve goc donemi Irlandacada Gorta Mor Buyuk Aclik ve Drochshaol kotu yasam adlariyla anilmaktadir Buyuk KitlikGorta MorSanatci James Mahony nin te yayinlanan adli calismasi UlkeBuyuk Britanya ve Irlanda Birlesik KralligiBolgeIrlandaDonem1845 1852Toplam oluyak 1 000 000 kisiNedenlerPolitik basarisizlik patates kirilmasi Alinan dis yardim Dis yardimlarDemografik etkiOlum ve goc nedeniyle nufus 20 25 oraninda dustu SonucUlkenin demografik politik ve kulturel yapisi degisti Once gelenSonra gelen Yaklasik 1 000 000 kisinin olumu hastalanmasi ve de goc etmesiyle sonuclanan buyuk kitliga halkin temel gida maddesi olan patateslere bulasan phytophthora infestans mantari sebep olmustur 1845 te ekilen patatesin 40 ini sonraki yil tamamini yok eden mantar yalnizca tarladaki degil ambarlardaki patatesleri de etkilemistir Bunun sonunda halk yedi yil boyunca aclik cekmistir Yedi yillik kitlik sona erdiginde adanin nufusu 20 25 oraninda azalmisti Kitlik Irlanda tarihinde bir donum noktasi olmustur Adanin demografik siyasi ve kulturel manzarasi degismistir Irlandacanin kullanimi azalmis ve cogunluk Ingilizce konusmaya baslamis ulke Britanya ya bagli kalmayi savunan Birlikciler ve bagimsizligi savunan Milliyetciler olarak iki gruba ayrilmistir Buyuk Kitlik sonucunda Irlanda milliyetciligi yukselise gecmis Katolik olan halk Protestan olan kraliyet ailesine karsi nefret gutmeye baslamistir Tum bunlar 20 yuzyilda Irlanda nin bagimsizligina gidecek yolun birer kilometre tasidir Gunumuz tarihcileri Irlanda tarihini kitlik oncesi ve kitlik sonrasi olmak uzere ikiye ayirmaktadirlar Dis yardimlarOsmanli yardimi Adadaki Ingiliz ablukasi sonucu yayilan kitlik icin donemin Osmanli Padisahi Abdulmecid 1847 yilinda yardimda bulunmaya karar vermistir Padisahin Irlanda halki icin 10 000 yardimda bulunmak istedigi Ingiliz hukumetine bildirilmis fakat bu yardim istegi Kralice Victoria nin dahi kendi vatandaslarina ancak 2 000 yardimda bulundugu gerekcesiyle geri cevrilmistir Yapilmak istenen yardimin 1 000 e dusurulmesini rica eden Ingilizlerin bu istegini kabul eden padisah 4 000 degerinde bugdayi da gemilerle Irlanda ya gondermistir Ilk olarak na yanasan gemilerin yuklerinin buraya bosaltilmasina Kralice Victoria izin vermemistir ama Osmanlilar 50 km kuzeyde bulunan na demirlemistir Kralice ve Ingiliz hukumeti bu yardimlari nedeniyle padisaha 25 Mayis 1847 tarihli bir mektupla yazili olarak tesekkur etmistir Irlanda halki da ayni sekilde padisaha tesekkur maksadiyla bir tesekkur mektubu yollamislardir Drogheda kentinin ve Drogheda United in amblemlerinde bulunan ay yildizin bu yardimlar anisina koyuldugu iddia edilse de bu bilgi yanlistir Amblemlerde yer alan ay yildiz Drogheda kentine haklarini bagislayan Aslan Yurekli Richard dan gelmektedir Kizilderili yardimi 1847 yilinda bir Kizilderili kabilesi olan Coktavlar aralarinda 710 toplayarak bu parayi Irlanda ya gondermislerdir The Rise and Fall of the Choctaw Republic adli kitabinda miktarin aslinda 170 oldugunu savunmaktadir 1848 isyani1847 yilinda nin baskani olan kendisini baskani ilan etmis ve Birlik Yasasi nin yururlukten kaldirilmasi amaciyla bir kampanya baslatarak limanlari kapatmistir Ertesi yil ise koyluleri organize ederek County Tipperary de soylular ve toprak sahiplerine karsi direnis baslatmistir Kaynakca Kinealy Christine 1995 his Great Calamity The Irish Famine 1845 52 Ingilizce Dublin Gill amp Macmillan ss 16 17 ISBN 1 57098 034 9 O Neill Joseph R 2009 The Irish Potato Famine Ingilizce Edina Minn ABDO Pub Co ss 1 ISBN 978 1 60453 514 3 Ross David 2002 Ireland History of a Nation Ingilizce New ed bas New Lanark Geddes amp Grosset ss 226 ISBN 1 84205 164 4 KB1 bakim Fazladan yazi link o Grada Cormac 2005 Ireland s Great Famine Interdisciplinary Perspectives Ingilizce 1 publ bas Dublin University College Dublin P ISBN 978 1 904558 57 6 Kinealy Christine 2006 This Great Calamity Ingilizce Dublin Gill amp Macmillan s 357 ISBN 0 7171 4011 3 Kinealy Christine 1995 This Great Calamity The Irish Famine 1845 52 Ingilizce Dublin Gill amp Macmillan ss 17 ISBN 1 57098 034 9 Akay Latifa 29 Ocak 2012 Ingilizce todayszaman com 17 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2013 Aymaz Abdullah 2007 Ingilizce 17 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2013 Basbakanlik Osmanli Arsivi Irade Hariciye 1888 Albayrak Muzaffer Aralik 2012 Patates kitligi nedir NTV Tarih 47 s 102 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Doheny Michael 1951 The Felon s Track M H Gill amp Son Mitchel John 1869 The history of Ireland from the Treaty of Limerick to the present time s 414